5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU. HAZIRLAYAN: Ömer KÜÇÜKEVCİLİOĞLU Maliye Uzmanı

5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU HAZIRLAYAN: Ömer KÜÇÜKEVCİLİOĞLU Maliye Uzmanı

5510 SAYILI KANUN YENİ SİGORTA (EMEKLİLİK) SİSTEMİ

Sosyal Sigorta (1) Temel Kavramlar Sigortalılık Halleri Sigortalılık Hallerinin Birleşmesi Sigortalılığın Başlangıcı ve Sona Ermesi Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uzun Vadeli Sigorta Kolları Fiili Hizmet Süresi

Sosyal Sigorta (2) Vazife Malullüğü Borçlanma Günlük Kazanç Sınırı Prime Esas Kazanç Prim Oranları Prim Ödeme Yükümlüsü Emekli İkramiyesi

Temel Kavramlar Sosyal sigortalar: Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları, Kısa vadeli sigorta kolları: İş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortası, Uzun vadeli sigorta kolları: Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası, Sigortalı: Kısa ve/veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişi, Hak sahibi: Sigortalı veya emeklinin ölümü halinde gelir veya aylık bağlanmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babasını,

Temel Kavramlar Gelir: İş kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine yapılan sürekli ödeme, Aylık: Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile vazife malullüğü halinde yapılan sürekli ödeme,

Temel Kavramlar Sigortalılık Süresi: Malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına bağlı olarak ilk defa çalışmaya başlanan tarihten, tahsis yapılması için yazılı istekte bulunulan tarihe veya ölen sigortalılar için ölüm tarihine kadar geçen süre,(4-c lilerde emeklilik sevk onayı alınıp görevle ilişkinin kesildiği tarihi takip eden aybaşına kadar geçen süre) Güncelleme Katsayısı: Her yılın Aralık ayına göre TÜİK tarafından açıklanan en son yıllı TÜFE değişim oranının tamamı ile sabit fiyatlarla GSYİH gelişme hızının %30 nun toplamının 1 tam sayısının ilave edilmesi sonucu bulunacak değer,

Sigortalılık Halleri Zorunlu Olarak Uzun ve Kısa Vadeli Sigorta Kolları Kapsamına Giren Sigortalılar Genel Sağlık Sigortalısı İsteğe Bağlı Sigortalılık

Uzun ve Kısa Vadeli Sigorta Kolları Kapsamına Giren Sigortalılar 4-a Kapsamında Sigortalı Hizmet akdi ile çalışanlar, Kamu kuruluşlarında geçici personel olarak çalışanlar, Sözleşmeli personelden memurlar gibi emeklilik hakkı tanınmamış olanlar, Ek ders görevi karşılığında çalıştırılanlar, İşçi sendika ve konfedarasyonu başkan ve yönetim kurulu üyeleri, Usta öğrenciler, Toplum yararına çalışma programından yararlananlar, Sanatçı ve yazarlar,

Uzun ve Kısa Vadeli Sigorta Kapsamına Giren Sigortalılar Muhtarlar, 4-b Kapsamında Sigortalı Kendi adına bağımsız çalışanlar, At Yarışları Hakkında Kanuna tabi jokey ve antrenörler,

Uzun ve Kısa Vadeli Sigorta Kapsamına Giren Sigortalılar 4-c Kapsamında Sigortalı Kamu idarelerinde memur olarak çalışanlar, İlgili kanunlarında memurlar gibi emeklilik hakkı tanınmış diğer kamu görevlileri, Memur kadrolarına açıktan vekil atananlar, Başbakan, bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, belediye başkanları, il daimi komisyonu üyeleri, Harp okulları ve polis akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda TSK ve EGM hesabına okuyanlar, Kamu görevlileri sendika ve konfedarasyonlarının başkan ve yönetim kurulu üyeleri,(aylıksız izinde bulunanlar)

5434 Sayılı Kanun Hükümlerine Tabi Olmaya Devam Edenler (4-c) 15 Ekim tarihinden önce 5434 sayılı Kanun kapsamında ilgi kurmuş olanların; Kesenek ve karşılıklarının hesaplanması, aylıkların bağlanması, artırılması, azaltılması ve kesilmesi, toptan ödemeleri, borçlanma ve hizmet ihyası, emeklilik ikramiyesi, Hakkında 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaktadır.

