CURA BATIR HİKAYESİ Dagstan yurtında Kazıy biy digen bir ulug mirza bar irmiş. Anın Kan mirza digen bir inişi de bar irmiş. Kiinnerden birkün Kazıy biy gaskeri bilen atlanıp avlamağa çıgıp bara. Yürgen zamanda yıllında bir karya bar iken. Ul karyage Kazıy biy kilse, bular kümes burın yav çabıp alıp kitken. Bir yeş bala kaçıp, kaim urman içine kirip kalgan iken. Kazıy biy kilgende ul bala, bularnı kürip, urmannan çıgıp, Kazıy biyge kildi. Ul Kazıy biy baladan: - Avılınızga ne buldı? - dip suradı. Ulbalaeytti: - Avılımıznı yav çabıp alıp kitti. Men kaçıp bu urmanga kirip yeşi(ri)nip kaldım, - Sunra Kazıy biy ul balanı alıp sakladı. Ul bala üzi kızıl çıraylı, nar renli bulgan üçin atını Narren kuydılar. Ul Narren, Kazıy biynin yanında turıp, ülken yiğit bulıp, bik batır pehlivan buldı. Her yirge barsa, hizmet bitirgüçi buldı. Yavga barsa, yavru basuçı bulıp, bik batır bulganı üçin Naren batır dip halıklarga meglum bul(dı). Kazıy biy bu Naren batırga Kabak başı Kara üzden digen kişinin Minsılu digen cihanda bulmagan aru kurun alıp birdi. Künnerden bir kün Kazıy bek inişi Kanmirza, Naren batımın hatmi Minlisılunı kürip, gaşıyk bulıp, Naren yukta Minlisıluga bardı. Minlisılu kabul itmedi. Kanmirza aru kuvalap çıgarıp ciberdi. Sunra bu işni Naren batır işitip Kazıy biynin aldında Kanmirzanı kılıç birlen çalıp ültirdi. Arınan Kazıy biy Naren batırga: "Sen indi benim yanımda turma, bir yakka kit", - dip eytken suü, Naren Minlisılunı alıp kaçıp, Hadtarhan seherine Akça sultanga kilip, ul sultan yanında bik hürmet birlen küp zaman turdı. Künnerde bir kün Akça sultan, bu Naren batımın hatmi Minlisılunın arulıgın kürip Minlisıluga gaşıyk bulıp Naren batımı gaskerge ciberip, üzi Minlisıluga kiç birle kildi, eytti: -Ey, hatm, men seni severmen menim birle bir bulasm, - - Naren batımı aldap gaskerge ciberdim. Ul anda üler, munda kümes, elbette. Çara yuktır menim birle bir bulasın, - Anda Mifilisılu eytti: - Ey, sultan, bir süzim bar, eytmege rühset birirmüsen? - Sultan eytti: - Eyt, ne süzin bar? - Hatın eytti: -Arıslan bürinin cimindin cimes. Emma sen adem arıslanısen. Naren senin yanında bürinin bültirikidir. Men ul bültirikinin cimiti kibimen. Bültirik sarkıtın arıslan çimek neçik reva bulır? - Dağıstan yurdunda Kazıy Bey adlı bir ulu mirza varmış. Onun Kanmirza adlı küçük bir erkek kardeşi de varmış. Günlerden bir gün Kazıy Bey askeriyle ata binip ava çıkar. Yürüdüğü zaman yolunda bir köy varmış. O köye Kazıy Bey gelmekteyken, daha daha önce gelen düşman köyü vurup, alıp gitmiş. Bir genç çocuk kaçıp sık ormanın içine girmiş. Kazıy Bey gelince o çocuk bunları görüp, ormandan çıkarak Kazıy Bey'e geldi. O Kazıy Bey çocuğa: - Köyünüze ne oldu? diye sordu. O çocuk dedi: - Köyümüzü düşman vurup gitti. Ben kaçıp bu ormana gizlenip kaldım, dedi. Sonra Kazıy Bey o çocuğu alıp sakladı. O çocuk kızıl yüzlü, ateş renkli olduğu için adını Narren* koydular. O Narren, Kazıy Bey'in yanında büyük yiğit olup, çok kahraman bir pehlivan oldu. Her nereye gitse, iş bitirici oldu. Akına çıktığında, düşmanı bastığı ve çok kahraman olduğu için Narren Batır'a, Kabak başı Kara Üzden adlı kişinin Minsılu adlı, cihanda olmayan güzel kızını aldı. Günlerden bir gün Kazıy Bey'in kardeşi Kanmirza, Naren Batır'in karısı Minlisılu'yu görüp, âşık olup, Naren yokken Minlisılu'ya gitti. Minlisılu kabul etmedi. Kanmirza onu kovalayarak gönderdi. Sonra bu işi Naren Batır işiterek Kazıy. Bey'in önünde Kanmirza'yi kılıç ile öldürdü. Sonra Kazıy Bey Naren Batır'a: "Sen şimdi benim yanımda durma, başka bir tarafa git" dedikten sonra, Naren, Minlisılu'yu alarak Hadtarhan şehrine Akça Sultan'a gelip, o sultan yanında çok hürmet ile uzun zaman kaldı. Günlerden bir gün Akça Sultan bu Naren Batır'in karısı Minlisılu'nun güzelliğini görüp, Minlisılu'ya âşık olunca, Naren Batır'ı askere gönderip, Minlisılu'ya geceleyin geldi, onunla konuştu: - Ey hatun, ben seni seviyorum, benim ile birlikte ol, dedi. - Naren Batır'ı askere gönderdim. O orada ölür, buraya gelmez elbette. Çare yoktur, benim ile birlikte ol, dedi. O zaman Minlisılu dedi: - Ey sultan, bir sözüm var, söylemeye izin verir misin? dedi. Sultan dedi: - Söyle, ne sözün var? dedi. Hatun dedi: - Arslan, kurdun yeminden yemez. Ama sen insan arslanısın. Naren senin yanında kurdun yavrusudur. Ben o yavrunun yemi gibiyim. Yavru artığını arslanın yemesi nasıl reva olur, dedi. * Narren bu eserde Nerrenk ve Narek diye de yazılıyor. Kuş çırak yagu: Adak adamak. Karbanga at çalu: Mecusîlik zamanından kalmıştır. İslam'da at kurban edilmez. Urıs gaskeri bilen sugış: Orta Çağ folklor ve yazılı edebiyatı abidelerinde; devletler, ülkeler arasındaki savaşlara etnik-millî çatışmalar karakterinin verilmesi, bunların gerçekten de o özelliğe sahip olduğundan kaynaklanıyor. Kırvaşh çileğin... Metindeki "kufalı şilin" şeklindeki anlaşılmaz tabir "Nogay Halik Yırları" adlı kitapta "Sora Batır" eserine göre düzeltildi.
