EXPO NEDİR? Latince kökenli Exposition sözcüğünün kısaltması olan EXPO, Uluslararası Sergi ya da Dünya Sergisi olarak adlandırılmaktadır. 19. yüzyılın ortalarından beri düzenlenen ve ülkeler arasındaki iletişime, diyaloğa, barışa katkısı olan, kültür, tarih ve eğitim alanında, ülkelerin daha iyi bir dünya kurmak üzere oluşturdukları projeleri sergileyen uluslararası etkinliklerdir. EXPO lar Olimpiyatlar ve Futbol Dünya Kupası ndan sonra dünyada ekonomik ve kültürel etki yaratan üçüncü en büyük uluslararası organizasyonlardır. EXPO LARIN AMACI EXPO ların temel amacı; teknoloji, yenilikler ve çevreyle uyum gibi evrensel konulara odaklanarak ülkelerin kültürel miraslarını ve beklentilerini harmonize etmektir. TÜRKİYE NİN İLK EXPO SU, EXPO 2016 ANTALYA EXPO 2016 Antalya, 1851 yılından beri düzenlenen EXPO tarihinde Türkiye nin ev sahipliği yaptığı ilk EXPO olma özelliğini taşımaktadır. EXPO 2016 Antalya barışın, güzelliğin, dostluğun, doğanın simgesi çiçek ile masumiyetin ve gelecek nesillerin simgesi çocuğu bir araya getirerek Çiçek ve Çocuk teması ile tüm dünyayı kucaklamaktadır. Gelecek Nesiller için Yeşil Bir Dünya sloganı ve Çiçek ve Çocuk teması ile düzenlenecek olan Botanik Sergisi nin etkinliklerinin planlanması, düzenlenmesi ve yönetilmesi ile ilgili usul ve esasları belirleyen 6358 sayılı EXPO 2016 Antalya Kanunu 10 Kasım 2012 tarihli Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. EXPO 2016 Antalya 23 Nisan - 30 Ekim 2016 tarihleri arasında gerçekleştirilecektir. EXPO 2016 Antalya, A1 kategorisinde (uzun süreli uluslararası sergi) düzenlenecek olup 6 ay ziyarete açık kalacaktır. 100 ülke ve 30 uluslararası kuruluşun katılmasının öngörüldüğü EXPO 2016 Antalya ya, yerli ve yabancı 8 milyon ziyaretçi beklenmektedir. EXPO 2016 Antalya nın sembol çiçeği olarak Şakayık seçilmiştir. EXPO 2016 ANTALYA ALANI EXPO 2016 Antalya, Antalya-Alanya kara yolunun 18. km sinde, Aksu ilçesi sınırları içerisindeki 1.121 dekarlık alanda gerçekleştirilecektir. 3
ANADOLU BİTKİLERİ EXPO DA ETNOBOTANİK YARIŞMASININ AMAÇLARI NELERDİR? 1. Anadolu coğrafyasında yetişen bitkilerin özelliklerini ve yerel isimlerini eski kuşakların tecrübeye dayalı bilgilerinden yararlanarak derlemek, 2. Öğrencilerin, sivil toplum kuruluşlarının biyolojik çeşitliliğin korunmasına yönelik çalışmalarına katılımlarını teşvik etmek, 3. Kırsal kesimde yaşayan insanlarda, sahip oldukları biyolojik değerlerin önemli olduğu, bu değerlerin korunması ve bu değerlere sahip çıkılması gerektiği konularında farkındalık yaratmak, 4. Öğrencilerde girişimcilik ve bireysel yaratıcılığın gelişimine katkıda bulunmak, 5. Öğrencilerin bilimsel çalışma ve araştırma yöntemlerini kullanmalarını sağlayarak bilime bakış açılarının olumlu yönde gelişmesini desteklemek, 6. Genç ve yaşlı kuşaklar arasındaki iletişimin gelişmesine katkıda bulunmak, 7. Genç kuşakların, yaşadıkları coğrafyadaki biyolojik değerlerin farkına varmalarını sağlamak. ANADOLU BİTKİLERİ EXPO DA ETNOBOTANİK YARIŞMASININ KONUSU NEDİR? Yarışmanın konusu Anadolu coğrafyasında yetişen ve yüzyıllardır yararlanılan bitkiler hakkında kırsal kesimde yaşayan eski kuşakların sahip oldukları tecrübeye dayalı bilgilerin derlenmesi ve bu bitkilerin kurutulmuş örneklerinden oluşan koleksiyonların hazırlanması dır. YARIŞMAYA KATILMA KOŞULLARI 1. Yarışmaya Türkiye genelindeki Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmî ve özel ortaöğretim okullarının 9, 10. ve 11. sınıflarında okuyan öğrenciler katılabilir. 2. Okullar yarışmaya; Bulundukları yöredeki bitki çeşitlerinin kullanım şekilleriyle ilgili derlenen bilgiler, Bitkilerin kurutulmasıyla hazırlanan bitki koleksiyonları, Bitkiler ile bitkilerin yetiştikleri yaşam alanlarının fotoğrafları, Bitkiler kullanılarak yapılan malzemelerin fotoğraflarından oluşan proje ile katılacaklardır. 