Yunus Araþtýrma Bülteni 014 (): 55-63 www.yunus.gov.tr ISSN 1303-4456 Araþtýrma Makalesi Research Article Iþýktepe Baraj Gölü (Maden, Elazýð) Kýyý Bölgesi Fizikokimyasal Su Kalitesi Üzerine Ýlk Bulgular 1 1 1 1 Mehmet KÜÇÜKYILMAZ *, Gürel N. ÖRNEKCÝ, Ali A. USLU, Nurten ÖZBEY, 1 1 1 Tunay ÞEKER, Nevin BÝRÝCÝ, Nurettin YILDIZ, Mehmet Ali T. KOÇER 1 Su Ürünleri Araþtýrma Ýstasyon Müdürlüðü, Sürsürü Mah., Þehit Polis M. Lami Karaaðaç Sokak, No: 9, 3040, Elazýð, Türkiye Akdeniz Su Ürünleri Araþtýrma Üretme ve Eðitim Enstitüsü Müdürlüðü, Antalya * Sorumlu yazar: Tel:+90 (44) 411085 Faks:+90 (44) 411087 e-posta: mkucukyilmaz@elazigsuurunleri.gov.tr Geliþ Tarihi: 11.11.013 Kabul Tarihi: 30.01.014 Abstract Water Qualýty of Iþýktepe Dam Lake (Maden, Elazýð) In this study, the first result on water quality of Iþýktepe Dam Lake which is located in Maden province of Elazýð was evaluated. The monitoring study was performed in three sampling points of litoral zone between April 011 and March 01. Temperature, dissolved oxygen, saturation, ph, electrical conductivity, hardness, alkalinity, chemical oxygen demand, dissolved ions (lithium, sodium, potassium, calcium, magnesium, ammonium, nitrate, fluoride, phosphate, chloride, bromide, sulphate) and total phosphorus was measured and determined during the study. Iþýktepe Dam Lake characterized with mildly soft and alkaline water, along with a low electrical conductivity and dissolved solids due to low dissolved ions contents. The dam lake was defined as high quality and slightly polluted, respectively, in point of A and B group parameters of Surface Water Quality Management Regulation. It means that this irrigation-purposed dam lake may also used for drinking water supply, trout culture, livestock farms Keywords: Iþýktepe Dam Lake, littoral zone, water quality, temporal variation Özet Bu çalýþmada Iþýktepe Baraj Gölü'nün (Maden, Elazýð) kýyý bölgesinde üç noktada Nisan 011 ile Mart 01 arasýnda 1 ay süresince yürütülen su kalitesi izleme araþtýrmasýndan elde edilen ilk bulgular deðerlendirilmiþtir. Araþtýrma süresince sýcaklýk, çözünmüþ oksijen, doygunluk, ph, elektriksel iletkenlik, toplam sertlik, toplam alkalinite, kimyasal oksijen ihtiyacý, çözünmüþ anyon ve katyonlar (lityum, sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum, amonyum, nitrat, florür, fosfat, klorür, bromür ve sülfat) ile toplam fosfor izlenmiþtir. Iþýktepe Baraj Gölü düþük çözünmüþ iyonik madde içeriðine nedeniyle düþük elektriksel iletkenlik ve çözünmüþ katý madde içeriðine sahip orta sert sulu alkali bir göl olarak karakterize olmuþtur. Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliði A ve B grubu parametreleri bakýmýndan baraj gölü yüksek kaliteli ve az kirlenmiþ sýnýflarýna dâhil olmuþtur. Baraj gölünün inþa amacý olan tarýmsal sulama yaný sýra içme suyu temini, alabalýk ve diðer balýklarýn yetiþtiriciliði ile hayvan üretimi ve çiftlik ihtiyacý için de kullanýlabileceði sonucuna ulaþýlmýþtýr. Anahtar Kelimeler: Iþýktepe Baraj Gölü, kýyý bölgesi, su kalitesi, zamansal deðiþim Giriþ sonucu olarak hem akarsular hem göllere Akýþ yönü boyunca akarsu sistemleri benzer karakteristikler sergileyen yapay önüne baraj setlerinin inþasýyla oluþturulan depolama alanlarýdýr (Thornton, 1990). baraj gölleri düþük su yenilenme sürelerinin bir Su Ürünleri Merkez Arastýrma Enstitüsü Müdürlügü, Trabzon
