Evde Yardımcı veya Bakıcı çalıştırma Hakkında Bilgi ve Tavsiyeler Tipps und Informationen zur Beschäftigung von Haushaltshilfen und Pflegenden in türkischer Sprache
Broşürü isteyebileceğiniz adres / Bezugsadresse Landeshauptstadt München Sozialreferat Amt für Soziale Sicherung Abt. Hilfen im Alter und bei Behinderung Orleansplatz 11 81677 München Telefon: 089 / 233-48351 Fax: 089 / 233-48378 E-Mail: altenundbehindertenhilfe.soz@muenchen.de Internet: www.muenchen.de/soz/altenhilfe Download: www.muenchen.info/soz/pub/gesamtliste.html
Evde yardımcı veya bakıcı çalıştırma hakkında bilgi ve tavsiyeler Bakıma muhtaç olan bir çok kimse, kendi evinde, alışık olduğu ortamda bakımının yapılmasını arzu ediyor. Çok zaman gerekli yardım, hasta yakınları veya aile fertleri tarafından yeterli kapsamda yapılmıyor veya yapılamıyor. Bu nedenle bakıma muhtaç kimseler, seyyar bakım hizmetlerinin yanı sıra, bakımının evde yapılması için kendisi bir bakıcıyı görevlendiriyor. Bakım için işe alınan bu kimse ile meydana gelen iş ve vekalet ilişkisinin, yasalara uygun olması için bazı şartların yerine gelmesi zorunludur. Bakıcı veya ev işlerine yardım edecek birini çalıştırmayı düşünüyorsunuz. Veya böyle bir kimse evde çalışıyor, ancak doğru bir iş yaptığınızdan emin değilsiniz. O zaman genel bilgi açısından kılavuz özelliğini taşıyan bu broşür size yardımcı olacaktır, ancak bu broşür tüm bilgileri ayrıntılı olarak içermez. Ayrıntılı bilgi için lütfen belirtilen bürolara başvurunuz. Sizin şahsi bakım ihtiyacınıza göre, gerekli iş saati ve ödenecek ücret açısından birbirinden farklı iş ilişkileri ortaya çıkar. Elinizdeki broşür size kolaylık sağlaması açısından iki bölümden meydana gelmektedir: A Çalışma şekilleri Bu bölümde size çeşitli iş ilişkilerini açıkladık. B Dış ülkelerden gelen elemanlar Bu bölümde dış ülkeden gelen personelin çalıştırılması hakkında bilgiler bulacaksınız, çünkü bu çalışanlar grubu için özel kurallar geçerlidir. 3
A Çalışma Şekilleri 1. Minijob Bir kimseye yaptığı iş dolayısıyla ödenen ücret genellikle ayda 400,- Euro yu geçmiyorsa, evde düşük kapsamlı iş söz konusudur. Düşük kapsamlı işte çalışan bu kimselere ödediğiniz aylıktan başka, siz işveren olarak şu anki duruma göre aylığın 12,67 % sini sosyal güvenlik primleri ve vergi olarak ve de 1,6 % sını kaza sigortası primi olarak götürü tutarda üstlenmeniz gerekmektedir. Bir kimsenin yaptığı işin süresi sözleşmeyle en fazla iki ay veya 50 iş günü ile sınırlandırılmış ve yapılan iş mesleki faaliyet değilse, mevsimlik iş sözkonusudur (örneğin okul tatili esnasında). Kısa dönem mevsimlik işçiler için ödenen prim ve vergiler, düşük kapsamlı işte çalıştırılanlardan başka kurallara tabidir. Bu konuda ayrıntılı bilgiyi Minijob-Zentrale den alabilirsiniz. rumda mecburi primler doğrudan doğruya banka hesabınızdan kesilir ve sorumlu büroya iletilir. Bu konu ile ilgili bilgileri şuradan alabilirsiniz: Minijob-Zentrale der Deutschen Rentenversicherung Knappschaft Bahn-See 45115 Essen Telefon: 01801 / 20 05 04 www.minijob-zentrale.de İş ilişkisi, Haushaltsscheckverfahren çek defteri usulü ile Minijob- Zentrale ye kayıt ettirilir, bu du- 4
