T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 20142012 YILI ALANSAL YILI YAĞIŞ YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA
T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 2014 YILI ALANSAL YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Hidrometeoroloji Şube Müdürlüğü MAYIS 2015-ANKARA
İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 2. KÜRESEL YAĞIŞ... 2 3.GENEL DURUM... 3 3.1. Yıllara Göre Yağış Dağılımı... 5 4. BÖLGELERE GÖRE YAĞIŞLAR... 6 4.1. Marmara Bölgesi... 7 4.2. Ege Bölgesi... 8 4.3. Akdeniz Bölgesi... 10 4.4. İç Anadolu Bölgesi... 11 4.5. Karadeniz Bölgesi... 13 4.6. Doğu Anadolu Bölgesi... 14 4.7. Güneydoğu Anadolu Bölgesi... 15 5. MEVSİMLİK YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ... 18 6. AYLIK YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ... 20 7. GÜNLÜK MAKSİMUM YAĞIŞLAR... 21 8. KAYNAKLAR... 22
1. Türkiye, iklim kuşaklarından ılıman kuşak ile subtropikal kuşak arasında yer alır. Türkiye'nin coğrafî konumu ve yer şekilleri farklı iklim tiplerinin oluşmasına yol açmıştır. Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması, kıyılar boyunca yüksek sıradağların uzanması, ani yükselti değişiklikleri ve kıyıya olan uzaklık, iklim özelliklerinin kısa mesafelerde farklılaşmasına sebep olmaktadır. Yurdumuzun güney bölgeleri, subtropikal iklimlere benzer Akdeniz ikliminin etkisi altında olup yazlar kurak ve çok sıcak, kış mevsimi ise yağışlı ve ılık geçmektedir. Kuzey kesimlerde her mevsim yağışlı olan Karadeniz İkliminin etkisi görülür. İç bölgeler sıradağlarla çevrelenmiş olduğundan az yağış alan step iklimi özelliği taşır. İklim özelliklerine bağlı olarak yağış miktarı da farklılıklar gösterir. Türkiye de yağış dağılışı, alansal dağılımda olduğu gibi zamansal dağılımda da çok çeşitlilik gösterir. En fazla yağışı, yıllık yağışın % 37 si ile kış mevsiminde alırken, onu %28 ile ilkbahar, %24 ile sonbahar mevsimi takip ederken en az yağış %11 ile yaz mevsiminde görülmektedir. Akdeniz, Ege, Marmara ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi yıllık yağışının çoğunu kışın alırken, İç ve Doğu Anadolu ilkbaharda alır. Karadeniz Bölgesi ise her mevsim yağışlı geçmektedir. Bu çalışmada ülkemizi temsil edebilecek seçilmiş 255 adet istasyona ait veriler kullanılmıştır. Bu istasyonların aylık ve yıllık toplam yağış miktarı, yağışlı günler sayısı, günlük maksimum yağış miktarı vb. veriler değerlendirilmiştir. Yağış normalleri için 1981-2010 periyodu kullanılmıştır. Yağış dağılışı, normal ve anomali haritaları Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak hazırlanmıştır. 1
2014 yılında küresel ortalama yağışlar 1033mm (40.7 inç) lik 1961-1990 ortalamasından 0.52 mm daha azdır. Aşağıdaki küresel 2014 yılı yağış anomali haritasında (Şekil 1) görüldüğü gibi Amerika Birleşik Devletlerinin kuzeyinde, Orta ve Güneydoğu Avrupa, Orta Rusya ve Paraguay ın güneyinde rekor yağışlar görülürken, Güneydoğu Rusya, Doğu Çin, Güney Pakistan, Güneydoğu İspanya ve Venezuela nın batısında kuraklık rekorları kırılmıştır. Şekil 1. 2014 Yılı Karasal Yağış Anomalisi (NOAA, 2015) Şekil 2. Dünya Zamansal Yağış Anomalisi (NOAA, 2015) 2