56 Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 014 (): 55-63 Bu nedenle, akarsu özelliði gösteren Iþýktepe Barajý, Elazýð ili Maden ilçesi (riverine), geçiþ (transitional) ve göl özelliði sýnýrlarýnda yer alan Seyrek Deresi üzerinde gösteren (lacustrine) bölgeler olmak üzere üç sulama amacýyla inþa edilmiþtir. 10 yýlý aþkýn kavramsal bölgeyle deðerlendirilirler. Çoðun- süredir su tutmuþ olmasýna karþýn, baraj lukla akarsu taþkýn vadilerinde yapay olarak gölünün su kalitesi üzerine herhangi bir çalýþma oluþturulan baraj gölleri su toplama havzasý ve yapýlmamýþtýr. Bu çalýþmayla, gelecek çalýþgöl havzasý morfolojisi bakýmýndan doðal malara ýþýk tutmasý bakýmýndan, Iþýktepe Baraj göllerden farklýlaþýr. Bu iki temel farklýlýðýn Gölü'nün kýyý bölgesinde su kalitesi üzerine sonucu olarak, daha geniþ bir su toplama elde edilen ilk bulgularýn deðerlendirilmesi havzasýna sahip olan baraj gölleri, derinlik amaçlanmýþtýr. eðimi, litoral bölge habitatlarý, sýcaklýk tabaklaþmasý ve karýþýmlar gibi özellikleriyle Materyal ve Metot de doðal göllerden ayrýlýrlar (Kimmel ve Seyrek Deresi üzerinde kurulu olan Groeger, 1984; Palau, 006). Iþýktepe Baraj Gölü 38 6? N ve 39 31? E Çeþitli avantajlarý dikkate alýndýðýnda coðrafi konumlarýnda bulunmaktadýr. Deniz enerji üretimi bakýmýndan baraj gölleri termik seviyesinden yüksekliði 180 m olan normal su 3 ve nükleer santrallere kýyasla ön plana çýkmýþ kotunda 0,35 km yüzey alanýna, 4,47 hm (Karadeniz vd., 011) ve Türkiye'de bu depolama hacmine, yaklaþýk 1 m ortalama öncelikli amaçla 700'e yakýn baraj ve 500'ün derinliðe ve 4, km kýyý þeridi uzunluðuna sahip üzerinde hidroelektrik santral inþa edilmiþtir olan baraj gölü, inþaatý 1999 yýlýnda tamam- (Küçükyýlmaz vd., 010). Genel olarak, lanmýþ olan genç bir rezervuardýr. Baraj gölü barajlar ve göletler, elektrik üretimi, içme suyu havzasýnýn kuzey ve kuzeydoðu kesiminde temini, tarýmsal sulama, balýkçýlýk, sel kontrolü kalan 313 ha tarým arazisinin sulanmasý için ve rekreasyon gibi amaçlarla inþa edilirler kullanýlmaktadýr (Anonim, 005; 013). Su (Mason, 00). Bir baraj gölünün fiziko- toplama havzasý ve gölü besleyen ana akarsu kimyasal su kalitesi, sucul tür çeþitliliði ve insan kaynaklý bir noktasal ve yayýlý deþarja bolluðu oluþtuðu akarsuyunkine kýyasla maruz kalmamaktadýr. belirgin deðiþiklikler gösterir. Bu nedenle yeni Baraj Gölü'nün su kalitesi üzerine ilk oluþan bir baraj gölünde doðal kaynaklarýn bilgileri elde etmek amacýyla örnekleme sürekli izlenmesi gerekmektedir (Yýlmaz, çalýþmalarý gölün farklý alanlarýný temsil 004). Ýçme suyu temini için kullanýlan baraj edebilecek þekilde ve sürekli ulaþýlabilirliði göllerinde su kalitesinin içme suyu stan- mümkün olan rastgele 3 kýyý noktasýnda (Þekil dartlarýna uygunluðu önemli olduðundan, 1) Nisan 011 ile Mart 01 arasýnda aylýk baraj yönetimi ve su kalitesine yönelik olarak yürütülmüþtür. Bununla birlikte, Aralýk sorunlarýn anlaþýlmasý bakýmýndan izleme 011'de yalnýzca ilk örnekleme noktasýndan programlarýyla ekosistemin iþleyiþinin anlaþýl- örnek alýnabilmiþ, göl yüzeyi donmuþ masý gerekmektedir (Tüzün vd., 006). olduðundan cak, Þubat ve Mart 01 aylarýnda Gerçekten, bir su kaynaðýnýn etkin kullanýmýný ise örnekleme yapýlamamýþtýr. Su örnekleri saðlamak için, öngörülen beklentileri karþýla- kýyýda elle daldýrma yöntemi ile alýnmýþ, yacak bir izleme programýný titizlikle yürü- örnekler 1 L hacimli polipropilen þiþelere terek kaynak hakkýnda bilgi toplanmasý konulmuþ ve ayný gün içerisinde laboratuvara zorunludur (Þen ve Koçer, 003). ulaþtýrýlmýþtýr.
Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 014 (): 55-63 57 Sýcaklýk, çözünmüþ oksijen ve oksijen düþük sýcaklýk,3 C olarak Aralýk (011) doygunluðu HACH HQ30d, ph ve elektriksel ayýnda ve en yüksek sýcaklýk 7,9 C olarak iletkenlik ise HACH HQ40d model ölçüm Temmuz (011) ayýnda ölçülmüþtür. Örnekcihazlarýyla arazide ölçülmüþtür. Toplam leme süresince ph deðeri 7,5-9,3 arasýnda sertlik hesaplama metoduyla, toplam alkalinite ölçülmüþ ve baraj gölü alkali karakterli olarak potansiyometrik titrasyon metoduyla ve (ortalama 8,6±0,5) belirlenmiþtir. Sýcaklýkla kimyasal oksijen ihtiyacý açýk geri damýtma istatistiksel olarak önemli bir korelasyonu metoduyla tayin edilmiþtir (APHA vd., 1998). belirlenmeyen elektriksel iletkenlik ise 167- Lityum, sodyum, potasyum, kalsiyum, 7 µs/cm arasýnda ölçülmüþtür. Sýcaklýk magnezyum, amonyum, nitrit, nitrat, florür, deðiþimiyle ileri derecede güçlü bir iliþki fosfat, klorür, bromür ve sülfat Dionex ICS sergileyen (R = -0,94; P < 0,05) çözünmüþ Model kullanýlarak iyon kromatografik oksijenin ortalama miktarý 8,9±1,3 mg/l metotla, toplam fosfor ise hazýr kit kullanýlarak (%11±6 doygunlukta) olarak hesaplanmýþtýr Merck Nova 60 spektrofotometre ile tayin (Tablo 1, Þekil ). edilmiþtir. Toplam sertlik araþtýrma süresince 90- Deðiþkenlerin normalitesi Shapiro 110 mg CaCO 3/L arasýnda (ortalama 101±5 mg Wilk's testiyle kontrol edilmiþtir. Normal CaCO 3/L) tayin edilmiþ ve sularda sertliðin daðýlým gösteren deðiþkenler için tek yönlü nedeni ana iyonlar olan kalsiyum ve mag- ANOVA ve normal daðýlým göstermeyen nezyumla güçlü iliþkiler (sýrasýyla R = 0,87 ve deðiþkenler için Wilcoxon testini takip eden R = 0,66; P < 0,05) göstermiþtir. Toplam Student t-testi kullanýlarak istasyonlar alkalinite ise örnekleme noktalarýnda en düþük arasýndaki farklýlýðýn istatistiksel önemi 98 mg CaCO 3/L ve en yüksek 148 mg CaCO 3/L belirlenmiþtir. Ýzlenen deðiþkenler arasýndaki olarak daha geniþ bir aralýkta deðiþim iliþkiler Spearman's çoklu korelasyon testiyle göstermiþtir (Tablo 1, Þekil ). belirlenmiþtir. Deðiþkenlerin varyasyondaki gücünü ve yönünü belirlemek için çok deðiþkenli analiz yöntemi olan Ana Bileþenler Analizi (PCA) uygulanmýþtýr. Su kalitesi sýnýflandýrmasý Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliði'ne göre yapýlmýþ ve karakteristik deðerin bulunmasý için Hazen yöntemi kullanýlmýþtýr (Anonim, 01). Ýstatistiksel analizler için JMP 8 ve CANOCO yazýlýmlarý kullanýlmýþtýr. Sonuçlar ve Tartýþma Çalýþma süresince Iþýktepe Baraj Gölü'nde izlenen deðiþkenlerin örnekleme noktalarý arasýndaki zamansal ve alansal varyasyonu (Þekil ) istatistiksel olarak önemli bulunmamýþtýr (P > 0,05). Mevsimsel hava sýcaklýðý deðiþimlerine uygun bir eðilimle, en Þekil 1. Iþýktepe Baraj Gölü ve örnekleme noktalarý.