3. Yarışma için hazırlanacak koleksiyonlar en çok 20 (yirmi) çeşit bitkiden oluşabilir. 4. Her okul yarışmaya yalnız bir proje ile katılabilir. Projeyi bir öğrenci hazırlayabileceği gibi iki öğrenci birlikte de hazırlayabilir. 5. Yarışmaya katılacak öğrenci/öğrenciler projelerini bir biyoloji öğretmenin rehberliğinde hazırlayacaklardır. 6. Okullar yarışmaya yalnız kendi yörelerindeki (Yöreden kastedilen okulun bağlı olduğu il sınırlarıdır.) bitkilerle katılabilir. 7. Başvurular 15 Mart 2015 tarihine kadar danışman öğretmenler tarafından www.anadolubitkileriexpoda.org web adresinden yapılacaktır. 8. Başvuru işlemini gerçekleştiren okullar yarışma kılavuzundaki açıklamalar doğrultusunda projelerini 1 Ekim 2015 tarihine kadar tamamlamalıdırlar. 4 5
DEĞERLENDİRMEDE ESAS ALINACAK KRİTERLER Farklı üniversitelerde görev yapan akademisyenlerden oluşan jüri, yarışma başvuru koşullarına uygun olarak gönderilen projeleri aşağıda belirtilen kriterleri dikkate alarak değerlendireceklerdir: 1. Bitki örneklerinin herbaryum kurallarına uygun kurutulması, Yarışma kılavuzundaki Bitkilerin Hangi Kısımlarını Örnek Alarak Kurutmalısınız?, Topladığınız Bitki Örneklerini Nasıl Kurutmalısınız? başlıklarında belirtilen kuralların (Bilgi için bkz. syf. 11-12) uygulanma sonuçları bu kriterle değerlendirilecektir. 2. Bitkilerin kullanım şekliyle ilgili derlenen bilgilerin ayrıntılı oluşu, Etnobotanik Bilgi Formu 2 de ki Kullanım Şekli ile ilgili derlemeler (Bilgi için bkz. syf.16), bu kriterle değerlendirilecektir. 3. Bitki türleri ile ilgili sunulan metinlerin botanik bilimi dışındaki anlatım çeşitliliği, EBF 2 de yer alan Kullanım Şekli ile ilgili bilgiler dışındaki derlemeler bu kriterle değerlendirilecektir. 4. Bitkilerle ilgili bilgilerin derlendiği kaynak kişilerin sayısı, Bitkilerle ilgili derlenen bilgilerin başka kaynak kişilerce de desteklenmesi bu kriterle değerlendirilecektir. 5. Arazi çalışmalarında çekilen, bitki örnekleri ve bitki örneklerinin toplandıkları habitat/arazilere ilişkin fotoğrafların niteliği, 6. Bitkiler kullanılarak oluşturulan (sepet, iplik, tespih, oyuncak, süs eşyası vb.) malzemelerin nitelikli fotoğraflarla belgelendirilebilir olması, ÖDÜLLER Yarışmada yedi coğrafi bölge esas alınmış olup yarışmacılar kendi yörelerinin dâhil olduğu coğrafi bölgeler içinde değerlendirilecektir. Ödüller her bölgede 1, 2. ve 3. dereceye giren projelere verilecektir. Yarışmada her coğrafi bölgenin: -Birincisine 6.000 TL -İkincisine 4.000 TL -Üçüncüsüne 3.000 TL -Danışman öğretmenlere ise dizüstü bilgisayar verilecektir. Dereceye giren projeleri hazırlayan öğrenci ve danışman öğretmenler üç gün süreyle Antalya da misafir edilerek Antalya nın çeşitli yerlerini kapsayan gezilere katılacaklardır. Bir okuldan iki öğrencinin birlikte projeyi hazırlaması ve bu projenin dereceye girmesi durumunda, ödül iki öğrenci arasında paylaştırılacaktır. Antalya gezisine ise her iki öğrenci birlikte katılacaktır. Öğrencilerin yarışmada dereceye girip girmemelerine bakılmaksızın gönderecekleri iyi kurutulmuş bitki örnekleri, öğrenci ve kaynak kişilerin isimleri ile EXPO 2016 Alanı nda sergilenecektir. Öğrenci ve öğretmenlere verilecek ödüller, ulaşım, konaklama ve gezilerle ilgili giderler EXPO 2016 Antalya Ajansı ve Özel Bilfen Liseleri tarafından karşılanacaktır. YARIŞMA TAKVİMİ 1. Yarışmanın okullara duyurulması: Şubat 2015 2. Son Başvuru Tarihi: 15 Mart 2015 3. Başvuru işlemlerini gerçekleştiren okulların proje teslim tarihi: 3-10 Ekim 2015 4. Jürinin projeleri değerlendirme süreci: Ekim Kasım 2015 5. Yarışmada dereceye girenlerin duyurulması: Aralık 2015 * Dereceye giren okulların isimleri EXPO 2016 Antalya Ajansı ve Antalya İl Milli Eğitim Müdürlüğü nün web sayfaları ile www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasından açıklanacaktır. 