Ülkemiz genelinde 1981-2010 periyodu yıllık alansal yağış normali 574 mm civarındadır. Yağışlar genellikle kış aylarında gerçekleşmekte, özellikle Doğu Karadeniz, Kıyı Ege ve Akdeniz Bölgesi daha fazla yağış almaktadır. Uzun yıl yağış değerlerine göre en çok yağış alan iller arasında Artvin ve Rize görülürken, en az yağış alan yerler sıralamasında Aksaray ve Iğdır başta gelmektedir (Şekil 3). Şekil 3. Alansal Yağış Normalleri (1981 2010) 2014 yılında (01 Ocak 31 Aralık) Türkiye genelinde ortalama olarak 591,8 mm yağış kaydedilmiştir. Yağışlar Karadeniz Bölgesi nde Rize, Artvin, Trabzon, Bartın, Zonguldak ve Düzce de; Marmara Bölgesi nde Yalova, Edirne, Kırklareli, Bursa, Tekirdağ, İstanbul ve Kocaeli de Akdeniz Bölgesi nde Antalya da; Ege Bölgesi nde ise Muğla da 800 mm nin üzerinde gerçekleşmiştir. İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinin önemli kısımlarıyla Ege, Akdeniz ve Karadeniz Bölgesinin bazı kesimlerinde yağışlar 400-600 mm aralığında gerçekleşmiştir. En düşük yağış 395 mm ile Aksaray da tespit edilmiştir.(şekil 4). 3
Şekil 4. 2014 Yılı Alansal Yağış Dağılımı 2014 yılında yağışlar, normallerine yakın bir değere (% 3,1) ulaşırken, 2013 yılına göre de % 21,5 oranında artış göstermiştir. Normaline göre artış gösteren illerin başında Edirne (% 55), Kırklareli (% 51) ve Tekirdağ (% 43) gelmektedir. Normaline göre azalmanın en çok görüldüğü yerler ise Elazığ (% 23), Muş (% 24) ve Bingöl (% 29) olmuştur. Yıl içinde yağışlı gün sayısı, Hopa, Rize, Ardahan ve Şile merkezlerinin de yer aldığı Karadeniz bölgesinde 150 gün civarındayken Kilis, Mersin ve Gaziantep çevrelerinde 50-60 güne kadar düşmektedir (Şekil 5). Şekil 5. 2014 Yılı Yağışlı Günler Sayısı. 4
3.1. Yıllara Göre Yağış Dağılımı Yıllara göre yağış dağılımı incelendiğinde, çok kurak geçen 2008 yılından sonra yağışlı bir dönem başlamıştır. 2013 yılında tekrar gözlenen kuraklık bu yıl yerini biraz daha yağışlı bir döneme bırakmıştır. (Şekil 6 ve Şekil 7). Şekil 6. Yıllara Göre Türkiye Geneli Alansal Yağışları Şekil 7. Türkiye Geneli Alansal Yağışların Değişim Oranları 5
Ülkemiz 2014 yılında (01 Ocak 31 Aralık) ortalama 591,8 mm yağış almıştır. Yağışlar normalinden 18 mm, geçen yıl yağışından ise 105 mm civarında daha fazla gerçekleşmiştir (Tablo 1). Genel olarak Akdeniz ve Karadeniz bölgesi normallerine yakın yağış değerlerine ulaşırken, yağışın azaldığı Doğu ve Güneydoğu Anadolu dışındaki bölgelerimiz normallerinden fazla yağış almıştır. Geçen yıl yağışlarına göre bütün bölgelerde artış görülmektedir. BÖLGE Tablo 1. Yıllık Toplam Alansal Yağış YAĞIŞ (mm) BÖLGELERİMİZİN YAĞIŞ DURUMLARI (01 Ocak 2014-31 Aralık 2014) NORMALİ (mm) GEÇEN YIL (mm) ARTMA-AZALMA ORANI