58 Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 014 (): 55-63 Þekil. Iþýktepe Baraj Gölü'nde izlenen fizikokimyasal su kalitesi deðiþkenlerinin aylýk deðiþimi (asýcaklýk, b-ph, c-elektriksel iletkenlik, d-çözünmüþ oksijen, e-doygunluk, f-toplam sertlik, g-toplam alkalinite, h-lityum, i-sodyum, j-potasyum, k-kalsiyum, l-magnezyum, m-florür, n-bromür, o-klorür, p-sülfat, r-amonyum, s-nitrat, t-ortofosfat, u-toplam fosfor ve vkimyasal oksijen ihtiyacýnýn Nisan 011 ile Mart 01 arasýnda aylýk deðiþimi (Ocak-Mart 01 arasýndaki iþaretli bölüm göl yüzeyinin buzla kaplý dönemi temsil etmektedir).
Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 014 (): 55-63 59 Lityum örnekleme noktalarýnda <0,0- yon gösterirken, orto-fosfat ortalama 8±6 µg/l 0,0 µg/l arasýnda çok düþük miktarlarda, ve toplam fosfor miktarý ortalama 60±30 mg/l sodyum 3,7-4,8 mg/l arasýnda ve potasyum olarak daha dar bir aralýkta deðiþmiþtir. Yüzey 0,44-0,61 mg/l arasýnda tayin edilmiþtir. sularýnda organik kirliliðin bir göstergesi olan Kalsiyum ve magnezyum ise örneklemeler kimyasal oksijen ihtiyacý örnekleme noktasüresince sýrasýyla 4,1-30,4 mg/l ve 6,5-8,4 larýnda 6,6-11, mg/l arasýnda tayin edilmiþtir mg/l arasýnda kaydedilmiþtir. Sodyum ile (Tablo 1, Þekil ). potasyum ve magnezyum arasýnda (sýrasýyla R Birinci eksen %55'i ve ikinci eksen = 0,75 ve R = 0,9; P < 0,05) ve potasyum ile %6'sý olmak üzere, korelasyona dayalý PCA magnezyum arasýnda güçlü iliþkiler (R = 0,7; toplam varyasyonun ilk iki eksenle büyük bir P < 0,05) gözlenmiþtir. Baraj Gölü'nde bromür oranda (%81) açýkladýðýný göstermiþtir (Tablo miktarlarý 1-13 µg/l, florür miktarlarý 0,0-0,3 ). PCA, Iþýktepe Baraj Gölü'nde eksen orijine mg/l, klorür miktarlarý 0,9-1,8 mg/l ve sülfat yakýn konumlanan ph, çözünmüþ oksijen, miktarlarý 5,9-1,6 mg/l arasýnda tayin sodyum ve magnezyumun toplam varyasyona edilmiþtir. Florür ile bromür, klorür ve sülfat katkýsýnýn nispeten düþük olduðunu göster- arasýnda (sýrasýyla R = 0,63, R = 0,5 ve R = miþtir. Çözünmüþ anyon ve katyonlar (lityum, 0,60; P < 0,05) ve bromür ile klorür arasýnda sodyum, potasyum, amonyum, bromür, florür, (R = 0,63; P < 0,05) orta derecede güçlü ancak klorür, ortofosfat ve nitrat) ile toplam fosfor, önemli iliþkiler belirlenmiþtir (Tablo 1, Þekil toplam varyasyonu büyük oranda açýklayan ilk ). Amonyum -138 µg/l arasýnda geniþ bir eksenin pozitif bölgesinde, diðer deðiþkenler aralýkta tayin edilmiþtir. Nitrat ortalama ise negatif bölgesinde konumlanmýþtýr. 0,99±0,780 mg/l olarak yüksek bir varyas- Tablo 1. Iþýktepe Baraj Gölü kýyý bölgesinde izlenen su kalitesi deðiþkenleri arasýndaki önemli iliþkilerin (P < 0,05) Spearman's korelasyon matriksi *T, sýcaklýk; EC, elektriksel iletkenlik; ÇO, çözünmüþ oksijen; %O, doygunluk; TS, toplam sertlik; TA, toplam alkalinite; Li, lityum; Na, sodyum; K, potasyum; Ca, kalsiyum; Mg, magnezyum; F, florür; Br, bromür; NH4, amonyum; NO3, nitrat; Cl, klorür; SO4, sülfat; PO4, o-fosfat; TP, toplam fosfor; KOI, kimyasal oksijen ihtiyacý