l sultan bu süzni işitip, kilgenine puşiman bulıp, Minlisıluga: - Sen indi menim kıyametlik karindeşim bit, - dip çıgıp kitti. Ul zamanda Naren batır, ul kiçe gaskerden kaytıp, üyinifi bir yanına kilip, bu süzlerni tınlap turgan irdi. Bu süzlerni işitip, Naren yene kişige bildirmiy kaytıp kitti. İrtesi sultan Narenge heber dberip, kaytarıp aldı. Naren kaytıp kilgen sun bu sultannı ültirip, hatını birle kaçıp kuyga kitti. Ul vakıtta Minlisılu kursaklı idi. Yulda kaçıp bara yürgende Kalavız digen sunin buyında tüşlenip ultırganda Minlisılu tulgattı. Tulga(tka)nın iri Naren batırga eytmege uyalıp, cır birlen eytti. Eytken cırı budır. Minlisılu eytedir: İdimin başı - Arman tav, Çayının başı - kırık Çevlan, Tun at başı - ak çatır, Camnın buyı - cidi üzen, Sarı Bulak - arka Sal, Bu buym Sal tamagıma taşı, Bir anın içeyim disem, suvı açı, Tuşa - başı kilinçek, Tumasa - başım kıynamay, Ey batırım, batırım, Üzin bulışlı anacı, - Ul zamanda Naren batır Minlisılurun tulgatkanın bilip, ni işlerin bilmey adap tuktap turganda Minlisulı, Naren batımın adaganın bilip, yene cır bilen eytti: Ey batırım, batırım, Adamaçı, batırım. Kabirine Kazıy biynin inisin kayırıp, Üz kulın. minen sen çaldın, - Adamadın, batırım. Hacitarhanda Akça sultannı kayırıp, Üz kulın minen sen çaldın, - Adamadın, batırım. Adamaçı, batırım! Kurbanlığın çalsana, Kuş çırağın yaksana. Curanı azat itsene, Tizrek citip küsene. Naren Minlisıludan bu süzni işitken sun tiz turıp, Kalavız suvına barıp, teharet alıp, iki rekegat namaz kılıp kilip, Cura digen kulın azat itip, kük aygırnı kurbanlık itip çalıp, huday yulma kuş çırak niyaz itip kilip, Minli balasın aldı. Ugıl bala tudı. Atın - azat kılgan kulı Curanın urınına - Cura atadı. Arman kiçip kurup, Kırımga barıp hırdılar. O sultan bu sözü işitip, geldiğine pişman olarak Minlisılu 'ya: - Sen şimdi benim kıymetli kardeşimsin, deyip gitti. O zamanda Naren yiğit, o gece askerden dönmüş, evinin bir yanına gelerek bu sözleri dinlemiş idi. Bu sözleri duyarak, Naren tekrar kimseye haber vermeden döndü. Ertesi gün Sultan, Naren i çağırdı. Naren döndükten sonra bu sultanı öldürüp hatunuyla köye kaçtı. O vakitte Minlisılu hamile idi. Yoldan kaçarken Kalavız adlı suyun boyunda öğle yeğini yerken Minlisılu yaklaştı. Yaklaştığı eri Batır'a söylemeye utanarak, türküyle söyledi. Söylediği türkü şudur. Minlisılu der: İdil'in başı, Arman dağ, Cayık'ın başı, kırk Çevlan, Doru at başı, ak çadır, Cam'in boyu yedi nehir, Sarı Bolak arkanı ver, Bu bedeni suya ver, ağzıma su taşı, Bir içeyim desem, onun suyu acı, Doğsa başım gelin, Doğmasa başımı çekmez, Ey yiğidim, yiğidim, Kendin mahir süt anası, dedi. O zamanda Naren Batır Minlisılu'nun yaklaştığını anlayıp, ne yapılacağını bilmeyerek şaşırıp kalınca Minlisılu, Naren Batır'in şaşkınlığını anladı ve yine türkü ile konuştu: Ey yiğidim, yiğidim, Şaşma, yiğidim. Kabrini Kazıy Bey'in kardeşini düşürüp, Kendi elin ile sen kestin, Şaşırmadın yiğidim. Hacıtarhan 'da Akça Sultanı düşürüp, Kendi elin ile sen kestin, Şaşırmadın, yiğidim. Şaşkın, yiğidim! Kurbanlığını kessene İki çerağını yaksana. Çora(Köle)nı azat etsene, Çabucak yetişip gelsene. Naren Minlisılu'dan bu sözü işittikten sonra hemen kalkıp, Kalavız suyuna gidip, abdest alıp, iki rekat namaz kılarak, Çora adlı kulunu azat edip, göz aygırı kurbanlık olarak kesip Tanrı yoluna iki çerağ isteyerek, Minli'nin çocuğunu aldı. Oğlan çocuk doğdu. Adını, azat ettiği kulu Çura'nın yerine, Cura koydu. Daha sonra Kırım'a gittiler.