6. Ödül töreni: Şubat / Mart 2016 ANADOLU BİTKİLERİ EXPO DA ETNOBOTANİK YARIŞMASINA NASIL KATILACAKSINIZ? Okulunuzun bulunduğu yörede hangi bitkilerin hangi amaçlarla ve ne şekilde kullanıldıklarını öğrenmek ister misiniz? Yanıtınız evet ise ve bu konuda bilinenlere katkıda bulunmak isterseniz ilkbahar, yaz ve sonbahar boyunca yörenizde yetişen bitkilerle ilgili bilgileri derlemeniz, fotoğraflarını çekmeniz ve bu bitkilerden alacağınız örnekleri kurutarak bir bitki koleksiyonu hazırlamanız yeterli olacaktır. Yarışmaya katılmak için hazırlamanız gereken projenin neleri kapsadığını ve nasıl bir yol izlemeniz gerektiğini öğrenmek için elinizdeki yarışma kılavuzu veya www. anadolubitkileriexpoda.org web sayfasındaki yarışma ile ilgili tüm açıklamaları dikkatle okumalısınız. HANGİ BİTKİLERLE YARIŞMAYA KATILABİLİRSİNİZ? Anadolu Bitkileri EXPO da bir etnobotanik yarışmasıdır. Grekçe halk anlamına gelen ethnos ile bitki anlamına gelen botanikos sözcüklerinden oluşan etnobotanik, bitki-insan ilişkisinden doğan bitkilerin kullanılışları ile ilgili botanik kültürünü inceler. Bu yarışma Anadolu insanının doğada kendiliğinden yetişen bitkilerden yararlanma şekilleriyle ilgili bilgilerin derlenmesini amaçlamaktadır. Bu nedenle yetiştirilen bitkiler (Örneğin buğday, arpa, biber, domates, lahana, maydanoz, elma gibi.) yarışmanın kapsamı dışındadır. Yarışmaya yörenizde kendiliğinden yetişen ve çeşitli amaçlarla yararlanılan bitkiler (Hastalık tedavisinde, beslenme, yün boyama örme işleri ve halat yapımında; mutfak eşyası, inşaat malzemesi, oyuncak malzemesi üretiminde; oyunlarda, bazı inanışlar gereği çeşitli törenlerde ki kullanımda vb.) ile katılabilirsiniz. 6 7
ÇALIŞMAYA NASIL BAŞLAMALISINIZ? İlk olarak yarışmanın bütün aşamalarında size rehberlik edecek danışman öğretmeninizle kitapçıktaki açıklamalar doğrultusunda hazırlayacağınız projeyle ilgili ilgili bir plan yapmalısınız. Daha sonra yörenizde yetişen bitkiler hakkında size bilgi aktarabilecek, tercihen bu bitkileri bizzat kullanmış kişileri bulmalısınız. Bu yarışma tamamen insanların tecrübeye dayalı bilgilerini derlemeyi amaçladığından toplayacağınız bitkilerle ilgili bilgileri verecek kişiler kendi yörenizden olmalıdır. Hangi hastalığa hangi bitkiler iyi gelir, hangi bitkilerden hangi süs eşyası yapılır? sorusundan değil, Yöremizde hangi bitkileri hangi amaçlarla kullanıyoruz? sorusundan yola çıkarak size bilgi aktarabilecek kişi veya kişilerle görüşüp bu özellikteki bitkileri belirlemeye çalışınız. Belirlediğiniz bitkilerin hangi mevsimlerde geliştiklerini, çiçeklerini ne zaman oluşturduklarını öğrenerek not alınız. Çiçekli bitkiler grubundan kurutmak üzere alacağınız örneklerin çiçekli olması gerektiğinden aldığınız notlar hangi bitkileri hangi mevsimde ve nereden toplayacağınız konusunda size yardımcı olacaktır. Belirlediğiniz bitkilerin özellikleri ve yararlanma şekilleri ile ilgili bilgileri derlerken Etnobotanik Bilgi Formu 2 de istenen (Bilgi için bkz. syf. 16) bilgiler olmasına dikkat ediniz. Bu konularda görüşeceğiniz kaynak kişilere EBF 2 de istenen bilgileri almaya yönelik sorular sorarak edineceğiniz bilgileri not alınız. Aynı bitki hakkında değişik bilgiler olabileceğini düşünerek farklı kişilerle de görüşünüz. Özellikle kullanılma amacı ve kullanım şekline ait bölümlerde size bilgi veren kişilerin kullandığı sözcükleri değiştirmeden yazmaya özen gösteriniz. BİTKİ ÖRNEKLERİNİ TOPLAMADAN ÖNCE NELER YAPMALISINIZ? 1. Bilgilerini derlediğiniz bitkilerin bir listesini oluşturarak kaynak kişilerden edindiğiniz bilgiler doğrultusunda hangi bitkileri ne zaman nereden toplayabileceğinizi belirleyiniz. 