2. Midijob Burada çalışma karşılığı ödenen aylık ücretin miktarı 400,01 Euro ile 800,- Euro arasındadır. Siz işveren olarak yanınızda çalıştırdığınız kimsenin örneğin bir vergi karnesi olmasına ve bağlı olduğu hastalık kasasına bildirimde bulunulmasına dikkat edeceksiniz. Bu grupta çalışanlar Mini- Job-Zentrale nin yetki alanına girmez, ancak Internet sayfasında yararlı bilgiler bulunmaktadır. www.minijob-zentrale.de Arbeitnehmer Niedriglohnjobs Ayrıntılı bilgiyi yetkili hastalık kasaları da vermektedir. 3. Diğer iş ilişkileri Eğer bir iş ilişkisi yukarda belirtilen süre vaya miktar sınırlaması olmadan taraflar arasında kararlaştırılıyorsa, iş hukukunda yer alan diğer düzenlemeler geçerli olur (sosyal güvenlik primleri, gelir vergisi v.s.). Ayrıntılı bilgiyi yetkili hastalık kasaları da vermektedir. Zentralfinanzamt München Telefon: 089 / 12 52-0 dan bilgi alabilirsiniz. Lütfen telefonda işveren bölümü ile görüşmek istediğinizi bildirin. Soyadınızın baş harfine göre yetkili memura bağlanacaksınız. Buradan olası vergi indirimleri hakkında da bilgi alabilirsiniz. Sosyal sigorta hakkında bilgi almak için: Deutsche Rentenversicherung Ücretsiz servis telefonu: 0800 / 101 35 38 nu arayın. 5
4. Serbest çalışanlar Eğer ev işlerine yardımcı olacak kimseyi veya bakıcıyı serbest meslek sahibi olarak çalıştırmak istiyorsanız, serbet meslek faaliyetinin varlığından emin olmanız gerekir. İspat vasıtası olarak aşağıdaki belgeler geçerlidir, örneğin: Finanzamt tan verilmiş, serbest meslek icra edildiğini gösteren onay belgesi ve Ek olarak bakım hizmeti vermeyen yalnızca ev işlerine yardım eden personelden ticari faaliyet ruhsatını göstermesini talep edin. Tıbbi alana dahil şifa verici nitelikte bir meslek icra edenlerin, (uzman bakım personeli) faaliyette bulunabilmek için ticari faaliyet ruhsatına ihtiyacı yoktur. Alman Emeklilik Sigortasından alınmış, mecburi sigortaya tabi bir iş mi yapılıyor yoksa sigorta mecburiyetinden muaf bir serbest meslek faaliyeti söz konusu sorusunun cevabını içerecek bir onay belgesi. 6
Evde bakıcı veya yardımcı çalıştırma hakkındaki Bilgibroşürü için tamamlayıcı ek yaprak Bu ek, broşürün 7 ile 10 uncu sayfası arasında yer alan, yabancı eleman çalıştırma konusundaki bölüme ilişkindir. Yabancı elemanların çalışma izinleri hakkında, 01.05.2011 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır: Avrupa Birliği' ne yeni katılan Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Slovakya Cumhuriyeti, Slovenya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan vatandaşları, Almanya dahilinde, iş gücü serbest dolaşım hakkından yararlanırlar. Çalışmaya başlamadan önce Avrupa Birliği çalışma izni Arbeitsgenehmigung EU için başvurmak zorunda değillerdir. Üye devletlerden Bulgaristan ve Romanya ülkelerinin vatandaşları, 01.05.2011 tarihinden sonra da en geç 31.12.2013 tarihine kadar, çalışma izni Arbeitsgenehmigung- EU almak zorundadırlar. İş gücü serbest dolaşım hakkından yararlanamayan yabancı elemanların (örneğin Avrupa Birliğine dahil olmayan ülkelerin vatandaşları, Bulgaristan ve Romanya vatandaşları) çalışma izni başvuruları, 01.05.2011 tarihinde yürürlüğe giren yeni bir usule tabidir. Yukardaki tarihten itibaren çalışma izni ile ilgili her konuda başvuru bürosu, aşağıdaki adrestedir:
