2
Ön Kitapçığı İçindekiler 1. BAŞLARKEN... 4 2. GENÇLERĐN KATILIMI... 13 Katılım... 13 Gençlerin Katılım Alanları... 13 Gençlerin Katılımının Faydaları Nelerdir?... 14 3. PROGRAM... 15 Söyleşiler Ne Söyler... 16 ATÖLYELER: Ne Nerede Ne Zaman???... 21 4. KATILIMCILAR... 24 5. ĐSTATĐSTĐKLERLE 14. TOG GENÇLĐK KONSEYĐ... 32 6. TEKNĐK BĐLGĐLER... 33 3
1.. BAŞLARKEN Toplum Gönüllüleri Vakfı 14. Gençlik Konseyi Samsun Organizasyon Ekibi adına yazıyorum. Farkındayım uzun bir giriş cümlesi oldu. Fakat konsey hazırlıkları esnasında da gerçekten uzun ve yorucu bir yoldan geçtik. Ve bugün siz bu kitapçıkta bu yazıyı okuyorsanız, demek ki her şey yolunda ve konsey başlayabilmiş Samsun daki Toplum Gönüllüsü Gençler olarak 14. Gençlik Konseyi ni yapmak istedik; iyi bir ekiptik ( be ) bu yazıyı yazarken, su anda da, öyleyiz; umarım siz okurken, o anda da, öyleyizdir ), daha önce de güzel işler çıkarmıştık ve ekip birbirini tanıyordu. Bu organizasyonun hem ekibi diri tutmak hem de aramıza katılan yeni yüzleri ekibe dahil etmek adına gerçekten mükemmel bir çalışma olacağını düşündük. ündük. Yerelimizdeki kaynaklara güvenerek yola çıktık. Konsey hazırlıklar süreci; yeri geldi eğlenceli yeri geldi bunaltıcı oldu. Olayları tek tek anlatıp gerçekten bazı şeyleri sizinle paylaşmak isterdim ama uzun hikaye olur. Kitabımda yazmayı düşünüyorum Süreçte karşımıza çıkan en büyük sıkıntılardan birisi insanların önyargısıydı. Bazen bu önyargıyı kıramadık, tutumu değiştiremedik. Bazen de kendi tutumumuzu değiştiremedik, belki de değiştirmek istemedik! Diğer bir sıkıntıysa; aslında insanların (esnaf, iş adamı vs.) en değerli anahtarı olan SÖZ ün, verildiği zaman tutulmaması oldu. İnsanlar söz verdi ve tutmadı! Artık onların ayıbı diyerek geçtik. Tamam tamam biraz da söylendik tabi Konsey hazırlıkları süresince İğne Deliği Gençlik Merkezi nde bulunduğumuz için, toplantıları ve beslenme ihtiyacını burada hallediyorduk. Bu gençlik merkezi çok şeye tanıklık etti: Ağlayanlar, gülenler, aç kalanlar, çok yiyip patlayanlar Çok uğraştık, çabaladık, yorulduk ve yorduk. Bilgisayarlarımız yanacak sıcaklığa geldi. Ama her şeye rağmen halloldu. Birbirimizi kırmadan, incitmeden, gurur - kibir yapmadan, paylaşımcı, samimi, güven içinde Tam bir ekip gibi! Bugün, umarım, bu organizasyonu sizlere hakkıyla takdim etmişizdir. Heyecanlıyız! 14. Gençlik Konseyi Samsun Organizasyon Ekibinden Sevgilerle İhsan Egemen Reis Organizasyon Ekibi I 4
II.----...- Bolu, 1300 s, Johann Sebastian Bach, İngiliz Soneleri, iksive, yüreğiniz sıkılmasın, Thierry Henry, silisyum, Pertev, tespih böceği ve Elif Bu ne şimdi? Hatta bunlar ne? Ortak noktaları: 14. Nasıl mı? Bolu nun plaka numarası 14; 1300 lü yıllar 14. yüzyıl; Bach ın harflerinin, Latin alfabesindeki sıralarına göre toplamı 14; Shakespeare Soneleri 14 dizeden oluşur; Roma rakamıyla 14 ün okunuşu: iks-i-ve; Yuhanna İncili nin 14. Bölümü Yüreğiniz sıkılmasın diye başlar; Fransa Futbol Milli Takımının yıldızının forma numarası 14; Silisyumun atom numarası; - bunu açıklamak biraz zor, ama deneyeceğim- ondört kelimesini oluşturan harflerin alfabemizdeki sıralarının toplamı ile pertev kelimesininki aynı(104); tespih böceklerinin vücudundan 14 uzuv çıkar; ve ve ve Elif - bir dönem hayat arkadaşımın adı olmasından biraz daha önemli kıldım- Kuran ın 14. suresi Elif diye başlar ve Elif başlangıçtır. Yazıma da böyle başlamak istedim. 1400 den daha fazla gündür bu oluşumun içindeyim. Her gün şaşırdığımda her günün yeni ve bir başlangıç olduğunu anlıyorum. Bu kadar yeni olmasaydık bu kadar da genç kalamazdık sanırım. Liderle takipçiyi birbirinden ayıran en önemli özellik yenilikçiliktir. diyor Steve Jobs. Bu yazıyı okuyan genç zihinler de geleceği inşa ediyor ve etmeye de devam edecek, inanıyorum. İnancımı şu günlerde tazeleyen iki şey daha var: TOG 14. Gençlik Konseyi ve Yeni Saha Sistemi Her biri ve hatta bu çatı altında her yeni şey Gençlerin Katılımı na işaret ediyor aslında. Şu günlerde de gündemimizde Ulusal Gençlik Politikası olması da Toplum Gönüllüsü gençlerin ne denli doğru bir yolda olduğunun göstergesi. Önce önemsemezler, sonra gülerler, sonra kıskanırlar, en sonunda ise yenilirler. Mahatma Gandhi böyle demiş Bana hiç yabancı gelmiyor. Hazerfan Ahmet Çelebi uçmak istediğinde umursanmamış, gülmüşler Ve şimdi insan uçuyor. Farklı olan bir şey var: Öğrenmeyi ilke edinmiş bu büyük örgütün yenilmeden yenilenmeyi becerebiliyor olması Yazıya katmak için geçmişe döndüm biraz. 2002 TOG 1. Gençlik Konseyi - Kahramanmaraş Ve yaptıklarımızla, konuştuklarımızla, tartıştıklarımızla, değiştirdiklerimizle yolun başı görünmeyecek kadar yol almışız; ve hala sonu gözükmeyecek ecek kadar yolumuz var. Bu, heyecan veriyor aslında. Heyecan da bizi hareketlendiriyor. Nobel Barış Ödüllü lider Şimon Peres, Eğer yol almazsan, yok olursun. Hayat sürekli hareket halindedir. Hareket etmezsen, ölürsün. diyor. Beni heyecanlandıran bir şey daha var: 14. Gençlik Konseyi Organizasyon Ekibi! 5
