TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ Mart - 2019 Hazırlayan: Aslı VAZ

İÇİNDEKİLER 1. TÜRKİYE'YE VE DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI... 1 1.1 TÜRKİYE YE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI... 2 1.2. DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI... 6 1.2.1 İSTANBUL A GELEN YABANCI ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ... 6 1.2.2 ANTALYA YA GELEN YABANCI ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ.... 9 1.2.3. MUĞLA YA GELEN ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ... 12 1.2.4. İZMİR E GELEN ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ... 14 2. TÜRKİYE NİN TURİZM GELİRİ, ORTALAMA HARCAMA ve TURİZM GİDERİ... 18 2.1. TÜRKİYE NİN TURİZM GELİRİ ve ORTALAMA HARCAMA... 18 2.1.1.TURİZM SEKTÖRÜNÜN TEKSTİL VE OTOMOTİV SEKTÖRÜ İLE KARŞILAŞTIRILMASI... 21 2.2. TÜRKİYE NİN TURİZM GİDERİ... 23

1. TÜRKİYE'YE VE DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI 1.1. TÜRKİYE YE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI Mart ayında ülkemize gelen ziyaretçilerin sayısı, geçtiğimiz yılın aynı dönemiyle karşılaştırdığımızda %6,39 oranında bir artışla 2.746.159 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 1 de Türkiye ye gelen ziyaretçilerin aylara ve yıllara göre dağılımı verilmiştir. Tablo 1. Türkiye'ye Gelen Ziyaretçilerin Yıllara ve Aylara Göre Dağılımı AY 2015 2016 2017 2018 2019 2016/2015 2017/2016 2018/2017 2019/2018 OCAK 1.594.400 1.521.249 1.384.622 1.892.737 1.999.642-4,59-8,98 36,70 5,65 ŞUBAT 1.751.380 1.631.277 1.494.891 1.932.686 2.113.909-6,86-8,36 29,29 9,38 MART 2.269.962 2.034.471 1.944.942 2.581.201 2.746.159-10,37-4,4 32,71 6,39 NİSAN 2.768.482 2.219.619 2.498.489 3.212.476-19,83 12,56 28,58 MAYIS 4.187.786 3.029.374 3.388.560 4.206.437-27,66 11,86 24,14 HAZİRAN 4.482.621 2.902.139 3.962.416 5.091.496-35,26 36,53 28,49 TEMMUZ 6.131.213 4.211.530 5.845.934 6.531.670-31,31 38,81 11,73 AĞUSTOS 5.656.083 3.709.503 5.305.838 6.158.597-34,42 43,03 16,07 EYLÜL 4.708.032 3.412.154 4.691.972 5.425.845-27,52 37,51 15,64 EKİM 3.688.684 2.853.430 3.381.691 4.238.873-22,64 18,51 25,34 KASIM 2.055.549 1.699.949 1.993.329 2.405.758-17,3 17,26 20,69 ARALIK 1.819.877 1.681.985 2.077.140 2.434.816-7,58 23,49 17,21 TOPLAM 41.114.069 30.906.680 37.969.824 46.112.592-24,83 22,85 21,44 3 AY TOP. 5.615.742 5.186.997 4.824.455 6.406.624 6.859.710-7,63-6,99 32,79 7,07 *Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, 2019-Mart Ayı Bülteni *Çeyrek dönemlerde açıklanmaktadır. 1

1.1 TÜRKİYE YE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI 2019 yılı Mart ayında ülkemizi ziyaret eden yabancı sayısı, geçen yılın Mart ayına göre %4,32 oranında bir artışla 2.232.358 olmuştur. Mart ayında ülkemize gelen yabancı ziyaretçilerin 13.594 (%0,61) ünü günübirlikçi ziyaretçiler oluşturmaktadır. Tablo 2 de Türkiye ye gelen yabancı ziyaretçilerin aylara ve yıllara göre dağılımı verilmiştir. Tablo 2. Türkiye'ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Yıllara ve Aylara Göre Dağılımı YIL DEĞİŞİM ORANI AY 2015 2016 2017 2018 2019 2016/2015 2017/2016 2018/2017 2019/2018 OCAK 1.250.941 1.170.333 1.055.474 1.461.570 1.539.496-6,44-9,81 38,48 5,33 ŞUBAT 1.383.343 1.240.633 1.159.833 1.527.070 1.670.238-10,32-6,51 31,66 9,37 MART 1.895.940 1.652.511 1.587.007 2.139.766 2.232.358-12,84-3,96 34,83 4,32 NİSAN 2.437.263 1.753.045 2.070.322 2.655.561-28,07 18,1 28,27 MAYIS 3.804.158 2.485.411 2.889.873 3.678.440-34,67 16,27 27,29 HAZİRAN 4.123.109 2.438.293 3.486.940 4.505.594-40,86 43,01 29,21 TEMMUZ 5.480.502 3.468.202 5.075.961 5.671.801-36,72 46,36 11,74 AĞUSTOS 5.130.967 3.183.003 4.658.463 5.383.332-37,96 46,35 15,56 EYLÜL 4.251.870 2.855.397 4.076.630 4.792.818-32,84 42,77 17,57 EKİM 3.301.194 2.449.948 2.992.947 3.755.467-25,79 22,16 25,48 KASIM 1.720.554 1.353.280 1.652.795 1.966.277-21,35 22,13 18,97 ARALIK 1.464.791 1.302.157 1.703.789 1.950.705-11,1 30,84 14,49 TOPLAM 36.244.632 25.352.213 32.410.034 39.488.401-30,05 27,84 21,84 3 AY TOP. 4.530.224 4.063.477 3.802.314 5.128.406 5.442.092-10,30-6,43 34,88 6,12 *Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, 2019-Mart Bülteni 2019 yılı Mart ayında ülkemize gelen yabancı ziyaretçilerin en çok giriş yaptıkları sınır kapılarının bağlı olduğu iller sıralamasında ilk 5 il aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir: 1-İstanbul %52,21 ( 1 165 591 ) 2-Edirne %13,49 ( 301 118 ) 3-Antalya %11,36 ( 253 554 ) 4-Artvin %6,86 ( 153 034 ) 5-Ağrı %2,61 ( 58 348 ) 2019 yılı Mart ayında ülkemize en çok ziyaretçi gönderen ülkeler sıralamasında İran %10,76 (240 299) ile birinci, Bulgaristan %9,33 (208 237) ile ikinci, Almanya %8,59 (191 692 ) ile üçüncü sıradadır. Almanya yı, Rusya Federasyonu ve Gürcistan izlemektedir. 2

