Emekliler ve Yafll lar Politikas Partiler hangi tutumlar temsil ediyorlar?

Emekliler ve Yafll lar Politikas Partiler hangi tutumlar temsil ediyorlar? Dr. Ali Arslan Tüm katılımcıları en içten duygularımla selamlıyorum ve böyle güzel bir toplantıyı düzenledikleri için Konrad-Adenauer ve Türkiye Geriatri Vakıflarına teşekkür ediyorum. Gerçekten Türkiye de geriatri konusu yavaş, yavaş gündeme gelen bir konudur. Doğal olarak içinde olanların çok iyi, yaşayanların çok iyi bildikleri ama genel olarak toplumun çok az farkında olduğu bir konuyu tartışma fırsatı bulduk ve 2 günden beri çok güzel oturumlar oldu. Ben her iki vakfa da teşekkürlerimi, şükranlarımı sunuyorum. 143

Emekliler ve Yafll lar Politikas Partiler hangi tutumlar temsil ediyorlar? Bu toplantıya davet edildiğimde eşe dosta sohbet sırasında geriatriyle ilgili bir konferansa katılacağım dediğimde şunu gördüm ki: Türkiye de kimse geriatrinin ne olduğunu doğru dürüst bilmiyor. Çok yeni bir kavram ama bakın Mustafa Kemal- ben slaytlarıma da koydum- 1938 te biliyor. Şükranla, rahmetle anıyorum. Daha 1938 öncesinde diyor ki: Bir milletin yaşlı vatandaşlarına ve emeklilerine karşı tutumu o milletin yaşama kudretinin en önemli kıstasıdır. Mazide muktedirken bütün kuvvetiyle çalışmış olanlara karşı minnet hissi duymayan bir milletin istikbale güvenle bakmaya hakkı yoktur. Minnet hissi duyuyor muyuz? Onu tabi biraz sonraki sunumumda anlatmaya çalışacağım. Sayın Aygül sanki benim slaytlarımı önceden görmüş gibi bir soru sordu. Cumhuriyet Halk Partisinin ya da siyasi partilerin yaşlılarla ilgili söyleyeceği şeyler var mı diye. Ben böyle bir sorunun sorulacağını tahmin ettiğim için programda neler yazdığını slaytlarıma koymuştum. Cumhuriyet Halk Partisinin programında; bildiğiniz gibi Cumhuriyet Halk Partisi sosyal demokrat bir parti. Yaşlıların, emeklilerin sorunlarına yer vermemesi zaten düşünülemez ve Cumhuriyet Halk Partisinin programında yaşlı, emekliler ile ilgili programın 272. sayfasında şöyle bir başlık altında bir taahhüdümüz var. Emekli, dul ve yetimlere belirli bir yaşam vaat ediyor Cumhuriyet Halk Partisi ya da hedefliyor diyelim. Sosyal yardım ve hizmetler alanındaki destekleyici, yaşamı kolaylaştırıcı düzenlemelerin de koruyucu sosyal refah devlet çatısı altında uygulamaya konulması sağlanacaktır. diyor programımızda ve yine devamla bakıma muhtaç olan yaşlılara, emeklilere, dul ve 144