Âdettendir diye övgülerde, yüceltmelerde bulunmayacağım. Duygularımdan bahsediyorum Bu ekibin içinde bulunmak beni mutlu ediyor, onlardan öğrenmek beni güçlü kılıyor, yan yana olmak bana gurur veriyor Aç ve açık bir ekip! Çalışmaya, öğrenmeye, tecrübe etmeye her zaman aç; değişime, yenilenmeye her daim açık. Toplum Gönüllüleri Vakfı 14. Gençlik Konseyi toplumsal barış yolunda yeni bir adım olabilmişse ne iyi o ekibe ve bu yazıyı okuyan her birinize Barışla Okan Sürel Saha Sorumlusu III Toplum Gönüllüleri eleştirmenin ötesinde değişimi hedefleyen bir gençlik kuruluşu. Değişimin sürekliliğini ve kalıcılığını sağlayan en temel unsur katılımcılığı sağlayabilmektir. Katılım anlayışının iki önemli açılımı vardır. Birincisi; yerelde veya ulusal düzeyde, karar organlarının karar süreçlerine katılabilmektir. Hiçbir toplumda veya toplulukta tepeden inme düzenlemelerle değişimin kalıcılığını sağlamak olası değildir. Bu nedenle de sosyal, ekonomik, siyasal, kültürel, insan hakları, kadın hakları, çocuk hakları alanlarındaki değişim arayışımızı gençlerin katılımıyla yerelden başlatmalıyız. Özellikle içinde bulunduğumuz toplum gibi, eğitim düzeyi yüksek olmayan toplumlar, soyut kavramlardan çok somut uygulamalara bakarak öğrenirler, söylenenleri değil yapılan uygulamaları gördükçe sahiplenirler. Bu nedenle savunduğumuz gibi değişimi gençlerin öncülüğünde gerçekleştirebilmek, bu alanlarda somut proje üretip, uygulamakla mümkün olabilir. Yaş ortalaması bu kadar genç olan bir toplumda gençlerin her noktada yönetime katılmaları tabii ki önemlidir. Bunun gerçekleşmesini sağlamanın ana yolu karar organlarına güven vermektir. Yani kendimizi topluma kanıtlamamız, onların kendi korkularını yenmelerine, önyargılarını yok etmelerine yardımcı olmamızdır. Bu da lafla olmaz, olamaz. Bunun tek yolu proje üretiminden ve uygulamasından ve proje etkilerinin değerlendirilmesinden geçer. İçinde bulunduğumuz toplumun baskıcı kültürel yapısını, baskıcı anlayışını etkileyebilmek için, önceki nesillerin yaşadığı, o zamanların gençlik öyküleriyle ilgili bazı yanlış algılamaları düzeltebilmek gerekecektir. Yerelde, gençlerin öncülüğünde etkileyici, sorumlu ve somut proje uygulamaları yapıldıkça bunun da saygı uyandıracağına inanmaktayım. TOG bugüne kadar yerelde ve ulusal düzeyde, ilkelerini koruyarak yaptığı ve başarıyla sürdürdüğü projelerle dikkat çekmeseydi; yani sadece söyleyerek, konuşarak, masa başında çözüm önerileri üretseydi ve toplum gönüllüsü gençler proje üretmeselerdi insanlar TOG u ve sizleri ciddiye alır mıydı? Bugünlerde toplum gündeminde konuşulan, tartışılan ve eleştirilen pekçok konuya, haksızlığa gençlerin sessiz kalmaksızın tavır almaları ve 6
çözüm arayışına katılmaları gerekir. Bu katılım, söylem üretmek yerine yaratıcı düşüncelerin etkileyici projelere dönüştürülmesi biçiminde olursa ülkemiz insanınca saygıyla karşılanacak, önemsenerek ve övgüyle kabul görecektir. Bu nedenle, güncel gündemi yakından izlemek gerekir. Bulunduğumuz ortamı ve çevremizi geliştirmek adına sorgulamalıyız. Gelişmelerle ilgili çözüme yönelik sorumluluk üstlenmek amacıyla bir adım öne çıkmalıyız. Öneri geliştirmek ve çözüme katkı için yetki talebinde bulunmak gerekecektir. Katılım anlayışının ikinci önemli açılımı daha vardır ki o da bizlerin, kendimizin inandırıcılığını kanıtlamak açısından çok ciddi bir sınavdır. Bu da: kendi karar süreçlerimize, yapacağımız projelere çevremizdeki diğer gençleri katabilmekte ne kadar başarılı olduğumuzla ilgilidir. Toplumda eleştirdiklerimizi değiştirmek için çıktığımız bu yolculuğa bizler çevremizi, akranlarımızı, arkadaşlarımızı ne derece katabilmekteyiz? Kendi yerleşkemizdeki, üniversitemizdeki genç sayısının ne kadarı bizlerle birliktedir? Yoksa bütün bu önemli amaçları gerçekleştirmek için, kendi çevremizden oluşturduğumuz bir avuç iyi niyetli gencin çabası yeterli