Tablo 3. Türkiye ye Gelen Yabancıların Milliyetlerine Göre Karşılaştırması (Mart) YIL DEĞİŞİM ORANI MİLLİYET 2017 2018 2019 2018/2017 2019/2018 Cezayir 18.972 25.140 28.171 32,5 12,1 Fas 7.343 11.545 17.731 57,2 53,6 Güney Afrika Cumhuriyeti 1.724 3.227 5.033 87,2 56,0 Libya 6.820 14.213 19.558 108,4 37,6 Mısır 7.148 10.161 12.606 42,2 24,1 Sudan 860 1235 1201 43,6-2,8 Tunus 8.015 12.047 17.541 50,3 45,6 DİĞ. AFRİKA ÜLKELERİ 7.173 10.413 14.695 45,2 41,1 TOPLAM AFRİKA 58.055 87.981 116.536 51,5 32,5 Arjantin 3.552 4.915 4.954 38,4 0,8 Brezilya 2.339 3.928 7.625 67,9 94,1 Kolombiya 981 3.781 4.169 285,4 10,3 Şili 410 647 852 57,8 31,7 Venezuela 424 534 587 25,9 9,9 DİĞ. GÜNEY AMERİKA ÜLKELERİ 820 1497 1.421 82,6-5,1 TOPLAM GÜNEY AMERİKA 8.526 15.302 19.608 79,5 28,1 TOPLAM KUZEY AMERİKA 1063 1.445 1.675 35,9 15,9 TOPLAM ORTA AMERİKA 328 736 815 124,4 10,7 TOPLAM AMERİKA 9.917 17.483 22.098 76,3 26,4 Bahreyn 3.393 5.083 5.734 49,8 12,8 Birleşik Arap Emirlikleri 7.163 7.124 4.855-0,5-31,9 Irak 50.538 67.664 88.819 33,9 31,3 İsrail 14.199 29.167 25.193 105,4-13,6 Katar 1.418 4.352 5.646 206,9 29,7 Kuveyt 13.187 15.309 16.820 16,1 9,9 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 16.277 18.802 15.804 15,5-15,9 Lübnan 11.735 20.296 24.370 73,0 20,1 Suudi Arabistan 38.949 37.261 30.674-4,3-17,7 Ürdün 11.783 20.203 22.074 71,5 9,3 Yemen 2.115 3.078 3.115 45,5 1,2 DİĞ. BATI ASYA ÜLKELERİ 23.800 24.237 36.933 1,8 52,4 TOPLAM BATI ASYA 194.557 252.576 280.037 29,8 10,9 Bangladeş 607 1.562 1.640 157,3 5,0 Çin Halk Cumhuriyeti 16.786 32.652 32.115 94,5-1,6 Endonezya 7.985 13.585 13.259 70,1-2,4 Filipinler 3.818 7.545 10.130 97,6 34,3 Hindistan 5.576 10.561 15.691 89,4 48,6 İran 262.336 387.825 240.299 47,8-38,0 3

Malezya 4.760 8.761 11.339 84,1 29,4 Pakistan 3.931 8.395 9.599 113,6 14,3 Singapur 966 2.081 2.673 115,4 28,4 Tayland 1468 4.342 4.864 195,8 12,0 DİĞ. GÜNEY ASYA ÜLKELERİ 11.856 18.557 21.374 56,5 15,2 TOPLAM GÜNEY ASYA 320.089 495.866 362.983 54,9-26,8 TOPLAM ASYA 514.646 748.442 643.020 45,4-14,1 Almanya 130.310 220.198 191.692 69,0-12,9 Avusturya 11.093 17.083 15.658 54,0-8,3 Belçika 14.322 18.682 21.314 30,4 14,1 Çekya 2.703 4.054 4.614 50,0 13,8 Danimarka 9.608 14.279 11.571 48,6-19,0 Finlandiya 2.774 5.007 4.403 80,5-12,1 Fransa 23.686 32.595 39.680 37,6 21,7 Hollanda 25.279 28.307 36.409 12,0 28,6 İngiltere (Birleşik Krallık) 42.180 64.766 66.837 53,5 3,2 İrlanda 1.690 3.352 2.974 98,3-11,3 İspanya 6.376 12.551 14.772 96,8 17,7 İsveç 10.364 17.107 15.996 65,1-6,5 İsviçre 7.545 12.485 13.227 65,5 5,9 İtalya 12.915 19.205 22.603 48,7 17,7 İzlanda 128 322 357 151,6 10,9 Lüksemburg 148 292 198 97,3-32,2 Macaristan 2.665 4.385 5.286 64,5 20,5 Norveç 5.799 10.040 8.482 73,1-15,5 Polonya 4.765 10.735 13.497 125,3 25,7 Portekiz 1.375 2.644 3.081 92,3 16,5 Slovakya 1.508 2.176 2.183 44,3 0,3 Yunanistan 40.090 31.647 73.903-21,1 133,5 TOPLAM AVRUPA OECD 357.323 531.912 568.737 48,9 6,9 Arnavutluk 6.018 8.598 10.602 42,9 23,3 Bosna Hersek 4.783 7.756 9.918 62,2 27,9 Bulgaristan 141.648 146.244 208.237 3,2 42,4 Estonya 920 2205 1.467 139,7-33,5 Güney Kıbrıs Rum Kesimi 489 555 781 13,5 40,7 Hırvatistan 1.650 3.222 4.965 95,3 54,1 Karadağ 1.470 1.878 2.201 27,8 17,2 Kosova 6.121 7.722 8.767 26,2 13,5 Kuzey Makedonya Cumhuriyeti 11807 14.683 17.812 24,4 21,3 Letonya 1.102 1.873 1.921 70,0 2,6 Litvanya 1.778 3.350 3.593 88,4 7,3 Malta 349 715 827 104,9 15,7 4

Romanya 19.849 27.043 32.106 36,2 18,7 Sırbistan 9.085 12.844 15.371 41,4 19,7 Slovenya 1173 2.289 3.665 95,1 60,1 DİĞ. AVRUPA OECD DIŞI ÜLKELERİ 78 125 142 60,3 13,6 TOPLAM AVRUPA OECD DIŞI 208.320 241.102 322.375 15,7 33,7 TOPLAM AVRUPA 565.643 773.014 891.112 36,7 15,3 Azerbaycan 55.180 57.896 60.991 4,9 5,3 Belarus 3.159 3.984 4.458 26,1 11,9 Ermenistan 2.867 3.456 3.991 20,5 15,5 Gürcistan 177.564 168.005 138.371-5,4-17,6 Kazakistan 11.564 14.973 18.554 29,5 23,9 Kırgızistan 7.679 8.067 8.839 5,1 9,6 Moldova 7.575 7.737 8.014 2,1 3,6 Özbekistan 12.805 22.164 16.995 73,1-23,3 Rusya Fed. 58.654 97.438 139.253 66,1 42,9 Tacikistan 2.198 3.256 4.021 48,1 23,5 Türkmenistan 16.882 19.142 22.672 13,4 18,4 Ukrayna 38.108 43.289 47.410 13,6 9,5 TOPLAM B.D.T. 394.235 449.407 473.569 14,0 5,4 Amerika Birleşik Devletleri 21.146 27.764 38.671 31,3 39,3 Avustralya 2.823 3.885 4.782 37,6 23,1 Güney Kore 8.483 11.276 16.326 32,9 44,8 Japonya 2.973 5.900 7.752 98,5 31,4 Kanada 4.891 7.179 8.747 46,8 21,8 Meksika 1239 2.502 3.795 101,9 51,7 Yeni Zelanda 422 693 749 64,2 8,1 TOPLAM DİĞER OECD 41.977 59.199 80.822 41,0 36,5 TOPLAM MİLLİYETSİZ 2.520 4.221 5.135 67,5 21,7 TOPLAM OKYANUSYA 14 19 66 35,7 247,4 YABANCI TOPLAM 1.587.007 2.139.766 2.232.358 34,8 4,3 *Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, 2019 Mart Bülteni 5