Zentrale Auslands- und Fachvermittlung (ZAV) Villemombler Str. 76 53123 Bonn ZAV bünyesinde 6 yerel grup oluşturulmuştur, Team 315 Bavyera Bölge Müdürlüğü aşağıdaki adrestedir: Kapuzinerstr. 26 80337 München Ayrıntılı bilgiyi İnternet adresi www.zav.de Arbeitsmarktzulassung altında bulabilirsiniz veya 01.05.2011 tarihinden itibaren 0228 713-2000 numaralı servis telefonunu arayabilirsiniz. Önemli bilgiler: Ev işlerini yapacak personel, hasta veya yaşlı bakıcısı veya bakıcı yardımcısı kimseler, eğer yukarda belirtilen Avrupa Birliği' ne dahil bir ülkenin vatandaşı iseler 01.05.2011 tarihinden itibaren çalışma iznine gerek duymadan işbaşı yapabilirler. Bulgaristan ve Romanya vatandaşları için eski usul (EU çalışma izni) geçerlidir. ZAV ilke olarak bütün sorularınızı cevaplandıracak, uygun personelin bulunması ve seçiminde size yardımcı olacaktır. Landeshauptstadt München Sozialreferat Amt für Soziale Sicherung Abt. Hilfen im Alter und bei Behinderung Orleansplatz 11 81667 München Mart 2011 tarihindeki güncel bilgiler Einlegeblatt für die Broschüre Tipps und Informationen zur Beschäftigung von Haushaltshilfen und Pflegenden in türkischer Sprache
B Dış ülkeden gelen elemanlar Eğer evde yabancı bakım personeli çalıştırmak istiyorsanız, başvuracağınız ilk resmi daire, kural olarak yetkili Arbeitsagentur dur. (İrtibat bilgileri için bakınız sayfa 10). Arbeitsagentur iş hukunun öngördüğü kurallara uyulup uyulmadığını ve çalışma izninin verilip verilmeyeceğini ve eğer verilebiliyorsa hangi şartların yerine gelmesi gerektiğini kontrol eder. Aşağıdaki ülkelerin vatandaşları çalışma izni almak zorunda değildir: Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İtalya, İspanya, İsveç, İsviçre, İzlanda, Kıbrıs Cumhuriyeti, Liechtenstein, Lüksemburg, Malta, Norveç, Portekiz, Yunanistan. Avrupa Birliğine yeni katılan ülkelerin vatandaşlarına özel hükümler uygulanır: Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Romanya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Slovenya ve Macaristan Ev dahilinde çalışma sözkonusu ise, iki birbirinden farklı meslek grubu arasında ayırım yapılır: 1. Uzman bakım personeli 2. Ev işlerinde yardımcı Açıklamaları sayfa 8 ve 9 da bulacaksınız. Bu kimselerin sadece muhtarlıkta ikamet kayıtlarını yaptıracaklar veya Yabancılar Dairesi ne başvuracaklardır (Kreisverwaltungsreferat München). 7
1. Uzman bakım personeli Burada sözkonusu olan kimseler hasta bakıcı ve hemşireler ile yaşlı bakım bakımı konusunda eğitilmiş kimselerdir. Avrupa Birliğine yeni katılan ülkelerin vatandaşları, Almanya da çalışabilmek için Arbeitsgenehmigung EU. (bakınız sayfa 7) yani Avrupa Birliği çalışma izni almaları gerekmektedir. Eğer bu ülkelerin vatandaşı bir kimseyi çalıştırmak istiyorsunuz ve bu kimse çalışmak için ilk defa geliyorsa, siz gelecekteki işveren olarak, yetkili Arbeitsagentur a bir dilekçe ile başvurmak zorundasınız. bu faaliyeti icra edebilecek Alman veya Almanlara eş çalışma imkanlarından yararlanan yabancıların olmaması ve önerilen çalışma şartlarının (örneğin ücret, iş saati) aynı işi yapan Alman personelin çalışma şartlarından daha ağır olmaması. Hasta bakıcı yardımcısı olarak ilk defa gelecek olanlara, genel olarak şu anda Arbeitsgenehmigung- EU yani Avrupa Birliği çalışma izni verilmemektedir. Arbeitsagentur gerekli işlemlere başlar ve aşağıdaki şartların yerine gelip gelmediğini kontrol eder: kendisine önerilen faaliyeti icra edebilmek için en az 3 senelik kalifiye bir meslek eğitimini tamamlamış olmak (asli meslek olarak!) 8