Cura anda turrp/bîş - altı yeşer bala buldı. Buzav baktılar. Künnerde bir kün Cura yuldaş balalarga eytti: -Bir meslihet itelik! -Ne meslihet itelik? - didiler. Anda Cura eytti: -Birimizni baş itelik, - Balalar eyttiler: - Kimni baş itelik? Cura" eytti: -Kim bir buzav suyıp aşatsa, şul kişini baş itelik, - Anda Cura eytti: -Sizler menim emirimde bulsanız, men sizlerge bir buzav suyıp aşatayım, - Balalar kabul kıldılar. Annan sun Cura bir buzav suyıp balalarga asttı. Şul balalar ul künnen arbagan curanın emirine mutıyg buldılar. İmdi şul balalarga Cura eytti: -Her kün buzavlarnı eydep üyge kaytkanda buzavlarınızga minip, yavlıklarınıznı tayakka beylep bayrak itip: "Cura batımın gaskerimiz!" - dip, avılga çapkalaşıp barınız, - Anlar hem şulay ittiler. Bu hebe'r her tarafka: "Cura digen batır gasker birlen atlangan imiş", - dip işitildi. Ta ki İdilge bulguçı haliklar işitip, ürkip, İdil argı yağına küçe başladılar. Bu İdil halkının Cura batır heberinnen kurkıp kaçıp, İdilni ütip yatkanı Kırımdagı Cura batımın üzine işitildi. Annan sun Cura batır atası Narefvge eytip yahşi at aldırıp, yahşi sadak-savıt aldırıp, atın iyerlep, sadak-savıt aşınıp, atlanıp: - İdil halkının rninnen kurkıp kaçıp İdil ütkeni rastmı iken? Men bilip kileyim, - dip, İdil halkının Cura batırdan kurkıp küçip İdil ütip yatkan(ı) imiş. Bu zaman da İdil yakasında bir kart kişi yıglap yüredir imiş. Şul kart kişige Cura eytti: -Ey kart, ne üçin yıglaysın? - Şul kart eytti: -İdil urtasında kızım arba bilen ağıp baradır, cikken ügizi cürmeydir.kızım suga kitip üleçek, amfi üçin yıglaymın, - dip, kızın kürsetti. Şul zamanda Cura batır attan tüşip, atnın iyerin alıp, üzi yalangaç bulıp suga kirip, arbanı, kıznı çıgarıp, atasının kulına birdi, üzi yulına kitti. Alay bulsa, ul kıznıfi kiyevi bar imiş, ul kiyev kildi. Kart eytti: -Sen kayda idin? Kızım suga kitip üleçek yirden bir yiğit kilip, atı birlen caylap barıp, kızımın arbası birlen çıgarıp birdi. Bir yiğit şunın kibi yahşilik kıldı. Anda kiyev eytti: -Şul yiğit kayda kitti? - Cura orada yaşayıp, beş-altı yaşında bir çocuk oldu. Buzağı baktılar. Günlerden bir gün Çora arkadaşı olan çocuklara söyledi: - Bir danışalım! - Ne danışalım? dediler. O vakit Çora dedi: - - Birimizi başkan yapalım, dedi. Çocuklar söyledi: - Kimi başkan yapalım? Çora söyledi: - Kim bir buzağıyı kesip yedirirse, o kişiyi başkan yapalım, dedi. Sonra Çora dedi: - Sizler benim emrimde olursanız, ben sizlere bir buzağı kesip yedireyim, dedi. Çocuklar kabul etti. Ondan sonra Çora bir buzağıyı kesip çocuklara yedirdi. Çocuklar o günden sonra kabiliyetli Çora 'nın emrine girdiler. O çocuklara Çora dedi: - Her gün buzağılan sürüp eve dönerkeyı buzağılarınıza binip, mendillerinizi çubuğa bağlayarak bayrak yapıp: "Çora Batır'in askeriyiz!" diyerek köye koşturun, dedi. Onlar da böyle yaptılar. Bu haber her tarafa: "Çora adlı yiğit, asker ile hakimiyetini ilan etmiş", diye gitti. Öyle ki İdil'deki halklar bunu duyunca, ürküp İdil'in karşı yanına göçmeye başladılar. Bu İdil halkının Çora Batır'in haberinden korkarak İdil'i bıraktığını Kırım'daki Çora Batır işitti. Ondan sonra Çora Batır, babası Naren'e bunu söyleyerek güzel bir at aldırıp, güzel sadak-kalkan aldırıp, atını eyerleyip, sadak-kalkan kuşanıp, ata binip: - İdil halkının benden korkarak İdil'i geçtiği doğru mu acaba? Ben öğrenip geleyim, deyip İdil'e doğru yürüdü. Çora Batır İdil'e geldi. İdil halkı Çora Batır'dan korkarak, İdil'i geçip gitmiş. O sırada İdil yakasında bir yaşlı kişi ağlayıp duruyormuş. O yaşlı kişiye Çora: -Ey ihtiyar, niçin ağlıyorsun? dedi. O ihtiyar dedi: - İdil'in ortasında kızım araba ile sürüklenip gidiyor, arabaya koştuğu öküzü yürümüyor. Kızım suya kapılıp ölecek, onun için ağlıyorum, diyerek kızını gösterdi. O zaman Çora Batır attan inerek, atın eğerini alarak, soyunup suya girdi, arabayı ve kızı çıkararak, babasının eline verdi, kendi yoluna gitti. Meğerse o kızın kocası var imiş, o koca geldi. İhtiyar söyledi: - Sen neredeydin? kızım suya kapılıp ölecekken bir yiğit gelerek atı ile yetişip kızımı arabası ile çıkardı. Bir yiğit böyle bir iyilik yaptı. O zaman kızın kocası dedi: - O yiğit nereye gitti? dedi.
-Şul tarafka kitti, - dip, kitken yağın kürsetti. Ul kiyevnin atı Kulınçak irmiş. Kulınçak kayınatası karttan şul yigitnin mingen atın, tüsin surap kiygen Idyirninin tüsin surap, artınnan izlep kitip, ul yigitni tabip alıp kildi. Kartnıü üyine alıp kilip, avlakka üy çıganp, şul üyde Cura batımı kundırıp, yahşi hürmet kıldı. Yatacak zaman buldı. Cura batır Kulınçakka eytti: - Ey Kulınçak! Sen ul kıznın kiyevisifi kız yanına barıp yat. Men munda yatayın, - Anda Kulınçak eytti: - Men kız yanına barıp yatman, - - Senin yanında yatarmın, - - Kız digen ne zattır, bir kişi (ul), kim yuklamasa - anıkıdır, - Anda Cura batır Kulınçakka eytti: - Sen bu süzde turamusen? - Kulınçak eytti: - Beli turarmın, - - Alay bulsa, yahşi, - dip, ikisi birge yattılar. Bir zamanda Kulınçak yukladı. (Ul) yuklagannan sun Cura batır turıp ul kız yanına bardı. Kız: - Kimsin? - Cura batır eytti: - Men Cura batırmen, - Kız eytti: - Men senin Cura batır ikeninni bileyim, mefia kükreginni açıp kürset, - Andan Cura batır ul kızga kükregin açıp kürsetti. Kız eytti: - Bildim, Cura batır ikensin, - Cura batır eytti: - Neden bildin? - Kız eytti: - Ezelde yansılardan işitken idim, Cura batımın kükregi bulat tüsli kurşın bulır, digen süz bar idi, - Sunra Cura batırga kız eytti: - Senin menden ne muradın bar? - Cura batır eytti: - Sen menim birle bulsafi, men seni alıp kitermin, - Anda kız eytti: - Şul Kulınçaknıfi atın cügenlep, iyerlep kitirsen, men senin birle kitermin. Yuk bulsa, kitmem, - Anın üçin - ul Kulınçaknıfi atı Kulınçaktan başka kişige uşlatmas irmiş. Cura batır barıp, ul atnı iyerlep - alıp kildi. Ul kız Kulınçaknıfi atın minip, kaçıp kittiler. Bir zamannan sun Kulmçak