1.2. DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI En önemli turizm merkezlerimizden olan İstanbul, Antalya, Muğla ve İzmir e gelen ziyaretçi istatistikleri aşağıdaki bölümlerde aktarılmıştır. 1.2.1 İSTANBUL A GELEN YABANCI ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ 2019 yılının Mart ayında İstanbul a gelen yabancı ziyaretçi sayısı, geçen yılın Mart ayına göre %8,63 oranında artış göstererek 1.165.592 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 4 te İstanbul a gelen yabancı ziyaretçilerin aylara ve yıllara göre dağılımı verilmiştir. Tablo 4. İstanbul a Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Aylara ve Yıllara Göre Dağılımı YILLAR DEĞİŞİM ORANI (%) AY 2015 2016 2017 2018 2019 2016/2015 2017/2016 2018/2017 2019/2018 OCAK 691.496 692.172 559.372 831.307 918.944 0,1-19,19 48,61 10,54 ŞUBAT 732.202 674.465 590.175 848.510 984.693-7,89-12,5 43,77 16,05 MART 944.931 783.164 742.479 1.073.002 1.165.592-17,12-5,19 44,52 8,63 NİSAN 1.037.506 715.161 835.614 1.144.041-31,07 16,84 36,91 MAYIS 1.182.906 869.446 830.019 984.028-26,5-4,53 18,55 HAZİRAN 1.091.357 707.050 827.494 1.100.389-35,21 17,03 32,98 TEMMUZ 1.400.183 924.686 1.319.549 1.502.397-33,96 42,7 13,86 AĞUSTOS 1.333.515 908.663 1.247.384 1.561.033-31,86 37,28 25,14 EYLÜL 1.205.089 800.675 1.045.896 1.361.950-33,56 30,63 30,22 EKİM 1.125.263 790.951 1.122.266 1.230.079-29,71 41,89 9,61 KASIM 848.420 663.524 831.982 1.015.032-21,79 25,39 22 ARALIK 821.809 674.030 888.365 1.077.979-17,98 31,8 21,34 TOPLAM 12.414.677 9.203.987 10.840.595 13.729.747-25,86 17,78 26,65 3 AY TOP. 2.368.629 2.149.801 1.892.026 2.752.819 3.069.229-9,24-11,99 45,50 11,49 *Kaynak: İstanbul İl Kültür ve Turizm Bakanlığı, Turizm İstatistikleri 2019 Mart Bülteni Mart ayında İstanbul a gelen ziyaretçilerin milliyetlerine göre dağılımı aşağıdaki grafikte belirtilmiştir. ÇİN HALK CUM.; 7% DİĞER; 14% ALMANYA; 18% A.B.D.; 7% İRAN; 18% UKRAYNA; 7% İNGİLTERE; 8% FRANSA; 8% IRAK; 11% RUSYA FED.; 14% 6

2014, 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarında İstanbul a gelen toplam ziyaretçi sayısının, Arap ülkelerinden gelen ziyaretçi sayılarına oranı Tablo 5 te belirtilmiştir. Tablo 5. Arap Ülkelerinden İstanbul a Gelen Ziyaretçi Oranları (Mart) 2014 2015 2016 2017 2018 2019* İstanbul'a Gelen Ziyaretçi Sayısı 11.842.983 12.414.677 9.203.987 10.840.595 13.433.101 3.069.229 Arap Ülkeleri'nden Gelen Ziyaretçi Sayısı 2.126.641 2.534.324 1.976.166 2.633.495 3.408.424 729.694 ORAN 18% 20,40% 21,50% 24,30% 25,40% 23,80% *Kaynak: İstanbul İl Kültür ve Turizm Bakanlığı, Turizm İstatistikleri 2019 - Mart Bülteni *2019 yılı Ocak Mart ayı verisidir. 2018-2019 yıllarının Mart aylarında İstanbul a gelen ziyaretçilerin milliyetlerine göre dağılımı Tablo 6 da belirtilmiştir. S. No ÜLKE İSMİ 2019 Gelen 2018 Gelen Tablo 6. İstanbul a Gelen Ziyaretçilerin Milliyetlerine Göre Dağılımı (Mart) Değişim (%) S. No ÜLKE İSMİ 2019 Gelen 2018 Gelen 1 ALMANYA 212.818 207.170 2,7 56 HAYMATLOS 12.735 11.540 10,4 2 İRAN 208.912 272.656-23,4 57 ARJANTİN 12.259 16.996-27,9 3 RUSYA FED. 161.771 135.733 19,2 58 AFGANİSTAN 11.492 11.470 0,2 4 IRAK 132.481 94.545 40,1 59 AVUSTRALYA 10.846 8.450 28,4 5 FRANSA 98.261 80.271 22,4 60 MOLDOVA 10.363 9.494 9,2 6 İNGİLTERE 95.770 94.640 1,2 61 FİLİSTİN 10.319 6.394 61,4 7 UKRAYNA 83.267 76.690 8,6 62 TACİKİSTAN 10.211 7.106 43,7 8 A.B.D 79.947 59.351 34,7 63 FİLİPİNLER 9.812 7.114 37,9 9 ÇİN HALK CUM. 78.046 78.019 0 64 GÜNEY AFRİKA CUM. 9.483 9.114 4 10 SUUDİ ARABISTAN 70.323 104.770-32,9 65 NORVEÇ 9.360 9.364 0 11 KUVEYT 66.277 57.639 15 66 BİRLEŞİK ARAP EMİRLİK. 8.794 8.645 1,7 12 HOLLANDA 65.893 55.555 18,6 67 BELARUS 8.693 8.203 6 13 CEZAYİR 62.660 51.649 21,3 68 MACARİSTAN 8.683 10.649-18,5 14 TÜRKMENISTAN 61.760 47.820 29,2 69 TAYLAND 8.532 6.760 26,2 15 AZERBAYCAN 60.991 55.656 9,6 70 HIRVATİSTAN 8.520 6.480 31,5 16 LİBYA 59.453 34.199 73,8 71 MAKEDONYA 8.514 6.926 22,9 17 İSRAİL 56.636 55.362 2,3 72 YEMEN 8.369 7.954 5,2 18 LÜBNAN 55.531 44.456 24,9 73 KOLOMBİYA 7.935 10.400-23,7 19 İTALYA 55.030 46.830 17,5 74 ÇEKYA 7.726 6.775 14 20 ÜRDÜN 48.921 41.736 17,2 75 NİJERYA 7.623 6.748 13 21 ÖZBEKİSTAN 47.827 41.130 16,3 76 SLOVENYA 7.073 5.434 30,2 22 GÜNEY KORE CUM. 43.704 29.690 47,2 77 LİTVANYA 6.884 4.307 59,8 23 KAZAKİSTAN 43.337 37.405 15,9 78 PORTEKİZ 6.734 5.469 23,1 24 FAS 43.108 29.696 45,2 79 FİNLANDİYA 6.620 7.323-9,6 25 TUNUS 39.692 26.520 49,7 80 İRLANDA 6.617 6.358 4,1 26 ENDONEZYA 37.729 27.813 35,7 81 MEKSİKA 5.727 4.179 37 7 Değişim (%)

27 İSPANYA 36.435 28.602 27,4 82 SİNGAPUR 5.531 5.734-3,5 28 SURİYE 36.138 27.801 30 83 HONKONG 4.722 2.924 61,5 29 MISIR 34.954 30.759 13,6 84 MOĞOLİSTAN 4.403 3.823 15,2 30 BELÇİKA 31.553 27.413 15,1 85 SLOVAKYA 3.956 3.406 16,1 31 İSVEÇ 31.346 31.631-0,9 86 ERMENİSTAN 3.795 4.031-5,9 32 ROMANYA 30.922 25.339 22 87 LETONYA 3.717 3.276 13,5 33 AVUSTURYA 30.699 28.591 7,4 88 BANGLADEŞ 3.671 3.763-2,4 34 YUNANİSTAN 28.183 17.133 64,5 89 ESTONYA 3.448 2.720 26,8 35 HİNDİSTAN 27.430 20.112 36,4 90 KARADAĞ 3.412 2.037 67,5 36 TAYVAN 25.948 20.942 23,9 91 SOMALİ 3.242 1.578 105,4 37 MALEZYA 25.636 20.013 28,1 92 SUDAN 3.094 2.823 9,6 38 KIRGIZİSTAN 25.328 24.044 5,3 93 ŞİLİ 2.867 3.113-7,9 39 K.K.T.C 25.161 38.887-35,3 94 ETİYOPYA 2.490 1431 74 40 İSVİÇRE 23.608 22.647 4,2 95 ERİTRE 2.257 1444 56,3 41 BULGARİSTAN 23.506 21.058 11,6 96 SENEGAL 2.192 1.943 12,8 42 PAKİSTAN 22.782 18.750 21,5 97 ANGOLA 2.181 532 310 43 JAPONYA 20.040 15.444 29,8 98 MALTA 2.037 1475 38,1 44 BAHREYN 19.900 12.443 59,9 99 KAMERUN 1.850 1628 13,6 45 KANADA 19.641 19.560 0,4 100 MAURİTİUS 1.812 1053 72,1 46 KOSOVA 19.438 18.540 4,8 101 YENİ ZELENDA 1.794 1535 16,9 47 BREZİLYA 18.063 10.153 77,9 102 NEPAL 1.784 1000 78,4 48 DANİMARKA 17.819 19.048-6,5 103 VENEZUELA 1.735 1644 5,5 49 KATAR 16.829 16.918-0,5 104 ZAİRE 1.713 1.693 1,2 50 GÜRCİSTAN 15.664 15.683-0,1 105 KIBRIS RUM KESİMİ 1.618 1292 25,2 51 SIRBİSTAN 14.460 6.431 124,8 106 PERU 1.471 1095 34,3 52 POLONYA 13.603 7.907 72 107 GANA 1379 1195 15,4 53 ARNAVUTLUK 13.406 9.855 36 108 VİETNAM 1328 1079 23,1 54 BOSNA HERSEK 13.066 10.608 23,2 109 KENYA 1179 1232-4,3 55 OMAN 12.851 12.969-0,9 110 DİĞER 20.073 16.365-18,47 *Kaynak: İstanbul İl Kültür ve Turizm Bakanlığı, Turizm İstatistikleri 2019 Mart Ayı Bülteni 8

