Two Ornamented Manuscripts Have Been Produced In Istanos(Korkuteli) At The Time Of 1349-1351(750-752)



Benzer belgeler
ANKARA MİLLİ KÜTÜPHANE DE BULUNAN 19. YÜZYILA ÂİT KUR AN-I KERİMLERDE SERLEVHA BEZEME ÖRNEKLERİ

iii NİGDE'ıl MUHAMMED BIN KUTLUG'UN 791 (1389) TARiHiNDE istinsah EDİP TIZHlPLmIGl MESNEvı Yrd. Doc. Dr Şeyda AHiAÇ'

ARTUKLU DÖNEMİ ESERLERİ Anadolu da ilk köprüleri yaptılar.

TEZHlPLENEN BIR KUR'AN-I KERIM

BURSA'DA DÜNDEN BUGÜNE TASAVVUF KÜLTÜRÜ. Vakfı. İslAm Ara~tırrnalan Merkezi KiHüphanesi. 81)_5J;f. Dem. No: Tas. No: ' ' "-==~~="" -~~..,_.

Beylikler,14.yy. başı BEYLİKLER DÖNEMİ

AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ

Filiz ADIGÜZEL TOPRAK (s )

Beylikler ve Anadolu Selçuklu Dönemi Mimari Eserleri. Konya Sahip Ata Cami Erzurum Ulu cami Saltuklar

EYÜP VAKIF AB DELER NDEN TÜRK VAKIF HAT SANATLARI MÜZES NE GET R LEN ESERLER

ANKARA MİLLİ KÜTÜPHANE DE BULUNAN 19. YÜZYILA ÂİT KUR AN-I KERİMLERDE SERLEVHA BEZEME ÖRNEKLERİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ. Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ

görülen sanat görülmektedir? dallarını belirtiniz.


ılahiyat FAKÜLTESi .D RGİSİ. .ANKARA ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESi TARAFINDAN ÜÇ AYDA BİR ÇlKARILIR \ I: .,,,_ :;... >.

ISSN: (NWSAFA) Received: February 2015 ID: D0171 Accepted: January 2016

1- Tevrat ve İncil'e Göre Hz. Muhammed (Abdulahad Davud'dan tercüme), İzmir, 1988.

Türk Halı Sanatında Bir Teknik Özellik

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KLASİK TÜRK BEZEME SANATLARI ATÖLYESİ

Ahlat Arkeoloji Kazı. Çini Örnekleri ve EL SANATLARI KATALOĞU

SÜLEYMANİYE YAZMA ESER KÜTÜPHANESİ KONSERVASYON VE ARAŞTIRMA MERKEZİ. Koleksiyon Adı: Ayasofya Koleksiyon Numarası: 3284 Uygulamayı Yapan: M.

Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf Medeniyeti 2011 Takvimi

-- \ SEMPOZYUMU BiLDİRİLERi ULUSLARARASI AHMET YESEVİ'DEN GÜNÜMÜZE İNSANLIGA YÖN VEREN TÜRK BÜYÜKLEIÜ ROMANYA-KÖSTENCE EYLÜL 2008.

A- 1. SCI, SSCI, AHCI Kapsamı DıĢında Olup Uluslararası Ġndekslerin Kaydettiği Hakemli ve Süreli Dergilerde Yer Alan Makale ve Diğer Yazılar:

ġevkġ EFENDĠ ve HASAN RIZA EFENDĠ SÜLÜS-NESĠH MURAKKAʻLARININ MUKAYESESĠ

XIY Asırda Tezhiblenmiş, ; Beylik Dönemine Ait t Üç Kur'an Cüzü* I

ÖZGEÇMİŞ. Yrd. Doç. Dr. Hacı YILMAZ

KONSERVASYON UYGULAMALARI

KONSERVASYON UYGULAMALARI

Serlevha düz çerçeve içine alýnmýþtýr. Yazýlar serbest olarak yazýlmýþtýr. Tanýmý : Son Durumu : Dibi ve tepesi kýrýk yere yatýktýr.

Ermenek Mevlevihanesi/ Karamanoğlu Halil Bey Tekkesi

Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (Personel Daire Bşk.)

Cihat Yılmaz / Dizayner Vakıflar İstanbul I.Bölge Müdürlüğü

MANİSA İL HALK KÜTÜPHANESİ 3136 ENV. NO LU MUSHAF-I ŞERİF İN TEZHİP BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Gül GÜNEY*

Ahşap İşçiliğinin 700 Yıllık Şaheseri: Eşrefoğlu Camii [Beyşehir/KONYA]

SULTAN IZZETTIN KEYKAVUS TÜRBESİ, 1217, SİVAS

II. BÂYEZÎD İÇİN YAZILAN ŞEYH HAMDULLAH MUSHAF-I ŞERÎF İNİN TEZYİNAT BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Bâlî Paþa Camii. Âbideler Þehri Ýstanbul

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ ANADOLU SELÇUKLU DÖNEMİ BAHÇELERİ

Tekcan, A. R. (2012). Anadolu Selçuklu Devleti merkezi şehirlerinden Konya ve Kayseri'de şehir hayatı.