2. www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasından Form ve Belgeler linkini tıklayarak Bakanlık Bitki Toplama İzin Belgesinin bir çıktısını alınız. * Yasalar gereği doğadan bitki toplayabilme izne bağlıdır. Bu nedenle bu yarışma kapsamında bitki toplanabilmesine ilişkin izin başvurusu, EXPO 2016 Antalya Ajansı tarafından Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) ile Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü (BÜGEM) ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğüne yapılacak ve izinle ilgili belge ve açıklamalar www. anadolubitkileriexpoda.org web sayfasında yer alacaktır. 3. www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasından Form ve Belgeler linkini tıklayarak Öğrenci Bitki Toplama İzin Belgesi nin çıktısı alınarak danışman öğretmen tarafından öğrenciler adına doldurulup okul yönetimine onaylatılmalıdır. 4. Yarışmaya katılacak öğrenciler, danışman öğretmenleriyle bir ön çalışma yaparak bitkilerin toprak altı ve toprak üstü kısımlarının hangi yapılardan oluştuğunu ayrıca otsu ve odunsu bitkilerin hangi kısımlarının örnek alınarak kurutulması gerektiğini öğrenmelidirler. 9
ARAZİYE ÇIKARKEN YANINIZDA NELERİ BULUNDURMALISINIZ? 1. Bitkileri toplarken orman muhafaza memurları istediğinde göstermek üzere Bakanlık Bitki Toplama İzin Belgesi, okulunuzun adınıza onayladığı Öğrenci Bitki Toplama İzin Belgesi ve kimlik kartınızı, 2. Bitkilere ait yapıların (dal, yaprak, gövde, çiçek gibi) kesilmesi, taşınması ve korunması için bahçe bıçağı veya budama makası, bahçıvan eldiveni, poşet, 3. Bitki örneklerinin kurutulması işlemlerinde kullanılmak üzere kurutma presi, gazete kâğıtları, 4. Bitkilerin ve arazinin fotoğraflarını çekmek üzere kamera veya cep telefonu, 5. Arazi ve bitkilerle ilgili bilgiler ve gözlemlerinizi not almak için not defteri ve kalem yanınızda bulunmalıdır. BİTKİ ÖRNEKLERİNİ TOPLARKEN NELERE DİKKAT ETMELİSİNİZ? 1. Bitki örneklerini toplamak için yağışsız ve güneşli bir havayı tercih etmelisiniz. Uygun olmayan hava koşullarında toplanan bitki örneklerini korumak güçtür. 2. Araziye çıkarken arazide rahat hareket etmenizi sağlayacak uygun kıyafetler giymelisiniz. 3. Güvenlik açısından girilmesi sakıncalı ve yasak olan alanlardan bitki örnekleri toplamamalısınız. Araziden bitki toplama izni bu alanları kapsamamaktadır. 4. Bitkileri, bitkilerle ilgili bilgileri aktaracak kaynak kişi veya kişilerle ve mümkünse ailenizden biriyle birlikte uygun dönemlerde (örneğin, çiçekli bitkileri çiçekli oldukları dönemlerde) toplamalısınız. 5. Bitki örneklerinin kurutulması sırasında bozulmalar oluşabilir. Bu nedenle bitkinin kurutulacak kısımlarından birden fazla (2-3) örnek alınmalıdır. Topladığınız bitkiler ender olarak bulunan bitkiler olabilir. Bu durum bitkilerin sayısının azalmasına neden olabileceğinden özenli olmalısınız. 6. Toplanan bitki örneklerinde hastalık veya böceklerin neden olduğu bozulmalar olmamalıdır. 7. Bitkileri toplarken dikkatli olmalı, bilmediğiniz ve tanımadığınız bitkileri yememelisiniz. Bitkileri toplarken bahçıvan eldivenlerini kesinlikle kullanmalısınız. Bu, güvenliğiniz için gerekli olup bitkilerin dikenlerinden, zararlı olabilecek salgı maddelerinin derinize bulaşmasından sizi koruyacaktır. Bu konu oldukça önemlidir. Çünkü aşırı duyarlı yapıya sahipseniz bitkilerin neden olabileceği sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Ayrıca polen alerjisi olan öğrenciler için araziden bitki toplama sakıncalı olabilir. 8. Alacağınız bitki örneği odunsu bir bitkiye (ağaç, çalı) ait olabilir. Bu durumda boyunuzun ulaşabileceği mesafelerdeki dallardan veya yere düşmüş ancak bozulmamış örneklerden bir kaç tane almalısınız. BİTKİLERİN HANGİ KISIMLARINI ÖRNEK ALARAK KURUTMALISINIZ? 1. Kurutacağınız bitki, odunsu bitki (çalı veya ağaç) grubundan ise yapraklı ve çiçekli bir dal, 2. Otsu bitki grubundan ise yapraklı ve çiçekli bir otsu gövde parçası, 3. Çiçeksiz bitki grubu ise toprak üstü kısmının tamamı, 4. Soğanlı bitki grubundan ise toprak üstü kısmının tamamı alınmalıdır. 10