1.2.2. ANTALYA YA GELEN ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ 2019 yılının Mart ayında Antalya ya gelen ziyaretçilerin sayısı, geçen yılın Mart ayı ile karşılaştırıldığında %5,32 oranında artış göstererek 279.097 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 7 de Antalya ya gelen ziyaretçilerin aylara ve yıllara göre dağılımı verilmiştir. Tablo 7. Antalya ya Gelen Ziyaretçilerin Aylara ve Yıllara Göre Dağılımı YIL DEĞİŞİM ORANI (%) AY 2015 2016 2017 2018 2019 2016/2015 2017/2016 2018/2017 2019/2018 OCAK 115.600 95.148 87.310 90.835 139.307-17,69-8,24 3,58 53,36 ŞUBAT 156.005 108.164 84.612 101.371 152.801-30,67-21,77 19,81 50,73 MART 322.230 257.441 165.741 264.987 279.097-20,11-35,62 59,88 5,32 NİSAN 651.885 373.764 517.360 687.621-42,66 38,42 32,91 MAYIS 1.388.037 639.227 1.056.971 1.565.641-53,95 65,35 48,13 HAZİRAN 1.642.032 712.953 1.473.621 1.922.714-56,58 106,69 30,48 TEMMUZ 2.036.137 1.013.912 1.819.502 2.170.165-50,2 79,45 19,27 AĞUSTOS 1.952.730 1.007.801 1.760.500 2.085.540-48,39 74,69 18,46 EYLÜL 1.585.690 934.545 1.527.523 1.894.391-41,06 63,45 24,02 EKİM 1.027.987 791.718 982.441 1.376.280-22,98 24,09 40,09 KASIM 272.926 140.637 141.444 277.083-48,47 0,57 95,9 ARALIK 118.591 106.603 121.937 199.330-10,11 14,38 63,47 TOPLAM 11.271.996 6.181.913 9.738.962 12.635.561-45,16 57,54 29,74 3 AY TOP. 593.835 460.753 337.663 457.193 571.205-22,41-26,71 35,40 24,94 *Kaynak: Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Antalya Valiliği Havalimanı Mülki İdare Amirliği verilerinden derlenmiştir. 2019 Mart Bülteni 2019 yılının Mart ayında Antalya ya gelen yabancıların milliyetlerine göre dağılımı incelendiğinde, ilk 5 ülke sırasıyla; Almanya, Rusya Fed., İngiltere, İran ve Hollanda dır. En önemli kaynak pazarımız olan Rusya Federasyonu, Antalya ya gelen ziyaretçi sayısında geçen yılın aynı ayına göre %45 oranında artış göstermiştir. İkinci kaynak pazarımız olan Almanya da ise, gelen ziyaretçi sayısı geçen senenin aynı ayına göre %18 oranında düşüş yaşamıştır. 9

Mart ayında Antalya'ya gelen ziyaretçilerin milliyetlerine göre dağılımı aşağıdaki grafikte belirtilmiştir. UKRAYNA; 3% DİĞER; 20% ALMANYA; 37% AZERBAYCAN; 3% FİLİPİNLER; 3% İNGİLTERE; 4% K.K.T.C.; 5% YUNANİSTAN; 5% HOLLANDA; 7% İRAN; 11% 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarının Mart aylarında Antalya ya gelen ziyaretçilerin milliyetlerine göre dağılımı Tablo 8 de belirtilmiştir. Tablo 8. Antalya ya Gelen Ziyaretçilerin Milliyetlerine Göre Dağılımı (Mart) MİLLİYETİ 2015 2016 2017 2018 2019 2016/2015 2017/2016 2018/2017 2019/2018 ALMANYA 142.397 109.189 45.992 91.683 77.881-23,32-57,9 127,6-15,1 RUSYA FED. 10.794 2.653 24.314 37.672 68.303-75,42 816,5 56,2 81,3 İRAN 39.663 38.204 29.782 32.536 16.190-3,68-22,0 9,9-50,2 İNGİLTERE 18.182 16.657 8.540 14.298 22.467-8,39-48,7 70,7 57,1 İSRAİL 1.506 8.559 4.571 9.981 4.697 468,33-46,6 120,3-52,9 DANİMARKA 8.330 8.515 4.547 5.971 3.962 2,22-46,6 35,0-33,6 BELÇİKA 6.701 8.391 2.879 5.271 5.206 25,22-65,7 104,3-1,2 POLONYA 3.367 843 411 5.336 6.297-74,96-51,3 1.215,6 18,0 HOLLANDA 8.805 7.191 4.223 3.915 6.536-18,33-41,3 2,9 66,9 NORVEÇ 6.737 5.154 3.215 3.507 3.162-23,5-37,6 8,1-9,8 AVUSTURYA 6.118 3.076 1.119 2.374 2.253-49,72-63,6 160,6-5,1 İSVİÇRE 3.579 2.786 767 2.340 3.119-22,16-72,5 247,1 33,3 İSVEÇ 7.676 3.170 1.072 2.085 2.969-58,7-66,2 104,8 42,4 ÜRDÜN 188 462 448 1.797 2.648 145,74-3,0 306,5 47,4 10

FİNLANDİYA 7.380 2.779 49 1.471 273-62,34-98,2 2.902,0-81,4 FRANSA 1.443 808 485 1.078 1.761-44,01-40,0 171,8 63,4 IRAK 88 170 688 1.093 1.533 93,18 304,7 61,3 40,3 UKRAYNA 1.457 1.122 1.717 1.088 1.168-22,99 53,0-36,6 7,4 LİTVANYA 1.083 675 97 1037 436-37,67-85,6 969,1-58,0 K.K.T.C. 508 696 777 791 781 37,01 11,6 31,7-1,3 ROMANYA 146 867 76 855 1727 493,84-91,2 1.030,3 102,0 ÇEKYA 908 338 470 817 1109-62,78 39,1 79,6 35,7 SLOVAKYA 758 278 256 559 528-63,32-7,9 118,4-5,5 MACARİSTAN 678 507 65 515 1184-25,22-87,2 692,3 129,9 İTALYA 1.220 417 182 437 502-65,82-56,4 140,1 14,9 BELARUS 358 114 298 324 560-68,16 161,4 13,1 72,8 KAZAKİSTAN 233 126 288 326 1200-45,92 128,6 16,3 268,1 HİNDİSTAN 115 105 22 126 67-8,7-79,1 481,8-46,8 HIRVATİSTAN 298 484 37 122 814 62,42-92,4 237,8 567,2 MOLDOVA 49 31 65 95 111-36,73 109,7 46,2 16,8 ÖZBEKİSTAN 58 27 56 86 130-53,45 107,4 53,6 51,2 SLOVENYA 639 502 61 73 946-21,44-87,9 23,0 1.195,9 KORE CUMH. 37 33 39 47 79-10,81 18,2 20,5 68,1 ENDONEZYA 21 9 6 18 25-57,14-33,3 200,0 38,9 DİĞER 6.846 5.470 3.356 7.409 8.271-20,1-38,7 132,3 11,6 T.C. 24.150 27.033 24.771 28.618 30.202 11,94-8,4 16,5 5,5 TOPLAM 312.516 257.441 165.741 265.682 279.097-17,62-35,6 70,8 5,0 *Kaynak: Antalya Valiliği Havalimanı Mülki İdare Amirliği den derlenmiştir. 2019 Mart Bülteni 11

