. Yatırımcılar Için Destek ve Teşvik Rehberi

. Yatırımcılar Için Destek ve Teşvik Rehberi YATIRIM DESTEK OFİSLERİ 2011

İçindekiler Önsöz...1 1 GENEL YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİ...1 1.1 YENİ TEŞVİK SİSTEMİNİN HEDEFLERİ...1 1.2.TEŞVİK ARAÇLARI...1 1.3. TEŞVİKLERDE HEDEFLENEN AMAÇ...1 1.4. BÖLGESEL VE SEKTÖREL TEŞVİK SİSTEMİ...2 1.5. TEŞVİK BELGELİ YATIRIMLARA SAĞLANACAK DESTEK UNSURLARI...2 1.6. BÖLGEMİZDE UYGULANACAK TEŞVİK UNSURLARI...4 1.6.1. GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ...4 1.6.2. KATMA DEĞER VERGİSİ İSTİSNASI...5 1.6.3. FAİZ DESTEĞİ...5 1.6.4. SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ...7 1.6.5. VERGİ İNDİRİMİ...7 2. KALKINMA AJANSLARI PROJE VE FAALİYET DESTEKLERİ (MALİ DESTEKLER)...9 2.1 MALİ DESTEKLERE İLİŞKİN ESASLAR...10 2.2 MALİ DESTEK TÜRLERİ...10 2.2.1 Doğrudan Finansman Desteği...11 2.2.1.1 Proje Teklif Çağrısı Yöntemiyle Sağlanan Destekler...11 2.2.1.2 Doğrudan Faaliyet Destekleri...12 2.2.1.3 Güdümlü Proje Destekleri...12 2.2.1.1.1.1.1 Faiz Desteği...13 2.2.1.2 Faizsiz Kredi Desteği...13 3. KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİ GELİŞTİRME VE DESTEKLEME İDARESİ BAŞKANLIĞI (KOSGEB) DESTEKLERİ...14 3.1 Genel Destek Programı...14 3.2. Girişimcilik Destek Programı...15 3.2.1 Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi...16 3.2.2. Yeni Girişimci Desteği...16 3.2.3. İş Geliştirme Merkezi Desteği...16 3.3. AR-GE İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programları...17 3.4. İşbirliği-Güçbirliği Destek Programı...18 3.5. Tematik Proje Destek Programı...19 3.6. KOBİ Proje Destek Programı...20 3.7. Kredi Faiz Desteği...21

3.7.1. Acil Kredi Faiz Desteği...21 3.7.2. İhracatçı Kredisi Destek Programı...22 4. KATILIM ÖNCESİ MALİ YARDIM ARACI (IPA)...24 4.1. IPA Bileşenleri...26 4.1.1 Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma: 1. Bileşen...26 4.1.2. Sınır Ötesi İşbirliği: 2. Bileşen...27 4.1.3. Bölgesel Kalkınma: 3. Bileşen...27 4.1.4. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi: 4. Bileşen...27 4.1.5. Kırsal Kalkınma: 5. Bileşen...27 4.2. Sanayi Bakanlığı Destek ve Programları...27 4.2.1.Teknoloji Geliştirme Bölgeleri...28 4.2.2. AN-TEZ Programı...30 4.2.3. Teknogirişim Sermayesi Desteği (TGSD)...31 5. TÜBİTAK DESTEKLERİ...36 5.1. Sanayi AR-GE Proje Destekleri...36 5.1.1.1 501 - Sanayi AR-GE Proje Destekleme Programı...36 5.1.2.1 503 - Proje Pazarları Destekleme Programı...36 5.1.3. 1507 - KOBİ AR-GE Başlangıç Destek Programı...37 5.1.4. 1508 - Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme Programı...38 2.2.1.3 1509 - Uluslararası Sanayi AR-GE Projeleri Destekleme Programı...38 5.2. Diğer TÜBİTAK Destekleri...39 5.2.1. 1007 - Kamu Kurumları Araştırma-Geliştirme Projeleri Destekleme Programı...39 5.2.2. 1008 - Patent Teşvik...39 5.2.3. 2224 - Yurtdışı Bilimsel Etkinliklere Katılma Desteği Programı...40 5.2.4. 2221 - Konuk Bilim İnsanı Destekleme Programı...40 6. İHRACATTA DEVLET YARDIMLARI...41 6.1. Araştırma-Geliştirme (AR-GE) Yardımları...41 6.1.1. AR-GE Faaliyetlerinin Proje Bazında Desteklenmesi...41 6.1.2. Projelere Sermaye Desteği Sağlanması...42 6.1.3. Ürün Geliştirme Projelerine Sermaye Desteği...42 6.1.4. Stratejik Odak Konuları Projelerine Sermaye Desteği...42 6.2. Uluslararası Nitelikteki Yurtiçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi...42 6.2.1. Yurtdışında Milli veya Bireysel Düzeyde Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesi...43 6.2.2. Milli Katılımların Desteklenmesi...43 6.2.2.1. Organizatörlerin Desteklenmesi...44

YATIRIMCILAR İÇİN TEŞVİK REHBERİ 6.2.2.2. Bireysel Katılımların Desteklenmesi...44 6.3. Pazar Araştırması Ve Pazarlama Desteği...45 6.3.1. Pazar Araştırması Projelerinin Desteklenmesi...45 6.3.2. Pazar Araştırması Raporları ve İstatistik Satın Alınması ile Üyelik Giderlerinin Desteklenmesi...46 6.3.3. Sektörel Nitelikli Ticaret Heyeti Programlarının Desteklenmesi...46 6.4. Elektronik Ticaret (E-ticaret) Sitelerine Üyelik Giderlerinin Desteklenmesi...47 6.5. Eğitim Yardımı...47 6.6. Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme Ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi...48 2.2.1.4. Mağazaların Desteklenmesi...48 6.6.1. Ofis ve Showroom ların Desteklenmesi...49 6.6.2. Depoların Desteklenmesi...49 6.6.3. Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi...49 6.6.4. Yurtdışı Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi...50 6.7. Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi...50 6.8. İstihdam Yardımı...50 6.9. Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması ve Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turquality İmajının Yerleştirilmesine Yönelik Faaliyetlerin Desteklenmesi...51 6.10. Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımları...53 7. TARIMSAL DESTEKLER...54 7.1. GIDA,TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI...54 7.1.1. HAYVANCILIK DESTEKLERİ...54 7.1.1.1. Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı Kapsamındaki İllerde Süt Sığırcılığı Yatırımları Destekleri...54 7.1.1.2. KIRSAL KALKINMA DESTEKLERİ...55 7.1.1.2.1. Ekonomik yatırımlar destekleme programı yatırım konuları...55 7.1.1.2.2. Toplu basınçlı sulama sistemi yatırımları...56 7.2. FAİZ İNDİRİMLİ TARIMSAL KREDİLER...57 7.2.1. ZİRAAT BANKASI FAİZSİZ KREDİ DESTEKLERİ...57 7.3. GAP...57 8. GAP KIRSAL KALKINMA DIŞI DESTEKLER...59 8.1. Kadınların ve Kadın STK larının Güçlendirilmesi Hibe Programı...59 9. SODES...59 10. İŞKUR...61 10.1. İŞKUR Teşvikleri İle İlgili Bazı Düzenlemeler...61 10.2. 18-29 Yaş Arası İlave İstihdam...61 10.3. Kısa Çalışma Ödeneği...62

10.4. Ücret Garanti Fonu...65 11. YATIRIM VE İŞLETME KREDİ DESTEKLERİ...66 11.1. TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI(TTGV) DESTEKLERİ...66 11.1.1. Ar-Ge Proje Destekleri...66 11.1.1.1. Teknoloji Geliştirme Projeleri Desteği...66 11.1.1.2. Ticarileştirme Projeleri Desteği...67 11.1.1.3. İleri Teknoloji Projeleri Desteği(İTEP)...68 11.1.2. Çevre Proje Destekleri...69 11.1.2.1. Çevre Teknolojileri Desteği...69 11.1.3. Enerji Verimliliği Desteği...70 11.1.4. Yenilenebilir Enerji Desteği...71 11.1.5. Stratejik Odak Konuları Projeleri...72 11.2. KREDİ GARANTİ FONU(KGF)...73 11.3. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKÂRLAR KREDİ VE KEFALET KOOPERATİFLERİ MERKEZ BİRLİĞİ(TESKOMB) NİN SUNDUĞU KREDİ VE KEFALET İMKÂNLARI...75 11.3.1. TESKOMB Kredi Kefalet Sisteminin İşleyişi...75 11.3.2. TESKOMB un Sunduğu Kredi Çeşitleri...76 11.3.2.1. İşletme Kredisi...76 11.3.2.2. Şoför Esnafının Ticari Taşıt Alımına Yönelik Kredilendirilmesi...77 11.3.3. Esnaf ve Sanatkârların İşyeri Alımına Yönelik Kredilendirilmesi...77 11.3.4. Esnaf ve Sanatkârların Son Teknoloji Makine/Ekipman ve Demirbaş Alımları ile İşyeri Modernizasyonuna Yönelik Kredilendirilmesi...78 11.3.5. Aylık Eşit Taksitli İşletme Kredisi...79 11.3.6. Tesis Kredisi...79 11.3.7. İstihdamı Destekleme Kredisi...80 11.3.8. Kooperatif İhracat-Tesis Kredisi...80 11.3.9. Iskonto Kredisi...80 11.3.10. Şoför Taşıt Edindirme Kredisi...81 11.3.11. Şoför Esnafına Taşıt Onarım Kredisi...81 11.3.12. Servis Aracı Kamyonet Yenileme Kredisi...82 11.4. TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ NİN SUNDUĞU ÜRETİME YÖNELİK KREDİ İMKÂNLARI.83 11.4.1. Kısa Vadeli İşletme Kredileri...83 11.4.2. İşletme (Çevirme) Kredileri...83 11.4.3. Tohumluk Kredileri...83 11.4.4. Kimyevi Gübre Kredileri...83