İLLERE GÖRE NÜFUS KÜTÜKLERİNE KAYITLI EN ÇOK KULLANILAN 5 KADIN VE ERKEK ADI

A- 1. SCI, SSCI, AHCI Kapsamı Dışında Olup Uluslararası İndekslerin Kaydettiği Hakemli ve Süreli Dergilerde Yer Alan Makale ve Diğer Yazılar:

ALİ İLHAMİ BİLGİN İN ÖZGEÇMİŞİ

YAHYA SOFÎ NİN İSTANBUL FATİH CAMİİ PENCERE ALINLIKLARINDAKİ FATİHA SÛRESİ


T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KLASİK TÜRK BEZEME SANATLARI ATÖLYESİ

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KLASİK TÜRK BEZEME SANATLARI ATÖLYESİ


AMASYA II. BAYEZİD İL HALK KÜTÜPHANESİ NDE BULUNAN 1882 ENV. NO LU ELYAZMASI DİVAN IN KİTAP SANATLARI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ *

2015 YILI RESMİ TATİL GÜNLERİ Yılbaşı 1 Ocak Perşembe. Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı 23 Nisan Perşembe. Emek ve Dayanışma Günü 1 Mayıs Cuma

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KLASİK TÜRK BEZEME SANATLARI ATÖLYESİ

ÖZGEÇMİŞ. 2 Ünvanı : Prof.Dr. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans

UŞAK'DA BIR KÖPRÜ KITABESI ÇANLı KÖPRÜ (H M. 1255)

OSMANLI YAPILARINDA. Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik

Hoca Abdülkadir e Atfedilen Terkipler Erol BAŞARA *

Sonuç. Beylikler dönemi, Anadolu'da Türk kültür ve medeniyetinin gelişmesi

CAMÝÝ VE MESCÝTLER. Nevþehirli Damat Ýbrahim Paþa Camisi (Kurþunlu Cami) (Merkez)

TOPKAPI SARAYI KÜTÜPHANESİ Y.Y. 999 NO LU KARAHİSÂRİ MUSHAFININ TEZYİNİ YÖNDEN İNCELENMESİ

Edirne Camileri - Eski Cami. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı

Ilgın Sahip Ata Vakıf Hamamı. Lala Mustafa Paşa Külliyesi ve Cami. Ilgın Kaplıcaları. Buhar Banyosu

ISSN : Ankara-Turkey KONYA MEVLANA MÜZESİNDE BULUNANEL YAZMASI KUR AN-I KERİM CİLTLERİNDEN ÖRNEKLER

Prof. Dr. FARUK TAŞKALE

Gulnara KANBEROVA 1 Serap BULAT 2 İSHAK PAŞA İLE ŞEKİ HAN SARAYI MİMARLIK DESEN ve FORMLARININ GEOMETRİK KURULUŞLARI

3. AHMET ÇEŞMESİ (İSTANBUL - SULTANAHMET MEYDANI)

ÇİÇEKLER. Düzen Laboratuvarlar Grubu Uluslararası Kalite Güvencesi. ALİ ÜSKÜDÂRÎ Tezhip ve Ruganî Üstâdı, Çiçek Ressamı

SELÇUKLU KALELERİ VE SAVUNMA YAPILARI SEMPOZYUM PROGRAMI

2015 OKUL PUANLARININ (HAM PUAN VE YERLEŞTİRME PUANI) 2016 YGS HAM PUANLARINDAKİ VE YERLEŞTİRME PUANLARINDAKİ YAKLAŞIK KARŞILIĞI

IX. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ EGE ÜNİVERSİTESİ İZMİR DEMOKRASİ ÜNİVERSİTESİ. Mimarlık Fakültesi

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ORMAN MÜHENDİSLİĞİ MÜLAKAT SONUÇ LİSTESİ PUANI 1 BOLU/ALADAĞ AFYONKARAHİSAR ALİ BAYINDIR 80, ,62187 BAŞARILI 1.

FATİH SULTAN MEHMET İN Sarayları

50 MİMARİ I TAHİR AĞA TEKKESİ TAHİR AĞA TEKKESİ. Yazı ve Fotoğraf: İsmail Büyükseçgin /

Medresetü l Hattâtîn Yüz Yaşında M.Uğur Derman, İstanbul, Kubbealtı Neşriyat, Mayıs 2015, 224 sayfa, ISBN:

KONSERVASYON UYGULAMALARI

KONYA MEVLÂNÂ MÜZESİ NDE BULUNAN 12 ENVANTER NUMARALI KUR AN-I KERİM İN TEZHİP AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

BOSNA-HERSEK TEKİ KÜLTÜR, BİLİM VE EĞİTİM ÜZERİNDEKİ OSMANLI ETKİSİ: MEVCUT DURUM

ALİ ÜSKÜDÂRÎ Uluslararası Kalite Güvencesi ÇİÇ E KLE R

EDEBİYAT. Celâleddîn Ergûn Çelebi GENC-NÂME HAZİNE KİTABI

BAYBURT ULU CAMİİ MİNARESİNİN ÇİNİ ÖZELLİKLERİ*

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ ENSTİTÜSÜ TEZ YAZIM KURALLARI

DİCLE ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ cilt XV, sayı 1, 2013/1

YGS İLE ÖĞRENCİ ALAN PROGRAMLARA ADAYLAR GEÇEN YIL YERLEŞİRKEN ORTALAMA HANGİ DİPLOMA NOTUNA SAHİPLERDİ?

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı :ALİ KEMAL ŞEREMET. 2. Doğum Tarihi : Unvanı :MİMAR. 4. Öğrenim Durumu :

OSMANLI MEDRESELERİ. Tapu ve evkaf kayıtlarına göre orta ve yüksek öğretim yapan medrese sayısı binden fazlaydı.