1.2.3. MUĞLA YA GELEN ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ 2019 yılı Mart ayında Muğla ya gelen ziyaretçilerin sayısı, geçen yılın Mart ayı ile karşılaştırıldığında %35,34 oranında azalış göstererek 12.321 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 9 da Muğla ya gelen ziyaretçilerin aylara ve yıllara göre dağılımı verilmiştir. Tablo 9. Muğla ya Gelen Ziyaretçilerin Aylara ve Yıllara Göre Dağılımı AYLAR YILLAR DEĞİŞİM ORANI (%) 2015 2016 2017 2018 2019 2016/2015 2017/2016 2018/2017 2019/2018 OCAK 3.038 5.743 5.580 5.115 3.942 89,04-2,84-8,33-22,93 ŞUBAT 4.345 8.345 5.361 3.690 4.372 92,06-35,76-31,17 18,48 MART 13.060 19.343 10.561 19.056 12.321 48,11-45,4 80,44-35,34 NİSAN 92.227 70.939 77.180 109.337-23,08 8,8 41,66 MAYIS 388.179 235.893 249.731 344.158-39,23 5,87 37,81 HAZİRAN 515.141 273.660 342.526 474.035-46,88 25,16 38,39 TEMMUZ 637.057 360.706 423.812 554.196-43,38 17,5 30,76 AĞUSTOS 634.320 361.997 425.513 553.949-42,93 17,55 30,18 EYLÜL 498.835 306.371 366.030 459.863-38,58 19,47 25,64 EKİM 261.726 165.634 167.877 254.175-36,71 1,35 51,41 KASIM 23.201 9.878 9.971 18.318-57,42 0,94 83,71 ARALIK 10.338 4268 5.337 9.223-58,72 25,05 72,81 TOPLAM 3.081.467 1.818.509 2.089.479 2.805.115-40,99 14,9 34,25 3 AY TOPLAM 20.443 33.431 21.502 27.861 20.635 63,53-35,68 29,57-25,94 *Kaynak: Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2019 Mart Bülteni 2019 yılının Mart ayında Muğla ya gelen yabancıların milliyetlerine göre dağılımı incelendiğinde, ilk 5 ülke sırasıyla; İngiltere, Yunanistan, İsrail, Fransa ve Almanya dır. Mart ayında Muğla'ya gelen ziyaretçilerin milliyetlerine göre dağılımı aşağıdaki grafikte belirtilmiştir. İSVİÇRE; 1% RUSYA FED.; 1% UKRAYNA; 1% DİĞER; 2% ALMANYA; 1% FRANSA; 2% İSRAİL; 4% YUNANİSTAN; 13% İNGİLTERE; 41% 12

2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarının Mart aylarında Muğla ya gelen ziyaretçilerin milliyetlerine göre dağılımı Tablo 10 da belirtilmiştir. Tablo 10. Muğla ya Gelen Ziyaretçilerin Milliyetlerine Göre Dağılımı (Mart) MİLLİYETİ 2015 2016 2017 2018 2019 2016/2015 2017/2016 2018/2017 2019/2018 ALMANYA 125 2.986 148 1.974 138 2289-95 1234-93 AMERİKA 78 60 48 63 53-23 -20 31-16 AVUSTRALYA 30 24 12 34 21-20 -50 183-38 AVUSTURYA 65 22 6 50 11-66 -73 733-78 AZERBAYCAN 9 11 3 9 12 22-73 200 33 BELÇİKA 18 39 187 8 11 117 379-96 38 BELARUS 2 4 1 3 5 100-75 200 67 BULGARİSTAN 14 28 17 36 31 100-39 112-14 ÇEKYA 17 1 2 15 1-94 100 650-93 DANİMARKA 10 945 8 9 6 9350-99 13-33 FİNLANDİYA 7 28 5 10 5 300-82 100-50 FRANSA 61 83 358 53 269 36 331-85 408 G.AFRİKA C. 4 12 7 14 17 200-42 100 21 HOLLANDA 36 477 49 45 42 1225-90 -8-7 İNGİLTERE 8681 7.770 4142 8.195 5.110-10 -47 98-38 İRAN 13 9 265 33 10-31 2844-88 -70 İRLANDA 80 58 43 68 41-28 -26 58-40 İSPANYA 13 21 15 21 12 62-29 40-43 İSRAİL 3 436 754 2.352 552 14433 73 212-77 İSVEÇ 20 1047 15 23 22 5135-99 53-4 İSVİÇRE 15 158 22 28 65 953-86 27 132 İTALYA 45 114 40 48 41 153-65 20-15 JAPONYA 7 10 5 6 5 43-50 20-17 KANADA 27 17 22 41 36-37 29 86-12 KAZAKİSTAN 2 2 13 0 9 0 550-100 - LETONYA 11 4 6 99 8-64 50 1550-92 LİTVANYA 42 32 10 80 9-24 -69 700-89 LÜBNAN 2 1 0 5 4-50 -100 - -20 MACARİSTAN 3 6 4 6 4 100-33 50-33 NORVEÇ 13 162 51 12 12 1146-69 -76 0 POLONYA 67 17 26 74 33-75 53 185-55 PORTEKİZ 8 1 11 19 6-88 1000 73-68 ROMANYA 6 23 22 53 30 283-4 141-43 RUSYA FED. 27 27 29 35 64 0 7 21 83 SIRBİSTAN 3 9 4 14 13 200-56 250-7 SLOVAKYA 7 5 3 4 7-29 -40 33 75 SLOVENYA 0 2 0 0 1 - -100 - - 13

SUUDİ ARABİSTAN 0 1 3 5 7-200 67 40 UKRAYNA 11 39 35 34 65 255-10 -3 91 ÜRDÜN 0 23 108 211 84-370 95-60 YENİ ZELANDA 6 7 8 17 12 17 14 113-29 YUNANİSTAN 426 785 480 587 1579 84-39 22 169 DİĞER 831 184 122 690 241-78 -34 466-65 YABANCI TURİST 10.847 15.690 7.112 15.150 8.718 45-55 113-42 YERLİ TURİST 2.213 3.653 3.449 3.906 3.603 65-6 13-8 GENEL TOPLAM 13.060 19.343 10.561 19.056 12.321 48-45 80-35 *Kaynak: Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2019 Mart Bülteni 1.2.4. İZMİR E GELEN ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ 2019 yılının Mart ayında İzmir e gelen ziyaretçilerin sayısı, geçen yılın Mart ayı ile karşılaştırıldığında %22,65 oranında artış göstererek 81.905 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 11 de İzmir e gelen ziyaretçilerin aylara ve yıllara göre dağılımı verilmiştir. Tablo 11. İzmir e Gelen Ziyaretçilerin Aylara ve Yıllara Göre Dağılımı AYLAR YILLAR DEĞİŞİM ORANLARI (%) 2015 2016 2017 2018 2019 2016/2015 2017/2016 2018/2017 2019/2018 OCAK 46.905 48.558 49.719 67.297 57.311 3,52 2,39 35,35-14,84 ŞUBAT 58.143 51.902 49.105 65.492 56.917-10,73-5,39 33,37-13,09 MART 70.217 72.713 67.610 66.779 81.905 3,55-7,02-1,23 22,65 NİSAN 117.851 81.030 91.119 99.613-31,24 12,45 9,32 MAYIS 182.012 121.896 112.634 123.218-33,03-7,6 9,4 HAZİRAN 197.817 124.923 156.058 209.172-36,85 24,92 34,03 TEMMUZ 303.118 223.902 248.714 334.819-26,13 11,08 34,62 AĞUSTOS 291.979 185.526 241.832 260.900-36,46 30,35 7,88 EYLÜL 219.188 146.014 178.891 196.522-33,38 22,52 9,86 EKİM 171.599 107.145 111.929 128.797-37,56 4,46 15,07 KASIM 77.666 48.310 53.685 59.913-37,8 11,13 11,6 ARALIK 56.057 55.552 61.976 70.766-0,9 11,56 14,18 TOPLAM 1.792.552 1.267.471 1.423.272 1.602.752-29,29 12,29 12,61 3 AYLIK TOP. 175.265 173.173 166.434 199.568 196.133-1,2-3,9 19,9-1,7 *Kaynak: İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2019 Mart Bülteni 14