TOPLADIĞINIZ BİTKİ ÖRNEKLERİNİ NASIL KURUTMALISINIZ? Toplanan bitki örneklerinin jüri tarafından tanımlanabilmesi yani bilimsel adlarının saptanabilmesi, kurallara uygun şekilde kurutulmuş olmalarına bağlıdır. Bitki örneklerinin değerlendirmeye alınabilmesi için aşağıdaki kurallara uyulması gerekir: Kurutma işleminde bitki örneği (çiçek, yaprak, gövde veya dal) birbirinden ayrılmadan bir bütün olarak gazete kâğıtlarının arasına koyularak kurutulmalıdır. Aynı bitkiden 2 veya 3 örnek alındıysa aynı gazete kâğıdı arasında birlikte kurutulmalıdır. Kurutma işlemleri sırasında bitkilerin karıştırılmasını önlemek için Etnobotanik Başvuru Formu 2 deki bitki çeşidinin numarası bitkilerin aralarına koyuldukları gazetelerin kenarlarına yazılmalıdır. Su emmeyen parlak dergi sayfaları kurutma işleminde kullanılmamalıdır. Bitki örneğinin boyutları gazete kâğıtlarının arasına sığmayacak büyüklükte ise bitki örneği, V, W, M, N veya U harfi şeklinde kıvrılarak koyulabilir. Bitki örnekleri gazete kâğıtları arasına yerleştirilirken yaprak ve çiçeklerin üst üste gelmemelerine dikkat edilmelidir. Aksi takdirde üst üste gelen kısımların kurutulması zorlaşır ve küflenme oluşabilir. Bu nedenle bitki örnekleri gazete kâğıtları arasına yerleştirilirken elle düzeltilmelidir (Görsel 1). Bitki örneklerini içeren kurutma presi (Görsel 5), hava geçişine izin verecek şekilde dik olarak ve olabildiğince sıcak, havadar, kuru, rüzgârlı bir ortama (güneşli, sobalı, radyatörlü bir ortam veya balkon, çardak altı gibi) yerleştirilmelidir. Kurutma sürecinde, preste ıslanan gazete kâğıtları günde en az bir kere değiştirilmelidir. Bu işlem yapılırken bitki örnek numaralarının gazete kâğıtlarının köşesine yeniden yazılması unutulmamalıdır. Etli yapraklar içeren bitki örneklerinin kurutulması çok daha uzun sürer. Bu tür bitki örneklerinin küflenmesini önlemek için etli kısımlarından boyuna keserek kurutmak gerekir. İyi kurutulmamış bitki örneklerinin kolay küfleneceği, bunun da tanımlanmalarını olanaksız hâle getireceği hatta diğer örnekleri de küflendirebileceği unutulmamalıdır. Kurutma işleminin bitip bitmediği, bitki örneğinin kuru ve sert olması ve kaldırıldığında eğilip bükülmemesiyle anlaşılabilir (Görsel 6). Kurutulan bitki örneklerinin değerlendirilebilmesi için Görsel 7, 8 ve 9 da gösterilen nitelikte olması gerekir. Bitki örnekleri Görsel 10 daki gibi dolap veya benzeri ortamlarda gönderilme tarihine kadar kurallara uygun şekilde korunmalıdır. Bitkileri toplarken fotoğraflarını çekmeyi unutmayınız. Çekeceğiniz fotoğraflar; bitkilerin yaprak, çiçek ve gövdesini ayrı ayrı ve hepsini birden kapsayacak şekilde olmalıdır. Ayrıca topladığınız bitkilerden çeşitli malzemeler (sepet, iplik, tespih, oyuncak ve süs eşyası vb.) yapılıyorsa malzemelerin de fotoğraflarını çekmelisiniz. Fotoğraflar projenizin jüri tarafından değerlendirilmesi ve yarışma sonuçlandıktan sonra sergide kullanılabimesi bakımından nitelikli olmalıdır. Projenizin her aşamasını (bitkileri toplama, kurutma presi hazırlama, kaynak kişilerle bitkiler hakkında görüşmeler yapma vb.) kapsayan video kayıtları da yapabilirsiniz. Videolar yarışma sonunda düzenlenecek ödül töreninin sunumunda kullanılacaktır. Bitki çeşitlerinin sayısı 20 ye ulaştığında gazete kâğıtları Görsel 2, 3 ve 4 te gösterildiği gibi pres tahtaları arasına yerleştirilip kalın ip veya pantolon kemerleri ile sıkılarak kurutma presi hazırlanmalıdır. Tahta presin Görsel 2 deki gibi olması, bitki örneklerindeki suyun buharlaşmasını kolaylaştırması bakımından tercih edilmelidir. Ancak delikli mukavva veya benzeri malzemeler de aynı işi görebilir. Görsel 5 Görsel 6 Görsel 7 Görsel 2 Görsel 3 Görsel 4 Görsel 8 Görsel 9 Görsel 10 12 13