PROF. DR. EKMELEDDİN İHSANOĞLU KAYNAKÇALARI. Bülent Ağaoğlu

09-10 Şubat 2016 GAZETE KUPÜRLERİ TIKLAYINIZ İNTERNET SAYFALARI TIKLAYINIZ

GÖRSEL SANATLAR. Mehmet KURTBOĞAN

Vakıflar Genel Müdürlüğüne Ait Camilerden Türk Vakfı Hat Sanatları Müzesine Gelen Hat Eserleri

Gençlik Eğitim ve Kültür Semineri Düzenleyen Konuşmacı: Yer: Saat: Mehteran Halk Konseri Düzenleyen Yer: Saat: Fıkıh Dersleri Düzenleyen Konuşmacı:

XV. YÜZYILDA KARAMAN TOPRAKLARINDA AHİLER VE AHİ VAKIFLARI*

SUYOLCUZÂDE MUSTAFA EYYÛBÎ NİN MUSHAFI

EĞİTİM EMEKÇİLERİ ÖRGÜTLENME TARİHİNDEN

ÖZGEÇMİŞ Profesör Tarih/Yakınçağ Celal Bayar Üniversitesi Fen Edebiyat Fak. 2014

AnkaraVilayetiYabanabadKazası ŞeyhlerKaryesi(1.Ş EYLÜL 1840)NüfusSayımı

BİR SELÇUKLU ÇİNİ TEKNİĞİ; SIR KAZIMA. Nevin AYDUSLU. Yrd.Doç.Dr., Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi. Seramik Bölümü

SAĞLIK BAKANLIĞI TAŞRA TEŞKİLATI İDARİ VE HİZMET BİRİMLERİ KADRO STANDARTLARI YÖNETMELİĞİ

Hüsn-i Hat yazı çeşitleri - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi

Yrd. Doç. Dr. Sezai SEVİM YAYIN LİSTESİ

KPSS-2014/3 Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Sözleşmeli Pozisyonlarına Yerleştirme (Ortaöğretim)

TABLO-2. ORTAÖĞRETİM MEZUNLARININ TERCİH EDEBİLECEĞİ KADROLAR (2014/2 EKPSS/KURA )

Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi Journal of the Fine Arts Institute (GSED), Sayı/Number 34, ERZURUM 2015,

Transkript:

İSTANOS (KORKUTELİ)'DA 1349-1351(750-752) TARİHLERİ ARASINDA HAZıRLANMıŞ TEZHİPLİ İKİ YAZMA Yrd. Doç. Dr. Şeyda ALGAÇ* Özet 13. yüzyılın sonlarına doğru, Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıf1amasıyla, siyasi güç, bağımsızlıklarını ilan eden Anadolu beylikleri tarafından paylaşılır. Bu beyliklerden bir tanesi de Isparta, Eğridir ve havalisinde kurulan Hamidoğulları beyliğidir. Hamidoğul1arı beyliğinin yönetimi zamanında bölgede bir çok mimari eser yapılmıştır. Ancak bu heyliğin kitap sanatlarıyla ilgili faaliyetleri hakkında hemen hemen hiç bilgimiz yoktur. Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunan ve çalışmamıza konu olan iki adet Mirsad'ül İbad yazması, hattat Muhammed bin Mukarrib tarafından, 1349-1351 tarihleri arasında jstanos'da beylik mensuplannın okumaları için istinsah edilmişlerdir. Beylikler devrinin en önemli kültür ve sanat merkezi Konya'dır. Bu şehirde hazırlanan yazmalar, ihtişamlı tezhiplerle bezenmişlerdir. Yazımıza konu olan eserler ise, Konya tezhiplerinden farklı olarak basit bir şekilde hazırlanmışlardır, dolayısıyla taşra sanatının temsilcileri olarak değerlendirilmelidirler. Beyliği Anahtar Kelimeler: İstanos, Muhammed bin Mukarrib,Hamidoğul1arı Two Ornamented Manuscripts Have Been Produced In Istanos(Korkuteli) At The Time Of 1349-1351(750-752) Abstract Through the end of the 13th century, with the weakness of Anatolia Seljuk State, the political power is shared by Anatolia Beyliks who informed the ir independence. Of these, the one which is known as, Hamidoğul1an founded in Isparta, Eğridir and İts surrounding. During the govem of Hamidoğul1an, a lot of architectural works have been built. Yet, we have hardly had enough knowledge about the activities related to the art ofthe book ofthis beylik. * Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Öğretim Üyesi