Mart ayında İzmir e gelen ziyaretçilerin milliyetlerine göre dağılımı aşağıdaki grafikte belirtilmiştir. UKRAYNA; 3% DİĞER; 20% AZERBAYCAN; 3% FİLİPİNLER; 3% ALMANYA; 37% İNGİLTERE; 4% K.K.T.C.; 5% YUNANİSTAN; 5% HOLLANDA; 7% İRAN; 11% İzmir e gelen yabancı ziyaretçilerin rakamları incelendiğinde; 2019 yılının Mart ayında en çok ziyaretçi gönderen ilk 5 ülke sırasıyla; Almanya %37, İran %11, Hollanda %7, Yunanistan %5, ve K.K.T.C. %5 dir. 2019 yılının Mart ayında İzmir e gelen ziyaretçi sayısının yaklaşık %41 ini yabancı ziyaretçiler oluşturmaktadır. 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarının Mart aylarında İzmir e gelen ziyaretçilerin milliyetlerine göre dağılımı Tablo 12 de belirtilmiştir. Tablo 12. İzmir e Gelen Ziyaretçilerin Milliyetlerine Göre Dağılımı (Mart) MİLLİYETİ 2015 2016 2017 2018 2019 2016/2015 2017/2016 2018/2017 2019/2018 A.B.D. 343 198 268 250 337-42 35-7 35 ALMANYA 13.794 16.022 9.799 10.818 13.305 16-39 10 23 ARJANTİN 4 2 5 58 22-50 150 1.060-62 ARNAVUTLUK 11 24 37 22 22 118 54-41 0 AVUSTRALYA 27 27 17 53 36 0-37 212-32 AVUSTURYA 815 576 538 728 701-29 -7 35-4 AZERBAYCAN 22 28 31 83 857 27 11 168 933 BANGLADEŞ 1 0 1 0 3-100 - -100 - BELARUS 5 8 12 14 6 60 50 17-57 BELÇİKA 257 5 678 343 405-98 13.460-49 18 BOSNA HERSEK 16 15 7 5 22-6 -53-29 340 BREZİLYA 15 18 16 157 111 20-11 881-29 BULGARİSTAN 148 150 211 340 331 1 41 61-3 CEZAYİR 2 5 8 15 20 150 60 88 33 ÇEKYA 22 8 17 11 12-64 113-35 9 ÇİN HALK CUM. 48 24 16 65 113-50 -33 306 74 DANİMARKA 1.139 1.266 36 44 26 11-97 22-41 15

ENDONEZYA 9 1 1 63 89-89 0 6.200 41 ESTONYA 2 2 5 5 8 0 150 0 60 FAS 15 18 14 9 11 20-22 -36 22 FİLİPİNLER 77 116 66 1.049 966 51-43 1.489-8 FİNLANDİYA 25 17 9 12 13-32 -47 33 8 FRANSA 430 190 726 450 454-56 282-38 1 G. KIBRIS RUM YÖN. 12 25 22 15 23 108-12 -32 53 G. KORE 417 63 22 46 147-85 -65 109 220 GÜNEY AFRİKA CUM. 7 1 5 5 4-86 400 0-20 GÜRCİSTAN 9 16 26 116 119 78 63 346 3 HIRVATİSTAN 22 16 35 113 159-27 119 223 41 HİNDİSTAN 62 39 46 472 461-37 18 926-2 HOLLANDA 1.355 1.705 1.626 2.190 2.246 26-5 35 3 IRAK 9 6 22 28 32-33 267 27 14 İNGİLTERE 3.336 1.510 1.735 1.179 1.244-55 15-32 6 İRAN 6.506 8.787 8.009 114 7.856 35-9 -99 6.791 İRLANDA 210 16 26 38 77-92 63 46 103 İSPANYA 44 42 62 43 65-5 48-31 51 İSRAİL 2 0 9 3 5-100 -67 67 İSVEÇ 1.900 1.152 25 25 48-39 -98 0 92 İSVİÇRE 435 608 254 376 596 40-58 48 59 İTALYA 189 154 201 175 203-19 31-13 16 İZLANDA 8 2 1 7 2-75 -50 600-71 JAPONYA 26 23 31 82 37-12 35 165-55 K.K.T.C. 925 1.061 1.245 1.436 1.125 15 17 15-22 KANADA 71 35 43 49 106-51 23 14 116 KARADAĞ 12 4 3 36 24-67 -25 1.100-33 KAZAKİSTAN 7 8 16 18 16 14 100 13-11 KIRGIZİSTAN 8 7 5 10 11-13 -29 100 10 KOLOMBİYA 5 11 2 439 405 120-82 21.850-8 KOSOVA 11 6 6 14 26-45 0 133 86 KUVEYT 4 3 0 0 4-25 -100 - - LETONYA 4 10 20 23 25 150 100 15 9 LİBYA 2 4 2 1 2 100-50 -50 100 LİTVANYA 63 25 14 8 13-60 -44-43 63 LÜBNAN 17 7 26 12 17-59 271-54 42 LÜKSEMBURG 13 1 3 9 4-92 200 200-56 MACARİSTAN 22 5 7 20 14-77 40 186-30 MAKEDONYA 15 15 16 20 28 0 7 25 40 MALEZYA 6 2 4 5 3-67 100 25-40 MEKSİKA 20 6 150 396 677-70 2.400 164 71 MISIR 8 4 7 45 40-50 75 543-11 MİLLİYETSİZ 43 18 23 18 65-58 28-22 261 16

MOLDOVA CUM. 10 5 7 8 5-50 40 14-38 NORVEÇ 123 302 27 14 28 146-91 -48 100 ÖZBEKİSTAN 1 2 5 5 21 100 150 0 320 PAKİSTAN 4 0 14 1 7-100 -93 600 POLONYA 120 136 119 153 179 13-13 29 17 PORTEKİZ 26 14 32 14 41-46 129-56 193 ROMANYA 48 30 49 124 82-38 63 153-34 RUSYA FED. 67 73 180 516 337 9 147 187-35 SİNGAPUR 0 3 4 5 6 33 25 20 SLOVAKYA 22 17 6 9 14-23 -65 50 56 SLOVENYA 10 10 7 10 1 0-30 43-90 SURİYE 38 19 12 37 34-50 -37 208-8 ŞİLİ 1 3 4 1 13 200 33-75 1.200 TAYLAND 2 12 9 3 10 500-25 -67 233 TUNUS 5 5 13 1 9 0 160-92 800 TÜRKMENİSTAN 8 5 8 26 31-38 60 225 19 UKRAYNA 97 121 122 665 661 25 1 445-1 ÜRDÜN 4 3 3 14 7-25 0 367-50 VENEZÜELLA 1 1 0 4 0 0-100 - -100 YENİ ZELANDA 6 5 3 5 5-17 -40 67 0 YUNANİSTAN 2.581 2.209 871 853 2.011-14 -61-2 136 DİĞER 60 54 78 157 207-10 44 101 32 YABANCI TOPLAM 36.269 37.154 27.846 24.818 37.515 2-25 -11 51 TÜRKİYE 33.948 35.559 39.764 41.961 44.390 5 12 6 6 GENEL TOPLAM 70.217 72.713 67.610 66.779 81.905 4-7 -1 23 *Kaynak: İzmir Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2019 Mart Bülteni 17