Bazı Sigorta Kollarına Tabi Olanlar Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular- İş Kazası ve Meslek Hastalığı ile Analık Sigortası- 4- a 3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve mesleki eğitim gören öğrenciler İK ve MH ile Hastalık sigortası-; meslek liseleri veya yüksek öğrenimde okumakta iken staj yapanlar ile 2547 sayılı Kanun çerçevesinde kısmi zamanlı çalışan öğrenciler- İK ve MH sigortası-; 4-a ; bakmakla yükümlü olunmayanlar ayrıca GSS; İş-Kur tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme kurslarına katılan kursiyerler-ik ve MH sigortası ve bakmakla yükümlü olunmayanlar ayrıca GSS; 4-a Yurtdışında iş alan işverenlerce çalıştırılmak üzere götürülen Türk İşçiler- Kısa vadeli sigorta ve GSS- 4-a ; bu kişilere ayrıca primlerini kendileri ödemeleri kaydıyla isteğe bağlı sigortalı sayılarak emeklilik hakkı tanınmıştır. İsteğe bağlı süreler de 4-a kapsamında değerlendirilir.

Bazı Sigorta Kollarına Tabi Olanlar Harp malulleri ile 3713 ve 2330 sayılı Kanun kapsamında vazife malullüğü aylığı alanların 4-a ve 4-b li olarak çalışması halinde aylıkları kesilmez ve bu kişiler hakkında İK ve MH sigortası uygulanır. İstekleri halinde uzun vadeli sigorta kollarına tabi olabilirler. (GSS primi alınmaz.) 3713 sayılı Kanuna göre aylık bağlanmış maluller ile aynı Kanun kapsamında vazife malullüğü aylığı almakta olan er ve erbaşların 4-c li olarak çalışmaya başlamaları halinde de aylıkları kesilmez. Ancak bu kişiler hakkında isteklerine bakılmaksızın uzun vadeli sigorta kolları uygulanır. (GSS primi alınmaz.)

Sigortalı Sayılmayanlar İşverenin ücretsiz çalışan eşi, Aile içinde yapılan işlerde çalışanlar, Ev hizmetlerinde çalışanlar (Sürekli ve ücretle çalışanlar hariç), Er ve erbaşlar ile yedek subay okulu öğrencileri, Yabancı ülke işvereni tarafından gönderilenler ile Türkiye de bağımsız çalışanlardan yurtdışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar,

Sigortalı Sayılmayanlar 4/b-c kapsamında sigortalı olması gerekenlerden 18 yaşını tamamlamamış olanlar (meslek veya sanat okulunu bitirenlerden öğrenimleri ile görevlerde çalışanlar hariç), Kamu idareleri ve ek 5 kapsamında belirtilenler hariç tarım ve orman işlerinde süreksiz çalışanlar ile tarımda kendi adına çalışanlardan aylık gelir ortalaması asgari ücretin altında olanlar, Gelir vergisinden muaf olarak kendi adına çalışıp da aylık geliri asgari ücretin altında olanlar, Kamu idarelerinin yurtdışı temsilciliklerinde çalışan sözleşmeli personelden bulunduğu ülkede sigortalı bulunanlar,

Sigortalılık Hallerinin Birleşmesi Üç sigortalılık hallinin birleşmesi halinde 4-c kapsamında, sigortalılık ilişkisi esas alınacaktır. 4-a ve b halinin birleşmesi halinde 4-a kapsamında sigortalılık ilişkisi esas alınacaktır. Ancak, ilgilinin talebi halinde 4-b li statüye geçebilecektir. Bunlar, İK ve MH yönünden 4-b li, diğer sigorta kolları açısından ise 4-a lı sayılacaktır. 4 üncü maddedeki sigortalılık halleri ile 5 inci maddedeki sigortalılık halleri birleşir ise, 4 üncü maddedeki sigortalılık hali esas alınacaktır. İlk defa 5510 sayılı Kanundan sonra sigortalı olanların yaşlılık aylıklarının bağlanmasında; en fazla sigortalılığın geçtiği hal, eşit olması veya yaş haddi, malulluk, ölüm, re sen emeklilik, kanunla geçiş ve süresi belirli görevlere atanma halinde ise, son sigortalılık hali esas alınır.

İsteğe Bağlı Sigortalılık Türkiye de yasal olarak ikamet edenler ile Türkiye de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere gitmiş Türk vatandaşlarından; Zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayanlar veya sigortalı olarak ay içerisinde 30 günden, bir yıl içinde ise 360 günden az çalışanlar ya da tam gün çalışmayanlar, 18 yaşını doldurmuş bulunanlar, Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olanlar, talepleri halinde, taleplerinin SGK kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren isteğe bağlı sigortalı olabileceklerdir. İsteğe bağlı sigorta prim oranı, prime esas kazanç alt ve üst sınırı arasında olmak üzere, kendileri tarafından bildirilen tutar üzerinden %32 dir. Bu şekilde prim ödenen süreler, MYÖ Sigortaları ile GSS hükümlerinin uygulanmasında dikkate alınır ve bu süreler 4-b kapsamında sigortalılık süresinden sayılır. Kısmi zamanlı çalışanlar ile yurt dışında çalışan işçilerin isteğe bağlı sigortalılığı 4-a kapsamında sigortalılık sayılır.