olamaz. Unutmayalım ki: Toplumsal değişimin ilk adımı bireysel değişimle, yani kendimizden başlar. Katılımcılığı benimseyerek, çevremizi genişletebildiğimiz ölçüde insanların bize bakışı değişecek, güveni artacak ve amaçlarımıza erişmemiz kolaylaşacaktır. İster karar organlarının kararlarına katılımla, ister toplumsal duyarlılık çalışmalarımızdaki kendi projelerimize çevremizdeki diğer gençlerin katılımını artırmakla olsun, gençlerin katılımıyla oluşan yolculuğumuz süresince ilkelerimizle birlikte olmak durumundayız. Farklılıklarla birlikte olmanın, şeffaflık ve hesap verebilirliğin, ekip çalışmasının önemini içselleştirebilmek ve bunu bir yaşam duruşu haline getirebilmek yolculuk boyunca karşılaşacağımız herkesin güvenini sağlayacak, yolumuzu aydınlatacaktır. Geçen yılki Konsey de küresel krizin biz Toplum Gönüllüleri için bir sınav olacağını söylemiştim. Bu sınav sonucunda hep birlikte gençlerin yaratıcılığını, sizlerin gücünün etkisini daha iyi görebileceğimizi anlatmıştım. Yerelden alınabilecek desteklerin artmasıyla TOG felsefesinin daha kalıcı hale gelebileceğini paylaşmıştım. Bu büyük sınavın sonuçları ortada. Dünya geçen bir yıl içinde ciddi sorunlarla boğuşurken, ekonomik alanda küçülürken, ülkemiz de işsizlik büyürken, ekonomi ciddi ölçüde daralırken Toplum Gönüllüleri, yani sizler ve arkadaşlarınız, ulusal düzeyde gerçekleştirdiğiniz projelerle, uluslararası açılımla, gençlik alanında karar organların karar süreçlerine katılımla, yerelde ve ulusalda destekçilerimizden aldığımız kaynaklarla büyümeye ve gelişmeye devam ettik: Sanki kriz olmamışçasına. Çünkü ilkelerimizle, birbirimize güvenerek ve dayanışarak sağlam bir ekibiz. Gelecek yıllarda daha da etkili olabileceğimize, sizlerle daha da güçleneceğimize inancımız tamdır. İbrahim Betil Yönetim Kurulu Başkanı 7
IV Büyük bir heyecanla beklediğimiz 14. Gençlik Konseyi oldukça yoğun gündemi, ve bu yıl da üzerinde çalışmaya devam edeceğimiz teması Gençlerin Katılım ile sonunda başlıyor. Ülke gündemine de paralel olarak gençlik politikasının şekillendiği ve yeni bir gençlik yapısına gidildiği bu günlerde Gençlerin Katılımı nı konuşuyor olmayı ve ikinci senesinde bu tema üzerine derinleşmeyi oldukça anlamlı buluyorum. Toplum Gönüllüleri Vakfı olarak biriktirdiklerimizle birlikte bu yapılanma sürecinde yer alıyor olmamız çalışmalarımızı daha da değerli kılıyor. Gençliğin güçlendirilmesini kendine amaç edinmiş bir sivil toplum kuruluşu çatısı altında kendi sorunlarımız hakkında düşünüp tartışıyor olmak ve bizi doğrudan ilgilendiren konular hakkında söz sahibi olmak adına paylaşım alanımız olan bu konseyi de verimli kullanacağımızı umuyorum. Konseyin; hepimizin sahiplendiği temamız Katılım üzerine ortak bir algı oluşturacağına, katılımın çokça yollarının olduğunu fakat her şeyin de gençlerin katılımı olmadığını görmemizi sağlayacağına, farklı STK lardan gelen gençlerin atölyeleri ile de katılım araçlarımızı geliştirebileceğimize ve aslında buradan giderken sahada tema üzerine somut çalışmalar ve proje fikirleri ile döneceğimize inanıyorum. Umuyorum ki, 1 yıl boyunca üzerinde kafa yorduğumuz tema, artık ikinci yılında içselleştirdiğimiz ve yeni sistemin de verdiği imkanlarla sürdürülebilir olarak da sahada daha çok harekete geçtiğimiz bir konu olacak. Attığımız her adımda, yaptığımız her çalışmada Toplum Gönüllülerinin duruşunu ortaya koyan ve bütünlüğünü sağlayan ilkelerimizi içselleştirerek ve yaygınlaştırarak, yeni dönemde yeni sistemle, konseyde paylaştıklarımızı sahada yaşatarak yola sağlam adımlarla devam etmek dileğiyle Ve öyleyse haydi şimdi 14. Gençlik Konseyi! Heyecanını kaybetme! Harekete geçmek zamanı! : ) Pelin Candemir Yönetim Kurulu 8
Değerli arkadaşlar, bizleri bir araya getiren TOG 14. Gençlik Konseyi ne ve konseyi var edenlere teşekkür ederek başlamak istiyorum. Toplum Gönüllüleri Vakfı henüz resmi olarak kurulmamışken ilki Kahramanmaraş ta gerçekleştirilen Gençlik Konseyleri yılda 2 kez bizi bir araya getiriyor, birbirimizden öğrenmemize alan yaratıyor, yeni proje fikirleri, moral ve motivasyonla örgütlerimizi de güçlendiriyor. V Büyümenin ve derinleşmenin getirdiği gereksinimle katılım mekanizmalarını artırdık birlikte. Şekil itibariyle bir karar alma mekanizması olmaktan çıkan ama ortak akıl ürettiğimiz konseyler; oylamaya gitmeden gündem üzerine karar kıldığımız, ihtiyaçlar üzerine örgütlerimize taşıdığımız uzlaşılarla yine TOG un ulusaldaki