uyganıp Curanı karadı. Yanında Cura yuktır. Arınan barıp kızm karadı: kız hem yuktır. Annan atların karadı: atları hem yukhr.kulınçak kayınatası kartnı uygatıp, halkını uygatıp, küp kişi bulıp atlanıp, Cura batır - Şu tarafa gitti, diyerek gittiği yeri gösterdi. O kocanın adı Kolmçak imiş. Kolınçak kaynatası ihtiyardan o yiğidin bindiği atını, rengini, giydiği kıyafetini sorup, ar adından izleyerek o yiğidi buldu. İhtiyarın evine getirdi, sakin bir yerde ev yapıp, o eve Çora Batır'ı yerleştirerek ona hürmet etti. Yatma zamanı geldi. Çora Batır Kolınçak'a söyledi: - Ey Kolınçak! Sen o kızın kocasısın, kızın yanına git, yat. Ben burada yatayım, dedi. O zaman Kolınçak söyledi: - Ben kızın yanına gidip yatmam, senin yanında yatarım. Kız denen nedir, bir kişidir, kim uyumazsa onundur, dedi. O zaman Çora Batır Kolınçak'a dedi: - Sen bu sözde durur musun? dedi. Kolınçak söyledi: - Evet dururum, dedi. - Öyle ise peki, deyip ikisi birlikte yattılar. Bir zaman Kolınçak uyudu. O uyuduktan sonra Çora Batır kalkıp o kızın yanına geldi. Kız: - Kimsin? dedi. Çora Batır söyledi: - Ben Çora Batır'im, dedi. Kız söyledi: - Ben senin Çora Batır olduğunu bileyim, bana göğsünü açıp göster, dedi. Ondan sonra Çora Batır kıza göğsünü açıp gösterdi. Kız söyledi: - Bildim, Çora Batır'sın, dedi. Çora Batır söyledi: - Nasıl bildin? dedi. Kız söyledi: - Çok önce büyüklerden duymuştum, Çora Batır'in göğsü çelik gibi kurşun olur, diye bir söz vardı, dedi. Sonra Çora Batır'a kız söyledi: - Senin benden ne muradın var? dedi. Çora Batır söyledi: - Sen benimle olursan, seni alıp giderim, dedi. O zaman kız söyledi: -Şu Kolınçak'in atını dizginleyip, eyerleyip getirirsen, ben seninle birlikte gelirim. Yoksa gelmem, dedi. Şundan ki, Kolınçak'in atı Kolınçak'tan başkasına kendini tutturmazmış. Çora Batır giderek o atı dizginleyip, eyerleyip geldi. Kolınçak'in atına binerek kaçtılar. Bir zamandan sonra Kolınçak uyanıp Çora'ya baktı. Yanında Çora yok. Sonra gidip kıza baktı; kız da yok. Sonra atlarına baktı; atlan da yok. Kolınçak yaşlı kaynatasını uyandırıp, halkını uyandırıp, bir çok kişiyle
birlen kıznm artırman kuvıp çittiler. Anda Cura batır eytti: - Ey, Kulınçak! Sen kiçegi eytken süzinde turmadınmı? Sen eytken idin: kız digen bir kişi - kim yuklamasa ul kişige bulır, dimedinmi? Sen bu kiçe yatıp yukladm. Men yuklamadım, kıznı aldım, - Anda Kulmçak eytti: - Beli, eytken irdim. Bu kız sena helel bulsın, - Anda Cura eytti: - Senin hatının mena kirek tügil. Men, seni kiçe eytken süzinde tura miken dip, bu işni işlep idim. Hatının üzine bulsın! - Anda Kulınçak eytti: - Men sena bağışladım, sena helel bulsın, - dip, küllisi meslihet kürip, kıznı alıp kaytırp, atasının üyine kiltirip, ülken tuy itip, cemegatler cıyılıp, nikyeh kılıp, Cura batırga birip irdiler. Andan Cura batır Kulınçakka eytti: - Minim bir yahşi kız kardeşim bardır, anı sena bireyin, - dip nimzed ittiler. Kulmçak hem kabul itti. Cura batır şul kıznı alıp, Kırımga kayttı. Alay bulsa, Cura batır bu İdil tarafına yürgende Kırımdagı Aktaşnın Gali biy digen batır, Curanın atası Naren batırga kilip: -Kuyınnan şuvigin suyıp bir, - dip, Naren batımı kıynap, sugıp, urıp, hatını Minlisıluga yaman süzler eytip, birgen atlarnı almıy, üzinin süygen Karagir atın zur birlen alıp kitken iken. Bu zaman da Cura batır kıznı alıp atasının üyine kilgende atası Narek batır ugılı Cura batımın aldırman çıgıp Gali bek itip kitken zurlıknı ugılı Cura batırga cır birlen cırlap eytti. Narek batır eytip tulgaydır: Ey ugılım, ey Curam, Üzim-üzim bulganı, Üzim Narek bulganı, Ardayıp atıma mingen, Kuyımnan şuvigin suygan yuk idi. Yılkımnan ulav mingen yuk idi. Sen ugılımnın yugında Aktaşnın Gali bek kildi de Kuyımnan şuvigin suydı da, Yılkımnan ulav mindi de, Atan Narek kartlarnı Taş minen başka küzge urdı da Anan Mifilisılukaynın Kükreginnen kitmestey Yaman süzler eytti de, Alkalay büz, aru büz, Anı birdim - almadı, İki tükey kan ciren, Anı birdim - almadı. * Olav: Ganimet olarak alınan at ata binerek Çora Batır la kızın peşinde koşup onlara yetişti. O zaman Çora Batır dedi: - Ey Kolınçak! Sen gece söylediğin sözde durmadın mı? Sen söylemiştin; kız dediğin bir kişi, kim uyumazsa, o kişinin olur, demedin mi? Sen bu gece yatıp uyudun. Ben uyumadım, kızı aldım, dedi. O zaman Kolınçak söyledi: - Evet, söylemiştim. Bu kız sana helal olsun, dedi. Ondan sonra Çora söyledi: - Senin kadının bana lazım değil. Ben, sen gece söylediğin sözde durursun diye bu işi yapmıştım, kadının senin olsun! dedi. O zaman Kolınçak söyledi: - Ben sana bağışladım, sana helal olsun, deyip hepsi uygun görerek kızı alıp babasının evine getirdi, büyük bir düğün yapıp, cemaatlar toplayarak nikahla Çora Batır'a verdi. Çora Batır Kolınçak'a dedi: - Benim bir güzel kız kardeşim var, onu sana vereyim, diyerek sözleştiler. Kolınçak da kabul etti. Çora Batır o kızı alarak Kırım'a döndü. Meğerse Çora Batır İdil tarafına yürüdüğü sırada Kırım 'daki Aktaş 'in Ali bey adlı yiğit, Çora 'mn babası Naren Batır'a gelip: - Koyunlarından güzelini kesip ver, diyerek Naren Batır'ı korkutup, karısı Minlisılu'ya kötü sözler söylemiş, verilen atları almayan kendi sevdiği Karagir atı zorla alıp gitmiş. O sırada Çora Batır, kızı alıp babasının evine gelince babası Narek, oğlu Çora Batır'in önüne çıkarak, Ali beyin yaptığı kötülükleri oğlu Çora Batır'a türkü ile söyledi. Naren Batır söyleyip nazmeder: Ey oğlum, ey Çora'm, Ben ben olalı, Ben Narek olalı, Şaşırıp atıma binen, Koyunlarımdan güzelini kesen yok idi. Sürümden olav* binen yok idi Sen oğlumun yokluğunda Aktaş'in Ali bey geldi de Koyunlarımdan güzelini kesti de, Sürümden olav bindi de, Baban Narek gibi ihtiyarları Taş ile başa, göze vurdu da Anan Minlisılu 'nun Yüreğinden gitmeyecek Kötü sözler söyledi de, Alka gibi beyaz at, bembeyaz at, Onu verdim, almadı, İki kan gibi kızıl at, - Onu verdim, almadı.