Milyar $ 2. TÜRKİYE NİN TURİZM GELİRİ, ORTALAMA HARCAMA ve TURİZM GİDERİ 2.1. TÜRKİYE NİN TURİZM GELİRİ ve ORTALAMA HARCAMA Ülkemizin turizm geliri, 2017 yılından 2018 yılına %12,5 oranında artış göstererek 29,5 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Bunun yanında yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızdan elde edilen gelir ise; 5,3 milyar ABD Doları olarak gerçekleşerek bir önceki yıla oranla % 10,1 oranında düşüş yaşamıştır. 2019 yılının turizm geliri Ocak-Mart ayı döneminde 4,6 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Şekil 1 de 2005-2019 yıllarına ait gelir grafiği rakamları verilmiştir. Şekil 1. Yabancı Ziyaretçi ve Yurt Dışında İkamet Eden Vatandaş Ziyaretçi Turizm Gelirlerinin Yıllara Göre Dağılımı $35,0 $30,0 $25,0 $20,0 $15,0 $10,0 $5,0 $0,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019* YABANCI $15,7 $13,9 $15,9 $19,6 $19,1 $19,1 $22,2 $22,4 $25,3 $27,8 $25,4 $15,9 $20,2 $24,0 $3,7 VATANDAŞ $4,4 $4,5 $4,7 $5,4 $5,7 $5,6 $5,6 $6,4 $6,8 $6,3 $5,8 $5,9 $5,9 $5,3 $0,9 TOPLAM $20,3 $18,6 $20,9 $25,4 $25,1 $24,9 $28,1 $29,0 $32,3 $34,3 $31,5 $22,1 $26,2 $29,5 $4,6 *2019 yılı Ocak Mart ayı verisidir. *Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü. 2019 Mart Bülteni. *Çeyrek dönemlerde açıklanmaktadır. (2019 yılı Ocak Mart) 18

Milyar $ Şekil 2. Yabancı Ziyaretçi ve Yurt Dışında İkamet Eden Vatandaş Ziyaretçi Turizm Gelirlerinin Yıllara Göre Dağılımı Şekil 2 de 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarına ait gelir grafiğinin ilk çeyrek dönemine ait rakamlar verilmiştir. 2019 yılının turizm geliri Ocak-Mart ayı döneminde 4,62 milyar ABD Doları olarak gerçekleşerek geçen yılın aynı dönemine göre %4,6 oranında artış göstermiştir. Düşüşün başladığı 2015 yılının Ocak-Mart ayı dönemi ile 2019 yılı Ocak-Mart ayı dönemine ait turizm gelirleri karşılaştırıldığında %4,9 oranında artış gösterdiği görülmektedir. 6 3 0 2015 2016 2017 2018 2019 YABANCI $3,81 $2,88 $2,40 $3,34 $3,70 VATANDAŞ $1,02 $1,15 $0,94 1,05 $0,90 TOPLAM $4,86 $4,06 $3,36 $4,42 $4,62 *Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü. 2019 Mart Bülteni. *Çeyrek dönemlerde açıklanmaktadır. (2019 yılı Ocak Mart) 19

Tablo 13 de 2016, 2017,2018 ve 2019 yıllarına ait turizm gelirleri verilmiştir. Tablo 13. 2016-2019 Yılları Turizm Gelirleri (Milyon $) AYLAR 2016 2017 2018 2019 2017/2016 2018/2017 2019/2018 (*) (**) (***) TOP. (*) (**) (***) TOP. (*) (**) (***) TOP. (*) (**) (***) TOP. (*) (**) (***) TOP. (*) (**) (***) TOP. (*) (**) (***) TOP. OCAK 980,4 422,6 9,0 1412,0 797,5 339,4 6,7 1143,6 1118,3 385,9 6,9 1511,2 1254,4 324,1 7,0 1585,5-18,7-19,7-25,6-19,0 40,2 13,7 4,5 32,1 12,2-16,0 1,4 4,9 ŞUBAT 828,8 351,4 8,6 1188,8 703,6 282,2 6,5 992,3 979,5 314,4 7,5 1301,4 1071,0 282,5 5,7 1359,2-15,1-19,7-24,4-16,5 39,2 11,4 15,4 31,1 9,3-10,1-24,0 4,4 MART 1071,1 383,9 10,6 1465,6 903,5 322,3 8,0 1233,8 1250,6 353,7 8,3 1612,6 1378,2 299,2 7,6 1685,0-15,6-16,0-24,5-15,8 38,4 9,7 3,8 30,7 10,2-15,4-8,4 4,5 3 AYLIK TOPLAM 2880,3 1157,9 28,2 4066,4 2404,6 943,9 21,2 3369,7 3348,4 1 054,0 22,7 4425,2 3703,6 905,8 20,3 4629,7-16,5-18,5-24,8-17,1 39,2 11,7 7,1 31,3 10,6-14,1-10,6 4,6 NİSAN 967,8 372,4 12,6 1352,8 1031,8 329,7 10,6 1372,1 1409,5 388,9 11,7 1810,1 6,6-11,5-15,9 1,4 36,6 18,0 10,4 31,9 MAYIS 1416,4 408,7 13,3 1838,4 1533,2 361,2 10,8 1905,2 2063,1 347,6 11,3 2421,9 8,2-11,6-18,8 3,6 34,6-3,8 3,7 27,1 HAZİRAN 1425,2 351,3 13,5 1790,0 1810,8 313,3 11,6 2135,7 2463,5 336,8 12,2 2812,5 27,1-10,8-14,1 19,3 36,0 7,5 5,2 31,7 TEMMUZ 1710,2 663,5 16,9 2390,6 2695,0 758,1 15,8 3468,9 2906,1 615,7 13,1 3534,8 57,6 14,3-6,5 45,1 7,8-18,8-17,1 1,9 AĞUSTOS 2252,3 828,8 17,3 3 098,4 3288,0 962,4 19,6 4270,0 3508,8 753,8 18,8 4281,4 46,0 16,1 13,3 37,8 6,7-21,7-4,1 0,3 EYLÜL 1925,2 847,3 15,5 2788,0 2744,5 884,3 24,0 3652,8 2956,7 716,0 13,6 3686,4 42,6 4,4 54,8 31,0 7,7-19,0-43,3 0,9 EKİM 1801,0 493,0 15,7 2309,7 2512,0 481,6 19,0 3012,6 2887,9 413,9 16,3 3318,2 39,5-2,3 21,0 30,4 15,0-14,1-14,2 10,1 KASIM 892,0 429,0 10,0 1331,0 1207,8 448,7 10,5 1667,0 1415,4 368,6 10,7 1794,6 35,4 4,6 5,0 25,2 17,2-17,9 1,9 7,7 ARALIK 721,0 413,0 8,1 1142,1 995,2 425,6 8,8 1429,6 1068,9 350,1 8,7 1427,6 38,0 3,1 8,6 25,2 7,4-17,7-1,1-0,1 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, Merkez Bankası, Kültür ve Turizm Bakanlığı. 2019 Mart Bülteni. *İlk üç aylık dönem ** Çeyrek dönemlerde açıklanmaktadır. (*) : Yabancı ziyaretçilerden elde edilen gelir. (**) : Yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilen gelir. (***) : GSM Dolaşım Harcamaları ile Marina Hizmet Harcamaları Toplam Gelirde Yer Almakta Olup, Yabancı - Vatandaş Ayrımı Verilememektedir. 20