The two manuscripts, named Mirsad~ül İbad, located in Süleymaniye Library, have been ccopied by the copiest Muhammed bin Mukarrib, between 1349-1351 so that the members of the beylik coulcl read. Konya is the most significant, cultural and art centre in Beyliks period. The manuscripts produced in this city are omamented with magnificant illuminations. The works dealt with in our writing, as different from illuminations produced in Konya, have been arranged in a simple way, so theyare to be evaluated as representatives of local art. Key words: Istanos, Muhammed bin Mukarrib, Hamidoğulları 13. yüzyılın sonlarına doğru Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıt1amasıyla siyasi güç, bağımsızlıklannı ilan eden Anadolu beylikleri tarafından paylaşılır. Bu beyliklerden Konya ve Ermenak çevresinde kurulmuş olan Karamanoğulları, kendilerini coğrafi sahaları, büyüklükleri ve tarihi geçmişteri itibariyle kendilerini Selçukluların mirasçısı olarak görüyorlardj. Karamanoğulları 'nın dışında Beyşehir ve Seydişehir' de Eşrefoğulları, Kütahya'da Germiyanoğulları, Milas, Peçin ve Muğla 'da Menteşoğullan, Sinop ve Kastamonu'da Candaroğullan, Birgi ve Selçuk'ta Aydınoğulları, Manisa ve çevresinde Saruhanoğulları, Balıkesir ve çevresinde Karesioğuları, Afyonkarahisar ve çevresinde Sahibataoğullan, Denizli ve civarında İnançoğulları, Sivas ve Kayseri'de Eretna Beyliği, Niksar, Elbistan ve Maraş'ta Dulkadiroğullan, Söğüt ve Domaniç'te Osmanoğulları, 14. yüzyıl Anadolu'sunun siyasi yapısını belirleyen beyhklerdir. Bu dönemde Isparta, Eğridir ve havalisinde bulunan Hamid aşireti de başlarındaki İlyas bin Hamid Bey'in oğlu Feleküddin Dündar Bey tarafından merkezleri Borlu ve Eğridir'de Hamidoğulları beyliği olarak kurulur. Aktifbir emir olan Dündar Bey beyliğinin sınırlannı güneye doğru genişleterek, Gölhisar'ı ve eski adı istanos olan Korkuteli'ni daha sonra Antalya'yı ele geçirir ve ülke sınırlarını Germiyan ve Denizli hudutlanna kadar büyütür. Dündar Bey, 1301 'den sonra elde ettiği Antalya 'yı da kardeşi Yunus Bey'in idaresine verir.' Yunus Bey'den sonra Antalya bölgesinin yönetimi oğlu Mahmud Beyin eline geçer. Konumuz olan İstanos(Korkuteli)'un da diğer oğlu Sinanüddin Calis ( Hızır Bey) tarafından idare edildiği l3 19 tarihli bir kitabeden anlaşılmaktadır. Hızır Beyin vefatıyla yönetimi oğlu Daclı Bey devralır. 2 i İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Anadolu Beylilderi ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara, 1988, s. 62. 2 A.g.e., s. 67. 2

Hamidoğulları Beyliği zamanında, Eğridir ve Antalya'da bir çok mimari eser vücuda getirilir. Hamidoğulları'ndan Dündar Bey, 1302 tarihinde Eğridir'de, Emir Sinaneddin Bey, 1319 tarihinde Korkuteli'nde kendi adlarıyla anılan hirer medrese inşa ettirirler. 3 Burdur'dan günümüze ulaşan 1344 tarihli bir kitabeden Muzaffeıiiddin Mustafa Bey'in, şehirde bir medrese yaptırdığı anlaşı1maktadır. 4 Emir Mübarizeddin Mehmet Bey Antalya'da iki eser inşa ettirir. Bunlardan biri 1373 tarihli Yivli Minare Camii,5 diğeri ise l377'de vefat eden oğlu Ali Beyadına yaptırdığı Zincirkıran türbesidir. 6 Hamidoğulları 'nın yaptırdığı eserler arasında Eğridir'de Dündar Bey tarafından 1307 tarihinde yapılan hamam, yine aynı yerde Hızır Bey Camii ve IIüsamüddin İlyas Bcy zamanında yapılmış olan Yazla mevkiindeki türbe, Şuhud kasabasında 1368 tarıhli Muizzüddin İbrahim bin Hızır'a ait mescid de sayılabilir.? HamidoğuUarı beyliğine ait diğer sanat faaliyetleri, hakkında ıse bilgilerimiz çok sınırlıdır. Ancak İstanos'da, hattat Muhammed bin MukalTib tarafından 1349 1351 tarihleri arasında istinsah cdilmiş, iki adet Mirsad'ül-ibad yazması bize, Hamidoğullarının Antalya şubesindeki yazma eser faaliyetleri hakkında kısa da olsa bazı notlar sağlamaktadır. Yazmalardan erken tarihli olanı Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Bölümü'nde, 2841 envanter numarası ile bulunmaktadır. 173 varak olarak 2GOx 180 mm. ölçülerinde hazırlanan nüsha, kurt yenikli, orta kalınlıkta, krem renkli, aharlı kağıda, 21 satır olarak, farsça, ncsih ık yazılmıştır. Yazma, sadece kenarları tamir görmüş, kahverengi deri cilt ile kaplanmıştır. Dış kapağa içi geçmelerle tezyin edilmiş, dışında dilimli daireler bulunan yuvarlak bir şemse işlenmiştir. Dört köşeye ve köşelerin aralarına geçmelerden köşebentler yerleştirilmiştir. İç kapağa ise krem renkli deri geçirilmiş, bır yatay bir dikeyolarak dizilen baklava şekilli paftaların içine sırayla bitkisel formlar, rumi motifli merkezi kompozisyonlar ve yazılar yerleştirilmiştir..1 Oktay Aslanapa, (Hazırlayan), Yüzyıllar Boyunca Türk Sanatı (14. Yüzyıl) Ankara, 1977, s. 33-34,178; Uzunçarşılı, a.g.e., s. 229; Gönül Öney, Beylikler Devri Sanatı, XIV.-XV. Yüzyıl 1300-1453), Ankara, 1989, s. l7-lr. 4 Uzunçarşılı, a.g.e., s. 65. Aslanapa, a.g.c., s. 33, 142, 190; Öney, ag.e, sı). Aslanapa, a.g.e., s. 34; Uzunçarşılı,a.g.c., s. 68. 7 Uzunçarşılı, a.g.e., s. 65. 3