11.4.5. Hayvancılık İşletme Kredileri...83 11.4.6. Tarımsal İlaç Kredileri...83 11.4.7. Akaryakıt Kredisi...83 11.4.8. Orta Vadeli Yatırım Kredileri...84 11.4.9. Tarımsal Araç-Gereç Kredileri...84 11.4.10. Hayvancılık Donatma Kredileri...84 11.4.11. Kredi Limitleri...84 11.4.11.1. Ortaklardan İstenen Teminatlar...84 11.4.12. Kredi Faiz Oranları...84 11.4.12.1. % 0 Faizli Krediler...85 11.4.12.2. % 60 İndirimli(% 5,2) Faizli Krediler...85 11.4.12.3. % 50 İndirimli(% 6,5) Faizli Krediler...85 11.4.12.4. % 25 İndirimli (% 9,75) Faizli Krediler...86 11.5. BANKA KREDİLERİ...87 11.5.1. Türkiye ye Kredi Veren Yurtdışı Fon Kuruluşları...87 11.5.2. Avrupa Yatırım Bankası (Türkiye deki Çalıştığı Bankalar)...87 11.5.2.1. Halkbank...87 11.5.2.2. Vakıfbank...87 11.5.2.3. Türkiye Kalkınma Bankası...88 11.5.2.3.1. Türkiye Sınaî Kalkınma Bankası...89 11.5.2.4. Fransız Kalkınma Ajansı...89 11.5.2.5. Dünya Bankası (Türkiye deki Çalıştığı Bankalar)...89 11.5.2.5.1. Halkbank...89 11.5.3. Banka Kaynaklı Krediler (Banka Kaynaklı Orta ve Uzun Vadeli Krediler )...90 11.5.3.1. Türkiye Kalkınma Bankası...90 11.5.3.2. Vakıfbank New York...90 11.5.3.3. Vakıfbank Viyana...90 11.5.3.4. Vakıfbank Türkiye...91 11.5.3.5. İslam Kalkınma Bankası...91 11.5.4. Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası - AKKB(Türkiye deki Çalıştığı Bankalar)...92 11.5.4.1. Halkbank...92 11.5.5. Türkiye Sınaî Kalkınma Bankası...92 11.5.6. Vakıfbank...93 12. Genel Değerlendirme ve Sonuç:...95

Önsöz Son yıllarda yaşanan küreselleşme hareketi, gelecekteki sanayi politika ve stratejilerinin başarısı için öncelikle bu politika ve stratejilerin alt yapılarının çok güçlü oluşturulmasını şart koşmaktadır. Bunlara ilave olarak, dünyanın kültürel, siyasal ve coğrafi açıdan hareketli bir bölgesinde bulunan ülkemiz zaman içinde farklı olaylarla da karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle ülkemizin, alt yapısı sağlam ve aynı zamanda çok yönlü ve esnek bir sanayiye ihtiyacı bulunmaktadır. Türkiye ekonomisi kendini yeni yeni göstermeye başladı. Mal ve hizmet üretimine dayalı ekonomi olmaya çalışan Türkiye Ekonomisi; yapılan yatırımların ne kadar sürdürülebilir olduğuna bağlı olarak yapısal olarak değiştirecektir. Özel sektörün mevcut yatırımlarının yer değiştirmesinden öte yeni yatırımların yapılması gerekmektedir. Bu nedenle yabancı ve yerli yatırımcıların ayrı ayrı veya ortak olarak yatırımlar yapması sonucu üretime dayalı ekonominin güçlenmesi için en önemli etkendir. Ekonominin bu büyümesini sağlayan en temel dinamiği olan yeni yatırımların oluşmasında ise Yatırım Teşvik ve desteklerinin etkisi çok büyüktür. Ekonominin üretim kanadını oluşturan sanayinin istikrarlı büyümesi için ise bölgelerin rekabet gücünün arttırılması gerekmektedir. Bölgemizdeki sanayinin rekabet gücünün arttırılması teknolojik yapının yenilenmesi, stratejik pazarlama yöntemlerinin gözden geçirilmesi, girdi maliyetlerinin düşürülmesi, uluslararası mevzuata uyum ve ulusal mevzuatta koordinasyonun ve yeniden yapılanmanın sağlanması ile mümkün olacaktır. Bu çerçevede bölge ekonomisinin son yıllarda gösterdiği yüksek performans ve hızlı değişimde, uygulanan teşvik politikalarının katkısını göz ardı etmek mümkün değildir. Bölge ekonomisinin ve sanayisinin ulusal ve uluslararası piyasalara uyumu ve bu piyasalardan daha fazla pay alabilmesi amacıyla bölgede uygulanan teşvik politikaları ve bu politikaların uygulanış şekilleri hakkında bölgenin bilgilendirilmesi ise temel görevlerimizdendir. Hazırlanan bu Teşvik ve Destek Rehberi çalışması ile Genel Yatırım Teşvik Sistemi ile diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarının sağladığı Destekler ve Özel Sektör aracılığı ile sağlanan Kredilere kadar pek çok konuda bilgi verilmeye çalışılmıştır. Elinizde bulunan bu rehberin hazırlık çalışmasının tüm aşamalarında emeği geçen Ajans personeline teşekkür eder; bu rehberin bölgemizde yapılacak yatırım ve yenilikler için faydalı olmasını temenni ederim. 1

1. GENEL YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİ 1.1. YENİ TEŞVİK SİSTEMİNİN HEDEFLERİ Bölgesel gelişmişlik farklılıklarını azaltmak, Rekabet gücünü artıracak, teknoloji ve AR-GE içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımlara destek olmak, Sektörel kümelenmeyi desteklemek, Desteklenecek yatırım konularında ekonomik ölçek kriterlerini öne çıkarmak. 1.2. TEŞVİK ARAÇLARI Kurumlar/Gelir Vergisi İndirimi SSK Primi İşveren Hissesinin Hazine tarafından karşılanması Faiz Desteği Yatırım Yeri Tahsisi KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Büyük Proje Yatırımları Bölgesel ve Sektörel Teşvik Sistemi Genel Teşvik Sistemi 1.3. TEŞVİKLERDE HEDEFLENEN AMAÇ Bölgesel gelişmişlik farklılıklarını azaltmak, Rekabet gücünü artıracak, teknoloji ve AR-GE içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımlara destek olmak, Sektörel kümelenmeyi desteklemek, Desteklenecek yatırım konularında ekonomik ölçek kriterlerini öne çıkarmak Tasarrufları katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirmek, Üretimi ve istihdamı artırmak, Yatırım eğiliminin devamlılığını ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak, Uluslararası rekabet gücünü artıracak teknoloji ve araştırma-geliştirme içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımları özendirmek, 2

Doğrudan yabancı yatırımları artırmak, Çevre korumaya yönelik yatırımlar ile araştırma ve geliştirme faaliyetlerini desteklemektir 1. Teşvik Belgesi Nedir? Teşvik belgesi, yatırımın karakteristik değerlerini ihtiva eden, yatırımın bu değerler ve tespit edilen şartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi halinde üzerinde kayıtlı destek unsurlarından istifade imkânı sağlayan, Karar ın amaçları doğrultusunda gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenen belgedir 2. Kimler Teşvik Belgesi Alabilir? Teşvik belgesi düzenlenebilmesi için gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, iş ortaklıkları, kamu kurum ve kuruluşları (genel ve özel bütçeli kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların sermaye bileşimindeki hisse oranları %50 yi geçen kurum ve kuruluşlar) ve kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler ve vakıflar ile yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye deki şubeleri müracaat edebilir 3. Müracaat Nereye Yapılmalıdır? Teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin talepler Hazine Müsteşarlığına yapılır 4. 1.4. BÖLGESEL VE SEKTÖREL TEŞVİK SİSTEMİ Bölgesel ve sektörel bazda desteklenecek yatırım konuları 2002/4720 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS)- Düzey 2 esas alınarak belirlenmiştir. İBBS Düzey 2 seviyesindeki 26 alt bölge, Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) kullanılmak suretiyle gruplandırılarak teşvikler açısından 4 bölge oluşturulmuştur 5. Şekil 1: Yatırım Desteklerinin Uygulanmasında Bölgesel Sınıflandırma Düzey 2 (26 Bölge) Kaynak: Yatırım Desteklerinin Uygulanmasında Bölgesel Sınıflandırma Düzey 2 (26 Bölge) 1 Resmi Gazete Tarihi: 16.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27290, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar, Md.1, s.1. 2 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 3, s.2. 3 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 4, s.2. 4 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 6, s.2. 5 T.C. Başbakanlık Yatırımlarda Devlet Yardımları Aktif İşgücü Programlarının Güçlendirilmesi Kredi Garanti Desteği Sunumu 3

1.5. TEŞVİK BELGELİ YATIRIMLARA SAĞLANACAK DESTEK UNSURLARI Genel Teşvik Konuları Nelerdir? Yeni teşvik kanununda belirtilen asgari sabit yatırım tutarının üzerindeki yatırımlar bölge ayırımı yapılmaksızın gümrük vergisi muafiyeti ile katma değer vergisi (KDV) istisnasından yararlanırlar (Asgari sabit yatırım tutarları I.ve II.bölgelerde 1 milyon TL., III. ve IV. Bölgelerde 500 bin TL dir). Bölgesel Desteklerden Yararlanacak Yatırımlar Nelerdir? I inci ve II nci bölgelerde; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, yatırım yeri tahsisi ve 31.12.2011 tarihine kadar yatırıma başlanılması halinde sigorta primi işveren hissesi desteğinden, III üncü ve IV üncü bölgelerde; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, yatırım yeri tahsisi, sigorta primi işveren hissesi desteği ve faiz desteğinden yararlanabilir. Büyük Ölçekli Yatırımlar Büyük ölçekli yatırımlara gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, yatırım yeri tahsisi ve sigorta primi işveren hissesi desteği uygulanabilir. AR-GE ve Çevre Yatırımları AR-GE ve çevre yatırımları gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası ve faiz desteğinden yararlanabilir. 6 Tablo 1: Bölgesel ve Sektörel Yatırımlar için Destekler;31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlanması durumunda uygulanacak yatırıma katkı ve indirim oranları Bölgeler I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge Vergi İndirim Oranı % 50 % 60 % 80 % 90 Yatırıma Katkı Oranı % 20 % 30 % 40 % 60 SSK Primi 2 3 5 Yıl 7 Yıl Faiz Desteği --- --- --- --- 3 Puan 1 Puan 5 Puan 2 Puan TL Döviz Yatırım Yeri Tahsisi Tüm bölgelerde ve Büyük Ölçekli Yatırımlar ile Bölgesel Yatırımlar için KDV İstisnası Gümrük Vergisi İthal / Yerli Makine ve Teçhizat alımları için Makine ve Teçhizat ithalatları için Kaynak: Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulamasına ilişkin 2009/1 sayılı tebliğ de değişiklik yapılmasına dair tebliğ(2011/1) Yararlanılan sigorta primi işveren hissesi desteği tutarı, bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlarda gerçekleşen sabit yatırım tutarının I inci bölgede %6 sını, II nci bölgede %8 ini, III üncü bölgede %10 unu ve IV üncü bölgede %14 ünü; büyük ölçekli yatırımlarda ise I inci bölgede %2 sini, II nci bölgede %3 ünü, III üncü bölgede %5 ini ve IV üncü bölgede %7 sini geçemez. Bölgesel desteklerden yararlanan yatırımlar kapsamındaki KOBİ ler için bu oranlara tüm bölgelerde 5 er puan ilave edilir. 6 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 10, s.4. 4