ABD Doları - $ TURİZM GELİRİ VE ORTALAMA HARCAMA TABLOSU 2018 yılına ait yabancı ziyaretçilerin ortalama harcaması 617 ABD Doları ve yurt dışında ikamet eden vatandaşların ortalama harcaması 801 ABD Doları olarak gerçekleşmiş olup; 2018 yılının genel ortalama harcaması 647 ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılının ilk üç ayına ait yabancı ziyaretçilerin ortalama harcaması 678 ABD Doları ve yurt dışında ikamet eden vatandaşların ortalama harcaması ise 765 ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Şekil 3 te yabancı ziyaretçilerin ve yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ortalama harcamasının yıllara göre dağılımı gösterilmiştir. Şekil 3. Yabancı Ziyaretçi ve Yurt Dışında İkamet Eden Vatandaş Ziyaretçi Ortalama Harcamasının Yıllara Göre Dağılımı 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 YABANCI 759 766 722 692 742 697 670 709 715 749 775 715 633 630 617 678 VATANDAŞ 1.262 1.214 1.153 1.121 1.191 1.222 1.231 1.168 1.241 1.252 1.130 970 978 903 801 765 TOPLAM 843 842 803 770 820 783 755 778 795 824 828 756 705 681 647 697 Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü. 2019 Mart Bülteni. *Çeyrek dönemlerde açıklanmaktadır. (2019 yılı Ocak Mart) 2.1.1. TURİZM SEKTÖRÜNÜN TEKSTİL VE OTOMOTİV SEKTÖRÜ İLE KARŞILAŞTIRILMASI 2019 yılının ilk çeyrek döneminde ülkemizin toplam ihracat rakamı yaklaşık 42 milyar ABD Doları, ithalat rakamı ise 49 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Dış ticaret açığı ise 7 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılının ilk çeyrek döneminde gerçekleşen toplam turizm gelirimiz yaklaşık 5 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 2018 yılının aynı dönemiyle karşılaştırdığımızda turizm gelirimiz %4,62 oranında artış göstermiştir. Tablo 14 de dış ticaret verisi ve turizm gelirinin yanı sıra otomotiv ile tekstil sektörünün ithalat ve ihracat rakamlarına yer verilmiştir. 21

Tablo 14. Türkiye, Tekstil ve Otomotiv Sektörünün Dış Ticaret Verileri ile Turizm Sektörünün Karşılaştırılması 2018 - Yılı Dış Ticareti Verileri (000 $) YILLAR / KALEMLER 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Değişim (%) Türkiye Toplam İthalatı 57.457.888 52.312.694 46.797.199 50.435.047 61.894.746 49.020.088-21% TÜRKİYE (*) Türkiye Toplam İhracatı 40.133.165 37.053.537 34.670.176 37.808.309 41.135.647 42.248.726 3% Türkiye Toplam Dış Ticaret Açığı -17.324.723-15.259.157-12.127.023-12.626.738-20.759.099-6.771.362-67% TURİZM (*) Turizm Geliri 4.807,80 4.868,80 4.066,40 3.369,70 4.425,20 4.629,70 Turizm Gelirinin Dış Ticaret Açığını Karşılama Oranı 0,03% 0,03% 0,03% 0,03% 0,02% 0,07% 0,00% Otomotiv İthalatı 1.557.524 1.786.896 2.220.962 1.518.723 1.797.827 1.154.485-36% Otomotiv İhracatı 1.871.885 1.547.254 1.835.874 2.520.575 2.815.090 2.741.334-3% OTOMOTİV (*) Otomotiv Dış Ticaret Açığı/Fazlası 314.361-239.642-385.088 1.001.852 1.017.263 1.586.849 56% Otomotiv İhracatın İthalatı Karşılama Oranı 1,20% 0,87% 0,83% 1,66% 1,57% 2,37% Otomotiv İthalatının Türkiye Toplam İçindeki Payı 2,71% 3,42% 4,75% 3,01% 2,90% 2,36% Otomotiv İhracatının Türkiye Toplam İçindeki Payı 4,66% 4,18% 5,30% 6,67% 6,84% 6,49% Tekstil İthalatı 1.260.703 1.185.137 1.143.300 1.059.037 1.070.595 844.389-21% Tekstil İhracatı 2.599.762 2.200.090 2.412.584 2.529.790 2.756.335 2.722.949-1% TEKSTİL (*) Tekstil Dış Ticaret Açığı/Fazlası 1.339.059 1.014.953 1.269.284 1.470.753 1.685.740 1.878.560 11% Tekstil İhracatın İthalatı Karşılama Oranı 2,06% 1,86% 2,11% 2,39% 2,57% 3,22% Tekstil İthalatının Türkiye Toplam İçindeki Payı 2,19% 2,27% 2,44% 2,10% 1,73% 1,72% Tekstil İhracatının Türkiye Toplam İçindeki Payı 6,48% 5,94% 6,96% 6,69% 6,70% 6,45% *Çeyrek dönemlerde açıklanmaktadır. (2019 Ocak-Mart Dönemi) *Kaynaklar: (*) TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri (*) T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü (*) TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri, Fasıllar GTİB-87 (*) TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri, Fasıllar GTİB-50-63 22

2.2. TÜRKİYE NİN TURİZM GİDERİ Türkiye nin turizm gideri, 2014 yılında 5,4 milyar ABD Doları, 2015 yılında %4,2 artarak 5,6 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 2016 yılında 5,04 milyar ABD Doları olan turizm gideri, 2017 yılında %1,7 artarak 5,13 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 2018 yılında ise turizm giderine baktığımızda 2017 yılına oranla %4,7 azalarak 4,89 Milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılının ilk çeyrek döneminde ise; geçen yılın aynı dönemine oranla %1,1 oranında düşüş gerçekleşmiştir. Tablo 15 te turizm giderimizin aylara ve yıllara göre dağılımı aktarılmıştır. Tablo 15. Türkiye Turizm Giderinin Aylara ve Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $) AYLAR YILLAR DEĞİŞİM ORANI 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2015/2014 2016/2015 2017/2016 2018/2017 2019/2018 OCAK 394,4 410,8 481 275,2 363,2 346,2 4,2 17,1-43 31,9-4,7 ŞUBAT 493,4 430,7 531,4 277,4 342,8 335-12,7 23,4-48 23,6-2,3 MART 478 441 525,2 303,2 373 385,5-7,7 19,1-42 23 3,4 3 AYLIK TOPLAM 1.365,80 1.282,50 1.537,60 855,8 1.079,00 1.066,70-6,1 19,9-44 26,1-1,1 NİSAN 403,4 478,9 475,1 428,9 561,6 18,7-0,8-9,7 30,9 MAYIS 481,3 554,9 555,1 499,3 519,8 15,3 0-10 4,11 HAZİRAN 518,1 509 479,5 458,2 568,8-1,8-5,8-4,4 24,1 6 AYLIK TOPLAM 2.768,60 2.825,30 3.047,30 2.242,20 2.729,20 2,05 7,86-26 21,7 TEMMUZ 426,4 496,7 436,8 557,5 428,9 16,5-12,1 27,6-23,1 AĞUSTOS 416 445,1 327,6 505,9 422,9 7-26,4 54,4-16,4 EYLÜL 335,7 402,8 367,4 497,4 357,5 20-8,8 35,4-28,1 9 AYLIK TOPLAM 3.946,70 4.169,90 4.179,10 3.803,00 3.938,50 5,66 0,22-9 3,56 EKİM 587,9 551,7 313,3 462,6 328,4-6,2-43,2 47,7-29,0 KASIM 456,7 481 272 417,3 302,1 5,3-43,5 53,4-27,6 ARALIK 479,1 495,7 285,4 454,4 327,2 3,5-42,4 59,2-28,0 12 AYLIK TOPLAM 5 470,4 5 698,3 5 049,8 5 137,3 4 896,3 4,2-11,4 1,7-4,7 Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü 2019 Mart Bülteni *Çeyrek dönemlerde açıklanmaktadır. (2019 Ocak Mart Dönemi) 23