la'da bulunan ünvan sayfasında, nüshanın "Emir İsa bin el-seyyid Zekeriya Bey"in okuması için hazırlandığı belirtilmiştir. 8 Aynı sayfada Sultan Keykubad'a ait bir hediye kaydı da bulunmaktadır. g 173 a'da bulunan ketebe kaydında ise nüshanın yazımının hicri 750 Muharrem (Mart 1349)'de Mehmet bin Mukarrib tarafından tamamlandığı belirtilmiştir. Ayrıca la'da Sultan ı. Mahmud'un ve vakf-ı haremeyn müfettişi Derviş Mustafa'nınmührü bulunur. Eserin 1a sayfasında dikdörtgen levha tezhip bulunur. Levha yatayolarak üçe bölünmüş, orta bölümde oluşan dikdörtgen pafta yazı alanı olarak kullanılmıştır. Bu alana siyah tahrirli altın sülüsle yazı yazılmış, yazı zemini paftalar içindeki pembc kafesler ve küçük rumilerle, seyrek olarak doldurulmuştur. Ortadaki yazı alanının alt ve üstünde oluşan siyah zeminli yatay dikdörtgen paftalara siyah tahrirli altın sülüsle yazı yazılmış, yazı zemini kıvnk dallar üstündeki beyaz rumilerle süslenmiştir. Dikdörtgen levha en sonda kınnızı, siyah cetvellerle ve siyah tığlarla sonuçlanır (Resim 1). 1b'deki serlevha tezhibinde, yatay dikdörtgen paftaya siyah tahrirli altın sülüsle "Besmele" yazılmış, yazı zemini pembe çizgilerle kafes şeklinde taranmıştır. Yazıyı kıvrık dallar üzerine yerleştirilmiş beyaz rumiler dolaşmaktadır. Tezhip en dışta kırmızı, siyah cetveller ve siyah tığlarla sonuçlanır (Resim 2). Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya Bölümü'nde 2067 envanter numarası ile bulunan diğer Mirsad'ül-ibad nüshası ise nohut renkli, kurt yenikli, kalın, kağıda, 19 satır olarak, farsça, nesih ile yazılmıştır. Yazma, miklepli, üzerine ebru geçirilmiş aharlı mukavva cilt ile kaplanmıştır. Muhtemelen orijinal cilt, sonradan değiştirilerekbu mukavva cilt geçirilmiştir. la'daki ünvan sayfasında, kitap ismiyle beraber nüshanın "Emir Yunus Bey'in oğlu Gıyaseddin Abdürrahim Bey" için istinsah edildiği kayıtlıdır. 1O Yine 8 Kaynaklarda, Hamidoğullan ailesinden Zekeriya oğlu İsa şeklinde bir isme rastlayamadık. Aneak Uzunçarşılı, Yunus Bey'in kölesi olan bir Zekeriya'dan bahsetmektedir. Antalya 'nın doğusundaki Teke Karahisar'ı denilen müstahkem hisar ve eivan bir dönem bu zatın elinde bulunmuş, Hamidoğullannın Antalya şubesinin sona ennesi ile o da tarihe karışmıştır. Uzunçarşılı, a.g.e., s. 69. 9 A. Süheyl Ünver, "Anadolu Selçukluları Zamanında Umumi ve Hususi Kütüphaneler", Atatürk Konferansıarı (1964-68) II, Ankara, 1970, s. 10-15; a.mlf., "Anadolu Selçuklulan Kitap Süsleri ve Resimleri", Atatürk Konferansıarı 1971-1972, V, Ankara, 1975, s. 86. LO Dündar Bey'in kardeşi olan Yunus Bey, Antalya'da emirlik yaprruştır. Kaynaklarda iki oğlunun adı belirtilmesine rağmen adına kitap istinsah edilen Gıyaseddin Abdürrahim'in ismi geçmemektedir. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi I, Ankara,I 988, s. 53-4