NORMALE GÖRE (%) GEÇEN YILA GÖRE (%) Türkiye Geneli 591.8 574.0 486.9 3,1 ARTMA 21,5 ARTMA Marmara 841.4 658.2 646.6 27,8 ARTMA 30,1 ARTMA Ege 682.8 594.5 646.3 14,8 ARTMA 5,6 ARTMA Akdeniz 653.2 667.1 519.7-2,1 AZALMA 25,7 ARTMA İç Anadolu 461.8 404.7 300.3 14,1 ARTMA 53,8 ARTMA Karadeniz 694.6 697.2 589.5-0,4 AZALMA 17,8 ARTMA Doğu Anadolu 489.0 554.4 432.4-11,8 AZALMA 13,1 ARTMA Güneydoğu Anadolu 491.0 529.4 446.3-7,3 AZALMA 10,0 ARTMA 2014 yılı yağış verileri bölgesel olarak değerlendirildiğinde en fazla yağış 841 mm ile Marmara Bölgesi nde gerçekleşmiştir. En az yağış ise 462 mm ile İç Anadolu Bölgesi nde kaydedilmiştir (Şekil 8). 6
Şekil 8. 2014 Yılı Alansal Yağışlarının Geçen Yıl ve Normali ile Karşılaştırılması. 4.1. Marmara Bölgesi 2014 yılı alansal yağış ortalaması 841 mm, normali 658 mm, geçen yıl yağışı ise 647 mm dir. Yağışlarda normaline göre % 28, geçen yıl yağışına göre ise % 30 artış gözlenmiştir (Şekil 9 ve Şekil 10). Şekil 9. Yıllara Göre Alansal Yağış Dağılımı. Şekil 10. Alansal Yağışların Değişim Oranları 7
YAĞIŞ (MM) Marmara Bölgesi nde en fazla yağış alan iller Yalova ve Edirne dir. En az yağış alan yerler ise Balıkesir ve Bilecik tir (Şekil 11). MARMARA BÖLGESİ 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Balıkesir Bilecik Bursa Çanakkale Edirne İst-Sarıyer Kırklareli Kocaeli Sakarya Tekirdağ Yalova NORMAL 2013 2014 Şekil 11. İllere Ait Yağışlar 4.2. Ege Bölgesi 2014 yılı alansal yağış ortalaması 683 mm, normali 594 mm, geçen yıl yağışı ise 646 mm dir. Yağışlarda normaline göre % 15, geçen yıl yağışına göre ise % 6 artış gözlenmiştir (Şekil 12 ve Şekil 13). Şekil 12. Yıllara göre yağış dağılımı. 8
YAĞIŞ (MM) Şekil 13. Alansal Yağışların Değişim Oranları Ege Bölgesi nde en fazla yağış alan yer Muğla, en az yağış alan il ise Afyonkarahisar dır (Şekil 14). EGE BÖLGESİ 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Afyonkarahisar Aydın Denizli İzmir Kütahya Manisa Muğla Uşak NORMAL 2013 2014 Şekil 14. İllere Ait Yağışlar 9
4.3. Akdeniz Bölgesi 2014 yılı alansal yağış ortalaması 653 mm, normali 667 mm, geçen yıl yağışı ise 520 mm dir. Yağışlar normallerine göre % 2 azalma, geçen yıl yağışına göre % 26 artış göstermiştir (Şekil 15 ve Şekil 16). Şekil 15. Yıllara Göre Alansal Yağış Dağılımı Şekil 16. Alansal Yağışların Değişim Oranları Akdeniz Bölgesi nde en fazla yağış Antalya da, en az yağış ise Kahramanmaraş ta görülmektedir (Şekil 17). 10
YAĞIŞ (MM) AKDENİZ BÖLGESİ 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Adana Antakya Antalya Burdur Isparta K.Maraş Mersin Osmaniye NORMAL 2013 2014 Şekil 17. İllere Ait Yağışlar 4.4. İç Anadolu Bölgesi 2014 yılı alansal yağış ortalaması 462 mm, normali 405 mm, geçen yıl yağışı ise 300 mm dir. Yağışlarda normaline göre % 14, geçen yıl yağışına göre ise % 54 artış gözlenmiştir (Şekil 18 ve Şekil 19). Şekil 18. Yıllara Göre Alansal Yağış Dağılımı 11
