İlgi : 17479731 743.99 111924 sayılı yazı 19 Ekim 2015, İstanbul Konu : Gümrük Birliği nin Güncellenmesi Hakkında Görüş İletilmesidir. Ref: KC/IO/15 90 TÜRKİYE CUMHURİYETİ EKONOMİ BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NE Sayın Genel Müdürlüğünüz tarafından Gümrük Birliği nin güncellenmesi çalışmaları kapsamında kullanılmak maksadıyla işbu dilekçenin ekinde yer alan soru formunun doldurulması talep edilmiştir. Bilişim sektörünün önde gelen temsilcilerinden olan Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği nin (TÜBİSAD) konuya ilişkin görüşleri ekte yer alan soru formunda yansıtılmaya çalışılmıştır. Bilgilerinize saygılarımızla arz ederiz. İbrahim ÖZER TÜBİSAD Yönetim Kurulu Üyesi Kemal CILIZ TÜBİSAD Bilişim Sanayicileri Derneği Başkanı
Kurum/Kuruluş Adı SORU FORMU BÖLÜM 1: KURULUŞ BİLGİLERİ : Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği Anketi Dolduranın Görevi/ Unvanı/İletişim Bilgileri : BÖLÜM 2: TÜRKİYE İLE AVRUPA BİRLİĞİ ARASINDAKİ GÜMRÜK BİRLİĞİ NİN GÜNCELLENMESİ ÇALIŞMALARINA İLİŞKİN SORULAR 1. Türkiye-Avrupa Birliği Gümrük Birliği nin Türkiye açısından faydalı/zararlı sonuçlar doğurduğuna inanıyor musunuz? Hangi alanlarda faydalı/zararlı sonuçlar doğurmuştur? Türkiye Avrupa Birliği Gümrük Birliği nin Türkiye açısından faydalı sonuçlar doğurduğu düşünülmektedir. Bunun temel sebebinin Türk gümrük mevzuatının Avrupa Birliği ve dünya normları ile uyumlulaştırılması ve bunun sonucu olarak da dış ticaret hacminin artması olduğu mütalaa edilmektedir. Gümrük Birliği'nin yürürlüğe girdiği 1996 yılından bu yana ülkemiz bu alandaki mevzuat uyumunda oldukça ileri bir seviyeye ulaşmıştır. Gümrük Birliği Türkiye'nin dış ticaret rejimini yeniden yapılandırmakla kalmamış, AB ile geleneksel olarak sürdürülen ticari ilişkilerin geliştirilmesinde de rol oynamış ve üçüncü ülkelerle ticaret bakımından önemli sonuçlar doğurmuştur. Bu kapsamda değinilmesi gereken bir diğer husus ise Gümrük Birliği nin işlemesi için yeknesak uygulamalar gerektiren menşe, gümrük kıymeti, malların gümrük birliği bölgesine girişi, gümrük beyannamesi, serbest dolaşıma giriş, ekonomik etkili gümrük rejimleri, malların dolaşımı, itiraz hakkı konularında uyum sağlanmış olmasıdır. Söz konusu durumların sonucu olarak da Türkiye ile AB arasındaki ticaret hacmi Gümrük Birliği sonrasında büyük ölçüde artmıştır. Gümrük Birliği nin dinamik etkileri, Türk imalat sektörünün rekabet ve verimlilik düzeyine de olumlu yönde katkıda bulunmuştur.