Sigortalılık Başlangıcı 4-a kapsamındakiler için; çalışmaya, mesleki eğitime veya staja başladıkları tarih, 4-b kapsamındakiler için; muhtar seçildikleri, vergi mükelleflerinde mükellefiyetlerinin başladığı, vergiden muaf olanların ise esnaf ve sanatkar siciline kaydedildiği tarih, 4-c kapsamındakiler için, göreve veya öğrenime başladıkları tarih,

Sigortalılığın Sona Ermesi 4-a kapsamındakiler için; hizmet akdinin sona erdiği tarih, 4-b kapsamındakiler için; muhtarlık görevinin sona erdiği, vergi mükellefiyetlerinin sona erdiği, sicilden silindiği, 4-c kapsamındakiler için; ölümü ve aylık bağlanması halinde görev aylıklarının kesildiği, yaş haddi ve sıhhi izin sürelerinin dolması halinde ise bu tarihi takip eden aybaşı, diğer hallerde de görevden ayrıldığı tarih,

Kısa Vadeli Sigorta Kolları 4-a ve 4-b liler kapsamdadır. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası Hastalık Sigortası Analık Sigortası

İK ve MH Sigortası İş kazası: İşyerinde bulunduğu sırada, görevli olarak başka bir yere gönderildiği sırada veya işverence sağlanan taşıtla işe gidiş geliş sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaylar. Meslek hastalığı: Sigortalının, çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halidir.

İK ve MH Sigortası Hastalık: iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş göremezliğe neden olan rahatsızlıklar. Analık: Sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin, gebelik ve analık halidir.

Sağlanan Haklar Geçici iş göremezlik ödeneği Sürekli iş göremezlik geliri Ölüm geliri bağlanması Kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi Emzirme ödeneği Cenaze ödeneği

Ödenek ve Gelire Esas Günlük Kazanç İş kazasının veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 12 aylık dönemin son üç ayındaki prime esas kazanç toplamının bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi sonucu bulunacak tutardır.

Geçici İş Göremezlik İK ve MH nedeniyle geçici iş göremezliğe uğrayanlara her gün, Sigortalıların hastalığı halinde, bir yıl içinde 90 gün prim ödenmesi şartıyla 3 üncü günden itibaren,(4-b hariç) Analık halinde, 90 gün prim ödenmesi şartıyla, doğumdan önce ve sonraki 8 hafta (çoğul gebelikte doğum öncesinde eklenen 2 hafta ile doğum öncesi izninden doğum sonrasına aktarılan süreler dahil)

Geçici İş Göremezlik Hesabı Yatarak tedavilerde prime esas günlük kazancın yarısı, ayakta tedavilerde ise prime esas günlük kazancın 2/3 ü tutarındadır.

Sürekli İş Göremezlik Geliri İK ve MH sonucunda SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları raporuna istinaden SGK Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücünü en az %10 oranında kaybettiği tespit edilenler gelire hak kazanır.

Sürekli İş Göremezlik Geliri Hesabı Sürekli iş göremezlik geliri, meslekte kazanma gücü kaybı oranı esas alınarak belirlenir. Tam iş göremezlik halinde gelire esas kazancın %70 i oranında gelir bağlanır. Tam iş göremezlik gelirinin tutarı, 12 aylık dönemin son üç ayındaki prime esas kazanç toplamının bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi sonucu bulunacak tutarın %70 idir. Kısmi iş göremezlik halinde ise; tam iş göremezlik gelirinin meslekte kazanma gücü kaybı oranında gelir bağlanır. Ancak, başka birinin bakımına muhtaç olunması halinde gelir bağlama oranı %100 dür.

Ölüm Geliri İK ve MH sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, tam iş göremezlik geliri esas alınarak gelir bağlanır İK ve MH sonucu veya meslekte kazanma gücünü %50 ve daha üstü oranda yitirmesi sebebiyle gelir alan sigortalının ölümü halinde, hak sahiplerine, tam iş göremezlik geliri esas alınarak gelir bağlanır. Gelir alan diğer sigortalıların ölümü halinde ise, almakta olduğu gelir esas alınarak hak sahiplerine hisseleri oranında gelir bağlanır.