. Kuy bagarnı kuşa birdim - almadı. Artırman kilip karasam, Savrısı kara tubalday, Yanı kara küpçiktey, Aldırman kilip karasam, Algı tisi kürektey, Art azavı tuyaktay, Canım başı, cay tamgalı Karagir kara kurka tüşti indi. Al indi, Curam, al indi, Emelin bulsa, kür indi. Bu süzlerni işitip, cır bilen cılıkıçıga cırlap eytedir. Çurabatır eytip tulgaydır: Ey cılkıçım, ey ağam! Aktan kiyerim minim al(ıp) kilçi! Atım kiyir(t)ip mineyim. Ak kübemni al(ıp) kilçi! Bitine bikter tışlap kiyeyim. Aldamiyanım al(ıp) kilçi! İç-bilime bu iviyim. Bu kitkennen kiteyim, Almaçık suvının buyında Aktaşnın gali biyde citeyim Aktaşnın Gali biyge çitken sun Kabırgadan yul salıp, Tiz astında burnıga salıp, Süyri tilim kürmelep, Süyek tişim kaşgarıp, Berifiley benim kadalıp... Gali biyden atamnın Karagirin Tegzim eytip tileyim, Tilep-tilep birmese, Yardağı bulanday kiskeleşip üleyin. Cura batar bulay dip suraganda Gali biy eytti: - İki tana, bir ügiz alırsın, - Şul zamanda Cura batır eytti: - Senin atan ülgen zamanda atavsız kalgan, dip işitken idim. Şu iki tananı atannın. atavına suy, - - Ügizni anannm artına cik, - Bu süzni eytip, Cura batır, Gali biynifî başın kisip ütirip, cay tamgalı Karagir atnı alıp kayttı. Şul kitkennen üyge barmıy(ça), çulda bir kuy bakkan ademge yulıgıp eytip kitti. Şul kitkende Cura batır Kazan seherine bardı. Kazanga barıp Kulınçak batımı çakırtıp aldırdı. Andagı batırlar birlen kuşılıp, Kazan seherin almağa kilgen urız gaskeri birlen sugış kılıp turdı. Şul zamanda Kazan seherinde Şagali han digen han bar imiş. Şagali hannın Sarıkani digen kızı bar imiş. Bu Şagali han Cura batımın kilgenin işitip, çakırtıp alıp, küp hürmetler itip, hezineden at-tun, Koyun çobanı ilave ettim, almadı. Ardından gidip baksam, Sağrısı kara küfe gibi, Yanı kara yastık gibi Önünden gidip baksam Ön dişi kürek gibi, Arka azısı toynak gibi, Canım başı, yay damgalı, Karagir kara hava düştü şimdi. Al şimdi, Çora'm al bakalım, Emelin ise, gör şimdi. Bu sözleri işitip, türkü ile seyise söylüyor. Çora Batır söyleyip nazmeder: Ey seyis, ey agami Ak kıyafetimi benim al gel! Atımı donatıp bineyim. Ak zırhımı al gel! Yüzüne yüzlük takıp giyeyim. Demir eldiven al gel! Karnıma belime şunu sarayım, Bu gidenden gideyim, Almaçık suyunun boyunda Aktaş'in Ali Bey'e yetişeyim. Aktasın Ali beye yetiştikten sonra Kaburgadan girip, Diz altından burnuna çıkıp, Sivri dilimi bağlayıp Kemik dişimi gömüp Zırh gibi benimi saplayıp... Tazim edip isteyeyim, İsteye isteye vermezse, Yardaki geyip gibi vuruşup öleyim. Çora Batır böyle deyince Ali Bey dedi: - İki dana, bir öküz alırsın, dedi. O zaman Çora Batır dedi: - Senin baban öldüğünde adaksız kalmış, diye işitmiştim. Bu iki danayı babanın adağı için kes. Öküzü ananın arkasına koş, dedi. Bu sözü deyip Çora Batır, Ali Bey'in başını keserek, yay damgalı Karagir atını alıp döndü. Bu dönüşte eve varmadan, yolda bir koyun çobanına rastladı. O gidişte, Çora Batır, Kazan şehrine vardı. Kazan'a gidip Kolınçak yiğidi çağırttı. Oradaki yiğitler ile birleşerek Kazan şehrini almaya gelen Rus askeri ile savaştı. O zamanda Kazan şehrinde Şagali Han adlı bir han varmış. Şagali Han'ın Sarıkani adlı kızı varmış. Bu Şayali Han, Çora Batır'in geldiğini işitip, onu çağırtıp çok hürmet göstererek, hazineden at, kıyafet, zırh, kalkan,