YAĞIŞ (MM) Şekil 19. Alansal Yağışların Değişim Oranları İç Anadolu Bölgesi nde en fazla yağış Çankırı da, en az yağış Nevşehir ve Aksaray da görülmektedir (Şekil 20). İÇANADOLU BÖLGESİ 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Aksaray Ankara Çankırı Eskişehir Karaman Kayseri Kırıkkale Kırşehir Konya Nevşehir Niğde Sivas Yozgat NORMAL 2013 2014 Şekil 20. İllere Ait Yağışlar 12
4.5. Karadeniz Bölgesi 2014 yılı alansal yağış ortalaması 695 mm, normali 697 mm, geçen yıl ortalaması ise 590 mm dir. Normallerine göre % 0,4 azalma, geçen yıl yağışlarına göre % 18 artış gözlenmiştir (Şekil 21 ve Şekil 22). Şekil 21. Yıllara Göre Alansal Yağış Dağılımı Şekil 22. Alansal Yağışların Değişim Oranları 13
YAĞIŞ (MM) Karadeniz Bölgesi nde en fazla yağışın Rize ye düştüğü görülmektedir. En az yağış Amasya ve Tokat tadır (Şekil 23). KARADENİZ BÖLGESİ 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Amasya Artvin Bartın Bayburt Bolu Çorum Düzce GiresunGümüşhaKarabükKastamo Ordu Rize Samsun Sinop Tokat TrabzonZonguldak NORMAL 2013 2014 Şekil 23. İllere Ait Yağışlar 4.6. Doğu Anadolu Bölgesi 2014 yılı alansal yağış ortalaması 489 mm, normali 554 mm, geçen yıl yağışı ise 432 mm dir. Yağışlarda normaline göre % 12 azalma, geçen yıl yağışına göre ise % 13 artış gözlenmiştir (Şekil 24 ve Şekil 25). Şekil 24. Yıllara Göre Alansal Yağış Dağılımı 14
YAĞIŞ (MM) Şekil 25. Alansal Yağışların Değişim Oranları Doğu Anadolu Bölgesi nde en fazla yağış alan yer Ardahan olmuştur. En az yağış ise Ağrı ve Iğdır da görülmüştür (Şekil 26). DOĞU ANADOLU BÖLGESİ 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Ağrı Ardahan Bingöl Bitlis Elazığ Erzincan Erzurum Hakkari Iğdır Kars Malatya Muş Tunceli Van NORMAL 2014 2015 Şekil 26. İllere Ait Yağışlar 4.7. Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2014 yılı alansal yağış ortalaması 491 mm, normali 529 mm, geçen yıl ortalaması ise 446 mm dir. Yağışlarda normaline göre % 7 azalma, geçen yıl yağışına göre ise % 10 artış gözlenmiştir (Şekil 27 ve Şekil 28). 15
Şekil 27. Yıllara Göre Alansal Yağış Dağılımı Şekil 28. Alansal Yağışların Değişim Oranları Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde en yüksek yağış Kilis te görülürken, en az yağış Şanlıurfa da gerçekleşmiştir (Şekil 29). 16
YAĞIŞ (MM) GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Adıyaman Batman Diyarbakır G.Antep Kilis Mardin Siirt Ş.Urfa Şırnak NORMAL 2014 2015 Şekil 29. İllere Ait Yağışlar 17
2014 yılına ait mevsimlik yağışlara göre yurdumuz, ilkbahar ve kış mevsiminde mevsim normallerinin altında yağış alırken, yaz ve sonbahar mevsiminde mevsim normallerinin üzerinde almıştır. Kış mevsimi normallerine göre son otuz yılın en az yağış alan kış mevsimi olmuştur. (Şekil 30-31). Şekil 30. Kış Mevsimi Alansal Yağışlarının Normalleri İle Karşılaştırılması Şekil 31. 2014 Kış Mevsimi Yağışlarının Normalleri ile Karşılaştırılması 18