aynı sayfada (Süleymaniye Kütüphanesi Fatih Bölümü 2841 no'da bulunan diğer yazmada olduğu gibi) Sultan Kekubad'a ait bir hediye kaydı bulunur. 200b'dc bulunan ketebe kaydında ise nüshanın hattat Muhammed bin Mukarrib tarafından İstanos'da 11 hicri 752 cemaziyelevvelindc (Hazıran 1351) istinsah edildiği belirtilmiştir. la'dan önce gelen zahriye sayfasının "b" yüzünde i. Mahmud'un vakıf mührüyle beraber haremeyn evkafı müfettişi Şeyhzade Ahmet Tevfik Efendi'nin mührü ve vakıfkaydı vardır. Ayrıca la'da U. Bayezid'in mührü bulunur. Ayasofya Bölümü 2067 no'da bulunan bu eserin tezhip tasarımları da Fatih Bölümü 2841 no'da bulunan diğer Mirsad-ül ibad nüshasına benzer şekilde hazırlanmıştır. i a'da dikdörtgen levha tezhip bulunur. Levha yatayolarak üçe bölünmüş, ortada oluşan kareye yakın dikdörtgen paftaya siyah tahrirli altın sülüsle yazı yazılmış, yazı zemini pembe kafesler, yeşille renklendirilmiş küçük yapraklar ve rumilerle süslenmiştir. Paftanın dışına ince bir mcandr hordür geçirılmiştir. Paftanın alt ve üstünde oluşan, yatay dikdörtgen paftalara siyah tahrirh altın sülüsle yazı yazılmış, zemini kıvrık dallar üstündeki ayrıntıları kırmızı ile belirlenmiş beyaz rumilerle süslendikten sonra, koyu yeşille boyanmıştır. Yatay dikdörtgen paftaların dışına beyaz zeminli ince bir meandr bordür geçirilmiştir. Dikdörtgen levha en dışta ince kırmızı cetveller, beyaz zcminli ince bir meandr bordür ve lacivert cetvelin üzerine yerleştirilmiş olan kırmızı ve lacivert tığlarla sonuçlanır (Resim 3). 1b'deki serlevha tezhibinde yatay dikdörtgen paftanın içine siyah tahrirl i altın sülüsle yazı yazılmış, yazı zemini kıvrık dallar üstündeki, ayrıntıları kırmızı ile belirlenmiş, beyaz rumilerle süslendikten sonra, koyu yeşille hayanmıştır. Paftanın dışında beyaz zeminli ince bir meandr bordür bulunur. Tezhip en dışta ince kırmızı cetveller ve beyaz zeminli ince bir meandr bordürle, en üstte de lacivert cetvel üzerine yerleştirilmiş lacivert ve kırmızı tığlarla sonuçlanır. Başlık tezhibinin altında kalan dikdörtgen yazı alanının dışına da kırmızı cetveller ve beyaz zeminli, ince bir meandr bordür geçirilmiştir. Alttaki dar kenar ise meandr bordürden sonra, lacivert cetvel üzerine yerleştirilmiş, lacivert ve kırmızı lığlarla sonuçlamr (Resim 4). 54; İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara, 1988, s. 67-69. Il Uzunçarşılı, adı geçen eserinde İstanos'u, Korkuteli olarak belirtmektedir, s. 62-68. 5

Çalışmamıza konu olan iki eserden, sadece Ayasofya BöL. 2067 no'da bulunan i 351 tarihli nüshada İstanos kaydı yer almaktadır. Ancak iki nüshanın da aynı hattat tarafından. istinsah edilmiş olması, tarihlerin yakınlığı ve tezhiplerin benzerliği göz önüne alınarak, Fatih BöL. 2841 no'da bulunan 1349 tarihli eserin. de, Istanos'da hazırlandığısöylenebilir.,~ Eserleri tezhipleyen sanatçının adı belirtilmemiştir. Her iki nüshada da bıilunan tezhipler, kompozisyon, motif ve renk açısından basit bir şekilde tasarlanmışlardır. Bu tip yazmalar beylikler döneminde, genellikle, hattatları tarafından tezhiplenmişlerdir. Yine bu dönemden, istinsah ettiği nüshanın tezhiplerini de yaptığını belirten, Niğdeli Muhammed bin Kutluğ,12 Ahmet bin Hacı Mahmud el-aksarayi 13 Başkademoğlu Ali 1 \Resim 5) gibi sanatçıların eserleri günümüze ulaşmıştır. Bu şekilde hazırlanmış eserler, tasarımların basitliği ve sanatçı işbölümünün gelişmemiş olması dolayısıyla taşra sanatının temsilcileri olarak değerlendirilirlerki, bizde çalışmamıza konu olan yazmaları taşra ürünleri olarak değerlendiriyoruz. sanatının Beylikler döneminde kesinlikle Anadolu'da üretildiğini bildiğimiz, yüksek kaliteli bezemelere sahip yazmaların sayısı oldukça azdır. Bu yazmaların büyük bölümü, devrin en önemli kültür ve sanat merkezi olan Konya'da hazırlanmışlardır. Karamanlı beylerden Halil bin Mahmud'un okuması için 1314-15 tarihlerinde, katip İsmail b. Yusuf tarafından, Konya'da istinsah edilen 2 ciltlik Kur'an-ı Kerim Yakup b. Gaz! el-konevi tarafından yüksek nitelikli tezhiplerle süslenmiştir. 15 (Konya Mevlana Müzesi, Müzelik Eserler BöL. No: 12), (Resim 6). Yine aynı 12 Şeyda AIgaç, "Niğde'li Muhammed Bin Kutlufun 791 (1389) Tarihinde İstinsah Edip Tezhiplediği Mesnevi", Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Dergisi 3, Erzurum, 2003, s. 143-148. 13 Zeren Tanındi, "Türk Tezhip Sanatı", Başlangıcından Bugüne Türk Sanatı, Ankara, 1993, s.40 1. 14 Şeyda AIgaç, "Kastamonu Beldesinde 879 (1474) Tarihinde, Boşkademoğlu Ali Tarafından İstinsah Edilip, Tezhiplenen Bir Kur'an-ı Kerim", Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Dergisi 5, Erzurum, 2004, s. 81-88. 15 Zeki Oral, "Kitap Kitabeleri", Anıt I, Konya, 1949, s. 5 ; Zeren Tanındı, "Karaman!ı Beyliği'nde Kitap Sanatı", Kültür ve Sanat XII, Ankara, 1991, s.42-44 ;A. Süheyl Ünver, "Anadolu Selçuklu ve Beylikleri Kur'an-ı Kerim Hattatları ve Tezyinatı Üzerine", VI. Türk Tarih Kongresi (20-26 Ekim 1961), Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara, 1967, s. 137 ; a.mlf., "Anadolu Selçukluları Zamanında Umumi ve Hususi Kütüphaneler", Atatürk Konferansıarı (1964- ı 968) II, Ankara, 1970, s. ı 2 ; Zeren Tanındı, "Anadolu Selçuklu Sanatında Tezhip, Müzehhip Muhlis b. Abdullah EI Hindi ve Halefleri", Yıldız Demiriz'e Armağan, (Hazırlayanlar: M. Baha Tanman Uşun Tükeı), İstanbul, 200 I, s. 149 ; Abdülbaki Gölpınarlı (Hazırlayan), Mevlana Müzesi, Müzelik Yazma Kitaplar Kataloğu, Ankara, 2003, s. 12-13. 6