serbaylar, sadak-savıt, küp gulufeler birip, batırlarga kuşıp, her ne batırlarga baş kıldı. Cura batımı bu künden ermegan itti. Cura batır, her künde gasker birlen sugışıp, küp ademnerni harap itti. Alay bulsa, Cura baür Kazanda sugış itip yürgende Kırımdagı atası Nareft batımı ezelgi Cura batır ültirgen Aktaşnın Gali biy digennin kalgan kardeşleri kilip, Naren batımın, her ne bulgan malın çabıp, talap alıp kittiler. Naren batır carlı bulıp kaldı. Hatını Minlisılu içmeğe aş tapmıy il kıdırıp cürdi. İndi kildik Cura batımın urıs yavı bilen urışkan yirine. Urıs gaskeri Cura batımı ültirmekke gıylac tapmıy, müneccimnerni cıyıp, aztırleb kamdılar, şul Cura batımın eceli niden bulır iken dip. Anda müneccimler aztırleb karap eyttiler: - Cura batırga duşmannan bir kız birsen, şul kızdan bir ugıl bulsa, Cura batımın eceli şul uglannan bulır, - didiler. Sun gaskernin yahşi gakıllı büyikleri bu işni meslihetke kılıp karadılar. "Alay bulsa, bir kız birmek kirek", dip, bir kıznı yahşıkiyim birlen küçke mingizip, dürt yahşi at cigip, yanında kullıkçı kızlar birlen Cura batırga birdiler. Şul kızga eyttiler: -Kayçan Cura batırdan bala bulıp kursağın tipken zamanda bir emel birlen bizge kaçıp kayt, - Şul eytken küyde kız Cura batırga kildi ise, Cura batır kıznı huş kürip aldı. Suftra küp zaman kız Cura batırda turıp kümenli buldı. Bulgan zaman kız kaçtı. Üz halkına kildi. Annan bir ugıl tugdı. İndi süz Nareft batırdar\ kilir. Naren batır yarlı bulıp, aç bulıp tura bilmiy(çe), Kazandagı uglı Cura batırga kildi, Kazanga kilip, Curanı izlep-surap tabip kilse, bir helvet üyde Cura batırlar bilen bal içip ultırgan iken. Naren batır kilgende Cura batır atasını tanıp, yaman kiyimli, yaman sıyfatlı bulganga uyalıp, kiri karap yattı. Bu ultırgan batırlar Naren batımı kürip: - Ey kart! Sindey karıylar cıravçı bula turgan, cırlaçı,-didi(ler). Naren eytti: - Min alıştan, bik arıp, açıp kildim. Mefta aş-su birigiz, - Şul zaman Narenge aş-su birip cırlattılar. Narennin cırı budır. Naren eytip tulgaydır: Kazna, kazna mal kilse, "~ Kaznaçıkaraduvanşulayiter. Kapka aldına yav kilse, Kulınçak minen ir Cura Kara kanga buyanır. Şundıy eytken ir Curanın atası, Kırşavlı çileğin kulga alıp, İlden-ilge tilenir. ulufe verip, yanına yiğitler koşup, bütün yiğitlere onu baş etti. Çora Batır'a o gün armağanlar verdi. Çora Batır, asker ile savaşarak bir çok insanı harap etti. Çora Batır Kazan 'da savaşırken Kırım 'daki babası Naren'e, daha önce Çora Batır'in öldürdüğü Aktaş'ın Ali Bey'in kalan kardeşleri gelip, Naren Bahrin her ne malı varsa talan edip gittiler. Naren Batır fakir olup kaldı. Karısı Minlisılu yiyecek aş bulamadan ili dolaştı. Şimdi gelelim Çora Batır'in Rus düşmanıyla savaştığı yere. Rus askeri Çora Batır'ı öldürmeye çare bulamayarak, müneccimleri toplayıp, fal baktılar; şu Çora Batır'in ölümü nasıl olur acaba diye. Orada müneccimiler fala bakıp söylediler: - Çora Batır'a düşmandan bir kız verirsen, o kızdan bir oğul olursa, Çora Batır'in eceli o oğlandan gelir, dediler. Sonra askerin en akıllı büyükleri bu işi danışıp baktılar. "Öyleyse, bir kız vermek gerekir" diyerek, bir kızı güzel kıyafetlerle arabaya bindirip, dört güzel at koşup, yanındaki hizmetçi kızlar ile Çora Batır'a verdiler. O kıza söylediler: -Ne zaman Çora Batır'dan hamile kalırsan bu bahane ile bize dön. Bu söylenen halde kız Çora Batır'a gelince, Çora Batır da şüphelendi. Şüphelendiğini anlayan kız kaçtı. Kendi halkına geldi. Sonra bir oğlan doğdu. Şimdi söz Naren Batır'dan gelir. Naren Batır fakir olup aç kalarak yaşayamayınca, Kazan'daki oğlu Çora Batır'a geldi. Kazan'a gelip, Çora'yi arayıp sorar iken, boş bir evde Çora yiğitler ile bal içerek oturuyormuş. Naren gelince Çora Batır babasını tanıyıp, onun kötü giyimli, kötü sıfatlı oluşundan utanarak dönüp yattı. Oturan yiğitler Naren'i görüp: - Ey ihtiyari Senin gibi ihtiyarlar türkücü olurmuş, söyle dediler. Naren söyledi: - Ben uzaktan yorulup, aç geldim. Bana aş, su veriniz, dedi. O zaman Naren 'e aş, su vererek türkü söylettirdiler. Naren 'in türküsü şudur. Naren söylüyor: Hazine hazine mal gelse, Avamdan çıkma haznedar böyle yapar. Kapı önüne düşman gelse, Kohnçak ile er Çora Kara kana boyanır. Böyle diyen er Çora 'nın babası Küfesini eline alıp, Ülkeden ülkeye dilenir.