Evlenme Ödeneği Evlenmeleri halinde sadece kız çocuklarına, almakta oldukları gelir veya aylığın iki yıllık tutarı evlenme ödeneği olarak ödenir.

Emzirme yardımı Doğumdan önceki 1 yıl içinde 120 gün prim ödenmesi şartıyla sigortalı kadına veya sigortalı olmayan ve eşi doğum yapan sigortalı erkek ile prim ödeme şartı aranmaksızın SGK dan gelir ve aylık alanlara, her çocuk için ayrı ayrı olmak üzere ve cocuğun yaşaması şartıyla, bir defaya mahsus emzirme ödeneği verilir. (2012 yılı için 89.-TL)

Cenaze Ödeneği İK ve MH sonucu veya gelir ve aylık almakta iken ölenler ile 360 gün MYÖ sigortası primi bildirilen sigortalının ölümü halinde ödenek verilir. Öncelik sırasıyla eş, çocuk, ana veya baba, kardeşe verilir. (2012 yılı için 363.-TL) 4-c kapsamındaki sigortalılar için ölüm yardımı hariç ilgili mevzuatına göre cenaze gideri ödenmesi halinde bu ödeme yapılmaz.

Uzun Vadeli Sigorta Kolları Malullük Sigortası Yaşlılık Sigortası Ölüm Sigortası

Sağlanan Haklar 5510 SAYILI KANUN MALULLÜK SİGORTASI YAŞLILIK SİGORTASI ÖLÜM SİGORTASI Malullük Aylığı Yaşlılık Aylığı Ölüm Aylığı Yaşlılık Toptan Ödemesi Ölüm Toptan Ödemesi Evlenme Ödeneği Cenaze ödeneği

Aylık Bağlamaya Esas Ortalama Aylık Kazanç ve Aylık Bağlama Oranı Aylık bağlamaya esas ortalama aylık kazanç: Her yıla ait prime esas kazancın ait olduğu yıldan, aylık talep tarihine kadar güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunacak tutarın, prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle bulunacak kazancın 30 katı.(fiili ve itibari hizmet süreleri hariç) Aylık Bağlama Oranı: Uzun vadeli sigorta kolları toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için %2 oranı esas alınarak belirlenecektir. (çalışılan her yıl için %2)

Malullük Aylığı Malul Sayılma: 4-a ve 4-b liler için, çalışma gücünün veya meslekte kazanma gücünün %60 ını, 4-c liler için ise, çalışma gücünün %60 ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiğinin SGK Sağlık Kurulunca tespit edilmesi hali. Ancak, sigortalının ilk işe girişinde malul olduğunun önceden veya sonradan tespit edilmesi halinde, bu özrü sebebiyle malullük hükümleri uygulanmaz 4-c liler yazılı talebi halinde, malulluklerinin engel olmadığı vazifelere tayin edilebilirler.

Yararlanma Şartları Malul sayılma hallerinin oluşması, En az 10 yıldan beri sigortalı bulunup, en az 1800 gün (5 yıl) süreyle MYÖ sigortası primi ödenmiş olması (başka birinin bakımına muhtaç olması halinde sadece prim ödeme gün sayısına bakılır, 10 yıllık sigortalılık süresi aranmaz), İşten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan sonra talepte bulunulması, şartlarının tamamının varlığı halinde malulluk aylığı bağlanabilir.

Hesaplanması Prim ödeme gün sayısı 9000 günden az olanlar için 9000 gün, prim ödeme gün sayısı 9000 gün ve daha fazla olanlar için ise, toplam prim gün sayısı esas alınarak, ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucu bulunacak tutarda malullük aylığı bağlanır. (4-a lılar için 9000 gün yerine 7200 gün esas alınır.) Başkasının bakımına muhtaç olanlarda aylık bağlama oranı 10 puan artırılır.

Yaşlılık Aylığı Genel şart: İlk defa sigortalı olanlardan; kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 9000 gün prim ödeme gün sayısı bulunanlara yaşlılık aylığı bağlanır. (4-a lılar için 7200 gündür) Bu yaş sınırları 2036 yılından itibaren artırılarak 2048 yılında kadın ve erkek için 65 yaş olması öngörülmektedir. 5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi gereğince yaş haddinden emekliye ayrılanlara 5400 gün çalışmış olmaları halinde aylık bağlanır. Özel kanunları gereğince kadrosuzluk sebebiyle emekliye sevk edilenlere yaş kaydı aranmaksızın 9000 gün çalışmış olmaları halinde aylık bağlanır.