2. Türkiye-Avrupa Birliği Gümrük Birliği nin aksayan yönleri olduğunu düşünüyor musunuz?hangi alanlarda aksaklıklar yaşanmaktadır? Türkiye Avrupa Birliği Gümrük Birliği nin aksayan yönlerini teşkil ettiğini düşündüğümüz konular aşağıda sıralanmaktadır: Serbest Ticaret Anlaşmaları:Mevcut durumda AB nin yapmış olduğu serbest ticaret anlaşmalarından Türkiye, ilgili ülke ile ikili anlaşma yapmadığı sürece yararlanamamaktadır. Hal böyle olunca Türkiye söz konusu ülkeye karşı gümrük önlemleri uygulayamazken, bahsi geçen ülke Türkiye ye karşı gümrük önlemleri uygulayabilmektedir. Açıklanan olumsuz durumun ortadan kaldırılabilmesi için AB ile Türkiye nin birlikte hareket etmesinin sağlanması ve AB ile müzakerelere başlayan ilgili ülkenin Türkiye ile de aynı anda müzakerelere başlaması şartının yürürlüğe konulmasının yararlı olacağı mütalaa edilmektedir. AB ABD Serbest Ticaret Anlaşması:Bilindiği üzere AB ile ABD serbest ticaret anlaşması müzakereleri içindedir. Söz konusu serbest ticaret anlaşmasının kurulması halinde, Türkiye nin de ABD ile ikili serbest ticaret anlaşması imzalaması gerekecektir. Aksi halde Türkiye tek taraflı olarak gümrük önlemlerini ABD ürünlerine karşı kaldırmış olacaktır. Bu durum ülke ekonomisine önemli ölçüde zarar vereceği için konunun ayrıca belirtilmesi ihtiyacı hissedilmiştir. Ticaret Komitesi İçinde Yer Almama:Avrupa Birliği Gümrük Birliği nin en önemli karar alma mekanizması bilindiği üzere Ticaret Komitesi dir. Türkiye ise Gümrük Birliği üyesi olmasına karşın Ticaret Komitesi içerisinde üye bulundurmamakta ve dolayısıyla karar alma konusunda herhangi bir etkinlik gösterememektedir. Bu durum ülkemizin üçüncü ülkelerle ilişkilerini geliştirmesini bir ölçüde engellemektedir. Türkiye nin farklı statüsü göz önünde tutularak, AB Komisyonu bünyesinde sadece üye ülkelerin katılımına açık tutulan Komiteye iştirakinin sağlanması, gümrük birliği çerçevesindeki danışma mekanizmalarının etkin işleyişi bakımından önemli bir husustur. GTİP Uyumlulaştırılması Sorunları: GTİP uyumlulaştırılması yönünde pratikte halen aksaklıklar yaşandığı düşünülmektedir. Örneğin AB mevzuatından iktisap edilen Avrupa Birliği Kombine Nomenklatür Açıklama Notları, ürünlerin tabi olduğu GTİP bilgisinin tespiti için dikkate alınması gereken kriterleri çok açık ve detaylı olarak göstermektedir. Ancak buna rağmen
çok sayıda ürünle ilgili gümrük idaresi ile mükellefler arasında ihtilaflar yaşanmakta ve özellikle mükellefler cenahında mağduriyetler oluşabilmektedir. Bu konuyla ilgili gümrük idarelerinin yol gösterici görevlerini daha aktif bir şekilde yerine getirilmeleri gerekmektedir. Gümrükler Genel Müdürlüğü nün ihtilaflı bazı eşyaları tanımlama ve sınıflandırma yönünde yayımladığı 2013/50 sayılı Genelge bu anlamda çok güzel bir örnektir. Cep telefonu ana kartları gümrük idaresi tarafından cep telefonu GTİP inde sınıflandırılarak ÖTV ye tabi tutulmuş ve bu uygulama sebebiyle çok sayıda teknik servis firması ve tüketiciler ciddi mağduriyet yaşamıştır. Söz konusu Genelge nin yayımlanmasıyla cep telefonu anakartları nın aksam tarifesinde sınıflandırılması gerektiği belirtilmiş bu sayede gümrük idareleri nezdinde uygulama birliği tesis edilmiştir. Bunun gibi ihtilaf konusu birçok hususta ilgili mevzuatın ve uygulamaların AB ile uyumlaştırılması çok büyük önem taşımaktadır. 3. Türkiye-Avrupa Birliği Gümrük Birliği nin güncellenmesi yönündeki çalışmaları yararlı buluyor musunuz? Türkiye Avrupa Birliği Gümrük Birliği nin güncellenmesi yönündeki çalışmalar tarafımızca son derece olumlu ve yararlı bulunmaktadır. Zira Gümrük Birliği nin özellikle uluslararası ekonomik, sosyal, siyasal ve jeopolitik konjonktüre uygun olarak ve günün değişen şartlarını baz alarak güncellenmesi önem arz etmektedir. Bu minvalde Türkiye nin karşılaştırmalı üstünlüklerini pekiştiren, katma değerli ürünler üretimini ve ihracını destekleyen yönde güncellemeler yapılması Türkiye ekonomisinin küresel rekabet koşullarına uyumunu ve bu koşullar tahtında daha etkin faaliyet göstermesini kolaylaştıracaktır. 4. Türkiye-Avrupa Birliği ekonomik ilişkileri çerçevesinde bugüne kadar Hizmet Ticareti (bankacılık, sigortacılık, telekomünikasyon, müteahhitlik, sağlık, ulaştırma, mühendislik-mimarlık, teknik müşavirlik, reklam, bilgi teknolojileri, turizm, finans vb.) konusunda kurum/kuruluşunuza ulaşan herhangi bir sorun varsa belirtiniz. Bu kapsamda, AB ile aramızdaki ortaklık metinleri doğrultusunda, hizmet ticareti alanında karşılıklı piyasaların açılmasını yararlı buluyor musunuz? Açılım sağlanmasında yarar gördüğünüz sektörleri belirtiniz. Bilindiği üzere hizmet sektörü Türkiye ekonomisinin yaklaşık olarak %60 ını oluşturmaktadır. Ancak hizmet sektörü Gümrük Birliği kapsamı dışında kalmaktadır.