Dr. Ali Arslan yetimlere sahip çıkılacak, yaşam kaliteleri yükseltilecektir. Onların onurlarını koruyarak insanca yaşayacakları düzeyde bir gelir sağlanacak. Sağlık, korunma ve dinlenme, yaşamın yeni koşullarına uyum sağlama gibi sorunlarına sosyal refah devletin yapılanması kapsamında yerel yönetimler kademesinde uygulanacak insanı koruyacak mekanizmayla çözüm getirilecektir deniyor. Biraz önceki tartışmada yerel yönetimlerin bu konuda yaşlıların sorunları konusunda, emeklilerin sorunları konusunda yavaş, yavaş yeni de olsa 3 yıllık, 5 yıllık, 10 yıllık bir çaba göstermeye başladığını memnuniyetle görüyoruz. Tabi ki çalışmaları yeterli değil. Almanya daki çalışmaları görünce insan ya keşke yaşlanacaksak bari Almanya da mı yaşlansak diye içinden geçiyor değil mi? Ama umarım ki Türkiye nin gündemine belki de yapısı gereği nüfusunun demografik yapısı gereği ya da kültürü gereği yeni giren bu konu zamanla hak ettiği öneme kavuşacaktır. Cumhuriyet Halk Partisi yaşlıların sorunlarının çözüm konusunda yerel yönetimlere de önemli görev düştüğü konusunda bir anlayışa sahip. Cumhuriyet Halk Partisi gibi bir partiye yaşlılarla ilgili programına yer vermemesine yakışmazdı. Yeterli midir değil midir onu tartışabiliriz tabi ki. Dünya hızla yaşlanıyor. Tabi Türkiye de bundan nasibini alıyor. 1945 lerde 65 üstünde Türkiye de %3,4 civarında yaşlımız varken 2005 te bu %5,7. Çok fazla değil belki o nedenle hükümet ve belediye başkanları ya böyle %5 oy kaybetsek de olur diye mi düşündü bilmiyorum, 65 yaş üzerindekiler oylarını vermeseler de olur diye düşündüler. %6 ları da buldu sanıyorum ama 2050 yılında %17,6 olacağı tahmin ediliyor. Dünyada nüfusu 1 milyon üzerinde 50 ülkenin 41 tanesinin yaşlı nüfus oranı %10 civarında ve işin enteresan tarafı bu 145

Emekliler ve Yafll lar Politikas Partiler hangi tutumlar temsil ediyorlar? 41 ülkenin 32 tanesi de Avrupa da yani Avrupa en yaşlı kıta gibi görünüyor. Sanıyorum bunda II. Dünya Savaşının etkileri var ki bu kadar çok yaşlı bir nüfusu var. Şimdi Türkiye de yaşlılık sorunu çok ortaya çıkabilmiş değil çünkü demografik yapımızın çalışan nüfusun yaşlılar üzerindeki yükü hafifletmek konusunda bir pozitif etkisi var. Yaşlımız az, çalışan nüfusumuz daha fazla. O nedenle belki sorun çok fazla gibi görünmüyor bence ama asıl bu sorunun ortaya çıkmamasındaki temel sebep henüz endüstri toplumuna yavaş yavaş geçiyor olmamız. Henüz tarım toplumu olmaktan endüstri toplumuna geçmemiş durumdayız. Bu bizim büyük aile yapımızı hemen bozmadı. İşte büyük aile yapısı içinde sorunlarımızı kendimiz bir şekilde çözüyoruz. Yaşlı oranı düşük o nedenle çok fazla sorun yok gibi görünüyor ama derinlemesine bir araştırma yaptığınızda artık Türkiye nin de yavaş yavaş büyük bir yaşlılık sorunu yaşayacağı görünüyor. Sorunların şimdiden tartışılması, görüşülmesi lazım ve önlemlerin de şimdiden alınması gerekiyor. Bu nedenle bu toplantı gerçekten çok önemsediğim bir toplantı ama bildiğim kadarıyla basın da çok fazla ilgi göstermedi bu toplantıya. Dün açılışta var mıydı? Ben katılamadım bilmiyorum. Bu konuda farkındalığın yaratılması gerekiyor ama bu toplantıların daha sık yapılması, ses getirmesi gerekiyor, belki biraz olay falan da çıkarmak gerekiyor. Basının ilgisini çeksin diye. Şimdi Sayın Sinigoj dünkü sunumunda uzak Asya da çekirdek aile modeli içinde yaşlılar sorunlarının çözüldüğünü ve ailenin en büyük bireyinin yaşlının bakımlarını üstlenmek gibi bir toplumsal geleneği olduğunu bahsetti. Bizde bu biraz tersi. Bizde de benzer şey var. Bizde ailenin en büyük erkek çocuğu değil de bizde en küçük erkek çocuk, 146