müzede hu1unan 1323 tarihli Mesnevi 16 (Konya Mevlana Müzesi, Müzelik Eserler BöL. No: 1177), (Resim 7), 1332 tarihli Mesnevi-i Veledi 17 (Konya Mevlana Müzesi, Müzelik Eserler BöL. No: 74), 1367-68 tarihli 2 ciltlik Divan-ı Kehir 18 (Konya Mevlana Müzesi, Müzelik Eserler BöL. No: 68-69), (Resim 8) ve 1372 tarih1ı Mesnevi 19 (Konya Mevlana Müzesı, Müzelik Eserler BöL. No: 1113) mcv1evi1erin oluşturduğu sanat ortamında devrin en ihtişamlı tezhipledyle süslenmişlerdir. Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz ki; heylikler döneminde üstün kaliteli Y3ımalar, devrin en önemli kültür ve sanat merkezi olan Konya'da üretilmişlerdir. Konya'nın dışındaki merkezlerde ise genellikle, haaatlar tarafindan tezhiplenen nüsha1a!" hazırlanmışıır. Yazımıza konu olan iki eser ise, yönetici bır ailenin I1Lnsuplarının okuması için hazırlanmasına rağmen, oldukca basit tasarımlara sahiptir, dolayısıyla taşra sanatının temsilcileri olarak değerlendirilmelidirler. Ancak nüshaların belge değerleri yüksektir ve Hamidoğullan Bey1iği'ndeki kiıap hazırlama faaliyetleri açısından da önemli ipuçları verirler. 16 Nihad M. Çetin, "Matnawi"nin Konya Kütüphanelerindeki Eski Yazmaları", Şarkiyat Mecmuası IV, İstanbul, 1961, s. 104 ; Mehmet Önder, "XV. Yüzyıl Sonuna Kadar En Eski Mesnevi Nüshaları", NecaH Lugal Armağanı, Ankara, 1968, s. 519 ; a.mlf., "Mevlana'nın Eserlerinin Dünyadaki En Eski Yazma Nüshaları", ıı. Milletlerarası Mevlana Kongresi (3-5 Mayıs 1990), Tebliğler, Konya, 1990, s.12 ; A. Süheyl Ünver, "Konya'da Xııı-XV inci Asırlarda Yapılan Kitap Tezhipleri ve Bu İnce Sanatımızın Konya 'da Dirilmesi Lüzumu Hakkında", Konya Halkevi Aylık Kültür Dergisi 82, Konya, 1945, s.6 ;a.mlf., "Selçuklular Zamanında Kütüphaneler Üzerine Yeni Örnekler ve Bazı Mü1ahazalar", III. Türk Tarih Kongresi, Ankara, 1948, s. 645; a.mlf., "Anadolu Selçuklulan Zamanında Umumi ve Hususi Kütüphaneler", Atatürk Konferansıarı (1964-68) ll, Ankara, 1970, s. 19 ;a.mlf., "Anadolu Selçuklıılan Kitap Süsleri ve Resimleri", Atatürk Konferansıan 1971-1972, V, Ankara, 1975, s. 86 ; Abdülbaki Gölpınarlı, a.g.e., s. 248-253 ; Zeren Tanındı, a.g.e., s. 147-148. 17 A. Siiheyl Ünver, "Anadolu Selçukluları Zamanında Umumi ve Hususi Kütüphaneler", Atatürk Konferansıarı(1964-68) ll, Ankara, 1970, s. 21 ; Melunet Yusuf, Resimli ve Muhtasar Konya Asan Atika Müzesi Rehberi, İstanbul, 1930. (Bu katalogda eserin envanter numarası 76 olarak geçer); Abdülbaki Gölpınarlı, a.g.e., s. log-ıı O; Zeren Tanındı, a.ge., s. 148-149. 18 A. Süheyl Ünver, "Anadolu Selçukluları Zamanında Umumi ve Hususi Kütüphaneler", Atatürk Konferansıan (1964-68) II, Ankara, 1970, s. 21 ; Mehmet Yusuf, a.g.e., s. 51-53 (Bu katalogda eserin envanter numarası 66 olarak geçmektedir) ; Zeren Tanındı, "Seçkin Bir Mevlevi'nin Tezhipli Kitapları", M. Uğur Derman 65. Yaş Arma~anı, Derleyen; Irvin Cemil Schick, İstanbul 2000, s. 513-520 ; Gölpınarlı, a.g.e., s. 119-99; 19 Çetin, a.g.e., s. 106 ; Melunet Önder, "XV. Yüzyıl Sonuna Kadar En Eski Mesnevi Nüshaları", Necati Lugal Armağanı, Ankara, 19611, s. 519 ; Gölpınarlı, a.g.e., s. 233 236 ;Tanındı, a.g.e., s. 521-526. 7