Kış mevsimi (2013 Aralık, 2014 Ocak ve Şubat Ayları) yağış ortalaması 107 mm. Normali (1981-2010) 210 mm. bir önceki kış yağış ortalaması ise 278 mm dir. Kış yağışlarında normaline göre % 49, geçen yıl kış yağışına göre ise % 62 azalma gözlenmiştir. İlkbahar mevsimi yağış ortalaması 158 mm, normali 169 mm ve 2013 ilkbahar mevsimi yağış ortalaması ise 145 mm dir. İlkbahar mevsimi yağışlarında normaline göre % 7 azalma, geçen yıl ilkbahar mevsimi yağışına göre ise % 9 artış gözlenmiştir. Yaz mevsimi yağış ortalaması 82 mm, normali 60 mm ve 2013 Yılı yaz mevsimi yağış ortalaması ise 46 mm dir. Yaz mevsimi yağışlarında normaline göre % 37, geçen yıl yaz mevsimi yağışına göre ise % 78 artış gözlenmiştir. Sonbahar mevsimi yağış ortalaması 153 mm, normali 141 mm ve geçen sonbahar mevsimi yağış ortalaması ise 114 mm dir. Sonbahar mevsimi yağışlarında normaline göre % 9, geçen yıl sonbahar mevsimi yağışına göre ise % 34 artış gözlenmiştir (Şekil 32). Şekil 32. Mevsimlik Alansal Yağışlar 19
2014 yılı aylık ortalama yağışlar Mart ve Temmuz aylarında normalleri civarında, Mayıs, Haziran, Ağustos, Eylül ve Aralık aylarında normallerinin (1981 2010) üzerinde; diğer aylarda ise aylık normallerinin altında gerçekleşmiştir (Şekil 33). Şekil 33. Aylık Toplam Alansal Yağışlar 2014 yılında ortalama yağışlı gün sayıları en fazla 14,8 gün ile Aralık ve 12,1 gün ile Mart ayında görülürken, en az yağışlı gün sayısı yaz aylarında, ortalama 3,5 ve 3,9 gün ile Temmuz ve Ağustos ta gözlenmiştir. Ocak, Şubat ve Nisan ayları normalinden az yağışlı gün sayısına sahiptir. Diğer aylarda ise normalinden fazla yağışlı gün gerçekleşmiştir. (Şekil 34). Şekil 34. Aylık Ortalama Yağışlı Gün Sayıları 20
2014 yılında günlük en yüksek yağış 14 Kasım da 243,8 mm olarak Marmaris te kaydedilmiştir. Gözlenen bu yağış aynı zamanda Kasım ayı ekstremi olmuştur. Uzun yıllar ve 2014 yılı günlük maksimum yağış ekstremlerini içeren tablo aşağıda verilmiştir (Tablo 2). Tablo 2. Günlük Maksimum Yağışlar Marmaris'i yarım saatlik sağanak felç etti. 21
Kol, Ç., Küpçü, S., Spatial Analiz, 2008, İşlem Şirketler Grubu, Ankara Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Veri Kontrol ve İstatistik Şube Müdürlüğü- TUMAS, Şubat 2015 url: http://tumas.mgm.gov.tr/wps/portal Hidrometeoroloji Şube Müdürlüğü, Aylık Yağış Analizleri, MGM, Web Site: http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/yagis-raporu.aspx#sfu Hidrometeoroloji Şube Müdürlüğü, Maksimum Yağışlar Şiddet ve Tekerrür Analizleri, MGM, Web Site: http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/maksimum-yagislar.aspx#sfu Hidrometeoroloji Şube Müdürlüğü, Mevsimlik Yağış Analizleri, MGM, Web Site: http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/yagis-raporu.aspx?b=m#sfb NOAA. 2015. National Climatic Data Center. State of the Climate: Global Analysis for Annual 2014. Published online January 2015. Retrieved on January 13. 2015 from http://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/2014/13 22