Dr. Ali Arslan sona kalan, diğerleri evleniyor gidiyor ama en küçük çocuk bakıyor yaşlı anne babaya hatta o en küçük çocuğa diğer fertleri mirastan pay alma konusunda da hafiften bir göz de yumuyor bildiğiniz gibi. Hatta bazen o çocuk annenin babanın bütün mallarını üstüne geçiriyor. Sırf bu nedenle çok sayıda davalar var Türkiye de. Bir de kadınlarımız bildiğiniz gibi iş gücünün dışında. Türkiye kadın istihdamı konusunda maalesef sınıfta kalmış durumda. Avrupa Birliği nde bildiğim kadarıyla en kötü durumda olan Avrupa Birliği ülkesinde kadınların istihdamın içindeki payı %50 civarında. Bizde Adalet ve Kalkınma Partisi iktidara geldiği 2002 yılında %27 civarındaydı. Biz ileriye gitmesini beklerken maalesef Türkiye de kadınların istihdam içindeki payı geriye doğru gitti. %27 den %25 e düştü yani AKP yavaş yavaş kadını eve doğru da kapatmaya çalışıyor. Buna da direnmek gerekiyor aslında. Tabi kadının evde olması ya da tarımda daha çok çalışıyor olması ve yaşlılık sorunun ortaya çıkmasını engelleyen faktörlerden biri ama istihdam içinde kadının payı bugünkü gibi olmayacak. Zamanla biz de Avrupa Birliği ülkeleri gibi %40 a, %50 ye çıktığımız günleri inşallah göreceğiz. O zaman tabi evde yaşlıya bakan kadın, fabrikaya ya da işyerine dönünce o zaman bir yaşlılık sorunu da doğal olarak ortaya çıkacak. Umarım bu sorun çıkar da biz de bu sorunu çözmeye çalışırız. Asıl yakındığımız kadının istihdama katılmaması değil ve öyle çözmeyeceğiz mutlaka. Şimdi biraz önce sayın başkanın konuşmasında geçen, başbakanın önerdiği 3 çocuk konusuna gelelim. Değerli dostlar, yaşlı nüfusunun oran olarak az olması bir avantaj gibi görünüyor şimdilik. Ancak siz nüfusu da yavaşça çoğaltıyorsunuz Türkiye nin nüfusunu çoğaltınca oran olarak az görünüyor ama yaşlı 147

Emekliler ve Yafll lar Politikas Partiler hangi tutumlar temsil ediyorlar? insan sayısı azalmıyor ki. Şimdi 3 çocuk yapalım önerisine sevgili arkadaşlarımızdan birisi itiraz etti. Nasıl bakabiliyor muyuz diye. Bakamıyoruz gerçekten. Yani bakın geçtiğimiz günlerde belki tanık olanlar var içimizde. Okumuşsunuzdur, bilenler vardır içinizde. Olay şuydu sevgili arkadaşlarım. Bir ailenin 2 tane ikiz bebeği dünyaya geldi. Çocuklar erken doğum yaptıkları için vantilatörlü küvez ihtiyaçları vardı. Ama bu bölgede arandı bir özel hastanede yanılmıyorsam Van da bir küvez bulundu, bir çocuk için. Aileye dediler ki bir çocuğuna küvez bulduk, ikincisini Allah a havale edeceğiz. Birisini seç. İkinci Dünya Savaşı sırasında biliyorsunuz toplama kampları faciası var. Bununla ilgili bir film var, izlemişsinizdir. Sofi nin seçimi diye. Naziler anneye iki çocuğundan birisini seç dediler yaşaması için. Zorunlu olarak çocuklarından birisini seçti ve diğeri öldürüldü. Sofi ruhsal bunalımlara girdi ve filmin sonunda intihar etti. Filmi hatırlıyorsunuzdur. Bu olayın Sofi nin seçimi filmindeki dram ile ne farkı var? Yani bir anneye yeni doğan çocuklarından ikisinden birisini ölüme terk etmesi istemek gibi bir sağlık problemi olan bir ülkede başbakanın herkes 3 çocuk yapsın, ortalama 3 çocuk doğursun kadınlarımız deme hakkı var mıdır? Sen var olanları eğitemiyorsun, var olanın sağlık sorunlarını çözemiyorsun. Bebek ölüm oranlarını, anne ölüm oranlarını Avrupa ya gittiğimizde soruyorlar oradaki meslektaşlarımız. Biz işte 1-2 puan aşağısını söylesek bile onlarınkiyle karşılaştırılmayacak kadar yüksek anne ve bebek ölüm oranlarımız. Bebek ölüm oranları Avrupa Birliği nde %4 ler civarında, bizde %20 ler civarında, yani insan utanıyor. 148