Yaşlılık Aylığı Dezavantajlı Gruplar Yaşlılar: 65 yaşını geçmemek üzere yaş hadlerine üç yıl eklenmek suretiyle bulunacak yaşa gelenlerden en az 5400 gün prim ödeme gün sayısı bulunanlara aylık bağlanması, %60 ve üzeri özürlü iken sigortalı olanlar : 15 yıllık sigortalılık süresinin doldurulması ve en az 3960 gün prim gün sayısının bulunması, (%40-%59 arasındakilere yönelik ayrıca düzenleme) Yeraltında çalışanlar: 20 yıllık çalışanlar için 55 yaş esas alınacaktır. Erken Yaşlanmışlar: Prim ödeme gün sayısına ilişkin genel şartın sağlanması ve 55 yaşının tamamlanmış olması, Bakıma muhtaç çocuğu bulunan kadın sigortalı: Prim ödeme gün sayısının ¼ ü kadar prim ödeme gün sayısına ekleme yapılması ve eklenen sürenin yaş hadlerinden indirilmesi,

Hesaplaması İlk defa sigortalı olanların yaşlılık aylığı, ortalama aylık kazanç ile aylık bağlama oranının çarpımı şeklinde hesaplanacaktır.

Yaşlılık Aylığının Kesilmesi 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi, Ekim/2008 den sonra ilk defa sigortalı olup, yaşlılık aylığına hak kazanmış olanların tekrar sigortalı olarak çalışmak istemeleri durumunda; 4-a ve 4-c li olarak çalışmaya başlayanların aylıkları kesilecektir. 4-b li olarak çalışmaya başlayanların ise isteklerine bağlı olacaktır. Aylığının kesilmemesini isteyenlerin, almakta oldukları emekli aylıklarının %15 i oranında sosyal güvenlik destek primi ödemeleri gerekecektir. Ayrıca kısa vadeli sigorta primi alınmayacaktır.

Yaşlılık Aylığının Kesilmesi (SGDP) (sosyal güvenlik destek primi) Ekim/2008 den önce sigortalı olanlardan aylık almakta iken; 4-a lı olarak çalışmaya başlayanlar; isteklerine bağlı olarak SGDP ödemek suretiyle aylıklarını almaya devam edebilirler. Çalışırken aldıkları ücretin %32 si oranında SGDP alınır. Bu oranın, %8 i sigortalı, %24 ü işveren payıdır. 4-b li olarak çalışmaya başlayanlar; isteklerine bağlı olarak SGDP ödemek suretiyle aylıklarını almaya devam edebilirler. Emekli aylıklarından %15 oranında SGDP kesintisi yapılır.

Yaşlılık Toptan Ödemesi Çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan sigortalının, yaşlılık aylığı bağlanması için gereken yaş şartını doldurduğu halde malullük ve yaşlılık aylığına hak kazanamaması halinde, ödediği primlerin aylık talep tarihine kadar güncellenerek bulunacak tutarı toptan ödeme şeklinde verilecektir.

Toptan Ödemenin İhyası Yeniden MYÖ sigortası kapsamına girenlerin istekleri halinde, almış oldukları toptan ödemeyi; aldıkları tarih ile istek tarihi arasındaki süreye göre güncellenmiş tutarını tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar geri ödemeleri halinde bu hizmetlerinin ihya edilerek değerlendirilmesi mümkündür.

Ölüm Aylığı Ölen sigortalının en az 1800 gün prim ödeme gün sayısının olması, (4-a lılar için 5 yıllık sigortalılık ve 900 gün prim gün sayısı) Emekli aylığı bağlandıktan sonra veya aylık bağlanmasına hak kazandıktan sonra ölüm olayının meydana gelmesi, halinde, ölen sigortalının; Dul eşine %50, sigortalı olmayan ve kendi çalışması sebebiyle aylık almayan eşe ise %75, Çalışmayan ve kendi sigortalığı sebebiyle aylık alamayan ve öğrenim durumuna göre 18-20-25 yaşını doldurmamış çocukların her birine %25, (Malul sayılan çocuklar ile evli olmayan kız çocuklarında yaş şartı yok-anasız ve babasız kalan ve kendisinden başka hak sahibi bulunmayanlara %50) Eş ve çocuklardan artan hisse bulunması, kendi çalışması sebebiyle aylık almaması ve muhtaç olması halinde ana ve babaya %25, (ana ve baba 65 yaşın üstünde ise artan hisse şartı aranmaz) Oranında aylık bağlanır.

