SELANİK HAMZA BEY CAMİSİ

Transkript

1 SELANİK HAMZA BEY CAMİSİ BAKİ SARISAKAL

2 SELANİK HAMZA BEY CAMİSİ Hamza Bey Camisi Hamza Bey Camisi diğer adıyla Alkazar, Alkazar ismini ünlü sinema salonundan almaktadır. Hamza Bey Camisi 20. yüzyılda uzun süreli sinema salonu olarakta kullanılmıştır. Selanik merkezinde olup, Egnatia ve Benizelou Caddelerinin kesiştiği kavşakta bulunmaktadır. Yunanistan da bulunan görkemli Osmanlı yapılarından biridir. Elimizdeki verilere göre ve anıtın yazıtlarından hareketle Hamza Bey Camisi nin 872/1467 yılında o dönemin Selanik yüksek rütbeli subayı Evrenosoğlu Hamza Bey in kızı Hafsa Hatun tarafından yaptırılmıştır. Arşiv kayıtlarında Hafsa Sultan Camisi adıyla geçmektedir. Selanik in Türkler tarafından 1430 yılında alınmasından sonra yapılan ilk Cami olduğu bilinmektedir yılında genişletilmiş, ancak daha sonraki dönemlerde meydana gelen deprem ve yangınlarda hasar gördüğü için 1620 yılında yeniden yapılmıştır. Şehrin ana caddesi olan Egnatia Caddesi üzerinde bulunan camini üç tarafında çeşitli dükkânlar bulunmaktadır. Son cemaat yeri sayılan küçük kubbelerin altı uzun yıllar Alkazar Sineması olarak kullanılmıştır. İlk başlarda bir mescid özelliğini Hamza Bey Camisi Planı taşıyordu yani minaresi olmayan bir mahalle camisiydi. Harim yeri kare şeklinde olup 17 m yüksekliğinde bir kubbe ile muhafaza ediliyor ve kubbe kurşun levha ile kaplıdır.

3 16. yüzyılın ikinci yarısında yani 1570 ve 1592 yılları arası Selanik teki müslüman nüfusunun artışı ile birlikte, yapı dahada genişletirildi ve iki yeni dikdörgen biçiminde yer, salonun kuzey ve güney kısmına eklendi. Salonun batı kısmında perimetrik bir kapalı çarşı inşa edildi ve büyük bir minare dikildi. Kitabesi Arapça olup dört satırdan oluşmaktaydı. M. Kiel de Cami hakkında geniş bilgi vermiş ve kitabesini yayınlamıştır. Yayınladığı kitabe Caminin ilk yapılışına ait olmayıp, ilave onarım kitabesidir. E.H. Ayverdi de, M. Kiel de araştırmalarında Caminin ilk inşa kitabesini vermişlerdir. Bu ilk kitabeye göre caminin ilk yapılışı, 873 ( ). Kitabe yine Arapça dır yılında ikinci kitabeye göre yapı bir depremden yada yangından dolayı ağır hasara uğramış ve Kapıcı Mehmet Bey tarafından kapsamlı bir tadilatan geçirilmişti. Hamza Bey Camisi 1912 Selanik in Yunanlılar ın eline geçmesinden hemen sonra Cami olarak kullanılması yasaklandı yılından sonra yapı büyük hasarlara uğradı, değişik amaçlarla kulanıldı, kötü ve dikkatsiz onarımlardan geçti ve büyük ölçüde doğal estetiği ni kaybetti yılındaki Selanik yangını şehir merkezini büyük hasara uğrattı ve bu yangından dolayı yapı da büyük hasara uğradı ve 1925 yılında yapının minaresi yıktırıldı. Yapı uzun yıllar mültecileri barındırmakla kullanıldı, yapıda bir çok değişiklikler yapıldı ve çevredeki iş yerlerinin deposu olarak kullanıldı. En büyük değişikliği sinema olarak kullanıldığı dönemde yaşadı, ilk başta açık sinema salonu olarak kullanıldı ama daha sonra kubbenin bulunduğu yere bir metal çatı yerleştirilerek kapalı sinema salonu olarak da kullanıldı. Son yıllarda yapı yalnızlığına terkedilmiş bir biçimde öylesine kaldı yılında Arkeoloji Hizmeti yeni bir programla anıtın kurtuluşunu ve koruma altına alma adıyla bir program yürürlüğe koydu ve anıtın tekrar eski halini koruyarak bir müze olarak kullanılmasını ve Selanik teki metro çalişmaları sırasındaki kazılardan elde edilecek tarihi parçaları burada Selanik Metro Müzesi olarak halkına sunmayı planlamaktadır.

4 17 Eylül 2012

5

6

7 17 Eylül 2012