bütünlüğünü destekliyor ve kuvvetlendiriyor. Kendimizi ifade etme biçimimiz ve kullandığımız araçlar ne söylediğimizi, ne söylediğimiz de kullandığımız araçları, yöntemi belirler. Öğrenen örgütler bu ikilinin birbirleriyle etkileşmesini ve birbirlerini değiştirmelerini deneyimleriyle kontrol edebilirler. Toplum Gönüllüleri bunu çok iyi yapabiliyor. Amacı gençleri güçlendirmek olan Toplum Gönüllüleri Vakfı geçen 7 yıllık süreçte geliştirdiği genç araçlar ve yöntemlerle hem sivil toplum alanına örnek oldu hem de bu araçlarla duruşunu ve isteğini ortaya koyarak etkiledi.. Bugün gençliğin sorunları ve üniversite gençliğinin ihtiyaçları araştırmalarını yapan ve verileri yorumlayabilen, yaptığı projelerle gençlerin ihtiyaçları için alanı izleyen, kendini sorgulayan ve ilkesel bağlamda dürüstlüğünü ölçen bir sivil toplum örgütüyüz. Öğreniyor, derinleşiyor ve gündem oluşturuyoruz. Ulusal gençlik stratejisinin mimarlarından biriyiz. Devam eden süreçte TOG sahası için hizmet üreten saha departmanını Gençlik Alanı için bilgi ve bu bilgiyle toplumsal hizmet üreten TOG sahasına yaklaştıran yeni saha sistemi ile daha da etkin olacağız. Hafızamızı daha sıkı oluşturmayı, yerelde güçlenerek örgüt kültürünü inşa etmeyi, ilkelerimizi yaşatıp yaygınlaştırmayı sağlayacak bu sistemle gençlere güven duyulan toplumsal barışı yaşatabileceğimiz günlere yaklaşıyoruz. İnsani ve evrensel değerlerden beslenen TOG ilkelerini lerini ve duruşumuzu yitirmeden, anlamaya çalışarak ve anlatarak, neden Toplum Gönüllüsü olduğumuzu unutmadan devam edelim.. Dünyayı neyin kurtaracağına inanıyorsanız inanın, aralara hatta en başa biraz barış koymanızı rica ediyorum. İyi konseyler ve iyi günler.. Sağlıkla kalın.. Ali Karakaş Yönetim Kurulu 9
Gençliğin Katılımı, genel olarak karar mekanizmalarında yer almak ve onları etkilemek olarak algılanıyor. Temel çatışma, bu mekanizmalarda yer almak isteyen gençlerle, onları karar alma süreçlerinin dışında bırakan yapılar ya da yetişkinler arasında gibi görülüyor. Doğruluk payı çok büyük ancak katılımı (daha doğrusu katılamamayı) tanımlamak da yetersiz. Oysa katılım; siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel her alanda bireylerin aktif birer yurttaş olarak sorumluluk duyması ve insiyatif almaları ile de çok ilgili. VI Türkiye de sosyal sorumluluk projelerinde yer alan gençlerin oranının %4 lerde kalması, %4 olan Sivil Topluma katılım oranının yalnızca % 46 sını üniversiteli gençlerin oluşturması, Gençlerin sadece %18 inin yaşadıkları sorunlarla ilgili yerel ya da merkezi otoritelere dilekçe verme girişiminde bulunmaları, 2002 seçimlerinde gençlerin yalnızca %61 inin oy kullanmış olması, bir yandan Türkiye nin Gençliğin Katılımı konusunda ne noktada olduğunu gösterdiği gibi, bir yandan da sivil insiyatif alma konusunda bireysel olarak üzerimize düşen sorumluluğu ne kadar sahiplendiğimizin de bir göstergesi. Yukarıdaki tabloya baktığımızda aile kültürünün gençler üzerindeki etkisi (UNDP İnsani Kalkınma Raporuna göre gençlerin aile içi kararlara katılımı da son derece düşük) ile birlikte, gençlerin ve kamu otoritesinin birbirlerine olan güvensizliğinin izlerini de görmek mümkün. Bu tabloyu aşmak için önyargıları bir kenara bırakıp, karşılıklı güveni oluşturacak, gençlere karşı bakış açısını değiştirecek şekilde harekete geçmek gerekecektir. Karar verilen masalarda olmak önemlidir. Ancak unutulmamalıdır ki o masalara giden yol; Tüm farklılıklara saygı duymaktan, insanlığın ve içinde yaşadığımız toplumun sorunlarına yönelik çözüm önerileri geliştirip uygulamaktan geçer. Yusuf Güvenç Genel Müdür 10
Çalınan Düşlerden Ütopya Yaratma VII Düşleri çalınmış biz nesiliz biz, düşlerinin çalındığından dahi haberi olmayan bir nesil. Dört bir yanı kepenklerle örülmüş, başında bekçileri olan sığınıklarda saklandı düşlerimiz hep. Bir gün kepenklerin kaldırılıp içindeki bir rüyanın gerçeğe dönüşeceği anın korkusuyla. Çünkü özgür hülyalarız hep haklı istençleri getirecekti beraberinde. Ve ne yazık ki bu istençlerimiz her zaman ret edilme olasılığını taşıyacaktı; birileri tarafından. Ama bilinmiyordu ki hiçbir zincir, kilit vuramazdı bağımsız ütopyalarımıza. Bu kadar hararetli bir gardiyanlık dahi engelleyemedi bir grup gencin bir araya gelerek ütopya edinmelerine. Gençler, kendi öz mayalarından yaratmışlardı bu ütopyayı, bir gün ütopyanın gerçekleşeceğini tahayyül bile edemezken. Kendi seslerinin yankısını duymalarıydı