60 Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 014 (): 55-63 Kimyasal oksijen ihtiyacý, elektriksel birinci ekseninde zýt yönlerde konumlanmýþtýr. iletkenlik ve toplam alkalinite ise ikinci eksenle Gerçekten, kalsiyum diðer çözünmüþ iyonlara temsil edilen varyasyonu daha büyük oranda kýyasla oldukça reaktiftir ve göllerde epilimaçýklamýþtýr. Dahasý sýcaklýk ile elektriksel netik dekalsifikasyon gibi belirgin mevsimsel iletkenlik arasýnda Spearman korelasyonuyla dinamikler sergiler. Sülfat ise mikrobiyal aktigözlenemeyen doðrusal iliþki PCA ile ortaya vite ve özellikle demir ve silika olmak üzere çýkarýlmýþtýr (Þekil 3). kimyasal çevreden ileri derecede etkilenir Çözünmüþ ana iyonlarýn baskýnlýðý (Wetzel, 001). Baraj gölünde anyon ve + + + + - bakýmýndan ise (Ca >Mg >Na >K ve SO4 katyonlarýn büyük çoðunluðunun benzer yönlü - >Cl ) Iþýktepe Baraj Gölü ýlýman bölge varyasyonu çözünmüþ bileþenlerin kaynaðý göllerdekine benzer yaygýn bir eðilim hakkýnda fikir vermiþ, su kalitesinin zamansal göstermiþtir (Wetzel, 001). Yüzey sularýnda deðiþimi üzerinde baþlýca etkenin göl havzasý ve dinamik iyonlar olarak bilinen kalsiyum ve gölü besleyen akarsu olduðunu düþündürmüþtür sülfat, konservatif ana iyonlar olarak kabul (Alpaslan vd., 01). edilen sodyum, potasyum ve klorürle PCA Tablo. PCA istatistik özeti Þekil 3. Ýzlenen deðiþkenlerin PCA'nýn iki ana eksenindeki yüklenmeleri (T, sýcaklýk; EC, elektriksel iletkenlik; ÇO, çözünmüþ oksijen; %O, doygunluk; TS, toplam sertlik; TA, toplam alkalinite; Li, lityum; Na, sodyum; K, potasyum; Ca, kalsiyum; Mg, magnezyum; F, florür; Br, bromür; NH4, amonyum; NO3, nitrat; Cl, klorür; SO4, sülfat; PO4, o-fosfat; TP, toplam fosfor; KOI, kimyasal oksijen ihtiyacý)
Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 014 (): 55-63 61 Nitekim havza jeolojisi ve gölü besleyen genel þartlar bakýmýndan Sýnýf III kalitede belirakarsuyun etkisinden daha baðýmsýz deðiþken- lenmiþtir. Deðiþkenlerin karakteristik deðeriyle ler (Goldman ve Horne, 1983) olarak, iklimsel yapýlan deðerlendirmede baraj gölü, Yönetkoþullara baðlý sýcaklýk ve sýcaklýk deðiþimiyle meliðin A grubu oksijenlendirme parametreleri yakýn iliþkili çözünmüþ oksijen, çözünmüþ bakýmýndan su kalitesi Sýnýf I ve B grubu besin anyon ve katyonlarýn aksine PCA ilk ekseninin elementleri parametreleri bakýmýndan Sýnýf II ters tarafýnda konumlanmýþtýr. Bu veriler kalitede kaydedilmiþtir. Buna göre iklimsel ýþýðýnda, Iþýktepe Baraj Gölü'nde izlenen koþullara göre deðiþen genel þartlar göz ardý fizikokimyasal su kalitesinin asýl olarak su