2. Ev işlerinde yardımcı Bu kimseler yükü azaltma amacıyla, evin idaresi çerçevesinde gerekli işleri yaparlar. Bu kimselerin ev işlerinde çalışabilmelerinin önşartı, evde 45 a SGB XI in (Sosyal Yasa 11. cilt) tanımladığı şekilde bakıma muhtaç bir kimsenin bulunmasıdır. Çalışma izni işlemlerinin başlaması için yetkili Arbeitsagentur a bir dilekçe ile başvurmak zorundasınız. Bakıma muhtaç olduğunuzu örneğin şu belgelerle ispat edebilirsiniz: Bakım kasasının bakım basamağınızı gösteren yazılı kararı Gözleri görmeyen kimselerin sakatlık kimliğindeki harf kaydı yeterlidir. Ev işlerinde yardımcı olarak çalışanlar, 01.01.2010 tarihinden itibaren bakım için gerekli günlük işleri de yapabilirler. Vücut bakımında (örn.: yıkanırken), yemek yerken, tuvalete giderken, ev içinde ve dışında hareket ederken basit bir şekilde destek vermek bu kapsama girer. Ev işlerinin yanı sıra bakım konusunda hangi yardımların yapılacağı, iş sözleşmesinde taraflar arasında kararlaştırılmalıdır. Estonya, Letonya ve Litvanya vatandaşlarına Agentur für Arbeit şu anda ev işleri için çalışma izni vermemektedir. Diğer Avrupa Birliği ne yeni katılan ülkelerin vatandaşları (Bulgaristan, Polonya, Romanya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Slovenya ve Macaristan) ev işlerinde yardımcı olarak çalışmak istiyorlarsa, uzman bakım personeli gibi Arbeitsgenehmigung-EU yani Avrupa Birliği çalışma izni almak zorundadırlar. 9
Ev işlerinde çalışanlara bakım personelinden farklı kurallar geçerlidir: Toplu sözleşme/yerel kurallara uyarınca tam gün üzerinden (haftada 39 saat) çalışılacak ve sadece evin idaresi kapsamına giren faaliyetler icra edilecektir. İşveren yanında çalıştırdığı kimseye, kalabileceği uygun bir yer göstermek zorundadır. Agentur für Arbeit a verdiğiniz dilekçede yanında çalıştıracağınız kimseyi adı ve soyadı ile belirleyebilirsiniz (örneğin bu kimseyle daha önceden tanışıyorsanız) veya Arbeitsagentur size dış ülkelerden bu işe talip olan kimseleri önerebilir. Bu konuyla ilgili bilgileri aşağıdaki Internet adresinde bulabilirsiniz www.arbeitsagentur.de Bürgerinnen und Bürger Arbeit und Beruf Vermittlung Haushaltshilfen Yukarda belirtilen meslek gruplarının istihdamı hakkında ayrıntılı bilgiyi ve yabancı işçilerin çalışma izni alma usulü hakkında bütün soruların cevabını aşağıdaki adresten alabilirsiniz. Agentur für Arbeit München Kapuzinerstr. 26 80337 München Çalışma izni işlemleri için telefon numaraları 089 / 51 54 8033 veya 089 / 51 54 8034 veya 089 / 51 54 8035 Fax: 089 / 51 54-6678 E-Mail: Muenchen@arbeitsagentur.de 10