BİTKİLERLE İLGİLİ DOLDURDUĞUNUZ EBF, FOTOĞRAF VE VİDEOLARI CD YE NASIL YÜKLEMELİSİNİZ? www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasındaki Form ve Belgeler linkinden Etnobotanik Bilgi Formlarını (EBF) bilgisayarınıza indirerek ihtiyacınız oranında çoğaltıp aşağıdaki açıklamalar doğrultusunda CD ye yükleyebilirsiniz. EBF 1 de yer alan okul, öğrenci, danışman öğretmen ve kaynak kişilerle ilgili istenen bilgileri doldurunuz. Kaynak kişi sayısı birden fazla ise kaynak kişi ile ilgili bölümü yeterli sayıda çoğaltıp doldurarak her birine ayrı bir numara veriniz. Daha sonra doldurduğunuz formların tümünü EBF 1 ismiyle oluşturacağınız bir klasör içine koyunuz. EBF 2 formunu kuruttuğunuz bitki çeşidi sayısı kadar çoğaltarak her bitki çeşidi için ayrı ayrı doldurunuz. Daha sonra üzerinde bitkinin örnek numarası ve isminin (örneğin, 5 Isırgan Otu ) yazılı olduğu klasörler oluşturarak içlerine üzerinde ismi yazılı olan bitkiyle ilgili EBF 2 formunu ve fotoğrafları koyunuz. Bu işlemler tamamladıktan sonra; EBF 1 klasörü, her bir bitki çeşiti için oluşturulan klasörler ve videoları CD ye yükleyerek üzerine okulunuzun adını, bağlı olduğu il ve ilçeyi yazınız. BİTKİ KOLEKSİYONU VE GÖRSELLERİ NASIL GÖNDERMELİSİNİZ? 1. Kuruttuğunuz her bir bitki örneğiyle ilgili doldurduğunuz EBF 2 lerin birer çıktısını alınız. Kurutulmuş bitki örneklerini EBF 2 de numarası yazılı olan çıktısı üzerine, bükülüp kırılmasını önleyecek şekilde koyarak gazete kâğıtlarının arasına yerleştiriniz (Görsel 11-12). Bitkilerle ilgili değerlendirmeler EBF 2 deki bilgilere bakılarak yapılacağından karışıklık olmamasına özen gösteriniz. Aynı işlemi bütün bitki örnekleri için tekrarlayınız. Gazete kâğıtlarının alt ve üst kısmına destek oluşturması amacıyla biraz daha büyük boyutta mukavva koyup bağlayarak paketinizi hazırlayınız. Paketleme işleminde hava almayan naylon ambalajlar kullanmayınız. Görsel 11 Görsel 12 2. Hazırladığınız paketi bir koli içine yerleştirdikten sonra üzerine büyük bir zarf içinde (Belgeler Zarfı); Okul, öğrenci, öğretmen ve kaynak kişilerle ilgili doldurulan EBF 1 lerin çıktılarını, Yarışma İçin Başvuru Sahibinin Beyanı nı, Okul müdürünün EXPO 2016 Antalya Ajansı Genel Sekreterliğine hitaben, danışman öğretmen ve öğrenci isimlerine de belirterek yarışmaya katıldıklarını ifade eden onaylı yazısını, Çalışmalarla ilgili EBF 1, EBF 2 ve görsellerin yüklendiği CD yi koyunuz. 3. Hazırladığınız koliyi 3-10 Ekim 2015 tarihleri arasında aşağıda belirtilen adreste olacak şekilde kargoyla gönderiniz (PTT nin koli kutularının kullanılması durumunda ayrıca mukavva kullanılmasına gerek yoktur.). 3-10 Ekim 2015 tarihlerden önce veya sonra gönderilecek bitki örnekleri değerlendirmeye alınmayacaktır. 4. Taşınma sırasında bitkilerde oluşabilecek zararın en aza indirilmesi bakımından paketlerinizin kırılacak eşya uyarısı ile taşınması tercih edilmelidir. Bitki Örneklerinin Gönderileceği Adres: Özel Bilfen Antalya Fen ve Anadolu Liseleri, Çağlayan Mahallesi, 2030. Sokak, Numara 38, Posta kodu: 07230 Muratpaşa / Antalya ETNOBOTANİK BİLGİ FORMLARINI (EBF) NASIL DOLDURMALISINIZ? Etnobotanik Bilgi Formu iki bölümden oluşmaktadır. EBF 1 okul, öğrenci, danışman öğretmen ve kaynak kişi/kişilerle, EBF 2 ise bitkilerle ilgili bilgilerin doldurulacağı formlardır. ETNOBOTANİK BİLGİ FORMU 1 (EBF 1) OKUL: Yarışmaya katılan okulun adı, bulunduğu il, ilçe belirtilerek telefon ve faks numarası ile açık adres bu kısma yazılmalıdır. DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Danışman öğretmenin (Danışman öğretmen, yarışmaya katılan öğrenciye projeyi hazırlama sürecinde rehberlik eden öğretmendir.) adı ve soyadı, branşı ve iletişim bilgileri bu kısma yazılmalıdır. YARIŞMAYA KATILAN ÖĞRENCİ/ÖĞRENCİLER: Yarışmaya bir öğrencinin katılması durumunda yalnız 1.