edildiðinde, Iþýktepe Baraj Gölü kýyý bölgesi su toplama havzasý ve gölü besleyen akarsuyun kalitesinin Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi özellikleri ile iklimsel faktörlerce yönetildiði, Yönetmeliði A ve B grubu parametreleri göl-içi reaksiyonlarýn bazý anyon ve katyon- bakýmýndan yüksek kaliteli ve az kirlenmiþ larýn zamansal deðiþiminde önemli olduðu olduðu belirlenmiþtir (Anonim, 01). Bu söylenebilir. deðerlendirme þekliyle baraj gölünün inþa Iþýktepe Baraj Gölü'nün fizikokimyasal amacý olan tarýmsal sulamada kullanýmý yaný özellikleri komþu havzasýnda yer alan ve göl sýra, içme suyu potansiyeli olan, alabalýk ve havzasýna baðlý olarak yüksek alkali karak- diðer balýklarýn yetiþtiriciliði ile hayvan üretimi teristik sergileyen bir soda gölü olan Hazar ve çiftlik ihtiyacý için, rekreasyonel amaçlarla Gölü'ne kýyasla (Koçer ve Þen, 01) belirgin kullanýlabilir niteliklere sahip olduðu ortaya þekilde daha düþük çözünmüþ madde içeriðine çýkmýþtýr. sahip olduðu görülmüþtür. Bununla birlikte, Yönetmeliðin (Anonim, 01) göl, gölet Hazar Gölü'ne boþalan akarsularýn fiziko- ve baraj göllerinde trofik durum sýnýflandýrma kimyasal özellikleri araþtýrmamýza yakýn sistemine göre ise Iþýktepe Baraj Gölü ortalama benzerlikler göstermiþtir (Þen vd., 00). toplam fosfor miktarý bakýmýndan ötrofik sýnýfa Nitekim Iþýktepe Baraj Gölü'nü besleyen dâhil olmuþtur. Su toplama havzasý ve gölü Seyrek Deresi, Hazar Gölü'ne besleyen en besleyen akarsuyun kýrsal yerleþim, tarým ve büyük kaynaklardan biri olan Behrimaz hayvancýlýk gibi nutrient miktarlarý üzerinde Çayý'nýn bir alt koludur ve Behrimaz Çayý'nýn etkili olabilecek faaliyetlerden etkilenmediði su kalitesi çalýþmamýzýn sonuçlarýyla uyuþ- göz önüne alýndýðýnda, baraj gölünün ötrofik maktadýr (Varol ve Þen, 009). sýnýfa dâhil olmasýna neden olan yüksek toplam Su Kirliliði Kontrolü Yönetmeliði ve fosfor miktarlarý üzerinde havza jeolojisi ve Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliði toprak yapýsýnýn önemli olabileceði akla (Anonim, 004, 01) herhangi bir su gelmektedir. Gerçekten, nutrient miktarlarý kütlesinin bir noktasýnda ölçülen parametrenin üzerinde doðrudan etkisi olan insan faaliyetkarakteristik deðeri verilen üst sýnýrlara göre lerinin gözlenmediði alanlarda, fosforun ana hangi su kalite sýnýfýnýn üst deðerinden daha kaynaðý kayaç ve toprak yapýsýnda bulunan küçük ise numune alma noktasýnýn o sýnýfa ait fosforun yüzey akýþlarýyla yýkanarak göle olduðunu ifade etmektedir. Yönetmeliklerin ulaþmasýdýr (Wetzel, 001). Bu durum, gölde su Kýtaiçi Yüzeysel Su Kaynaklarýnýn Sýnýflarýna kalitesi üzerinde baþlýca etkenin göl havzasý ve Göre Kalite Kriterlerine göre Iþýktepe Baraj gölü besleyen akarsu olduðu savýmýzý destek- Gölü yüksek sýcaklýk ve ph deðeri nedeniyle lemektedir.