Diğer Haklar Ölüm toptan ödemesi: Aylığa hak kazanılamaması halinde ölüm tarihi esas alınarak hak sahiplerine yaşlılık toptan ödemesi gibi ölüm toptan ödemesi yapılır. Bu süreler, geçmişe yönelik borçlanma, yurtdışı borçlanma veya hizmet tespiti sebebiyle ölüm aylığına hak kazanabilecek olunması halinde ihya edilebilir. Evlenme Ödeneği: Aylık veya gelir almakta olan kız çocuklarının evlenmesi halinde 2 yıllık aylığının toplamı tutarında verilir. Cenaze Ödeneği: 2012 yılı için 363,00 TL

Fiili Hizmet Süresi Zammı Sigortalılar açısından risk içeren işlerde çalışanların prim gün sayılarına, bu işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için 60 gün ile 180 gün arasında fiili hizmet süresi zammı olarak prim ödeme gün sayısına eklenen sürelerdir. Eklenecek süreler, TSK ve EGM mensupları için sekiz yılı, diğerleri için ise 5 yılı geçemez. Ancak, yeraltı işlerinde çalışanlarda süre süre sınırı aranmaz. Bu sürelerin 3 yılı geçmemek üzere yarısı yaş haddinden indirilir. Ölüm ve maluliyet hali hariç, yaş haddi indiriminden yararlanmak için yer altı işlerde 1800 gün, diğerlerinde 3600 gün çalışmış olmak gerekir.

Vazife Malullüğü Aylığı İlk defa 4-c kapsamında sigortalı sayılanların malullüğü, vazifelerini yaparken veya kurumunca sağlanan taşıtla gidip gelirken veya işyerinde meydana gelen kazadan doğmuşsa, vazife malullüğü aylığı bağlanır. Vazife malullüğüne sebep olan olayın o yer kolluk kuvvetlerine derhal, SGK ya ise 15 iş günü içinde bildirilmesi gerekir.

Vazife Malullüğü Aylığı Hesabı Aylık bağlama oranı; prim ödeme gün sayısı 10800 günden az olanlar için 10800 gün, fazla olanlar için toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden belirlenir. En son prime esas kazancı esas alınır. Bu şekilde bulunacak tutar, malullük derecelerine göre %2 ila 30 oranında artırılarak hesaplanır.

Borçlanılabilecek Süreler Ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri, 4-a lı sigortalı kadının iki defaya mahsus olmak üzere, çocuğun yaşaması kaydıyla doğumdan sonraki iki yılı geçmemek üzere çalışmadığı süre, 4-c lilere personel mevzuatı uyarınca verilen aylıksız izin süreleri, Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen süreler, Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için geçirilen normal öğrenim süreleri, Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri, Kısmi süreli çalışan işçilerin, bu şekilde çalıştıkları dönem içindeki eksik hizmet süreleri,

Borçlanılabilecek Süreler Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri, Grev ve lokavtta geçen süreler, Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri, Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreler, Sigortalı olmaksızın, 1416 sayılı Kanun çerçevesinde yurtdışı öğreniminde geçen süreler.

Günlük Kazanç Sınırı Alınacak prim ve verilecek ödeneklere esas günlük kazanç alt sınırı; aylık asgari ücretin 1/30 u, üst sınırı ise; alt sınırın 6,5 katıdır. Aynı sigortalılık haline tabi olacak şekilde birden fazla işverene bağlı olması sebebiyle ödenen primler toplamı, üst sınır üzerinden hesaplanacak tutarı aşarsa, aşan kısmın sigortalı hissesine karşılık gelen tutar sigortalıya geri verilebilir.

Prime Esas Kazanç Aylık Sınır 4-a ve 4-b liler için, aylık kazanç alt sınırı 30 günlük asgari ücrettir, üst sınır ise 30 günlük asgari ücretin 6,5 katıdır. 4-c liler için prime esas aylık kazanç üst sınırı uygulanmaz.

Prime Esas Kazanç 4-a Ayni yardımlar, doğum, ölüm ve evlenme yardımları, yolluklar, seyyar görev tazminatı, keşif ücreti, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı, ihbar ve kasa tazminatı ile işverenler tarafından özel sağlık veya bireysel emeklilik sistemine yapılan ödemelerin asgari ücretin %30 unu geçmeyen tutarı ve yemek, aile ve çocuk zamlarının (sırasıyla asgari ücretin %6, %10 ve %2 si) belli bir tutarı vb. gibi istisnalar hariç yapılan bütün ödemeler. (80 inci madde birinci fıkra)

Prime Esas Kazanç 4-a Ücretler hak edildiği ayın kazancına dahil edilir. Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir. Ancak, prime esas kazanca dahil edilmesi gereken ücret dışındaki ödemelerin, ödemenin yapıldığı ayda prime esas kazanç üst sınırının aşılması nedeniyle prime tabi tutulamaması halinde, sözkonusu ödemeler, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere sonraki ayların prime esas kazançlarına ilave edilerek prime tabi tutulur.