Öğrencinin adı ve soyadı, okul numarası ve sınıfı yazılmalı 2. Öğrenci kısmı boş bırakılmalıdır. İki öğrenci yarışmaya katılıyorsa hem 1. hem de 2. Öğrenci ile ilgili bilgiler yazılmalıdır. KAYNAK KİŞİ: Kaynak kişi / kişilerle (Kaynak kişi, bitkilerle ilgili bilgileri veren kişi veya kişilerdir.) ilgili istenen bilgiler eksiksiz olarak doldurulmalıdır. Bitki çeşitlerinin tümü için aynı kişinin bilgilerinden yararlanıldıysa Kaynak Kişi Formu nun bir kez doldurulması yeterli olacaktır. Eğer farklı kişilerden yararlanıldıysa Kaynak Kişi Formu her kaynak kişi için ayrı ayrı doldurulmalı ve Kaynak Kişi No kısmına ayrı bir numara verilmelidir. Kaynak kişilerin hangi bitkiler hakkında bilgi verdiği, Hakkında Bilgi Verdiği Bitki Çeşitlerinin Numarası kısmına mutlaka yazılmalıdır. 14 15
ETNOBOTANİK BİLGİ FORMU 2 (EBF 2) BİTKİ ÇEŞİDİNİN; Numarası: Bitki örneğine kurutma aşamasında verilen numaradır. Toplanan her bitki çeşidine ayrı bir numara verilmeli ve ayrı bir EBF 2 doldurmalıdır. Yöresel ismi/isimleri: Bitkinin yöresel ismi, kullanıldığı yörede bitkiye verilen isim demektir. Bazen bitkinin ismi ile kullanılan kısmının ismi farklı olabilir. Bu durumda her iki isim de belirtilmelidir. Toplandığı tarih: Bu kısımda bitkilerin doğadan toplandığı tarihler yazılmalıdır. Yetiştiği yer: Bitki çeşidinin yetiştiği il, ilçe, köy yazıldıktan sonra yöre hakkında ayrıntılı bilgi verilmelidir. Örneğin: X yaylasında, Y vadisinde, Z ırmağının kenarında gibi olmalıdır. Hangi yöreden geldiği belli olmayan semt pazarı kaynaklı bitki örnekleri değerlendirmeye alınmayacaktır. Kullanım amacı: Bitkinin tamamı veya bitkinin herhangi bir kısmı, o yörede hangi amaç veya amaçlarla (Beslenme, yün boyama hastalık tedavisi; mutfak eşyası, inşaat malzemesi, oyuncak malzemesi üretimi; örme işlerinde, halat yapımında, oyunlarda, bazı inanışlar gereği çeşitli törenlerde vb.) kullanılıyorsa belirtilmelidir. Yararlanılan kısımları: Bitki çeşitlerinin yararlanılan kısımları (bitkinin tümü, toprak üstü kısımları, kök, gövde, dal, yaprak, çiçek, meyve, tohum vb.) farklı olabilir. Bitkinin hangi kısım ya da kısımları kullanılıyorsa o kısım veya kısımların adı yazılmalıdır. Yararlanma şekli: Bitkilerin taze mi, kurutulduktan sonra mı yoksa her iki şekilde de mi kullanıldığı yazılmalıdır. Kullanım şekli: Bu bölüme bitki çeşidinin kullanıma uygun hâle nasıl getirildiği yazılmalıdır. Örneğin: Bir avuç ıhlamur çiçeği (Miktar muhakkak belirtilmelidir.), bir cezve dolusu kaynar suya koyulur, 5 dakika bekletildikten sonra süzülür ve soğuk algınlığında sabah akşam içilir. şeklinde olmalıdır. Gıda ve tedavi dışında ki amaçlarla kullanılan bitkilerin de nasıl kullanıldıkları ayrıntılı olarak belirtilmelidir. Örneğin: A çeşidi kabağın içi boşaltılıp kurutulduktan ve şu işlemler yapıldıktan sonra lamba veya süs eşyası yapılır. gibi olmalıdır. Bitki çeşidi birden çok amaçla kullanılıyorsa diğer kullanım şekilleri de yazılmalıdır. Hakkında bilgi veren kaynak kişi / kişilerin isimleri: Bitkiyle ilgili bilgi veren kaynak kişi veya kişilerin isimleri buraya yazılmalıdır. Bitkiyle ilgili bilimsel yayın olup olmadığı: Yöredeki bitki çeşitleriyle ilgili yapılmış bilimsel yayın varsa (kitap, makale, dergi vb.) bu bölümde belirtilmelidir. Bu yayınlar bir bitki için yapılmışsa istenen bilgiler yalnız hakkında yayın yapılan bitkinin EBF 2 sinde belirtilmelidir. Yayın, yöredeki bitkilerin genelini kapsayan nitelikte ise istenen bilgileri bir numaralı bitki örneğinin EBF 2 sinde belirtmeniz yeterlidir. Ek bilgiler: Bitkiye ait veya eklenmek istenen diğer bilgiler (örneğin varsa bitki adının kaynağı, bitki hakkında veya bitkinin kullanılışıyla ilgili bilinen bir öykü, masal vb.) bu bölümde belirtilmelidir. Başarılar Dileriz. 16