6 Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 014 (): 55-63 Bununla birlikte, taban yapýsýnýn kararlý kullanýlan deðiþkenleri de izlemeye odakhale gelmediði genç baraj göllerinde su- lanacak gelecek çalýþmalar, gölün ekolojik sediment arasýndaki iliþkilerle yönetilen fosfor durumunun ve kullaným amaçlarýnýn daha gibi bileþenlerin çözünmüþ veya partiküllere doðru tanýmlanmasýna katkýda bulunacaktýr. baðlý olarak su kolonunda yüksek miktarlarda bulunmasý beklenebilir (Cunha-Santino vd., Kaynaklar 013). Dahasý, baraj göllerinin fiziksel, kim- Alpaslan, K., Sesli, A., Tepe, R., Özbey, N., Birici, N., Þeker, T. ve Koçer, M.A.T. 01. Vertical and Seayasal ve biyolojik özellikleri inþa amacý sonal Changes of Water Quality in Keban Dam doðrultusunda kullanýmýn bir sonucu olarak su Reservoir. Journal of Fisheries Sciences. com, seviyesindeki düzensiz deðiþimlerden belirgin 6(3): 5-6. þekilde etkilenir (Wetzel, 1990). Gerçekten, Anonim. 004. Su Kirliliði Kontrolü Yönetmeliði. Resmi hidrolojik çevre (su giriþ ve çýkýþý, yenilenme Gazete, Tarih 31.1. 004, Sayý: 5687. süresi gibi), baraj göllerinin su kalitesini Anonim. 005. Ýl Çevre Durum Raporu. Ýl Çevre ve Orman Müdürlüðü, Elazýð. etkileyen en önemli faktörlerden biri olarak Anonim. 01. Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi kabul edilir (Nakashima vd., 007). Bu nedenle Yönetmeliði. Resmi Gazete, Tarih: 30.1.01, toplam fosfora baðlý olarak gölün trofik Sayý: 8483. durumunu yorumlamak için daha uzun süreli Anonim. 013. Baraj Arama. DSÝ Genel Müdürlüðü, izleme verilerine dayanmak yararlý olacaktýr. Ankara. Http: // www. Dsi. Gov. Tr / baraj / detay.cfm?barajid=441. Eriþim: 10.03.013. Sonuç olarak, Iþýktepe Baraj Gölü kýyý APHA, AWWA ve WEF. 1998. Standard Methods for the bölgesinde fizikokimyasal su kalitesi üzerine Examination of Water and Wastewater. 0th ilk bulgularýn elde edildiði çalýþmamýz, orta edition. American Public Health Association, sert sulu alkali bir göl olarak karakterize olan Washington DC. gölde su kalitesinin su toplama havzasý jeolojik Cunha-Santino, M.B., Bitar, A.L., ve Bianchini, I.Jr. 013. yapýsý, gölü besleyen akarsu ve iklimsel Chemical constraints on new man-made lakes. Environmental Monitoring and Assessment, : faktörlerce yönetildiðini göstermiþtir. Bazý 10177-10190. anyon ve katyonlarýn göl-içi reaksiyonlara Goldman, C.R. ve Horne, A. J. 1983. Limnology, baðlý olarak zamansal deðiþim gösterdiðine McGraw-Hill, New York. iliþkin ön bilgiler elde edilmiþtir. Yüzeysel Su Karadeniz, V., Akpýnar, E. ve Baþýbüyük, A. 011. Nehir Kalitesi Yönetimi Yönetmeliði (Anonim, Tipi Hidroelektrik Santraller ve Çevresel Etkileri (Reþadiye Hidroelektrik Santralleri Örneði). Doðu 01)'ne göre yüksek kaliteli ve az Coðrafya Dergisi, 6: 95-114. kirlenmiþ olarak sýnýflandýrýlmýþ ve böylece Kimmel, B.C. ve Groeger, A.W. 1984 