Tablo 2: Bölgesel ve Sektörel Yatırımlar için Destekler; 31.12.2011 tarihine kadar yatırıma başlanması durumunda uygulanacak yatırıma katkı ve indirim oranları Bölgeler I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge Vergi İndirim Oranı Yatırıma Katkı Oranı % 50 % 15 %60 % 25 % 80 % 35 % 90 % 55 SSK Primi 2 3 5 Yıl 7 Yıl Faiz Desteği --- --- --- --- 3 Puan 1 Puan 5 Puan 2 Puan TL Döviz Yatırım Yeri Tahsisi KDV İstisnası Gümrük Vergisi Tüm bölgelerde ve Büyük Ölçekli Yatırımlar ile Bölgesel Yatırımlar için İthal / Yerli Makine ve Teçhizat alımları için Makine ve Teçhizat ithalatları için Kaynak: Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulamasına ilişkin 2009/1 sayılı tebliğ de değişiklik yapılmasına dair tebliğ(2011/1) Tablo 3: Bölgesel ve Sektörel Yatırımlar için Destekler; 31.12.2011 tarihinden sonra yatırıma başlanması durumunda uygulanacak yatırıma katkı ve indirim oranları Bölgeler I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge Vergi İndirim Oranı Yatırıma Katkı Oranı % 25 % 10 %40 % 15 % 60 % 20 % 80 % 25 SSK Primi --- --- 3 Yıl 5 Yıl Faiz Desteği --- --- --- --- 3 Puan 1 Puan 5 Puan 2 Puan TL Döviz Yatırım Yeri Tahsisi Tüm bölgelerde ve Büyük Ölçekli Yatırımlar ile Bölgesel Yatırımlar için KDV İstisnası Gümrük Vergisi İthal / Yerli Makine ve Teçhizat alımları için Makine ve Teçhizat ithalatları için Kaynak: Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulamasına ilişkin 2009/1 sayılı tebliğ de değişiklik yapılmasına dair tebliğ(2011/1) 1.6. BÖLGEMİZDE UYGULANACAK TEŞVİK UNSURLARI 1.6.1. GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malları ile otomobil ve hafif ticari araç yatırımlarında yatırım dönemi içerisinde kalmak kaydıyla CKD aksam ve parçalarının ithali, gemi ve 50 metrenin üzerindeki yat inşa yatırımları ile ilgili tekne kabuğu ithali, yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken Gümrük Vergisinden muaftır 7. 1.6.2. KATMA DEĞER VERGİSİ İSTİSNASI 25.10.1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, teşvik belgesini haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri katma değer vergisinden istisna edilir 8. 7 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 14, s.5. 8 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 16, s.7. 5

1.6.3. FAİZ DESTEĞİ Faiz Desteğinden İstifade Edebilecek Yatırımlar Nelerdir? Talep edilmesi halinde, bölgesel uygulama kapsamında III üncü ve IV üncü bölgelerde yapılacak yatırımlar ile Ar-Ge ve çevre yatırımları için faiz desteği öngörülebilir. Faiz desteği uygulamasına ilişkin esaslar Müsteşarlık ve aracı kurumlar arasında imzalanan protokol ile belirlenir 9. Faiz Desteği Oranları Ve Tutarları Nelerdir? Bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için bankalardan kullanılacak en az bir yıl vadeli kredilerin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70 ine kadar olan kısmı için ödenecek faizin veya kar payının; IV üncü bölgede yapılacak yatırımlarda Türk Lirası cinsi kredilerde 5 puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde 2 puanı, Bölge ayrımı yapılmaksızın AR-GE yatırımları ile çevre yatırımlarında ise Türk Lirası cinsi kredilerde 5 puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde 2 puanı, Müsteşarlıkça da uygun görülmesi halinde azami ilk 5 yıl için ödenmek kaydıyla bütçe kaynaklarından karşılanabilir. Faiz desteği içeren teşvik belgelerine konu yatırımlardan finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek olanlar için de faiz ödemelerini içeren itfa planı yapılması kaydıyla aynı şartlarla faiz desteği uygulanabilir. Faiz desteği tutarı proje bazında azami; AR-GE ve çevre yatırımları için üç yüz bin Türk Lirası, III üncü ve IV üncü bölgede yapılacak yatırımlar için beş yüz bin Türk Lirasıdır 10. Kredinin Kapsamı Nedir? Müsteşarlık tarafından teşvik belgesine bağlanan ve destek unsurları arasında faiz desteği yer alan yatırımlar için; Banka kaynağından veya aracılık edilerek sağlanan dış kaynaklardan bankaca yatırım kredisi kullandırılabilir. Faiz desteği uygulamasına esas olacak kredi miktarı, sabit yatırım tutarının % 70 ini geçemez. Faiz desteği uygulanacak krediler asgari 6 ay anapara ödemesiz olup, faiz geri ödemeleri üçer veya altışar aylık dönemler halinde yapılır 11. Faiz Desteği Ödeme Başlangıç Tarihi ve Süresi Nedir? Faiz desteği, kredinin ilk geri ödemesinin (ödemesiz dönem faizi) yapılması ile başlar. Faiz desteği içeren teşvik belgesi kapsamı yatırımın finansmanı için açılan kredi, birden fazla itfa planı çerçevesinde kullandırılabilir. Faiz desteği, her halükârda ilk itfa planına göre kullanım tarihinden itibaren azami beş yıl süreyle uygulanır 12. Kredi Başvurusu Ve Kredi Talebinin Değerlendirilmesi Aşamaları Nelerdir? Faiz desteğinden yararlanmak isteyen yatırımcılar yatırım süresi içerisinde teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilecek harcamalar için kredi kullanmak amacıyla Bankaya müracaat ederler. Kredi başvuruları Banka tarafından; genel bankacılık mevzuatı, bankacılık teamülleri, Bankanın kendi iç mevzuatı ve kredi politikası doğrultusunda proje bazında değerlendirilir. Kredi kullandırıldıktan sonra yatırımcı talebine istinaden Müsteşarlıktan faiz desteği talebinde bulunulabilir. Faiz desteği; Diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca kullandırılan veya kamu kaynaklarından sübvanse edilen krediler, 6 9 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 17, s.7. 10 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 18, s.7. 11 Hazine Müsteşarlığı İle Bankalar Arasında Faiz Desteği nin Uygulanmasına İlişkin Protokol, Md.4, s.1. 12 Hazine Müsteşarlığı İle Bankalar Arasında Faiz Desteği nin Uygulanmasına İlişkin Protokol, Md.5, s.1.

Kullanılmış makine ve teçhizat, Teşvik belgesinde kayıtlı yatırıma başlama tarihinden önce gerçekleştirilen yatırım harcamaları, Yatırım süresi bitmiş teşvik belgesi kapsamında ilk kez yapılacak talepler, 2006/10921 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar uyarınca düzenlenen teşvik belgeleri kapsamına 20/8/2009 tarihinden sonra ilave edilen yatırım harcamaları, için uygulanmaz. Protokol imzalanmadan önce Karar ve 2006/10921 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar uyarınca düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında kullandırılan kredilere, Bankalarca Müsteşarlıktan talep tarihinden sonraki dönem için teşvik belgesinin düzenlenmesine mesnet teşkil eden Kararda belirtilen süre ve azami destek miktarını aşmamak şartıyla faiz desteği uygulanabilir 13. 13 Hazine Müsteşarlığı İle Bankalar Arasında Faiz Desteği nin Uygulanmasına İlişkin Protokol, Md.7, s.2. 7