ETNOBOTANİK BİLGİ FORMU 1 (EBF 1) ETNOBOTANİK BİLGİ FORMU 2 (EBF 2) OKULUN: Adı İli, İlçesi Telefon Numarası Faks Numarası Açık Adresi DANIŞMAN ÖĞRETMENİN: Adı Soyadı Telefon Numarası Elektronik Posta Adresi Branşı ÖĞRENCİ / ÖĞRENCİLERİN: 1. Öğrencinin Adı-Soyadı Numarası ve Sınıfı 2. Öğrencinin Adı-Soyadı Numarası ve Sınıfı Bu form www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasındaki Form ve Belgeler linkinden indirilerek doldurulduktan sonra üzerinde EBF 1 yazılı olan klasör içinde CD ye yüklenecektir. Ayrıca bir çıktısı alınarak Belgeler Zarfı içinde bitki örnekleri ile birlikte gönderilecektir. KAYNAK KİŞİNİN: Kaynak Kişi No Adı ve Soyadı Yaşı Yaşadığı Yer İl / İlçe / Köy Hakkında Bilgi Verdiği Bitki Çeşitlerinin Numarası BİTKİ ÇEŞİDİNİN: Numarası Yöresel İsmi veya İsimleri Toplandığı Tarihler Yetiştiği Yer (İl, İlçe, Köy, Yöre) Kullanım Amacı Yararlanılan Kısımları (Kök, Gövde, Dal, Yaprak, Çiçek, Meyve, Tohum, Toprak Üstü Kısımları, Tüm Bitki) Yararlanılma Şekli (kuru, taze) Kullanım Şekli Hakkında Bilgi Veren Kaynak Kişi/Kişilerin İsimleri BİTKİYLE İLGİLİ YAYIN: Yazarı Başlığı Makale, Dergi, Kitap Yayımlandığı Yıl Ek Bilgiler Bu form www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasındaki Form ve Belgeler linkinden indirilerek bilgisayar ortamında her bitki çeşidi için ayrı ayrı doldurulup üzerinde bitki çeşidinin isim ve numarasının yazılı olduğu klasör içine koyularak CD ye yüklenecektir. Ayrıca projeler gönderileceği zaman birer çıktıları alınarak ait oldukları bitki örnekleriyle birlikte gazete kâğıtlarının arasına koyulacaktır. Bu form www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasındaki Form ve Belgeler linkinden indirilerek doldurulduktan sonra üzerinde EBF 1 yazılı olan klasör içinde CD ye yüklenecektir. Ayrıca bir çıktısı alınarak Belgeler Zarfı içinde bitki örnekleri ile birlikte gönderilecektir. 18 19
YARIŞMACI ÖĞRENCİ BELGESİ Anadolu Bitkileri EXPO da etnobotanik yarışması kapsamında öğrencilerin doğadan bitki toplayabilmeleri için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) ile Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü (BÜGEM) ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün verdiği izin doğrultusunda okulumuz adına araziden bitki örneği toplayacak öğrencilerimizle ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir. Bu belge yukarıda isimleri geçen kurumların verdiği izin belgesi ile birlikte güvenlik birimlerine gösterilmek zorundadır. Bu belge yarışma dışında başka amaçlarla kullanılamaz. OKULUN: Adı İli, İlçesi Telefon Numarası Açık Adresi ÖĞRENCİ ÖĞRENCİLERİN: 1.Öğrencinin Adı-Soyadı Numarası ve Sınıfı 2.Öğrencinin Adı -Soyadı Numarası ve Sınıfı... /... /......... Lisesi Müdürü Bu form www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasındaki Form ve Belgeler linkinden indirilerek dolduruldup okul müdürü tarafından onaylandıktan sonra kullanılmak üzere öğrencilere verilecektir. 21
YARIŞMA İÇİN BAŞVURU SAHİBİ/SAHİPLERİNİN BEYANI Başvuru sahibi adına imza yetkisine haiz aşağıda imzası bulunan tarafından temsil edilen ve işbu yarışma kapsamında her bir başvuru sahibini temsil yetkisine haiz başvuru sahibi olarak: - Başvuruya yeterlik ve başvuru niteliğine haiz olduğunu, - Başvuru sahibinin başvuru formunda yer alan yükümlülüklerini yerine getireceğini ve yarışma başvuru koşullarına uyduğunu, - Yarışma kapsamında sunulan tüm içeriğin herhangi bir telif hakkı talep etmeden EXPO 2016 Antalya Ajansı Genel Sekreterliği tarafından kullanılabileceğini beyan ediyor ve bu beyannamede verilen bilgilerin doğruluğunu onaylıyorum. Başvuru sahibi adına: YARIŞMAYA KATILAN: Okulun Adı İli, İlçesi 1. Öğrencinin Adı ve Soyadı Sınıfı ve Numarası İmza 2. Öğrencinin Adı ve Soyadı Sınıfı ve Numarası İmza Danışman Öğretmenin Adı ve Soyadı İmza... /... /......... Lisesi Müdürü Bu form www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasındaki Form ve Belgeler linkinden indirilerek doldurulup imzalandıktan ve okul müdürü tarafından onaylandıktan sonra Belgeler Zarfı içinde bitki örnekleri ile birlikte gönderilecektir. 22