3. Yabancı ülkelerdeki aracı firmaların eleman göndermesi Dış ülkelerdeki aracı firmalar da bakım ve ev işlerinde çalışmak üzere eleman göndermektedirler. Avrupa Topluluğuna yeni katılan ülkelerde bakım ve ev işleri branşında hizmet veren kurumlar, çalışanlarını Almanya ya işçi olarak gönderebilir. Şu şartların yerine gelmesi gereklidir: Bu kurumlar kendi ülkelerinde de işletme olarak bu branşta faaliyet gösteriyor olmalı ve Firma ev dahilinde yapılacak işin organizasyonunu ve sorumluluğunu üstlenmeli. Yanınızda çalışan eleman sizin değil, bağlı olduğu dış ülkedeki işveren firmanın talimatlarına uymak zorundadır. Bakım ve ev işlerinde çalışmak üzere gelen eleman sizinle birlikte yaşamaya başladıktan (uyumak, yemek yemek v.s.) sonra, iş ilişkisinin sizinle çalışan arasında oluştuğunu kabul etmek gerekir. Bundan sonra dış ülkeden gelen personel hakkında yerine getirilmesi gerekli şartlar devreye girer (bakınız yukarda 1 ve 2 numaralı başlıklar). Konuyla ilgili bilgileri aşağıdaki bürodan alabilirsiniz: Zentralen Auslands- und Fachvermittlung (ZAV) der Bundesagentur für Arbeit Villemombler Str. 76 53123 Bonn Telefon: 0228 / 713 14 14 11
4. Serbest çalışan bakım elemanları Gazete veya Internet üzerinden ilan vererek serbest olarak mesleki faaliyette bulunan kimseler, dolaşım hakkından yararlanarak Avrupa Topluluğu sınırları içinde çalışabilirler. Ancak bu alternatifin bazı yasal düzenlemeleri bertaraf etmek amacıyla kullanılmaması gerekir (örneğin iş saati yönetmeliği). Serbest meslek icraatı olup olmadığı, sizin elemanla aranızdaki iş ilişkisini tanımlamanıza değil, çalışma durumunun somut biçimine bağlıdır. Burada da geçerli olan kural şudur: Serbest çalışan kimse, sizin hanenizde yaşıyor ve sizin verdiğiniz talimatları yerine getiriyorsa, iş ilişkisi sizinle bu kimse arasında meydana gelmiştir ve bu iş ilişkisine yabancı işçilerin uymak zorunda oldukları yasal kurallar uygulanır. (bakınız sayfa 7 den itibaren) Ayrıca şu noktaya değinmek istiyoruz: İlke olarak şizin evinize taşınan veya sizinle birlikte yaşayan kimselerin muhtarlıkta ikametgah kaydı yaptırmaları gerekmektedir. Bu kayıt taşınma tarihinden itibaren 2 hafta içinde yapılmalıdır. İkamet kaydı konusunda Kreisverwaltungsreferat München yetkilidir (bakınız www.muenchen.de KVR Bürgerbüro) 12
Mali yardımlar Kendi mali imkanlarınızın gerekli yardımı karşılamak için yeterli olup olmadığından emin değilseniz, Münih Belediyesi nin Sozialbürgerhausları size yardımcı olacaktır. Lütfen hangi Sozialbürgerhaus un yetkili olduğunu tesbit edin (oturduğunuz semte bağlı) ve danışma için telefonla randevu alın. Sozialbürgerhauslar hakkında bilgiyi Internet te www.muenchen.de/sbh adresinde de bulabilirsiniz. 13
Lütfen şu noktaları göz önünde bulundurun... Kaçak çalışma veya kaçak işçi çalıştırma para cezasını veya cezai takibatı gerektiren yasa dışı bir davranıştır. Kalifiye olmayan eleman size zarar verebilir ve bakım konusunda yapılacak hatalar sağlık durumunuzun kötüleşmesine yol açabilir. Dil konusundaki yetersizlikler yanlış anlamalara yol açabilir ve bu durum her iki tarafa da sıkıntı verir. Hastalık veya kaza durumunda işveren mali risklerden şahsen sorumludur. 14
Yayınlayan / Impressum Landeshauptstadt München Sozialreferat Amt für Soziale Sicherung Abt. Hilfen im Alter und bei Behinderung Orleansplatz 11 81667 München Telefon: 089 / 233-48351 Fax: 089 / 233-48378 E-Mail: altenundbehindertenhilfe.soz@muenchen.de Internet: www.muenchen.de/soz/altenhilfe Fotos: Titelbild & Foto S. 4 - www.fotolia.de alle anderen Fotos - www.istockphoto.com Layout: Uta Börger www.in-wort-und-bild.net Druck: Stadtkanzlei München Stand: März 2010