Faiz Desteği Protokolünü İmzalayan Aracı Kurumlar Hangileridir? Tablo 2: Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Hazine Bölgesel Ve Sektörel Yatırımlar İçin Faiz Desteği Protokolünü İmzalayan Aracı Kurumlar BANKALAR FİNANSAL KİRALAMA ŞİRKETLERİ 1 DENİZBANK A.Ş. 1 FFK FON FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. 2 ALTERNATİF BANK A.Ş. 2 TEB FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. 3 T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş. 3 SİEMENS FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. 4 TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş. 4 FORTİS FİNANSAL KİRALAMA A. Ş. 5 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. 5 ANADOLU FİNANSAL KİRALAMA A. Ş. 6 AKBANK T. A. Ş. 6 ZİRAAT FİNANSAL KİRALAMA A. Ş. 7 VAKIFLAR BANKASI T. A. O. 7 HALK FİNANSAL KİRALAMA A. Ş. 8 H.S.B.C. BANK A. Ş. 8 YAPI KREDİ FİNANSAL KİRALAMA A. O. 9 FİNANSBANK A. Ş. 9 I.N.G. FİNANSAL KİRALAMA A. Ş. 10 T. İŞ BANKASI A. Ş. 10 EFG FİNANSAL KİRALAMA A. Ş. 11 TEKSTİL BANKASI A. Ş. 11 İŞ FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. 12 T. GARANTİ BANKASI A. Ş. 12 VAKIF FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. 13 YAPI VE KREDİ BANKASI A.Ş. 14 TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI A.Ş. 15 TÜRK EKONOMİ BANKASI A.Ş. 16 ŞEKERBANK T.A.Ş. 17 EUROBANK TEKFEN A.Ş. KATILIM BANKALARI 1 TÜRKİYE FİNANS KATILIM BANKASI A.Ş. 2 ALBARAKA TÜRK KATILIM BANKASI A. Ş. 3 ASYA KATILIM BANKASI A.Ş. 4 KUVEYT TÜRK KATILIM BANKASI A.Ş. Kaynak:http://www.ekonomi.gov.tr/index.cfm?sayfa=mevzuat&bolum=F5AE2526-D8D3-8566-4520B9E2EF5AB64F 1.6.4. SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlardan, teşvik belgesinde kayıtlı istihdam öngörüleri ile tutarlı olmak kaydıyla; Komple yeni yatırımlarda işletmeye geçiş tarihinden itibaren sağlanan, Diğer yatırım cinslerinde yatırımın tamamlanmasını müteakip, yatırıma başlama tarihinden önceki son altı aylık dönemde (mevsimsellik özellik taşıyan yatırımlarda bir önceki yıla ait mevsimsel istihdam ortalamaları dikkate alınır) Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne verilen aylık Prim ve Hizmet Belgesinde bildirilen ortalama işçi sayısına ilave edilen istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı aşağıda belirtilen sürelerde Hazinece karşılanır 14. 14 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 20, s.9. 8

Tablo 3: Bölgelere Göre Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Süreleri Bölgeler 31/12/2011 tarihine kadar başlanılan yatırımlar 1/1/2012 tarihinden itibaren başlanılan yatırımlar I 2 yıl - II 3 yıl - III 5 yıl 3 yıl IV 7 yıl 5 yıl Kaynak: Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulamasına ilişkin 2009/1 sayılı tebliğ de değişiklik yapılmasına dair tebliğ(2011/1) 1.4.5. VERGİ İNDİRİMİ Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlarda, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5838 ve 5904 sayılı Kanunlar ile değişik 32/A maddesi çerçevesinde, Kurumlar veya Gelir Vergisine uygulanacak indirim oranları ile yatırıma katkı oranları aşağıda belirtilmiştir. Tablo 4: Bölgelere Göre Kurumlar/Gelir Vergi İndirimi ve Yatırıma Katkı Oranları Bölgesel Uygulama Yatırıma Katkı Oranı (%) Kurumlar/Gelir Vergisi İndirim Oranı (%) Büyük Ölçekli Yatırımlar Yatırıma Katkı Oranı (%) Kurumlar/Gelir Vergisi İndirim Oranı (%) I 10 25 25 25 II 15 40 30 40 III 20 60 40 60 IV 25 80 45 80 Kaynak: Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulamasına ilişkin 2009/1 sayılı tebliğ de değişiklik yapılmasına dair tebliğ(2011/1) Ancak, teşvik belgesi kapsamında 31.12.2011 tarihine kadar yatırıma başlanması halinde aşağıda belirtilen indirim oranları ile yatırıma katkı oranları uygulanır 15. Tablo 5: Bölgelere Göre Kurumlar/Gelir Vergi İndirimi ve Yatırıma Katkı Oranları(31.12.2011 Tarihine Kadar Yatırıma Başlanması Halinde) Bölgeler Yatırıma Katkı Oranı (%) Bölgesel Uygulama Kurumlar/Gelir Vergisi İndirim Oranı (%) Yatırıma Katkı Oranı (%) Büyük Ölçekli Yatırımlar Kurumlar/Gelir Vergisi İndirim Oranı (%) I 15 50 25 50 II 25 60 35 60 III 35 80 45 80 IV 55 90 65 90 Kaynak: : Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulamasına ilişkin 2009/1 sayılı tebliğ de değişiklik yapılmasına dair tebliğ(2011/1) 15 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 21, s.10. 9

YATIRIM YERİ TAHSİSİ 18.02.2009 tarih ve 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un 23 üncü maddesi hükmü çerçevesinde Müsteşarlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için Maliye Bakanlığınca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilir 16. Tablo 6: TRC3 Bölgesi(Mardin, Batman, Şırnak, Siirt illeri) Desteklenecek Sektörler BÖLGE BAZINDA DESTEKLENECEK SEKTÖRLER Madencilik ve taşocakçılığı yatırımları (1 inci grup madenler, mıcır, rödovanslı madencilik hariç) Gıda ürünleri ve içecek imalatı (Ek 4 de yer alan teşvik edilmeyecek konular ile dip not 6 da belirtilen ve genel teşvik sisteminden yararlanacak konular hariç) Entegre hayvancılık yatırımları (Entegre damızlık hayvancılık yatırımları dâhil) Seracılık Tekstil ürünleri imalatı (Dip not 8 de belirtilen konular hariç) Giyim eşyası imalatı Derinin tabaklanması ve işlenmesi Döşemelik parke, kaplama, kontrplak, yonga levha, sunta, mdf vb. plakaların imalatı Akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (iç ve dış lastik imalatı hariç) Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı (çok katlı yalıtım camları, kiremit, briket, tuğla, çimento, hazır beton ve harç hariç) Metal eşya Mobilya imalatı (sadece metal ve plastikten imal edilenler hariç) Oteller Öğrenci yurtları Soğuk hava deposu hizmetleri Lisanslı depoculuk Eğitim hizmetleri (yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer eğitim faaliyetleri hariç) Hastane yatırımı, huzur evi Tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri ASGARİ YATIRIM TUTARLARI 500 Bin TL 1 Milyon TL Süt inekçiliği entegre tesislerinde 300 büyük baş, Büyük baş besicilik entegre tesislerinde 500 büyük baş/dönem Süt ve et yönlü küçük baş entegre tesislerinde 1000 küçük baş/dönem Kanatlı entegre tesislerinde 200.000 adet/dönem 10 dekar Tekstilin aprelenmesi yatırımları için 15 Milyon TL, diğer yatırım konularında 500 Bin TL 500 Bin TL 500 Bin TL 2 Milyon TL 500 Bin TL 2 Milyon TL 500 Bin TL 2 Milyon TL 2 Milyon TL 3 yıldız ve üzeri 100 öğrenci 500 metrekare 1 Milyon TL 500 Bin TL 100 kişilik huzur evi Kaynak: Turan SERDENGEÇTİ, 2009 Yılı Yeni Teşvik Mevzuatı Sorular ve Cevaplar, Ankara, 20.09.2009, s. 18. 16 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 22, s.11. 10

2. KALKINMA AJANSLARI PROJE VE FAALİYET DESTEKLERİ (MALİ DESTEKLER) Ajans, detayları yıllık çalışma programında ve başvuru rehberinde açıkça belirtilmek kaydıyla, yerel idarelerin, üniversitelerin, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının, kâr amacı güden işletmelerin, kooperatiflerin, birliklerin ve diğer gerçek ve tüzel kişilerin aşağıda sayılan türlerdeki proje veya faaliyetlerini bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar dahilinde destekler: a) Bölge plân ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı proje ve faaliyetler, b) Bölge plân ve programlarına uygun olarak, bölgenin kırsal ve yerel kalkınma ile ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunan proje ve faaliyetler, c) Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini ve ortaklık kültürünü geliştiren projeler, ç) Bölgenin kaynak ve imkânlarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya, rekabet gücünü ve yenilik kapasitesini artırmaya ve ulusal ve uluslararası düzeyde etki ve etkinliği artırmaya yönelik her türlü analiz, strateji, plan çalışması, araştırma ve inceleme gibi çalışmalar, d) Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının tanıtımına ve geliştirilmesine yönelik proje ve faaliyetler, e) Yönetim, yenilikçi ve verimli üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, araştırma ve geliştirme, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri doğrudan veya dolaylı olarak destekleyecek proje ve faaliyetler, f) Türkiye nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapan, bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine ve kaynak teminine katkı sağlayan proje ve faaliyetler, g) Bölgedeki kurum ve kuruluşların insan kaynakları ve kurumsal kapasitelerinin artırılmasına, proje üretme ve uygulama kapasitelerinin güçlendirilmesine ve hizmet sunumundaki beceri ve niteliklerinin geliştirilmesine yönelik proje ve faaliyetler. 2.1 MALİ DESTEKLERE İLİŞKİN ESASLAR Aynı takvim yılı içerisinde yapılacak proje teklif çağrıları kapsamında bir başvuru sahibi, ilgili ajansa tek başına en fazla dört projesi için destek başvurusunda bulunabilir ve ilgili ajans bunlardan en fazla iki tanesine mali destek sağlayabilir. Ajanstan mali destek alan kâr amacı güden gerçek ve tüzelkişiler, destek tarihini müteakip bir takvim yılı süresince aynı ajanstan destek alamaz. Bu hususlar izleme bilgi sisteminden ve paydaş veri tabanından takip edilir. Bu sınırları aşan destek uygulamasına rastlanıldığında, bu tür sözleşmeler feshedilir ve sağlanan destek geri alınır. Ajans yerel yönetimlerin ve başvuru rehberinde belirtilen diğer kuruluşların küçük ölçekli altyapı projeleri için destek sağlayabilir. Ancak, ajans tarafından küçük ölçekli altyapı projelerine verilecek mali destek toplamı, ajansın yıllık gider bütçesinin yüzde yirmisini, proje başına verilecek azami destek tutarı ise bu miktarın yüzde yirmi beşini geçemez. Kâr amacı güden gerçek ve tüzelkişiler ile kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarından, her bir proje ve faaliyet için sözleşmede öngörülen destek tutarının yüzde onundan az olmamak kaydıyla teminat alınır. Teminat oranı, genel sekreterliğin teklifi ile 11