bu ütopya. El çarpışlarının yarattığı rüzgârın esintisinde serinlemeleriydi belki de. En önemlisi varlıklarının bilincine varmalarıydı. Hayati organizasyonlarını devam ettirebilmek için asgari gerekli ihtiyaçları temin etmek, bu ihtiyaçları talep etmek, kendi varlığının bilincinde olmak değildi. Bir birey olduğunu, toplumu oluşturan bütün bireyler gibi çevresini, arkadaşlarını, işini, siyasal yapısını; seçebilmesi, etkilemesi, değiştirmesiydi varlığının bilincinde olmak. Doğduğu günden beridir kendisine ne olmasını, nasıl hareket etmesini dayatan, farklı fikirler geliştirmesi engellenen, ilkokul sıralarından bütün öğrenimi boyunca neler yapabileceğinden ziyade neler yapmaması gerektiğini dayatan sistemin farkına varmasıdır varlığının bilincinde olmak. Böyle bir farkındalık bilinciyle başladı TOG un kuruluşu. Yaptığı genel sosyal projelerde dahi gençliğin kendisini unutturmayan, aynı zamanda projeler vasıtasıyla farklı insanlara da farkındalık yaratabilen çalışmalar yaptı hep. Evrenin varlığından beri bu topraklarda gençlerin bir mihenk taşı olabilme kabiliyeti yoktu. Bunca yılın dayattığı öğretinin bir anda yok edilmesi pek mümkün değildi elbette. Ama ütopyaya her gün biraz daha yaklaştığını gören gençler daha bir şevkle ve hırsla sarıldılar bu gönüllülüğe. Çünkü kendilerini buluyorlardı. Bu sayede 6 yıldır çalışmaya başlayan gençlerin sayısı 20.000 leri buldu. Çünkü farkı hissediyorlardı. Bu nedenle heryıl çok farklı yerlerde yüzlerce proje yapılıyor. 6 yıldır aktif birey olma başarısını gösteren bu gençler artık kendilerinin de söz sahibi olma haklarını talep ediyorlar. Edindikleri deneyimlerin yardımıyla kendileriyle ilgili kararlarını kendileri vermek istiyorlar. Kendi tercihleri veya fikirleri alınmadan, karar alınmış durumları eleştirmek istiyorlar. Yani katılımcı olmak istiyorlar. Toplumun her bireyin kendisi ile ilgili durumlarda söz hakkı olması gerektiği gibi, gençler de kendileriyle ilgili kararlara katılımcı olmak istiyorlar. Kendi öz mayalarından ürettikleri ütopyalarının gerçekleştiğini görmek istiyorlar. Bu nedenle her 6 ayda bir yapılan diğer konseylerden farklı olarak bir tema üzerinde konuşulmak istendi. Çünkü artık çıkılan 11
basamakların sayılması gerekiyordu. Somut ilerlemenin farkının hissedilmesi gerekiyordu. Bu somut adımların atılması fikrini temaya dönüştüren ve bu temanın da katılımı sorgulama olması gayretini gösteren arkadaşlara yürekten teşekkürler. Bu sorgulayıcılardan biri olmaya çalışan kendimi ve bunu çok daha iyi şekillerde başaran, Toplum Gönüllüleri Vakfı bünyesinde gönüllülük yapan bütün arkadaşları tebrik ederim. İyi ki varsınız. Bu toplumun BİZ e ihtiyacı var. (06.12.08) Mehmet Gündüzalp İstanbul Üniversitesi Avcılar Örgütlenmesi 12
2.. GENÇLERĐN KATILIMI Gençlerin katılımı konusunda Avrupa çapında geçerli olan en önemli belge Gençlerin Yerel ve Bölgesel Yaşama Katılımlarına İlişkin Avrupa Şartı1 2003 yılında Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi nde onaylanmış. Bu belge Türkiye nin de imzacısı olduğu bir belge. Gençlerin katılımını bu belgenin içeriği üzerinden anlamaya çalışmanın hepimiz için çok faydalı olacağını düşünüyorum. Çünkü bu belge çok iyi hazırlanmış olmasının yanında aynı zamanda ulusal ve yerel yönetimler düzeyinde meşru bir belge. Yani hem dertlerimizi kafamızda toparlamamız, hem bununla ilgili çözümleri geliştirmemiz, hem de karar alıcıları bu çözümler doğrultusunda zorlamamız için çok değerli bir dayanaktan bahsediyoruz. Belgeyi ve gençlerin katılımını daha iyi anlamak için hazırlanmış Have your say!2 isimli kılavuza bağlanıyoruz o zaman. KAATTIILLIIM Kılavuzda katılım şöyle tanımlanmış: Bir toplumun demokratik yaşamına katılım, oy kullanmak veya seçimlerde aday olmaktan, her ne kadar bu unsurlar önemli de olsa, çok daha ötedir. Katılım ve aktif yurttaşlık; haklara, imkânlara, katılım alanlarına ve fırsatlara sahip olmakla ilgilidir. Ayrıca katılım, daha iyi bir toplum için kararlara katılımı, kararları rları etkilemeyi ve eylem ve faaliyetlere dahil olmayı içerir. GEENNÇÇLLEERRĐĐNN KAATTIILLIIM ALLAANNLLAARRII Gençlerin katılım alanlarına bir göz atalım bir de: Gönüllülük Formal olmayan eğitimin farklı biçimlerine katılım Akran eğitimi Bir örgütte/kulüpte aktif olma ve sorumluluk alma Gençlik konseyleri, meclisleri, forumları, yönetim kurulları vb. yapılar Beraber yönetim mekanizmaları3 Karar alma süreçlerinde danışma Proje ve etkinliklerde farklı düzeylerde gençlerin katılımı, Kampanyalar Siyasi parti, sendika ve hak gruplarına üyelik Seçimlere katılım Bunların dışında yeni katılım araçları denilen birkaç başlık da sıralanmış: 1 The revised European Charter on the Participation of Young People in Local and Regional Life, Congress of Local and Regional Authorities of Europe, May 2003 2 Kitap http://books.google.com.tr da bulunabiliyor. Kitap henüz Türkçe ye çevrilmemiş. 3 Avrupa Konseyi Gençlik Danışma Komitesi bu maddeye bir örnek olabilir. 13