Bu durum da bilişim sektörü de dâhil olmak üzere birçok sektörün ihracatını yavaşlatmakta ve dolayısıyla büyümeyi sınırlamaktadır. Dolayısıyla Gümrük Birliği nin hizmet ticaretini de mümkün olan en geniş şekilde kapsayacak biçimde genişletilmesinin ülkemize son derece faydalı olacağı düşünülmektedir. 5. Türkiye-Avrupa Birliği ekonomik ilişkileri çerçevesinde bugüne kadar Kamu Alımları konusunda kurum/kuruluşunuza ulaşan herhangi bir sorun varsa belirtiniz. Bu kapsamda, AB ile aramızdaki ortaklık metinleri doğrultusunda, kamu alımları alanında karşılıklı piyasaların açılmasını yararlı buluyor musunuz? Açılım sağlanmasında yarar gördüğünüz sektörleri belirtiniz. AB kamu alımları pazarının ülkemiz bakımından diğer pazarlara mukayese ile önceliği nedir? 6. Türkiye-Avrupa Birliği ekonomik ilişkileri çerçevesinde bugüne kadar Tarım Ürünleri Ticareti konusunda kurum/kuruluşunuza ulaşan herhangi bir sorun varsa belirtiniz. Bu kapsamda, AB ile ticari ilişkilerimizde mevcut tarım tavizlerinin genişletilmesini yararlı buluyor musunuz? Rekabetçi olduğumuz halde AB tarafından yüksek tarife uygulanması veya tavize konu edilmemiş olması sebebiyle AB pazarına ihraç edilemeyen ürün/ürün grupları nelerdir? Tavizlerin karşılıklı genişletilmesinde yarar gördüğünüz ürünleri belirtiniz. 7. Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ticaretin önünde tarifeler veya tarife dışı engeller (standartlar, sağlık sertifikası, vb.) sorun doğurmakta mıdır? Sorun doğuran alanlar var ise hangileridir? 8. Avrupa Birliği nin ithalatta (ülkemizin ihraç ürünlerine) uyguladığı standartlar, teknik düzenlemeler ve mevzuat ile ilgili yeterli bilgiye
ulaşabiliyor musunuz? Söz konusu standartlardan, ülkemizde yerleşik imalat süreçlerine yapısal olarak uyumsuz olması sebebiyle ticaretin vuku bulmadığı sektörler varmıdır? Bilişim sektörü açısından Avrupa Birliği nin ithalatta (ülkemizin ihraç ürünlerine) uyguladığı standartlar, teknik düzenlemeler ve mevzuat ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılabilmektedir. Bu kapsamda ülkemizdeki yerleşik imalat süreçlerine yapısal uyumsuzluklar nedeniyle ticaretin sekteye uğradığı önemli bir alan olmadığı düşünülmektedir. 9. Türkiye ile Avrupa Birliği nin uyguladığı mevzuat (standartlar, teknik düzenlemeler, karşılıklı tanıma, piyasa gözetimi ve denetimi, vb.) arasındaki farklılıklar ticareti olumsuz etkilemekte midir? Türkiye ile AB nin uyguladığı mevzuat arasında bir takım farklılıklar dikkati çekmektedir.esasında Türkiye ekonomisinin aleyhine olan bu tür farklılıkların giderilmesi ve uyumlulaştırmanın hızlı ve kapsamlı bir şekilde hayata geçirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Örneğin, gerek ekonomik verimlilik gerekse çevrenin korunması açısından çok büyük önem taşıyan geri kazanım faaliyetlerinin yasal ve vergisel zorluklar sebebiyle yeterince gelişmediği gözlemlenmektedir. Bu kapsamda somut örnek vermek gerekirse ikinci el cep telefonlarının satışında uygulanan KDV nin %18 olması, yenileştirme sektörünün ülkemizde yeterince büyümesini engellemektedir. Oysaki yenileştirme faaliyetleri özellikle AB ekonomisinde çok önemli bir yere sahiptir. 10. Türkiye-Avrupa Birliği Gümrük Birliği kapsamında taraflar arasında gümrükler alanında sorunlarla karşılaşılmakta mıdır? Bu kapsamda, sorunlu konular nelerdir? Ülkemizin Gümrük Birliğinden tam anlamıyla faydalanmasını engelleyen bir husus olarak karayolu kotası uygulaması dikkat çekmektedir. Zira Türkiye Ortak Transit kapsamında AB taşıma ağına tamamen entegre olmuş durumdadır. Ancak Avrupa ile ulaşımda omurga görevi gören Avusturya çevresel etkileri öne sürerek Türk tır ve trenlerine bir takım kısıtlamalar getirmektedir. Yine benzer şekilde Bulgaristan ve Avusturya zaman zaman Türk araçlarını keyfi olarak ücretli geçişe zorlamaktadır. Bu durum da maliyet arttırıcı bir etmek olarak zarara sebep olmaktadır. 11. Türkiye-Avrupa Birliği Gümrük Birliği kapsamında fikri mülkiyet hakları