Cura batır atası Narennin bu süzlerni işitip... atasına küp süzler eytti. Sun atası Narefige küp akça birdi. - Sen barıp, bir yirden at-tun alıp, yahşi yarak, savıt alıp, felen künde biz gaskerge çıgarmız, şul künde sen de hezir bulıp, bir yaktan bayrak küterip kil, - - Şul zamanda men sena karap çabarmın. 'Kilgende sen meni sugıp yik, - - Sunra anlar kilgende men cavap birirmin, sen karap tur, - Şul eytken zamanda şul künde gasker çıktı urış kılmağa. Bir yaktan Naren batır bayrak küterip kildi. Mum kürip Cura batır: ~ Bu ni gasker? - dip, buna karap çaptı. Kildi. Şul ezelgi eytken küyden ittiler. Sunra gasker kildi. Kürdiler Cura batımı: attan tüşip, bir kart adem yanına tiz(lengen). Sunra Cura batır eytti: -Ey gasker! Siz barınız da attan nişiniz! Bu kilgen - minim atam Naren batır, - dip eytti. Şul zamanda gasker barı tüşti, Naren batırga kilip tegzim ittiler. Sunra mum Şagali hanga bildirdiler. Şagali han, bilip, Narenni aldırıp, küp hürmet kıldı. Küp cıylgat birip, Naren batımı sakladılar. İndi hikeyet Şagali harman kildi. Kızı Sarıkani digen bir kün batırlarga bülek biredir, her batımın üz derecesine küre. Cura batırga bir dane altın kutık birdi. Cura batır mum kürip, üpkelep, kiri bir cirge taşladı, kuydı. Sunra Cura batır birniçe kün sugışka barmay yattı. Cura batır yatkannan sun Şagali han Curanın atası Narennen suradı. Naren eytti: -... Süylemekke haves bula turgan Saflkaninı ciberip suratsanız, niçikbulır iken? - Sun Şagali han kızı Sarıkaninı ciberip surattı. Sarıkani barıp suragan zamanda Cura batır eytti: - Men sena üpkelep yatarmın, - - sen mena kutık bidin, başka batırlarga savıt birdin, - Şul zaman kız eytti: - Kani, şul kutıknı açıp karacı, - Cura batır kutıknı alıp karasa, içinde "Kük çıbık" digen kılıç bar iken. Cura batır mum kürip, kıznı kabul itip, gasker birlen atlanıp küp yavru harab itti. Bundan sun Şagali han, Kazan halkınnan küp mal, hezne cıyıp, Naren batımı Kırımga kaytardı. Naren batır üz yurtına aman-isen, mal birle küp hezine kilgenine şatlık itip tüy itti. Kırımnın beklerinin hatını-kızı kalmıy kildi. Aşatıp-içirip bulgan sun Cura batımın anası cır bilen tulgan, maktanıp cırladı: Surkaralı külde şunkar bar, Su yagalay macar bar. Tanası kaçıp buzavlar, Çora Batır'in babası Naren'den bu sözleri işitip... babasına çok sözler söyledi. Sonra babası Naren'e çok para verdi: - Sen gidip bir yerden at, kıyafet, iyi silah, zırh al, falan günde biz askere karşı çıkarız. O gün sen de hazır olup bir yandan bayrak kaldırıp gel. O zaman ben sana doğru koşarım. Gelince sen bana vurup yık. Sonra onlar gelince ben cevap veririm, sen bak, dedi. Söylediği zamanda, söylediği günde asker çıktı savaş yapmaya. Bir yandan Naren yiğit bayrak kaldırıp geldi. Bunu görüp Çora Batır: - Bu ne asker? diyerek ona doğru koştu. Geldi,Bu önceden söylenen halden yaptılar. Sonra asker geldi. Gördüler Çora Batır'ı. Attan inip, bir ihtiyar yanında diz çökmüş. Sonra Çora Batır dedi: -Ey askeri Siz hepiniz de attan inini Bu gelen benim babam Naren, dedi. O zamanda askerin hepsi indi, Naren 'e gelerek onu tazim ettiler. Sonra bunu Şagali Han'a bildirdiler. Şagali Han bilip Naren'i aldırıp, ona çok hürmet etti. Çok Mat vererek Naren Batır'ı sakladılar. Şimdi hikâyet Şagali Han'dan bahseder. Kızı Sarıkani bir gün yiğitlere hediye verir, her yiğidin kendi derecesine göre; Çora Batır'a ise bir tane altın kutu verdi. Çora Batır bunu görüp, öfkelenerek arkasında bir yere attı, fırlattı. Sonra Çora Batır bir kaç gün savaşa gitmeyip yattı. Çora Batır yattıktan sonra Şagali Han, Çora'nın babası Naren'e sordu. Naren dedi: -Konuşmaya hevesli olan Sarıkani'yi gönderip sordursanız nasıl olur acaba? dedi. Bundan sonra Şagali Han kızı Sarıkani'yi gönderip sordurdu. Sarıkani gelip sorunca Çora Batır söyledi: - Ben sana kızıp dururum, dedi. Sen bana kutu verdin, diğer yiğitlere zırh verdin, dedi. O zaman kız söyledi: - Hani, ok kutuyu açıp baksana, dedi. Çora Batır kutuyu alıp baktığında, içinde "Kük çıbık" adlı kılıç vardı. Çora Batır bunu görünce, kızı kabul edip, askerler ile ata binerek çok düşman vurdu. Bundan sonra Şagali Han, Kazan halkından mal, hazine toplayarak Naren Batır'ı Kırım'a getirdi. Naren Batır yurduna esenlik ve mal ile çok hazine geldiğini kutlayıp düğün yaptı. Kırım'ın beylerinin kadını, kızı hepsi geldi. İçirip, yedirdikten sonra Çora Batır'in anası türkü söyleyip nazmetti: Surkaralı gölde sungur var, Su boyunda büyük araba var. Danası kaçıp buzağılar,
Tabıtuktapkulınlar Tavda Kazıy mirza bar. Arbasının kigiyinden may tamgan, Kılıcının baldagından kan tamgan. İdilde iki amacay Urak, Mamay mirza bar. Kazanda han celali Narenuglı Cura bar. Kaş arası sara bar, İşitken de bar, bilgen bar, Kaşına barıp kürgen bar, İşitken de bulmasa İndigide kayda bar?.. Kazandagı kan celali Menin uglım Cura, diy. Hikeyeti Kulınçak batır. Cura batır Kulınçak batırga miri kuy birip, at alıp birdi: - Kırımga bir künde barıp biznin üynin amanlıgın bilip, ve hem Cura batımın kız karindeşi Aysılunı (ezelde Kulınçak batırga namzed itken irdi), anı hem kürip kil, - dip ciberdi. Kulınçak batır atlanıp bir künde Kırımga bardı. Cura batımın üyine kildi. Kilip kürse, Cura batımın hatmi bir yiğit birlen kucaklaşıp (yatar). Batır mum kürip, kahirlenip kaytıp kitti. Cura batırga kildi. Cura batır kürip: - Sin kildinmi? - - Beli, kildim, - Cura batırga eytti: - Senin hatınınnı bir yiğit kuçaklap yatır. Anı kürip kahirlenip kildim, - Sunra Cura batır bum işitip, kahirlenip kılıç sugıp: "hatınnı ültireyin!" - dip atka minip, bin kahir birlen Kırımga kildi. Şul zamanda karindeşi Aysılu Curanın kile vatkanın