o Akran ağları o Tartışma forumları o Çağrıları imzalama o Yeni sosyal hareketlere katılım o Destek gruplar o Ürün boykotları o Gösteriler o Uluslararası toplantılar o İnternet (görüş belirtme ve kararları etkilemek için) o Bu başlıklara eklemek üzere aklımıza şunlar da geliyor: o Sanat ve benzeri ifade biçimleri o Video aktivizm o Dergi, fanzin gibi yayınlar Genel olarak baktığınızda bu alanların bir kısmında zaten aktif olduğunuzu göreceksiniz. Aslında gençler olarak bir şekilde katılım gösteriyoruz. Anlayacağınız temamız gençlerin katılımı soyut, ulaşılamaz ve imkansız unsurlardan oluşmuyor. GEENNÇÇLLEERRĐĐNN KAATTIILLIIMIINNIINN FAAYYDDAALLAARRII NEELLEERRDDĐĐRR? Gençlerin katılımını iyi düzeyde arttırmanın ne gibi faydaları olacağının da üzerine durmakta fayda var tabi. Kılavuz der ki gençlerin katılımı desteklenince, gençlerin yaşamları daha olumlu olur; gençlerin sesleri daha çok duyulur; gençler, yeni beceriler ve kendine güven kazanırlar; yetişkinler, gençlerin yetenek ve potansiyellerinin farkına varırlar; gençler kendi karar ve eylemlerine yönelik sorumluluk almaya teşvik edilirler; gençler, demokrasinin işleyişini öğrenirler; gençlere yetenek ve güçlerini tüm toplumun faydasına kullanma imkanı sağlanır; yetişkinlerin gençlerin ihtiyaçlarını ve bakış açılarını anlamalarına yardım edilir; yetişkinlerin gençlerle daha etkin bir biçimde çalışmaları sağlanır; yetişkinlere bilgi ve deneyimlerini büyüklük taslamadan paylaşma olanağı sağlanır; karar alma süreçlerinin temsil etme gücü artar; yerel ve bölgesel sorunların çözümüne yönelik yeni yaklaşım ve fikirlerin ortaya çıkması sağlanır. 14
3.. PROGRAM 15
SÖÖYYLLEEŞŞĐĐLLEERR NEE SÖÖYYLLEERR? Topluma Kendimizi Kanıtlamak İbrahim Betil / 16 Ekim Cuma / 15.00 16.00 Katılım anlayışının bir önemli boyutu, yerelde veya ulusal düzeyde, karar organlarının karar süreçlerine katılabilmektir. Hiçbir toplumda veya toplulukta tepeden inme düzenlemelerle değişimin kalıcılığını sağlamak olası değildir. Toplum nüfusunun önemli bir oranını gençlerin oluşturduğu bu topraklarda sosyal, ekonomik, siyasal, kültürel, insan hakları, kadın hakları, çocuk hakları alanlarında değişim arayışımızı yerelden başlatmalıyız. Yaş ortalaması bu kadar genç olan bir toplumda gençlerin her noktada yönetime katılmaları önemlidir. Bunun gerçekleşmesini sağlamanın ana yolu karar organlarına güven vermektir. Yani kendimizi topluma kanıtlamamızdır. Bu da lafla olmaz, olamaz. Bunun tek yolu proje üretiminden ve uygulamasından ve proje etkilerinin değerlendirilmesinden geçer. Bugünlerde toplum gündeminde konuşulan, tartışılan ve eleştirilen pek çok konuya, haksızlığa gençlerin sessiz kalmaksızın tavır almaları ve çözüm arayışına katılmaları gerekir. Bu katılım, söylem üretmek yerine yaratıcı düşüncelerin etkileyici projelere dönüştürülmesiyle katkıda bulunma biçiminde olursa ülkemiz insanınca saygıyla karşılanacak, önemsenerek ve övgüyle kabul görecektir. Bu nedenle, güncel gündemi yakından izlemek gerekir. Bulunduğumuz ortamı ve çevremizi geliştirmek adına sorgulamalıyız. Gelişmelerle ilgili çözüme yönelik sorumluluk üstlenmek amacıyla bir adım öne çıkmalıyız. Öneri geliştirmek ve çözüme katkı için sorumluluk istemek, yetki talebinde bulunmak gerekecektir. Katılım anlayışının bir başka önemli boyutu daha vardır ki o da bizlerin, kendimizin inandırıcılığını kanıtlamak açısından çok etkilidir. Bu da: kendi karar süreçlerimize, yapacağımız projelere çevremizdeki diğer gençleri katabilmekte ne kadar başarılı olduğumuzla ilgilidir? Toplumda eleştirdiklerimizi değiştirmek için çıktığımız bu yolculuğa bizler çevremizi ne derece katabilmekteyiz? Kendi üniversitemizdeki genç sayısının ne kadarı bizlerle birliktedir? Yoksa bütün bu önemli amaçları gerçekleştirmek için, kendi çevremizden oluşturduğumuz bir avuç iyi niyetli gencin çabası yeterli olamaz. Unutmayalım ki: Toplumsal değişimin ilk adımı bireysel değişimle, yani kendimizden başlar. 16