yönetim kurulu tarafından belirlenir ve başvuru rehberinde belirtilir. Ertesi yıla geçen proje ve faaliyet uygulamaları ile ilgili olarak, bir sonraki yıla devreden destek miktarları, yılı destek bütçelerinin hesabında dikkate alınmaz. Ajans, diğer ajanslarla veya kurum ve kuruluşlarla birlikte, Müsteşarlığın uygun görüşünü almak suretiyle ortak mali destek, Müsteşarlığı önceden bilgilendirmek suretiyle ise ortak teknik destek verebilir. Yapılacak işbirliğine dair usul ve esaslar, bu Yönetmelik ve yürürlükteki diğer mevzuat hükümlerine uygun olmak kaydıyla, söz konusu kurum ve kuruluşlarla yapılacak anlaşmalar ile belirlenir ve bunların bir nüshası bilgi için Müsteşarlığa gönderilir. Kanunen zorunlu olan ajans bütçe paylarını kısmen veya tamamen ödememiş olan il özel idareleri ve belediyeler ile sanayi ve ticaret odaları, birikmiş bütün borçlarını ve bunlarla ilişkili varsa diğer bütün mali yükümlülüklerini tamamen yerine getirmedikçe, ilgili ajanstan proje veya faaliyet desteği alamazlar. Mali desteklere ilişkin temel esaslar, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-1 sayılı tabloda gösterilmiştir 17. 2.2 MALİ DESTEK TÜRLERİ Bu Yönetmelik kapsamında ajanslar tarafından uygulanacak mali destek türleri şunlardır: Doğrudan finansman desteği, Faiz desteği, Faizsiz kredi desteği 18. 2.2.1 Doğrudan Finansman Desteği Ajansın yararlanıcılara vereceği doğrudan finansman desteği, başvuru rehberlerinde belirlenen usul ve esaslar dâhilinde kullandırılır. Başvuru sahipleri, bu Yönetmelik hükümlerini ve başvuru rehberlerinde yer alan bütün hususları kabul etmiş sayılırlar 19. 2.2.1.1 Proje Teklif Çağrısı Yöntemiyle Sağlanan Destekler Ajans bir çalışma programı döneminde sağlayacağı doğrudan finansman desteği için aynı anda tek bir teklif çağrısında bulunabileceği gibi, her bir mali destek için aynı veya farklı zamanlarda ayrı teklif çağrılarında da bulunabilir. Proje teklif çağrılarının yaklaşık takvimleri, ajans çalışma programında belirlenir 20. Ajans, bölge planı ve çalışma programı önceliklerine uygun olarak, bölgenin iş ve yatırım imkanlarının geliştirilmesine, rekabet etme potansiyelinin harekete geçirilmesine, teknolojik altyapının iyileştirilmesine, girişimcilik ve yenilikçilik kapasitesinin artırılmasına hizmet eden iş geliştirme merkezi, teknoloji geliştirme merkezi, teknopark gibi büyük bütçeli altyapı ve işletme proje ve faaliyetlerine, başta küçük ve orta büyüklükteki işletmelere sağlananlar olmak üzere geniş yararlanıcı kitleler için alt program şeklindeki yenilikçi destek sistemlerinin ve ara destek mekanizmalarının geliştirilmesine yönelik proje ve faaliyetlere, yerel yönetimlerin küçük ölçekli alt yapı proje ve faaliyetlerine veya detaylı proje hazırlık süreci gerektiren diğer alanlara yönelik olarak aşamalı proje teklif çağrısı yöntemi uygulayabilir 21. 12 17 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 10. 18 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 11. 19 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 13. 20 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 14. 21 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 15.

Kimler Yararlanabilir? Yerel yönetimler, üniversiteler, diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, birlikler ve kooperatifler, kar amacı güden işletmeler, diğer gerçek ve tüzel kişiler yararlanabilir. Proje Teklif Çağrısı Yöntemiyle Sağlanan Desteklerde Süreç Nedir? İlan Faaliyetleri Bilgilendirme ve Eğitim Toplantıları Değerlendirme Aşamaları i. Ön İnceleme, ii. Bağımsız Değerlendirici Değerlendirmesi, iii. Değerlendirme Komitesi Değerlendirmesi, iv. Genel Sekreterlik İncelemesi, v. Yönetim Kurulu Onayı. Sözleşmelerin İmzalanma Süreci i. Başarılı Proje Sahiplerinin Sözleşmeye Davet Edilmesi, ii. Sözleşmelerin İmzalanması, iii. Projelerin Uygulamaya Başlaması. Projelerin Uygulanması Süreci i. Başlangıç Toplantısı, ii. Uygulama Eğitimleri, iii. Ödemelerin Başlaması, iv. İzleme Ziyaretleri, v. Raporlar 22. 2.2.1.2 Doğrudan Faaliyet Destekleri Ajans, bölgenin kalkınması ve rekabet gücü açısından önemli fırsatlardan yararlanılmasına, bölge ekonomisine yönelik tehdit ve risklerin önlenmesinde acil tedbirlerin alınmasına ve kritik öneme sahip araştırma ve planlama çalışmaları, bölgenin yenilikçilik ve girişimcilik kapasitesini geliştirmeye yönelik iş geliştirme merkezleri, teknoloji geliştirme merkezleri, teknoparklar gibi kuruluşların ve bunların tesislerinin kurulması amacıyla yapılacak fizibilite benzeri ön çalışmalar gibi bölge için önemli olabilecek stratejik eylemlerin başlatılmasına ve gerçekleştirilmesine ve büyük hacimli yatırım kararlarına kısa vadede etki edilmesi ve yönlendirilmesine katkı sağlayacak olan faaliyetlere doğrudan mali destek verebilir. Kimler Yararlanabilir? Yerel yönetimler, üniversiteler, diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, birlikler ve kooperatifler yararlanabilir. Doğrudan Faaliyet Desteğinde Süreç Nedir? Ajansa sunulacak olan her bir faaliyet teklifi, genel sekreter başkanlığında ilgili ajans uzmanlarından oluşturulacak en az üç kişilik bir değerlendirme komisyonu tarafından, başvuru tarihinden itibaren en fazla yedi gün içerisinde değerlendirilir ve yönetim kurulunun onayına sunulur 23. 2.2.1.3 Güdümlü Proje Destekleri Ajans, çalışma programında açıkça belirtmek kaydıyla, bölgesel gelişmeyi hızlandırmak amacıyla, bölge planlarında ya da saha çalışmaları sonucunda belirlenen alanlar için bölgedeki girişimcilik ve yenilikçilik kapasitesini geliştirecek nitelikteki iş geliştirme merkezleri, 22 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 15,16,17,18,19,20,21,24,26. 23 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 27. 13

teknoparklar, teknoloji geliştirme merkezleri ve işletmelerin ortak kullanımına açık fuar, ticaret merkezi, sergi salonu, laboratuvar ve atölye gibi büyük bütçeli altyapı ve/veya işletme desteklerini içeren projelere, proje teklif çağrısı yöntemi uygulamadan doğrudan mali ve teknik destek sağlayabilir. Bu projelerde bölge plan ve stratejilerine uygun sektörel ihtisaslaşmalar özendirilir. Güdümlü Proje Desteklerinde Süreç Nedir? Ajans, belirlenmiş olan muhtemel proje uygulayıcısı ve ortağı aktörlerden, uygulama projeleri, detaylı iş planları, fizibilite, işletme modeli ve eş finansman temini ile diğer işbirliği esaslarına ilişkin taahhütnameler gibi çalışmaları talep eder. Bu çalışmaların tamamlanması için ilgili taraflara yüz seksen günü geçmemek üzere süre tanınır. Bu tür projeler, genel sekreter başkanlığında ilgili ajans uzmanlarından oluşturulacak en az üç kişilik bir değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirilir ve yönetim kurulunun onayına sunulur. Ajans değerlendirme çalışmaları sonucu uygun gördüğü detaylı iş planı ve fizibilite çalışmalarını Yönetim Kurulunun onayını müteakip Müsteşarlığın onayına sunar 24. 2.2.1.1.1.1.1 Faiz Desteği Faiz desteği, kâr amacı güden gerçek ve tüzelkişilerin başvuru rehberinde belirtilen nitelikteki projeleri için, ilgili aracı kuruluşlardan alacakları krediler karşılığında ödeyecekleri faiz giderlerinin, ajans tarafından karşılanmasını öngören karşılıksız yardımdır. Faiz desteği ile desteklenmesi öngörülen her bir projeye verilecek azami destek miktarı, o yıl için faiz desteğine ayrılan toplam ödeneğin yüzde beşini geçemez 25. 2.2.1.2 Faizsiz Kredi Desteği Faizsiz kredi desteği, ajans tarafından kâr amacı güden gerçek ve tüzelkişilerin başvuru rehberinde belirtilen nitelikteki projeleri için, ilgili aracı kuruluşlar eliyle kredi verilmesini ve bu mali desteğin bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar dâhilinde ajansa faiz ödenmeksizin taksitler halinde geri ödenmesini öngören karşılıksız yardımdır. Faizsiz kredi desteğinde, yararlanıcıya sözleşme tarihinden itibaren en az üç ay geri ödemesiz dönem tanınır ve geri ödeme işlemleri, sözleşme tarihinden itibaren en fazla dört yıl içindetamamlanır 26. 24 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 28. 25 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 29. 26 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 30. 14

3. KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİ GELİŞTİRME VE DESTEKLEME İDARESİ BAŞKANLIĞI (KOSGEB) DESTEKLERİ 1990 yılında, 3624 sayılı Kanun, ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında küçük ve orta ölçekli işletmelerin, Payını ve etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek, sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmek amacıyla; Sanayi ve Ticaret Bakanlığının ilgili kuruluş olarak kuruldu. Kuruluş kanununda yapılan değişiklik ile KOSGEB in hedef kitlesi imalat sanayinin yanı sıra hizmet ve ticaret sektörlerindeki işletmeleri de kapsayacak şekilde KOSGEB Destek Programları yönetmenliği, 15.06.2010 tarihli resmi gazetede ilan edilerek genişletilmiştir. Genel Destek Programı; Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme(KOBİ 27 ) lerin rekabet gücünü artıracak dönemsel ihtiyaçlarının kolayca karşılanması, Girişimcilik Destek Programı; girişimci adaylarına uygulamalı girişimcilik eğitimi verilmesi, yeni girişimcilerin işletmelerini kurma ve geliştirmelerinin ve İŞGEM lerin desteklenmesi ile girişimcilik kültürünün yaygınlaşması, AR-GE, İnovasyon, ve Endüstriyel Uygulamalar Destek Programı; AR-GE ve yenilikçilik faaliyetlerinin ve AR-GE faaliyetleri faaliyeti sonucunda ortaya çıkan ürünün ticarileştirilmesi desteklenmesi, İşbirliği, Güç birliği Destek Programı ile işletmelerin ortak sorunlara ortak çözümler ve birlikte iş yapma kültürünün yerleşmesinin desteklenmesi, Tematik Proje Destek Programı; meslek kuruluşlarının KOBİ leri geliştirmeye yönelik projeleri ve konjonktürel gelişmelere göre KOSGEB tarafından ilan edilecek spesifik alanlardaki KOBİ projelerinin desteklenmesi, KOBİ Proje Destek Programı; gelişim niyetlerini ortaya koyan işletmelerin proje yapma kapasitelerini ve kültürünün gelişmesinin desteklenmesi amaçlanmaktadır 28. 3.1. Genel Destek Programı Programın Amacı ve Gerekçesi Nedir? Proje hazırlama kapasitesi düşük KOBİ ler ile KOSGEB hedef kitlesine yeni dahil olmuş sektörlerdeki KOBİ lerin de mevcut KOSGEB desteklerinden faydalanması, KOBİ lerin kaliteli ve verimli mal/hizmet üretmelerinin sağlanması, Mevcut KOSGEB desteklerinin revize edilerek daha fazla KOBİ nin bu desteklerden yaygın şekilde faydalanması, KOBİ lerin rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek amacıyla genel işletme geliştirme faaliyetlerinin teşvik edilmesi, KOBİ lerin yurt içi ve yurt dışı pazar paylarını artırmak amacıyla tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin geliştirilmesi 29. 27 250 den az çalışan istihdam eden ve yıllık bilanço veya net satış hasılatı 25 Milyon TL yi geçmeyen işletmeleri ifade eder. 28 3143 sayılı Kanunun Ek 1 inci maddesine dayanılarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik 29 http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=7 15

Tablo 9: TRC3 Bölgesi (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) için KOSGEB Genel Destek Programı Bilgileri Genel Destek Programı Destekleri Destek Üst Limiti(TL) Destek Oranı(%) 1 Yurt İçi Fuar Desteği 30.000 % 60 2 Yurt Dışı İş Gezisi Desteği 10.000 3 Tanıtım Desteği 15.000 4 Eşleştirme Desteği 15.000 5 Nitelikli Eleman İstihdam Desteği 20.000 6 Danışmanlık Desteği 15.000 7 Eğitim Desteği 10.000 8 Enerji Verimliliği Desteği 30.000 9 Tasarım Desteği 15.000 10 Sınaî Mülkiyet Hakları Desteği 20.000 11 Belgelendirme Desteği 10.000 12 Test, Analiz ve Kalibrasyon Desteği 20.000 Kaynak: http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=7 Şekil 2: Genel Destek Programı İş Akış Şeması Kaynak: KOSGEB Sunumu 16 3.2. Girişimcilik Destek Programı Programın Amacı ve Gerekçesi Nedir? Ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünün temel faktörü olan girişimciliğin desteklenmesi ve yaygınlaştırılması,

Başarılı ve sürdürülebilir işletmelerin kurulması, Girişimcilik kültürünün yaygınlaştırılması, İş Geliştirme Merkezlerinin kurulması ile girişimciliğin geliştirilmesi, İstihdamın artırılması, Yerel dinamiklere dayalı girişimciliğin desteklenmesi. Programın Kapsamı Nedir? Girişimcilik Destek Programı 3 alt programdan oluşur: Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi Yeni Girişimci Desteği İş Geliştirme Merkezi (İŞGEM) Desteği 3.2.1. Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi Minimum 60 saatlik eğitim ve atölye çalışmasından oluşan eğitim programını kapsar(girişimcilik özelliklerinin sınanması, iş fikri egzersizleri yapılması ve iş planı hazırlanması), Uygulamalı Girişimcilik Eğitimleri KOSGEB veya diğer kurum ve kuruluşlar(üniversite, İŞKUR, meslek kuruluşu, belediye v.b.) tarafından düzenlenebilir, Eğitimler, genel ve özel hedef grupları(gençler, kadınlar, dezavantajlı gruplar) için düzenlenir, Eğitimlere katılanlardan ücret alınmaz. 3.2.2. Yeni Girişimci Desteği Bu destekten; Uygulamalı girişimcilik eğitimini tamamlayarak işini kuran girişimciler, İŞGEM girişimcileri faydalanabilir. Tablo 10: Yeni Girişimci Desteği Destek Unsurları Destek Unsuru Türü Üst Limit (TL) İşletme Kuruluş Desteği Geri Ödemesiz 5.000 Kuruluş Dönemi Makine, Teçhizat Ve Ofis Donanım Desteği Geri Ödemesiz 10.000 İşletme Giderleri Desteği Geri Ödemesiz 12.000 Sabit Yatırım Desteği Geri Ödemeli 70.000 Kaynak: http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=8 Destek Oranı (%) % 70 (Kadın veya Özürlü Girişimci İçin %80) 3.2.3. İş Geliştirme Merkezi Desteği İş Geliştirme Merkezleri, bünyesinde barındırdığı işletmelere, işletme geliştirme 17

danışmanlığı, uygun koşullarda iş yeri mekânı, ortak ofis ekipmanı, ofis hizmetleri gibi hizmetler sunarak işletmelerin en kırılgan oldukları ilk yıllarını sağlıklı bir şekilde aşmalarını ve büyümelerini sağlamak amacıyla kurulan ve işletilen merkezlerdir. İşletme Geliştirme Merkezlerinin kuruluş başvurusu; belediyeler, üniversiteler, özel idareler, kalkınma birlikleri, meslek kuruluşları ve kar amacı gözetmeyen kooperatifler tarafından münferiden veya birlikte yapılabilir 30. Tablo 11: İş Geliştirme Merkezi Desteği Destek Unsurları Destek Unsuru Türü Üst Limit (TL) Destek Oranı (%) İŞGEM Kuruluş Desteği (18 ay) Bina tadilatı Mobilya Donanım İŞGEM Yönetim İŞGEM İşletme Desteği (36 ay) Personel Eğitim, Danışmanlık Küçük tadilat Geri ödemesiz 750.000 600.000 125.000 25.000 Geri ödemesiz 100.000 30.000 50.000 20.000 Kaynak: http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=8 70 70 3.3. AR-GE İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programları Bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip KOBİ ve girişimcilerin geliştirilmesi, Teknolojik fikirlere sahip tekno-girişimcilerin desteklenmesi, KOBİ lerde Ar-Ge bilincinin yaygınlaştırılması ve Ar-Ge kapasitesinin artırılması, Mevcut Ar-Ge desteklerinin geliştirilmesi, İnovatif faaliyetlerin desteklenmesi, Ar-Ge ve İnovasyon proje sonuçlarının ticarileştirilmesi ve endüstriyel uygulamasına yönelik destek mekanizmalarına ihtiyaç duyulması. Programdan Yararlanacak Hedef Kitle Nedir? KOBİ ler Girişimciler 30 http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=8 18

Tablo 12: TRC3 Bölgesi(Mardin, Batman, Şırnak, Siirt)için KOSGEB Genel Destek Programı Bilgileri Ar-Ge, İnovasyon Ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı Ar-Ge ve İnovasyon Programı İşlik Desteği Destek Üst Limiti (TL) İşliklerden bedel alınmaz Kira Desteği 12.000 75 Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği (Geri Ödemeli) 100.000 75 200.000 75 Personel Gideri Desteği 100.000 75 Başlangıç Sermayesi Desteği 20.000 100 Proje Geliştirme Desteği Endüstriyel Uygulama Programı Proje Danışmanlık Desteği 25.000 Eğitim Desteği 5.000 Sınai ve Fikri Mülkiyet Hakları Desteği 25.000 Proje Tanıtım Desteği 5.000 Fuar, Kongre, Konferans, Teknolojik İşbirliği Desteği Test, Analiz, Kalibrasyon Desteği 15.000 25.000 Kira Desteği 18.000 75 Personel Gideri Desteği 100.000 75 Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Gid. Desteği Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Giderleri Desteği (Geri Ödemeli) Kaynak: http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=6 DESTEK ORANI (%) 75 150.000 75 Proje Süresi Ne Kadardır? Ar-Ge ve İnovasyon Programı için en az 12 (on iki), en çok 24 (yirmi dört) ay, Endüstriyel Uygulama Programı için en çok 18 (on sekiz) ay, Her iki program için de Kurul kararı ile 12 (on iki) aya kadar ek süre verilebilir 31. 31 http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=6 19

Şekil 3: Ar-Ge ve İnnovasyon Destek Programı İş Akış Şeması Kaynak: KOSGEB Sunumu 3.4. İşbirliği-Güçbirliği Destek Programı Programın Amacı ve Gerekçesi Nedir? KOBİ lerin işbirliği-güçbirliği anlayışında bir araya gelerek Ortak Sorunlara Ortak Çözümler üretilmesi, KOBİ lerin tedarik, pazarlama, düşük kapasite kullanımı, rekabet gücü zayıflığı, finansman başta olmak üzere tek başlarına çözümünde zorlandıkları birçok soruna çözüm bulunması, KOBİ lerin bir araya gelerek kapasite ve rekabet gücü yüksek işletmelere dönüşmesi, Ölçek ekonomisinden yararlanılarak kaynak tasarrufu sağlanması, KOBİ ler arasında ortaklık ve işbirliği kültürünün geliştirilmesi. Tablo 13: İşbirliği-Güçbirliği Destek Programı Proje Limitleri Proje Süresi 6-24 ay (+ 12 ay) Destek Üst Limiti 250.000 TL (Geri Ödemesiz) 500.000 TL (Geri Ödemeli) Destek Oranı %50 (1. ve 2. Bölge) % 60 (3. ve 4. Bölge) Kaynak: http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=5 20

