SAMSUN UN İLK SİNEMA SALONU BODUROĞLU (ZAFER) SİNEMASI BAKİ SARISAKAL
SAMSUN UN İLK SİNEMA SALONU BODUROĞLU (ZAFER) SİNEMASI Boduroğlu Sineması Samsun da ilk defa sinema salonu olarak Boduroğlu Yuvan ve oğlu Kiryaki Efendiler tarafından 1908 yılında yapılan (Eski Zafer Sineması) Boduroğlu Sineması idi. Bu salonda daha ziyade dram filmleri gösterilmekteydi. Örneğin 26 Kanunusani (Ocak) 1911 Perşembe günü Victor Hügo nun Paris te Notre dam du pari Kilisesinde cereyan eden bir dram 1 14 Haziran 1912 de David Kopernelat isimli dram 2 gösterilmektedir. 1922 yılında sinema Alemdarzade Sineması adını aldı. Canik Mebusu Cavit Paşa ve arkadaşları 23 Mart 1926 tarihinde Samsun da emvali metrukeden bulunan Boduroğlu Sineması nın Hilali Ahmer Cemiyetine terki hakkında 2/ 560 numaralı Kanun Teklifini T.B. M.M ne vermişler ve Meclisin bu kanun teklifini kabul etmesiyle 1926 yılından itibaren sinema Hilali Ahmer Sineması adıyla faaliyetine devam etmiştir. Sinema gazetelere verdiği ilanlarda: Hem hoşça bir vakit geçirmek, hem de bir hayra iştirak etmek isterseniz. Hilali Ahmer Sineması na gidiniz. En meşhur fabrikaların filmlerini getirmekle sinema müdüriyeti azami fedakârlığı göstermektedir. Sinema perdesinde ilan göstermek için lale ticarethanesine müracaat ediniz. Her Cuma sabah saat 10,5 da umuma, saat 14 de de ayrı ayrı programlar düzenleyen Hilali Ahmer Sineması, sinemanın intizamını ve gerekse hanımefendilerin istirahatlarını temin için matinelerde erkek çocuklarını sinemaya alınmayacağını zaman zaman Samsun halkına duyuruyordu. 1 Aks-ı Sadâ 26 Kânunusani 1327, Sayı: 463 2 Aks-ı Sadâ 14 Haziran 1327, Sayı: 522
1926 yılında Hilali Ahmer Sinemasında oynayan Bağdat Hırsızı ve Kamçılı Adam filmlerine Samsun lar büyük ilgi göstermişlerdi. Bütün bu önlemlere rağmen yinede sinema salonundaki gürültüden ve salonda sigara içilmesinden rahatsızlık duyuluyordu. Hilali Ahmer Sineması 1927 yılının başlarında Zafer-i Milli Sineması adını alarak faaliyetine devam etmiştir. Daha sonra Zafer Sineması adını alan bina günümüzde Gima Satış Mağazası nın karşısında yer alan köşe başındaydı. Sinemanın girişi Osmaniye Caddesi üzerinde idi. Sahnesi ise Gazi Caddesi tarafındaydı. 12 tane locası vardı. 1928 yılında sinemaya kalorifer tesisatı kurulmuştur. Asri bir şekilde tadilat yapılan ZAFER SİNEMASI Müdürü: Fehmi Asri bir şekilde tadilat yapılarak tamir edilen Zafer Sineması muhterem halkın kış mevsiminde sıhhi ve fenni bir şekilde teshini için ayrıca bir kalorifer tesisatı da vücuda getirilmiştir. Sinemalarda ekseriyetle harik (yangın) vukuuna sebebiyet veren Apera Dairesi (makine dairesi) olduğundan bu kısım kamilen bütün olarak inşa edildiği gibi hafzaten Allah böyle bir tehlike altında belcem sirayet ihtimalini de tamamen men etmek içinde mezkur dairenin kapısı demirden imal olunmuştur. Esasen sinema olarak inşa edilmiş olan bu binada sıhhi ve içtimai her türlü kaideler nazar itibara alınarak tekmili için ve süratle ibraz mesai olunmuştur. Cemiyetler veya hayır dernekleri yararına film gösterimi Cumhuriyetin ilk yıllarında da devam ediyordu. 1927 yılında kent merkezinde bulunan sinemalar her ay bir gecelerini Tayyare Cemiyeti yararına film gösterimine ayırmışlardı. Bu gecelerde serbest duhuliye yoktu. Zafer Sineması, Mart ın yedinci Pazartesi günü akşamını Tayyare Cemiyetine tahsis etmiş ve Kazazede Kimyar Adası filmi, 3 8 Şubat 1928 Çarşamba günü akşamı ise Himaye-i Etfal Cemiyeti yararına Paris teki Hemşiresi isimli film gösterilmiştir. 4 Zafer Sineması nda 1927 yılında gösterilen Benhur ve 1928 yılında gösterilen Napolyon un Tarihçe-i Hayatı filmleri izleyici rekorları kırmıştı. 3 Samsun 7 Mart 1927, Sayı: 97 4 Ahali 8 Şubat 1928, Sayı: 482