Prime Esas Kazanç 4-a Ayın bazı günlerinde çalışmayanların günlük prime esas kazancı, bildirilen aylık kazanç çalışılan gün sayısına bölünerek hesaplanır. Günün bazı saatlerinde çalışanların sigortalı gün sayıları, toplam çalışma saatinin 7,5 rakamına bölünmesi suretiyle; günlük prime esas kazançları da, bildirilen kazanç tutarının bu şekilde hesaplanan gün sayısına bölünerek hesaplanır. (MEB usta öğreticiler istisna)

Prime Esas Kazanç 4-b Prime esas aylık kazanç alt ve üst sınırı arasında olmak üzere kendileri tarafından beyan edilecek kazançtır.

Prime Esas Kazanç 4-c Aylıklarını Personel Kanunlarına Göre Alanlar İlgili mevzuatına göre ödenen gösterge aylığı, İlgili mevzuatına göre ödenen ek gösterge aylığı, Memuriyet taban aylığı Kıdem aylığı 657 sayılı Kanunun 152 nci maddesine göre ödenen tazminatlar (bölge, kurum, birim, çalışma mahalli, görevin niteliği vb. ölçütlere göre ek veya ayrıca ödenen tazminatlar hariç) (375 KHK III sayılı Cetvelin 1 ve 2 sırasındakiler için Özel hizmet tazminatının (ğ) ve denetim tazminatının (b) bendi), 926 sayılı Kanunun ek 17-(A) bendine göre ödenen hizmet tazminatı, üniversite ödeneği, 2802 sayılı Kanunun 106 ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca yapılan ek ödeme, Makam, temsil ve görev tazminatı

Prime Esas Kazanç 4-c Kadro karşılığı sözleşmeli çalışanlar ile 375 KHK ek madde 10 kapsamındakiler için işgal ettiği kadrolar esas alınır. Açıktan vekil olarak atananlara yukarıda belirtilen unsurlar üzerinden ödenen tutarlar esas alınır. Başka bir kadro ya da görevin ödeme unsurları esas alınmak ve kıyaslanmak suretiyle aylık veya ücret ödenen sigortalılar için; emsal alınan kadro veya görevin prime esas kazanç tutarını geçmemek üzere, bu kazancın aylık veya ücret ödenmesinde öngörülen oranında hesaplanacak tutarı,

Prime Esas Kazanç 4-c Büyükşehir belediye başkanları için bakanlık genel müdürünün, diğer belediye başkanları için ise öğrenim durumları itibarıyla 657 sayılı Kanuna göre yükselebilecekleri dereceyi aşmamak kaydıyla, Mülki İdare Amirliği Hizmetleri Sınıfında görev yapan emsali derece ve kademedeki sigortalının prime esas kazancı,

Prime Esas Kazanç 4-c İlgili kanunlarında emeklilik ya da ek gösterge açısından belirli bir kadro, unvan veya görevle bağlantı kurulanlar için, bağlantı kurulan kadro, unvan veya görevin prime esas kazanç tutarı,

Prime Esas Kazanç 4-c Görevine son verilenlerden yargı kararı ile görevlerine iade edilenlerin primleri, göreve son verildiği tarihten tekrar göreve başlanan tarihe kadar kendi kadrosunun veya emsali kadronun prime esas kazancına göre hesaplanacaktır. Görevden uzaklaştırılan, görevi ile ilgili olsun veya olmasın herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan, kanunları gereğince eksik aylığa müstahak bulunanların prime esas kazançlarının yarısı; kanunlarına göre bu müddetler için sonradan görevlerine iade edilerek tam aylığa hak kazananların ise prime esas kazançlarının tamamı üzerinden prim alınacaktır.

Prime Esas Kazanç 4-c TSK ve EGM adına okuyan öğrencilerin prime esas kazancı, ilgisine göre teğmen, astsubay çavuş, komiser yrd. ve polis memurunun prime esas kazancı üzerinden belirlenir ve öğrenci harçlıklarına göre oluşan farkın priminin tamamı öğrenciler adına kurumlarınca ödenir.