İşbirliği - Güçbirliği Ortaklık Modelleri Nelerdir? Proje ortağı işletmelerin mevcudiyetlerini koruyarak kurulacak olan işletici kuruluşa ortak olmaları, Proje ortağı işletmelerin bir kısmının ya da tamamının kendilerini feshederek kurulacak işletici kuruluşa ortak olmaları, Proje ortağı işletmelerin bir kısmının kendilerini feshederek ortaklardan birinin bünyesinde birleşmesi Her bir ortaklık modelinde en az 5 işletmenin bir araya gelmesi şartı aranır. Desteklenecek Proje Konuları Nelerdir? Hammadde, ara mamul, mamul, lojistik ve diğer hizmetleri daha hızlı ve ucuz temin edebilmeleri amacıyla ortak tedarik Müşteri istekleri ve pazarın talebi doğrultusunda ürün ve hizmet geliştirmeleri, ürettikleri ürün ve hizmetleri yeni pazarlara sunmaları amacıyla ortak tasarım, Ürün ve hizmet kalitelerini yükseltmek ulusal ve uluslararası pazar paylarını artırmak, marka imajı oluşturmak, uluslar arası pazarın ihtiyaçlarına cevap vermeleri amacıyla ortak pazarlama Ürün ve hizmet standartlarını geliştirmeleri amacıyla ortak laboratuar, Üretim ve hizmet kapasitelerini, çeşitlerini, verimliliğini ve kalitelerini artırmak amacıyla ortak imalat ve hizmet sunumu konularında sunacakları projeler desteklenir 32. 3.5. Tematik Proje Destek Programı Programın Amacı Ve Gerekçesi Nedir? KOBİ lerin kendi işletmelerini geliştirmeleri ve Meslek Kuruluşları tarafından küçük ve orta ölçekli işletmelerin geliştirilmesi amacıyla daha fazla proje hazırlamalarının teşvik edilmesi, Makro strateji dokümanlarında işaret edilen öncelikler dikkate alınarak belirlenen tematik alanlarda bölgesel ve sektörel ihtiyaçların karşılanması, KOBİ lerin uluslararası mevzuat ve önceliklere uyumunun sağlanması. Tablo 14: Tematik Proje Destek Programı Destek Unsurları Çağrı Esaslı Tematik Program Meslek Kuruluşu Proje Destek Programı Başvuru Yapabilecekler KOBİ ler ve Meslek Kuruluşları Meslek Kuruluşları Program Süresi - 3 Yıl Proje Süresi Proje Teklif Çağrısında Belirlenir 24 Ay (+12 Ay) Destek Oranı Destek Ödemesi 1. ve 2. Bölgede % 50 3. ve 4. Bölgede % 60 Geri Ödemeli ve Geri Ödemesiz seçeneklerle 1. ve 2. Bölgede %50 3. ve 4. Bölgede % 60 Geri Ödemesiz Destek Üst Limiti Proje Teklif Çağrısında Belirlenir 150.000 TL Kaynak: http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=4 32 http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=5 21

Çağrı Esaslı Tematik Program Desteklenecek Proje Giderleri Nelerdir? Personel ücretleri ve seyahat giderleri, Makine-ekipman, yazılım ve donanım alımı veya kiralanması giderleri (azami %25), Sarf malzemesi giderleri, Hizmet alım giderleri, Genel idari giderler (azami %10). Meslek Kuruluşu Proje Destek Programı Desteklenecek Proje Giderleri Nelerdir? Kurul tarafından uygun bulunan ve aşağıda belirtilenler dışında kalan giderler destek kapsamındadır; Bina inşaat yapımı, Tadilatı, gayrimenkul alımı, Makine-teçhizat, Tefrişat, taşıt aracı, Vergi, resim ve harçlar, Sosyal güvenlik primleri, Haberleşme giderleri, Finansman giderleri, Proje ile ilgili olmayan personel giderleri, Enerji, su, kira giderleri, Proje ortaklarından alınan danışmanlık ve hizmet alımı giderleri ve Proje ile ilişkilendirilmemiş maliyetler 33. 3.6. KOBİ Proje Destek Programı Programın Amacı ve Gerekçesi Nedir? İşletmelere özgü sorunların işletmeler tarafından projelendirildiği ve projelendirilen maliyetlerin desteklenebildiği bir programa ihtiyaç duyulması, KOBİ lerde proje kültürü ve bilincinin oluşturulması, İşletmelerin proje yapabilme kapasitelerinin geliştirilmesi, Esnek destekleme sistemine ihtiyaç duyulması. 33 http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=4 22

Tablo 15: KOBİ Proje Destek Programı Proje Limitleri Program süresi 3 yıl Proje Süresi Destek Üst Limiti 150.000 Destek Oranı 6-24 ay (+12 ay) %50( 1. ve 2. Bölgede) %60 (3. ve 4. Bölgede) Kaynak: http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=3 Desteklenecek Proje Konuları Nelerdir? İşletmelerin; üretim, yönetim-organizasyon, pazarlama, dış ticaret, insan kaynakları, mali işler ve finans, bilgi yönetimi ve bunlarla ilişkili alanlarda sunacakları projeler desteklenir. Örnek projeler; Kurumsallaşma projesi, Kapasite geliştirme projesi, Marka oluşturmaya yönelik proje, Pazarlama geliştirme ve ihracata başlama projesi, E-dönüşüm projesi, Üretim otomasyon projesi, Ürün / hizmet tasarım projesi, Yurt içi bayi ağı oluşturma projesi ve benzeri projeler 34. 3.7. Kredi Faiz Desteği 3.7.1. Acil Kredi Faiz Desteği 20.11.2009 tarihinde KOSGEB ile aralarında kamu ve özel 13 bankanın da bulunduğu KGF işbirliği içinde imzalanan Acil Destek Kredisi Protokolü; 01.01.2009 tarihinden sonra (özellikle sel, su baskını, zelzele, büyük kuraklık, anormal şiddette fırtına, harp, genel grev, yangın) ile halk hareketleri, terör v.b. durumlardan etkilenen ve bu durumu ilgili resmi makamlardan belgeleyen, KOSGEB Veri Tabanı na kayıtlı işletmelere uygun koşullarda finansal destek sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Uygulamaya Katılan Bankalar Hangi Bankalardır? İşletmeler, Acil Destek Kredisi Protokolüne taraf olan; Akbank T.A.Ş, Alternatifbank A.Ş, Denizbank A.Ş, Finansbank A.Ş, Fortisbank A.Ş, 34 http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=3 23

Garanti Bankası A.Ş, HSBC Bank A.Ş, T.C. Ziraat Bankası A.Ş, Türk Ekonomi Bankası A.Ş, T. Halk Bankası A.Ş, T. İş Bankası A.Ş, T. Vakıflar Bankası T.A.O., Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. şubelerinden herhangi biri aracılığı ile başvurabileceklerdir. Uygulama Aşamaları Nelerdir? Acil Destek Kredisinin üst limiti her bir KOBİ için 100.000 TL dir. Kredi faiz bedelinin tamamı KOSGEB tarafından karşılanmaktadır. Kredinin ilk 6 ayı ödemesiz kalanı eşit taksitlerle ödemeli olmak üzere, toplam 24 aydır. Protokol çerçevesinde, işletme kullanacağı KOSGEB Acil Destek Kredisi için BANKA ya, asgari 500 TL olmak üzere kredi tutarı üzerinden %0.5 (binde beş) oranında hizmet masrafını ve ipotek alınması halinde ise, ayrıca azami 750 TL ekspertiz masrafını peşin olarak ödeyecektir. KOSGEB hizmet merkezleri tarafından verilen KOSGEB ÖN ONAYI, İşletmenin ilgili destekten yararlanabilecek, KOSGEB Veri Tabanı na kaydı onaylanmış bir KOBİ olduğu, ayrıca işletmenin ibraz edeceği, ilgili resmi makamlardan alınan belgenin uygun olduğu anlamına gelmektedir. İşletmenin Vergi ve SGK prim borcu olmadığına veya yapılandırdığına dair belge, ancak gecikmiş Vergi ve/veya SGK Prim borcu olması halinde ise, borç tutarlarının yer aldığı resmi belge, Kredi kullandırma aşamasında alınmak üzere Vergi Dairesi nden alınan belge tarihinin son 15 gün, SGK dan alınan belge tarihinin ise son 30 güne ait olması gerekmektedir. İşletmelerin SGK borç tutarının; 01.01.2010 tarihinden itibaren Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından dönemler halinde yeniden belirlenecek olan aylık asgari ücretin brüt tutarını geçmemesi halinde mahsup işlemi yapılmadan kredilendirme süreci devam edebilecektir. KOSGEB Hizmet Merkezince KOSGEB ÖN ONAYI verilen işletmelerin kredi başvuruları BANKA tarafından; genel bankacılık mevzuatı, bankacılık teamülleri, BANKA mevzuatı ve kredi politikaları doğrultusunda değerlendirilerek, kabul veya red edilebilecektir. Protokole taraf 13 Banka aracılığıyla Acil Destek Kredisi başvuruları halen devam etmektedir 35. 24 3.7.2. İhracatçı Kredisi Destek Programı İhracatçı KOBİ lerimizin finansman ihtiyacını karşılamak amacı ile 0 faizli İhracat Destek Kredisi Programını başlatıyoruz. KOSGEB tarafından başlatılan İhracatçı KOBİ Kredisi Destek Programı ile İhracatçı KOBİ lerimize 0 Faizli Can suyu Kredisi verilecektir. İhracatçı 35 http://www.kosgeb.gov.tr/pages/ui/destekler.aspx?ref=2&refcontent=7