KAYNAKÇA Kitaplaı' ASLANAPA, Oktay, (Hazırlayan), Yüzyıllar Boyunca Türk Sanatı Ankara, 1977. (14. Yüzyıl) GÖLPıNARlı, Abdülbaki (Haz;ırlaycın), Mevlana Müzesi, Müzelik Yazma Kitaplar Kataloğu, Ankara. 2003. ÖNEY, Gönül, Reylikler Devri Sanatı, xıv.-xv. Yüzyıl (1300-1453), Ankara, 1989. UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi ı, Ankara, 19RR. UZUNÇARŞıLI, İsmail Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyıınlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara,I 988. YUSUF, Mehmet, Resimli ve Muhtasar Konya Asarı Atika Müzesi Rehberi, istanbul, 1930. Makaleler ALGAÇ, Şeyda, "Niğde'li Muhammed Bin Kutluğ'un 791 (1389) Tarihinde İstinsah Edip Tnhiplediği Mcsnevi", Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Dergisi 3, r-:rzururn, 2003, s. 143-148. ALGAÇ, Şeyda, "Kastamonu Bcldesinde 879 (1474) Tarihinde, Ho~kademoğlu Ali Tarafıııdan istinsah Edilip, Tezhiplenen Rir Kur'an-ı Kerim", Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Dergisi 5, Erzurum, 2004, s. R1-88. ÇETİN, Nihad M., "Matnawi"rıin Konya Kütüphanelerindeki Eski Yazmaları", Şarkiyat Mecmuası ıv, istanbul, 1961, s. 98-1 ı 7. ORAL, Zeki, "Kitap Kitabeleri", Anıt ı, Konya, 1949, S. 5-10. ÖNDER, Mehmet, "XV. Yüzyıl Sonuna Kadar En Eski Mesnevi Nüshaları", Necati Lugal Armağanı, Ankara, 1968, s. 517-525. ÖNDER, Mehmet, "Mevlana'nın Eserlerinin Dünyadaki En Eski Yazımı Nüslıaları", ıl. Milletlerarası Mevlana Kongresi (3-5 Mayıs 1990), Tebliğler, Konya, 1990, s. i 1-15. TANINDI, Zeren, "KaramanIı 8eyliği'nde Kitap Sanatı", Kültür ve Sanat XLL, Ankara, 1991,s.42-44 TANINOJ, Zcrcn, "Türk Tezhip Sanatı", Ankara, 1993, s.398-406. Başlangıcından Bugüne Türk Sanatı, TANINDI, Zeren, "Seçkin Bir Mevlevj'nin Tezhipli Kitapları", M. Uğur Derınlın

65. Yaş Armağanı, Derleyen; Irvin Cemil Schick, istanbul 2000, s. 513-536. TANINDI, Zercn, "Anadolu Selçuklu Sanatında Tezhip, Müzehhip Muhlis b. J\bdullah EI-Hindİ ve Ilaleneri", Arkeoloji ve Sanat Tarihi Araştırmaları, Yıldız Demiriz'e Armağan, (Hazırlayanlar: M. Raha Tanrnan-Uşun Tlikel), istanbul. 200 I, (Resimler:236-238), s: 141-150. UNVf-:I<, A. Slihey!, "Konya'da XIJI-XV inci Asırlarda Yapılan Kitap Tezhipleri ve 8u ince Sanatımızın Konya'da Dirilmesi Uizumu Hakkında", Konya Halkevi Aylık Kültür Dergisi 82, Konya, 1945, s. 1-12. ÜNVER, A. Sliheyl, "Selçuklular Zamanında Klitliphaneler Uzerine Yeni Örnekler ve Hazı Mlilahazalar", lll. Türk Tarih Kongresi, Ankara, ı 94K, s.642-646. ÜNVf-:ı<, A. SUheyl, "Anadolu Selçuklu ve Beylikleri Kuı 'an-ı Kerim Hattaılan ve Tezyİnatı Üzerine", VI. Türk Tarih Kongresi (20-26 Ekim J961), Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara, 1967, s. 110-140. ÜNVf-:R, A. Stiheyl, "Anadolu Selçukluları Zamanında Umumi ve Hususi KUtliphaneler", Atatürk Konferansıarı(i 964-6S) II, Ankara, 1970, s. 3-27. LJNVER, A. Sliheyl, "Anadolu Selçuklulan K itap SUsleri ve Resııııleri", Atatürk Konferansıarı 1971-J972, V, Ankara, 197.';, s. 7.'i-Kt,>. II

II

12

w Resim: S- Konya Mevlana I'vlüzes; Müzelik Eserler BöL.. No: 18, ıı. Cild, 536. Sayfa Resim: 6- Konya Mevlana Müzesi :Vlüzelik Eserler Böı., :--ıo: 12, ı. Cild, 826. Sayfa

>-.j::>. Resim: 7- Konya Mevlana Müzesi!"Hizelik Eserler BöL.. '\0: 1177. 3a. Resim: 8- Konya l'.ievlana Müzesi Müzelik Eserler BöL.. No: 68. ı b.