Prime Esas Kazanç 4-c Vekalet ve ikinci görev karşılığında ödenen tutarlar, prime esas kazanç hesabında dikkate alınmaz.

Prim Oranları 4-a 4-b 4-c Devlet Katkısı Sigortalı İşveren Kendisi Sigortalı İşveren MYÖ 9 11 20 9 11 Tahsil Edilen Primin % 25 Kısa Vade (1-6,5) 2 (1-6,5) 2 GSS 5 7,5 12,5 5 7,5 Tahsil Edilen Primin % 25 Toplam 14 20,5 34,5 14 18,5 Fiili Hizmet Zammı 1-1,5-3 3,33-5- 10

5434 e Tabi Olanların EKEA Gösterge aylığı Ek gösterge aylığı Taban Aylık Kıdem Aylığı Yansıma Oranı (Ek göstergeye Bağlı olarak EYDMA %40-240) (En yüksek devlet memuru aylığının) Kesenek oranı: %16 Karşılık oranı: %20

İlave Prim Oranları 4-c kapsamındaki sigortalılar için bağlanabilecek vazife malulluğu aylıklarının finansmanı için kamu idarelerinin bütçelerinden bu sigortalılar için ayrılan sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi ödeneklerinin %20 si oranında ek karşılık ayrılır. Kurum bütçelerinin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren 6 eşit taksitte ödenir. Genel bütçeli idarelerin ek karşılıkları Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. Geçici 4 üncü maddeye tabi 4-c lilerin tedavilerinin SGK tarafından devralındığı tarihten itibaren EKEA üzerinden hesaplanacak %12 oranında GSS primi de kamu kurumlarınca ayrıca yatırılmaktadır.

İlave Prim Oranları Kamuda çalışan geçici işçilerden iş sözleşmesi askıya alınanların GSS primi, prime esas aylık asgari kazanç üzerinden kamu idaresince ödenir. Aylıksız izne ayrılan 4-c liler için de prime esas son kazançları üzerinden %12 oranında GSS primi kamu kurumlarınca ödenmeye devam olunur.

Emekli İkramiyesi 5510 Kanun sonrasında ilk defa 4-c li olarak çalışmaya başlayanlara, 15/10/2008 tarihinden önce 5434 sayılı Kanuna tabi olanlar gibi emekli ikramiyesi ödenmesi yönünde 5434 sayılı Kanunda düzenleme yapılmıştır.

Genel Sağlık Sigortası

Konu Başlıkları Kapsam Bakmakla Yükümlü Olunanlar GS Sigortalısı Sayılmayanlar Kapsanan Kapsam Dışı Sağlık Hizmetleri Yararlanma Şartları ve İstisnaları Katılım Payı İlave Ücret

Kapsam-1 İkametgahı Türkiye de olanlardan; Zorunlu sigortalılar, İsteğe bağlı sigortalılar, Gelir testi sonucuna göre GSS primlerini kendisi ödemesi gerekenler, Primleri devlet tarafından karşılananlar, SGK tarafından gelir veya aylık ödenmekte olanlar, 4447 sayılı Kanuna göre işsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneği alanlar,

Kapsam-2 Karşılıklılık esası dikkate alınarak, oturma izni bulunan ve yabancı ülkede sigortalı olmayan yabancılar, Yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler, Avukatlık stajı yapmakta olanlar.

Kapsam- Primleri Devlet Tarafından Karşılananlar-1 Aile içindeki kişi başına geliri asgari ücretin 1/3 ünden az olanlar ile 2022 sayılı Kanuna göre aylık bağlananlar, Vatansız ve sığınmacılar, 1005 sayılı Kanun kapsamında şeref aylığı alanlar, 3292 sayılı Kanuna göre vatani hizmet tertibinden aylık alanlar, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamında aylık alanlar,

Kapsam- Primleri Devlet Tarafından Karşılananlar-2 2828 sayılı SHÇEK Kanuna göre koruma altına alınanlar, Harp Malullüğü aylığı alanlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık alanlar, Geçici Köy Korucuları, 2913 sayılı Kanuna göre sporcu şeref aylığı alanlar.

GSS Primlerinin Ödenmesi Gelir testi sonucuna göre GSS primlerini kendisi ödemesi gerekenlerden aile içindeki geliri; Günlük kazancı, bir günlük asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olanlar, prime esas aylık asgari kazanç tutarının üçte biri, (bunların aile fertleri de GSS den yararlanmaktadır), Asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olanlar, prime esas aylık asgari kazanç, Asgari ücretin iki katından fazla olanlar, prime esas aylık asgari kazancın iki katı, tutarında prim ödemeleri gerekmektedir.