Factors controlling inþa amacý olan tarýmsal sulamada yaný sýra primary production in lakes and reservoirs: A baraj gölünün içme suyu temini, alabalýk ve perspective. In: Lake and Reservoir Management diðer balýklarýn yetiþtiriciliði ile hayvan üre- Report, EPA-440/5-84-001, United States Environmental Protection Agency, timi ve çiftlik ihtiyacý için kullanýlabileceði Washington, D.C. pp.77-81. ortaya çýkarýlmýþtýr. Koçer, M.A.T. ve Þen, B. 01. The seasonal succession of Bununla birlikte, bahsedilen yönet- diatoms in phytoplankton of a soda lake (Lake meliðe göre yüksek toplam fosfor içeriði göl Hazar, Turkey). Turk J Bot, 36: 738-746. yüzey alanýnýn kafeslerde balýk yetiþtiriciliði Küçükyýlmaz, M., Uslu, G., Birici, N., Örnekçi, N.G., için kullanýmýný kýsýtlamaktadýr. Giriþ ve çýkýþ Yýldýz, N. ve Þeker, T. 010. Karakaya Baraj Gölü Su Kalitesinin Ýncelenmesi. International Sustaisularý ile su seviyesindeki deðiþimler ile gölü nable Water and Wastewater Management temsil eden daha çok sayýda örnekleme Symposium, 6-8 October 010, Konya, Turkey. noktasýnda trofik durumun tanýmlanmasýnda
Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 014 (): 55-63 63 Mason, C.F. 00. Biology of Freshwater Pollution. 4th Tüzün, Ý., Ýnce, Ö. ve Baþaran, G. 006. Doðal Göl Ve ed. Pearson-Benjamin Cummings, UK. Rezervuar Limnolojisindeki Farklýlýklarýn Bir- Nakashima, S., Yamada, Y. ve Tada, K. 007. eþik Yönetim Planlamasý Açýsýndan Deðer- Characterization of the water quality of dam lendirilmesi: Genel Yaklaþým. I. Balýklandýrma ve lakes on Shikoku Island, Japan. Limnology, 8:1- Rezervuar Yönetimi Sempozyumu, Antalya.. pp.37-47. Palau, A. 006. Integrated environmental management Varol, M. ve Þen, B. 009. Assessment of surface water of current reservoirs and regulated rivers. quality using multivariate statistical techniques: a Limnetica, 5(1-): 87-30. case study of Behrimaz Stream, Turkey. Environ Þen, B., Koçer, M.A.T. ve Alp, M.T. 00. Hazar Monit Assess, 159:543-553. Gölü'ne Boþalan Akarsularýn Bazý Fiziksel ve Wetzel, R.G. 1990. Reservoir ecosystems: Conclusions Kimyasal Özellikleri. F. Ü. Fen ve Mühendislik and speculations. In: Reservoir Limonology: Bilimleri Dergisi, 14(1), 41-48. Ecological Perspectives. K.W. Thornton, B.L. Þen, B. ve Koçer, M.A.T. 003. Su Kalitesi Ýzleme. XII. Kimmel & F.E. Payne (Eds). John Wiley & Sons Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, -5 Eylül Inc., New York. pp. 7-38. 003, Elazýð. pp.567-57. Wetzel, R.G. 001. Limnology: Lakes and River Thornton, K.W. 1990. Perspectives on reservoir Ecosystems. Academic Press, London. limnology, In: Reservoir Limnology: ecological Yýlmaz, F. 004. Mumcular Barajý (Muðla-Bodrum)'nýn perspectives. K.W. Thornton, B.L. Kimmel & Fiziko-Kimyasal Özellikleri. Ekoloji, 13(50): 10- E.F. Payne (Eds.). John Wiley & Sons Inc., New 17. York. Pp.1-13.