bilip, aldırman çıgıp, guzirler tiledi: - Ey ağam, şul yiğit bulıp yatkan men idim. Seni bulay itsinner, dip, behane işledik, - Cura batır şul sebep birlen bir kiçe üyinde kunıp kitti. İndi Cura batımın hatmi (iri) kiteçek bulganda cırlap eytken cırı budır. Sılubik hanım eytip tulgaydır: Ala ki t, batır, ala kit, At savırına sala kit. Yikit basma, batırım, Bizdey itken sabanı Üz yulıfia kurbanlıkka çala kit. Cura batır bu süzge karamıy atına minip Kazanga karap yürdi. Şul zamanda Kazan şehrini almağa yav kilgen iken. Halik ürkip kaçıp yürgende Cura batır bir ademnen heber suradı, kayda barasız, dip. Ul Cura batırga eytti: Sürüsü durup taylar Dağda Kazıy Bey var. Arabasının dingilinden yağ damlayan Kılıcının ucundan kan damlayan İdil'de iki amca Urak, Mamay bey var. Kazan 'da han celali Naren oğlu Çora var. Kaşı arasında ova var, İşiten de var, bilen var, Yanına gidip gören var, İşiten de olmazsa Şimdikinde nerede var? Kazan 'daki kan celali Benim oğlu Çora, der. Hikâyet-i Kolınçak Batır. Çora Batır, Kolınçak Batır'a bin koyun, at alıp verdi: - Kırım 'a bir günde gidip bizim evin emniyetini öğrenip ve de Çora Batır'in kız kardeşi Aysılu'yu (daha önce Kolınçak Batır'a namzet etmişti) görüp gel, diyerek gönderdi. Kolınçak Batır ata binip bir günde Kırım'a vardı. Çora Batır'in evine geldi. Gelip gördü ki, Çora Batır'in karısı bir yiğit ile kucaklaşıp durur. Bunu görüp, kahırlanarak döndü. Çora Batır'a geldi. Çora Batır onu görüp: - Sen geldin mi? dedi. - Evet, geldim, dedi. Çora Batır'a söyledi: - Senin hatununu bir yiğit kucaklamaktadır. Onu görüp kahırlanarak geldim, dedi. Sonra Çora Batır bunu duyup, üzülüp kılıç kaldırarak: "Hatunu öldüreyim!" dedi, ata binip kahırla Kırım 'a geldi. O zaman kardeşi Aysılu, Çora'nın geldiğini bilip, önüne çıkarak özürler diledi: - Ey ağam, o yiğit halinde yatan ben idim. Seni böyle göndersinler diye bu tertibi hazırladık. Çora Batır bu sebep ile bir gece evinde kaldı. Çora Batır'in hatununun, kocasının gideceği anda söylediği türkü şudur. Sılubik Hanım deyip nazmeder: Alıp git, yiğit, alıp da git, At sırtına salıp da git. Yiğit başına, yiğidim, Bizim gibi yapan çirkini, Kendi yoluna kurban edip git. Çora Batır bu söze bakmadan atına binip Kazan'a doğru yürüdü. O sırada Kazan şehrini almak için düşman gelmiş. Halk korkup kaçarken Çora Batır bir adamdan, nereye gidiyorsunuz deyip, haber sordu. O, Çora Batır'a söyledi:
- Kazan şehrini yav aldı, anın üçin kaçıp baramız, - Anda Cura batır tulgav birle cırlap eytti: Men Curamın, Curamın, Türe tügil, karamın, Asılımın surasan -Kükis uglı Tamamen, Kazannı yav aldı, dip iremen, Biz bargançı almasa, Alıp kulga salmasa, Kazan atlı şehernin Kapkasınıfi avızında, Kalgasının tübinde Taştan sukkan çikmen bulay, - dip cırlap yüriy birdi. Cura batır, Kazanga kilip, gaskerni kuvalap çıgardı Kazan şeherinnen. Şagali han, Sarıkani bu heberni işitip küp şatbuldı. Çurabatırga kildiler. Künnerde bir kün urıs gaskerirtin içinde eliği kızdan rugan bala bar iken, Cura batırdan bulgan. Cura batır gasker içinnen ul uglannı ültire bilmey yürgen zamanın Sarıkani, çarlaktan kürip, Cura batırga eytti: - Ey batır, kilip bir susın üçin kit, susagansıfi, - Anda Cura batır Sarıkaninın bu süzin işitip, kahirlenip eytti. Cır birlen eytkeni budır: Şagali harının yurtı üçin, Sarıkaninın künili üçin, Kük çubarım arıtmay, "Kük çıbıgım" kara kanga cibitmey, Bu gevirnifi kiriş küzli malayın İnre-inin ana İdilge kulatmay, Bu gevir mine şirin çıktırmay, Ak mescitler saldırmay, "Allah'lap azan eyttirmey, Muradıma citkirmey Kaytmam da! Kaytmam da! Cura batır bu cırnı eytip, gasker içine kirip, gaskerni kırıp, ul balanı ültire bilmey küp yürip, atnın ayağı kızıp, tuktata bilmey, ahır, at İdilge kulap, Cura batır suga kitip üldi. Cura batır suga kitip ülimge bara yürgende cırlay eytti: Kazan aldı katlav-katlav kara su, Kamışlap tüşip idim say da dip. Tiren de yuk, say da yuk, İndigiden arbagan bizdey irlerge Kazan atlı sar da yuk, -dip eytip üldi. Cura batımın hikeyeti temam buldı. - Kazan şehrini düşman aldı, onun için kaçıyoruz, dedi. O zaman Çora Batır nazmedip türkü söyledi: Ben Çora'yım, Çora'yım, Beğ değil halkım Aslımı sorarsan, Kükis oğlu Tama 'yım, Kazan 'ı düşman aldı, deyip durmayın, Biz gidene kadar almazsa, Alıp ele salmazsa, Kazan adlı şehrin Kapısının önünde Kalesinin dibinde Taştan dokunmuş kaput olur. diye türkü söyleyerek yürüdü. Çora Batır, Kazan'a gelerek, askeri kovup çıkardı Kazan şehrinden. Şagali Han, Sarıkani bu haberi işitip çok mutlu oldu. Çora Batır'a geldiler. Günlerden bir gün Rus askerinin içinde bu kızdan doğan bir çocuk varmış, Çora Batır'dan olan. Çora Batır'in asker içinden o oğlanı öldüremediğini Sarıkani görüp Çora Batır'a seslendi: -Ey yiğit, gelip bir suyunu iç, git, susamışsın, dedi. O zaman Çora Batır, Sarıkani'nin sözünü işitip, kahırlanarak söyledi. Türkü ile söylediği şudur: Şagali Han 'in yurdu için Sarıkani'nin gönlü için Gök alaca atımı yormadan, "Kük çıbıkım'ı kara kana batırmadan, Bu gâvurun yay.gözlü oğlunu Boydan boya ana İdil'e el atmadan, Bu gâvurun şu sırrını açtırmadan Ak mescitler kurdurmadan, "Allah " diye ezan söyletmeden, Muradıma ermeden Dönmem del Dönmem del Çora Batır bu türküyü söyleyip, asker içine girip askeri kırdı. O çocuğu öldüremeden, çok koşarak atın ayağı kızışıp onu durduramadan, sonunda, İdil'e ulaştığında Çora Batır suya kapılıp öldü. Çora Batır suya gidip, ölüme yürürken türkü söyledi: Kazan önü kat kat kara su, Kamışla inmiştim sığ diye. Derin de yok, sığ da yok, Bundan kazanç bizim gibi erlere Kazan adlı şehir de yok. deyip öldü. Çora Batır'in hikâyesi tamam oldu.