KOBİ lere sağlanacak kredi hacmi toplamı 650 milyon dolara ulaşacak olup; kullanılacak kredinin faizinin tamamı KOSGEB tarafından karşılanacaktır. İhracatçı KOBİ başına sağlanacak 100.000 USD üst limitten kredi kullanılması halinde 6500 işletme kredi faiz desteğinden yararlanabilecektir. 0 Faizli İhracat Destek Kredisi nden ihracat taahhüdü veren, 250 kişiden az çalışan istihdam eden, yıllık net satış hâsılatı ya da mali bilançosu 25 milyon YTL yi aşmayan, imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren, KOSGEB Veri Tabanına kayıtlı KOBİ ler yararlanabilecektir. İhracatçı KOBİ Kredisinin vadesi 6 ay olup; kredinin kullanıldığı tarihten itibaren, 6. ayın sonunda def aten (alınan kredi tutarının, bir defada tamamı ) geri ödenecektir. Destek Programı için başvurular 15 Eylül Pazartesi gününden itibaren başlayacaktır. Kredi Geri Ödemesi Nasıl Yapılmaktadır? İhracatçı KOBİ Kredisi, her bir KOBİ için üst limiti 100.000 USD karşılığı YTL dir. İhracatçı KOBİ Kredisinin vadesi 6 aydır. Kredi nin kullanıldığı tarihten itibaren, 6.ayın sonunda def aten (alınan kredi tutarının, bir defada tamamı ) geri ödenecektir. Bölge Kontenjanları Nedir? Destek Programı için ayrılan kaynağın; % 30 u Kalkınmada Öncelikli Yörelere (Doğu Anadolu-G.Doğu Anadolu-Diğer K.Ö.Y), % 70 i Normal ve Gelişmiş Yörelerdeki İhracatçı KOBİ lere kullandırılacak olup; kullanılmayan kontenjanlar diğer bölgelere tahsis edilebilecektir. Başvuru Yeri ve Şekli Nedir? İhracatçı KOBİ lerimiz tarafından yapılacak başvurular; Kredi kullanımı ile ilgili olarak, Akbank, Garanti Bankası, Halkbank, Türk Ekonomi Bankası, Türkiye İş Bankası, Vakıfbank, Yapı Kredi Bankası, Ziraat Bankası, KOSGEB Veri Tabanına kaydı olmayan İhracatçı KOBİ lerimiz ise, kayıtla ilgili olarak KOSGEB Merkez Müdürlüklerine başvuracaktır. Yapılan başvurular, KOSGEB ve bankalarca belirlenecek kriterlere göre değerlendirilecektir. Teminat sıkıntısı yaşayabilecek olan ihracatçı KOBİ ler, Kredi Garanti Fonu na (KGF) başvurabilecektir. Ayrıca İhracatçı KOBİ lerimiz bu süre içinde; www.kosgeb.gov.tr adresine girerek internet üzerinden program hakkında bilgi alabileceklerdir. Kimler Başvuru Yapabilir? Sıfır faizli KOBİ İhracat Kredisi Destek Programından yararlanmak isteyen İmalatçı Sanayicilerimizin; 25

İmalat Sanayinde faaliyet göstermesi, 250 den az çalışanı olması ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosunun 25 milyon YTL yi aşmaması, İhracat taahhüt etmesi, KOSGEB Veri Tabanına kayıtlı olması, KOSGEB e verilecek güncel KOBİ Beyannamesi ve YDTF (Yararlanıcı Durum Tespit Formunun) onaylanmış olması, Sosyal Güvenlik Kurumu na borcu olmadığını veya yapılandırdığını belgelemesi gerekmektedir. Program Hakkında Bilgi Almak İçin İletişim Masası Bilgileri Nelerdir? Program hakkında bilgilendirme için, www.kosgeb.gov.tr 0 312 595 26 45 0 312 595 26 17 0 312 595 26 42 0 312 595 26 20 Ayrıca; KOSGEB Merkez Müdürlükleri, Ziraat Bankası, Halkbank, Vakıfbank, Türkiye İş Bankası, Yapı Kredi Bankası, Garanti Bankası, Akbank ve Türk Ekonomi Bankası Şubelerinden ve Kredi Garanti Fonu Anonim Şirketi nden bilgi alınabilecektir. 26

4. KATILIM ÖNCESİ MALİ YARDIM ARACI (IPA) Avrupa Birliği 2007 2013 dönemi için aday ve potansiyel aday ülkelere sağlanacak tüm katılım öncesi mali yardımları tek bir program çerçevesinde toplamıştır. Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (Instrument for Pre-Accession Assistance - IPA) olarak adlandırılan bu sistem çerçevesinde, Türkiye ye sunulacak AB mali yardımları, AB Üyesi Ülkelerde uygulanan yaklaşıma uygun olarak kullandırılacaktır. IPA nın Amacı ve Kapsamı Nedir? IPA nın temel amacı, aday ülkeleri üyelik sonrası Yapısal ve Uyum Fonlarının programlaması, yönetim ve uygulamasına hazırlamaktır. IPA ile birlikte AB tarafından daha önce uygulanmakta olan PHARE, ISPA, SAPARD ve Türkiye için Katılım Öncesi Mali Yardım gibi araçlar yürürlükten kaldırılmış bulunmaktadır. IPA kapsamında beş bileşen bulunmaktadır: Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma Bölgesel ve Sınır Ötesi işbirliği Bölgesel Kalkınma İnsan Kaynaklarını Geliştirme Kırsal Kalkınma-IPARD IPA kapsamında sunulacak yardımlardan aday ve potansiyel aday olmak üzere iki grup ülke yararlanacaktır. Aday ülkeler yukarıda belirtilen tüm bileşenler çerçevesinde yardım alabilecek, ancak potansiyel aday ülkeler yalnızca 1. ve 2. bileşen kapsamında sunulacak yardımlardan yararlanabilecektir. Tablo 16: IPA Kapsamında Yararlanıcı Olan Aday ve Potansiyel Aday Ülkeler Aday Ülkeler Türkiye, Hırvatistan, Makedonya. Potansiyel Aday Ülkeler Arnavutluk, Bosna-Hersek, Sırbistan, Karadağ. Kaynak: http://ipa.stb.gov.tr/katilimoncesimaliyardimaraci.aspx IPA Bütçesi Nedir? 2007 2013 döneminde IPA kapsamında tüm aday ve potansiyel aday ülkelere sağlanacak yardımın toplam miktarı 11.5 Milyar Avro dur. Türkiye ye 2007 2010 dönemi için ayrılan miktara bakacak olursak; bu dönemde tüm bileşenler kapsamında Türkiye ye toplam 2. 256 Milyar Avro mali yardım verilecektir. Tablo 17: MIFF Kapsamında Türkiye ye Yapılan Bileşen Bazlı Mali Tahsisatlar(Milyon Avro) Bileşenler 2007 2008 2009 2010 2007-2010 Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma 252,2 250,2 233,2 211,3 946,9 Sınır Ötesi İşbirliği 6,6 8,8 9,4 9,6 34,4 Bölgesel Kalkınma 167,5 173,8 182,7 238,1 762,1 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi 50,2 52,9 55,6 63,4 222,1 Kırsal Kalkınma 20,7 53,0 85,5 131,3 290,5 Toplam 497,2 538,7 566,4 653,7 2 256 Kaynak: Avrupa Komisyonu, MIFF, 2006. 27

IPA Sürecinde Kurumsal Yapılanma Ne Şekildedir? IPA nın 3, 4 ve 5. bileşenleri çerçevesinde ülkemizde oluşturulacak kurumsal yapılanma üyelik sonrası AB Yapısal Fon mevzuatının uygulanması için gerekli olan yapıların oluşturulmasına temel teşkil edecektir. Bu doğrultuda, IPA sürecinde yer alacak kuruluşlar belirlenmiştir (Şema 1). ABGS, IPA nın tüm bileşenlerini koordine etmekten sorumlu Ulusal IPA Koordinatörü (NIPAC); DPT, IPA nın 3. ve 4. bileşenleri çerçevesinde Stratejik Koordinatör; Hazine Müsteşarlığı, yardımın mali yönetiminden sorumlu Ulusal Fon; IPA nın 3, 4 ve 5. bileşenleri ile ilgili Bakanlıklar (Sanayi ve Ticaret, Çevre ve Orman, Ulaştırma, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı) ise Program Otoritesi görevini üstlenmiştir. Sistemin mali kontrol görevini Hazine Müsteşarlığı Kontrolörler Kurul Başkanlığı, projelerin mali uygulamasını ise Merkezi Finans ve İhale Birimi yerine getirecektir 36. IPA Programın uygulanmasına ilişkin hususlar, 12. 06. 2007 tarih ve 2499/2007 sayılı Komisyon Uygulama Tüzüğü ile belirlenmiştir. Avrupa Birliği tarafından ülkemize sağlanan hibe niteliğindeki fonların yönetiminde yer alan kurumsal aktörlerin görev tanımlarını belirleyen 2001/41 sayılı Başbakanlık Genelgesi 2007 2013 döneminde yürürlükte olacak olan IPA ile uyumlu olacak şekilde revize edilecektir. Genelgeye ilişkin çalışmalar halen devam etmektedir. Böylece, yeni dönemde Ülkemizin üyelik sonrası dönemde yararlanacağı Yapısal Fonlar ve Uyum Fonunun yönetimine ilişkin kurumsal kapasiteyi daha ileri bir düzeyde oluşturmasına katkı sağlanacaktır. Oluşacak bu kapasite, fonların daha yüksek oranlarda kullanılabilmesini doğrudan etkileyecektir. Şekil 4: IPA Kurumsal Yapılanması Kaynak: http://ipa.stb.gov.tr/katilimoncesimaliyardimaraci.aspx 28 Yapısal fonların adaylık dönemindeki yansımasını büyük ölçüde IPA nın Bölgesel Kalkınma ve İnsan kaynaklarının Geliştirilmesi Bileşenleri oluşturmaktadır. Bu çerçevede, öncelikli olarak IPA nın Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşenlere yönelik Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı koordinasyonunda 2007 2013 yıllarını kapsayacak şekilde Stratejik Çerçeve Belgesi hazırlanmıştır. Bu belge, söz konusu dönemde 36 http://ipa.stb.gov.tr/katilimoncesimaliyardimaraci.aspx