Gençlik Çalışması ve Katılım Yoruk Kurtaran, Gençlik Çalışmaları Birimi 17 Ekim Cumartesi / 15.00 16.00 Türk Dil Kurumu Sözlüğüne göre Katılım: Katılma işi, iştirak anlamına geliyor. Bir de eklemişler: Bir süreç ya da bir durum içinde istencli ve eylemli olarak bir isi ustlenme ya da bir olayda etkin olma da demekmiş. Türkiye de katılım denince akla nelerin geldiği, aslında kelimenin hayatımızda nerelerde kullanıldığıyla doğrudan ilgili. Bir uzmana soralım dedim, Google a danıştım. Eğer bir sözlük yapmak istesem herhalde şöyle bir liste yapardım: Katilim bankacılığı: Faizsiz, İslami kurallara göre bankacılık AB katılım müzakereleri: Tam üyeliğe yönelik devletlerin yaptığı pazarlık süreci İlaç katılım payı: Bir ilacı almak için sosyal güvencesi olanların ilaç fiyatının az bir yüzdesi kadar yaptıkları ödeme Sivil toplum deformasyonuna uğrayanlar için (ki bu durumda sen ve ben oluyoruz) kelimeyi içinde bulunduğumuz alana uyarlarsak, gençlerin katilimi gibi bir kavram ile karşılaşıyoruz. Genc dediğin zaten tek tiptir. Aynı dili konuşur, ayni giyinir, ayni sosyoekonomik şartlara sahiptir, ayni tip mahallede büyümüştür, ayni cinsiyete sahiptir. Bu yüzden gençleri katmak için bir mekanizma icat edersin. Sayısal olarak gençler oradaysa e zaten hepsi ayni değil mi - gençlerin katılımını hayata geçirmiş olursun. Üzerinde çok da düşünmeye gerek yok iste. Yaptım oldu olur. Hayat da böyledir zaten. Seçim yaparsın demokrasi olur. Lütfen diyen kibar olur. Kitap okuyan bilgili, üniversiteye giren zeki, işi olan parlak, tiyatroya giden de entelektüel olur. Bu oturumda katılım kavramını elimizde bir aynayla (boy aynası tercih) ele alabilsek, biz insanlara fırsat eşitliği sağlamaya yönelik çalışmalar yapıyoruz başlıklı komedi romanına nasıl yeni bir giriş yazısı yazabilirdik ile ilgili karşılıklı görüş alışverişinde bulunacağız. Pardon, önce ben konuşacağım, sonra sohbet edeceğiz. 17
Gençliğin Demokratik Katılımı Sezai Hazır, Habitat İçin Gençlik Derneği 17 Ekim Cumartesi / 15.00 16.00 İnsan hakları ve temel hürriyetlerin tamamen uygulandığı daha iyi bir dünyada genç neslin ideallerine güven duyulmalıdır. (1968, Uluslararası İnsan Hakları Konferansı, Cenevre) Gençlerin tüm Düzeylerde Kendilerini ve kendi hayatlarını ilgilendiren tüm alanlarda etkin ortaklar olarak kendilerini etkileyen politikaların geliştirilmesine katılması Avrupa Komisyonu nun temel hedefidir. Birleşmiş Milletlerin verilerine göre bugün Dünya Nüfusunun 30% unu gençler oluşturmaktadır. Keza sorunlardan en çok etkilenen kesim de gençlerdir. Ancak küresel düzeyde gençler lehine bir çok karar alınmasına rağmen küresel, ulusal ve yerel düzeyde geçlerin sorun olarak görülmesi görüşü hakim bir görüş olarak halen devam etmektedir. Küresel düzeyde gençler lehine en önemli karar Birleşmiş Milletlerin 1965 yılında BM Üye Devletleri gençler arasında barış ideallerini, ortak saygıyı ve insanlar arası anlayışı geliştirmek üzerine onayladığı önergedir. 20 yıl sonra da BM Genel Kurulu nun çağrısı ile 1985 yılı Uluslararası Gençlik Yılı olarak ilan edilmiştir. 1985 ten sonra 3 ana tema çerçevesinde gençlik konusu şekillenmiştir: KATILIM, DEMOKRASİ ve BARIŞ Aynı şekilde Avrupa Komisyonu da gençlerin toplumsal hayata, sivil topluma ve politik yaşama katılarak kendi geleceklerini şekillendirmesi ve AB nin gelişimine katkılı olmasını hedefleyen bir süreç başlatmış ve Maastricht Anlaşması - 1993: «Gençlik» ilk kez AB Anlaşmasında «Gençlik değişimlerini teşvik etmek» (madde 149) Gençlik üzerine Beyaz Kitap - Kasım 2001 Öncelikler: Katılım, bilgilendirme, gönüllü çalışmalar ve gençlik konulu araştırmalar (İşbirlikleri için öneriler) Gençler diğer politikalar yapılırken (eğitim, istihdam, sosyal dahil etme, sağlık, ayrımcılığa karşı politikalar) daha fazla dikkate alınmalıdır. Avrupa Konseyi Avrupa Gençlik Hakları Şartı Gençlerin Yerel ve Bölgesel Katılımlarına İlişkin Avrupa Şartı 18