alanında sorunlarla karşılaşılmakta mıdır? Bu kapsamda, sorunlu konular nelerdir? Fikri mülkiyet haklarının korunması konusundaki düzenlemelerde hak sahibinin korunması amacıyla alınan önlemlerde gümrüklerde olumsuzluklara sebep olabilmektedir.yargılama sonucu beklenmeden hak sahibi olduğunu iddia eden şirketler lehine uygulanan ihtiyati tedbirler hak sahipleri açısından olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. İddia sahibi lehine ihtiyati tedbir kararı verilerek malların gümrüklerde durdurulması söz konusu durumun en temel örneğini teşkil etmektedir. Uzun yargılama süreci sonucunda iddia sahibi davasını kaybetse dahi yargılama süresince hakkında dava açılan kişinin mallarını ihraç etme şansı ortadan kalkmaktadır. 12. Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki Gümrük Birliği nin güncellenmesi çalışmaları kapsamında ele alınmasında yarar gördüğünüz başka konular bulunmakta ise lütfen aşağıda bilgi veriniz. Söz konusu hususlar ankette yer almayan konular olabileceği gibi ankette yer alan fakat daha fazla izahat yapmak istediğiniz konular da olabilir. Tarafımızca aşağıdaki hususlara dikkat çekilmesi faydalı bulunmaktadır: İthalat rejiminde nihai kullanım olarak işlem gören eşyalar için 5 sayılı liste kuralı, yani tanım itibariyle gümrük vergisi sıfırlanması doğrudan uygulanmalı, nihai kullanım yaklaşımından vazgeçilmesi önerilmektedir. Mali mevzuatımızın uluslararası ticaret ve uluslararası ödeme kuralları ve uygulamalarıyla uyumlulaştırılmasının, dış ticaretimizin büyümesini ve daha verimli hale gelmesini sağlayacak bir öneme sahip olduğu düşünülmektedir. Örneğin KKDF ye (Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu) ilişkin dış ticaret uygulamaları T.C. Merkez Bankası nın 1988 tarihli bir kararına dayandırılmaktadır. Günümüz ekonomik ve teknolojik koşullarına uyum sağlamayan bu Karar a göre transfer edilen ithalat bedelinin 2 iş günü içerisinde ihracatçının hesabına ulaşmaması halinde, KKDF yükümlülüğü doğacağına hükmedilmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı bu süreye 5 iş günü daha ilave etmiştir. Ancak bu hükümler ve süreler günümüz koşullarında kimi özel durumlar karşısında yetersiz kalmaktadır. Örneğin, yakın dönemde Yunanistan da yaşanan olaylarda da görüleceği üzere, finans kurumları zorunlu olarak tatil edilmektedir. Bu duruma benzer diğer olayların olma ihtimali AB nin diğer üyeleri için de söz konusudur. İthalatçının elinde olmayan söz konusu sebeplerden dolayı 2 + 5 iş günü valör tarihi sebepli KKDF yedüşülmesi
dış ticaret yapan firmalar için çok ciddi bir kayıptır. Aradan 27 yıl geçmiş olmasına rağmen günün koşullarına uyumlaştırılmayan bu olumsuz durum dış ticaret önündeki tarife dışı engellerdendir. Yine benzer şekilde ithalatta kullanılan kredi notlarının KKDF ye tabi tutulması da mevzuatımızın Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumsuz olduğu bir diğer husustur. Bilindiği üzere kredi notları doğrudan ithalatçının borcundan düşmektedir. Dolayısıyla ihracatçıya sonradan herhangi bir ödeme yapılmamaktadır. Ancak buna rağmen sırf banka transfer yazısı sunulamaması gerekçesiyle kredi notu sebepli eksik yapılan ödemeler için KKDF ödemek durumunda kalınmaktadır. 13. Gümrük Birliği nin güncellenmesine yönelik çalışmalar kapsamında önümüzdeki dönemde yapılması planlanan daha ayrıntılı anketlerde yer almayı ister misiniz? Bu kapsamda, özellikle hangi alanlar ile ilgilendiğinizi belirtiniz. Tarafımızca önümüzdeki dönemde yapılması planlanan daha ayrıntılı anketlerde de yer alınması gerektiği düşünülmektedir. Bu kapsamda özellikle aşağıda yer alan alanlarla ilgilenilmektedir: Bilgi ve iletişim teknolojileri Tüketici elektroniği (cep telefonu, beyaz eşya, aydınlatma vb.) GTİP sorunları Kambiyo mevzuatı Kıymet tespiti Bilişim sektörü ile ilgili olabilecek diğer her konu hakkındaki anketler