1927 Yılında Zafer Sinemasında Gösterilen BENHUR 1928 Yılında Zafer Sinemasında Gösterilen Napolyon Bonapart
1930 yılında Zafer Sineması bir yangın geçirir: Dün akşam saat dokuzda Zafer Sineması nın alt kattaki film deposundan çıkan ateş müthiş bir alev şeklinde koridoru ve kısmen alt kat locaları istila etmiştir. Bundan ani korkuya düçar olan halk kapılara ve localarda oturanlarda atlamak sureti ile mevkilere hücum etmiştir. Evvela sinema içinde büyük bir kargaşalık zuhur etmiştir. Bereket versin ki, sinemanın her iki caddeye nazır birçok kapısı vardı. Halktan çok ezilen olmadı. İtfaiyenin bu yangındaki hizmeti büyüktür. Derhal yetişerek yangını söndürdü ve binanın diğer taraflarını da kurtardı. İnsanca telef olan yoktur. Yalnız beş kişi ağır ve hafif surette yaralanmıştır. Yalnız yanan filmlerin bedeli on beş bin lira tahmin olunmaktadır. Bu babda yaptığımız tahkikata nazaran yangın alt kattaki film deposunda kontrol yapan sinema sahibi Fehmi Beyin kardeşi Şeref Bey in dikkatsizliği yüzünden zuhur etmiştir. Mamafih zabıtaca bu husustaki tahkikat teshin olunmaktadır. Neticeyi yazacağız. İşte sinemaların her türlü kazada halkın çıkmasına müsait şekillerde yapılmasındaki mecburiyetin faydası görüldü. Allah göstermesin ya sinema binası birkaç kapıdan ibaret olsaydı. O kadar halk ne yapacaktı. Sinemada şapkasını, paltosunu ve her türlü eşyasını bırakıp kaçmak sureti ile hasara uğrayanlar çoktur. Tabii bunlarda ehemmiyete şayan değildir. Elverir ki nüfusça zayiat olmasın. Salih Efendi makine dairesinde bulunuyordu. Mumaileyh alt katı saran alevlerin merdivenden yukarı da hücumundan korkarak kendisini üst penceresinden sokağa atmıştır. Bundan dolayı Salih efendi nin bacağı kırılmıştır ve diğer yaralılar dört kişidir. Fehmi Beyin uzun seneler sarf ettiği mesaisi ile meydana getirdiği bu güzel sinemanın şöyle bir kaza neticesinde hasara uğraması şayanı teessüftür. Kendilerine ve bütün orada bulunan vatandaşlara geçmiş olsun deriz. 5 1930 yılında sesli filmler, Türkiye ye gelmeye başladı. 22 Nisan 1932 günü Karadeniz vapuruyla Samsun a getirilen sesli film makinesinin, Zafer Sineması nda montaj ve provası yapıldıktan sonra 30 Nisan 1932 Cumartesi gecesi Hilal-ı Ahmer yararına film gösterimi gerçekleştirilmiştir. Böylece Samsun halkı sesli filmle tanışmıştır 6 ve büyük ilgi göstermiştir. Zafer Sinemasının o dönemdeki sahibi Fehmi Beydir. Zafer Sinemasında Gösterilen Gazi Paşa Hazretlerinin Yurt Gezileri 5 Samsun 11 Birinci Kânun 1930, Sayı: 368 6 Ahali 3 Mayıs 1932, Sayı: 553
1937 Yılında Zafer Sinemasında Hasılat Rekorları Kıran Film Zafer Sinemasında Gösterilen Fato Ya istiklal Ya Ölüm
Zafer Sinemasında Gösterilen Beyoğlu Güzeli Zafer Sinemasında Gösterilen Nazım Hikmet Ateşten Gömlek Nur Baba
Zafer Sinemasında Gösterilen Cilalı İbo nun Çilesi Zafer Sinemasında Gösterilen Hancı 1970 lı yıllarda Zafer Sineması nda yapılan tadilatla, sahnenin olduğu bölüm de giriş kapısı, locaların olduğu bölümde de sahne inşa edilmişti. Zafer Sineması nın üst balkonu yukarıdan aşağıya doğru öylesine dikti ki insan ürperirdi. Samsun sinema tarihinde önemli bir yere sahip olan Zafer Sineması 1990 lı yıllarda yıkılarak yerine bir iş hanı yaptırılmıştır.