Avrupa Gençlik Danışma Kurulu ile gençler Avrupa Konseyi politikalarında etkili söz sahibidir. Ajanda 2020 Görüldüğü gibi küresel düzeyde gençlik katılımı ile ilgili birçok karar alınmasına rağmen ulusal düzeyde ciddi adımlar henüz atılamamıştır. Halbüki küresel düzeyde alınan kararların uygulanması için bir ulusal eylem planı oluşturulmuştur. Oluşturulan eylem planına göre Gençlik ile ilgili konuları içeren bütünsel bir ulusal gençlik politikası oluşturulmalı ve kabul edilmelidir. Gençlik ile ilgili konularda bütünleştirici politikalar üretmek üzere model çerçevelerin çizilmesi için sivil toplum kuruluşları ve hükümetler sorumluluk paylaşımında bulunmalıdır. Bütünleştirici gençlik politikaları ve programları için ulusal koordinasyon mekanizmaları kurulmalı ve güçlendirilmelidir. Türkiye de Mevcut Durum Türkiye'de 15-24 yaş arasında 12 milyon genç bulunuyor (2007). Bu rakam tüm nüfusun %17,6'sı Gençler arasında Çalışan gençler (%30), Öğrenciler (%30) Görünmeyen kesim (%40) - "Atıl"- Öğrenim ve çalışma hayatında olmayan kadınlar, fiziksel engelliler, iş aramaktan vazgeçmiş gençler, çocuk ve genç hükümlüler, sokak çocukları ve sokakta yaşayan gençler, ülke içinde yerinden olmuş gençler ve insan ticareti mağdurları. Yine Gençler arasında bir STK üyesi olanların oranı yalnızca %4. Bunların yaklaşık %46'si ise ya üniversite öğrencisi ya da üniversite mezunu. Dezavantajlı, çalışan ya da işsiz gençler toplumsal ve kültürel hayata katılamıyor. Ancak buna rağmen devletin gençlik ile ilgili bütüncül bir politikası yoktur Madde 58 - Devlet, istiklal ve Cumhuriyetimizin emanet edildiği gençlerin müsbet ilmin ışığında, Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda ve Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüşlere karşı yetişme ve gelişmelerini sağlayıcı tedbirleri alır. Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır. Maddesi ile sınırlıdır. 19
Son dönemlerde özellikle Yerel Gündem 21 Programı aracılığı ile 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 76 ncı maddesinde yapılan değişiklikle gençlerin kent konseyi Gençlik meclisler aracılığı ile yerel yönetimler katılımı konusunda bir kanun çıkarılmış ve yönetmelik hazırlanmıştır. Keza son dönemde sivil toplum kuruluşlarının da dahil edildiği bütüncül bir gençlik politikası için strateji belgesi hazırlanmıştır. Aynı şekilde siyasal katılımın önünde en önemli engel olan seçilme yaşı 25 e düşürülmüştür. Türkiye de yapılması gerekenler: Bütüncül bir gençlik politikası oluşturmanın önündeki en önemli engellerden biri olan anayasada yeni düzenlemeler yapılması ve gençlerin demokratik katılının güvence altına alınması TBMM de gençlik ile ilgili bir komisyon kurulması ve komisyon toplantılarına gençlerin dahil edilmesi için yasal çalışmanın yapılması Gençlerin siyasal katılımının sağlanması için siyasi partiler kanununda değişiklikler yapılması ve seçme seçilme yaşının eşitlenmesi ve gençler için kota getirilmesi. Ulusal ölçekte gençlerin katılımının yasal güvenceler altına alınması için GSGM kaldırılması ve Başbakanlık bünyesinde Gençlik ile ilgili bir birimin oluşturulması. Bu çerçevede ilgili birim bünyesinde gençlik ile ilgili çalışma yapan STK, Üniversite ve ilgili kamu birimlerinden oluşan bir istişare kurulunun oluşturulması. Ulusal ölçekte gücünü yerel gençlik meclislerinde alan ulusal düzeyde STK, Lise ve Üniversite öğrenci konseylerinin de dâhil edildiği sivil bir Gençlik Konseyinin kurulması. DPT 5 yıllık kalkınma planlama sürecine gençlerin dahil edilmesi Gençlerin süreçlere dahil edilmesi için merkezi bir fonun oluşturulması ve fon yönetiminin şeffaf bir şekilde yararlandırılması Yerel düzeyde il istihdam kurullarında yerel gençlik temsilcilerinin dahil edilmesi İl özel idareler kanununda değişiklikler yapılarak gençlerin karar alma süreçlerine dahil edilmesi Yerel düzeyde gençlik çalışmalarının yerel yönetimler bünyesindeki kent konseyleri gençlik meclisleri aracılığı ile yürütülmesi Stratejik planlama süreçlerine gençlerin dahil edilmesi. Uluslar arası süreçlerde gençlerin katılının sağlanması için resmi heyetlere gençlik delegelerinin dahil edilmesi. 20
ATÖLLYELLER:: NEE NEERREEDDEE NEE ZAAMAANN??? 16 Ekim Cuma 16:30-18:00 Mekan 1 Mekan 4 GAP Gençlik Festivali (Şeyhmus Yılmaz, Yusuf Kurt- GAP Gençlik ve Kültür Evleri) 40 katılımcı Avrupa Kültür Başkenti'nde Gönüllülük Deneyimi (Eda Demirtaş, Murat Alemdar- İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Gönüllü Programı) 30 katılımcı Mekan 2 Mekan 5 Kan Bağışı ve Hedef 25 (İlkay Şimşek-Kızılay) 50 katılımcı Öğrenci Sorunları (Peri Çiftçi, Sami Karasu, Samet Kurtdere- Özgürlükçü Gençlik Derneği) 60 katılımcı Mekan 3 Mekan 6 FARK ET! (Gökdağ Göktepe-TOG) 21 katılımcı Beşikten Mezara! (Pınar Şalcı, Zeynep İncesaraç, Umut Güner - Kaos GL) 25 katılımcı Mekan 7 İklim İçin Gençlik (Ethemcan Turan,Arif Can Gündoğan) 40 katılımcı 21