Dr. Ali Arslan Şimdi siz bebeğinize bakamayacaksınız, yaşatamayacaksınız çocuklarınızı, anne ölüm oranları yüksek olacak ve 3 çocuk doğurmayı önereceksiniz. Bakın kız çocuklarının eğitimi konusunda Türkiye dünya ülkeleri içinde sondan 4 üncü. Kız çocuklarının ilkokulu bitirdikten sonra daha ilerisine gitme konusunda Yemen den sonra sondan ikinci. Şimdi böyle bir ülkenin başbakanın 3 çocuk yapın demeye hakkı var mıdır? Sen çocuklarına sağlık alanında çağdaş hizmetler sunamıyorsun, eğitemiyorsun, onun ötesinde iş de bulamıyorsun. Bakın Bursa da yine dramatik bir olay yaşandı. Meclisin kürsüsünde anlatmıştım. Bir gelin, Bursa da bir gelin kayınvalidesine diyor ki işte ben hamileyim. Kayınvalidesi diyor ki nasıl bakacaksın? Kadın kayınvalidesine kızıyor sıkıyor karnına kurşunu ve rahmindeki bebeği öldürüyor. Okumuşsunuzdur gazetelerde. Yani bunlar hakikaten çağdaş, gelişmiş ülkelerde görülemeyecek şeyler, olamayacak şeyler. İstihdamla çok büyük sorunlarımız var işsizliği hepiniz yaşıyorsunuz. Çok büyük bir kriz yaşıyoruz. İthal bir kriz midir? Yerli bir kriz midir? O ekonomistlerin bileceği bir iş ama bir kriz var Türkiye de ve dünyadaki en büyük işsizlik rakamlarının yaşandığı ülkedeyiz. Ona rağmen toplumsal patlamalar yaşanmıyor, toplumsal patlamaların ortaya çıkmamasının nedeni nedir acaba? Yani insanlar neden bunalımda değil. Müthiş bir sosyal patlamanın olması gerekir diye insan korkuyor. Seçim gezilerinde, köy gezilerinde gördüm ki bütün aile emekli babanın maaşının altına sığınmış. Yani bugün Türkiye deki insanlar açlıktan, sefaletten ölmüyorlarsa eğer; bir babanın ya da bir annenin emekli maaşıyla ailede ne kadar kişi varsa geçinebilme mucizesini gerçekleştirebilmelerindendir. Hakikaten işsizlik büyük bir sorun. Şimdi bu kadar işsiz varken sizin haydi bakalım çocuk yap- 149

Emekliler ve Yafll lar Politikas Partiler hangi tutumlar temsil ediyorlar? maya devam edelim demeye hakkınız var mı? Biraz önce anlattığım gibi Hindistan ı ve Çin i örnek gösteriyor sayın başbakan. Diyor ki onlar bakın çok çocukları var, çok kalabalıklar ondan ileri gittiler. Yok canım hiç ilgisi yok. Siz o çocukları eğitemediğiniz sürece kalkınmayı, gelişmeyi sadece nüfusun artışıyla sağlamanız mümkün değil. Lazım olan eğitim ve kaliteli eğitim tabi ki. Emeklilerin sorunları var. Bakın emeklinin %80 i, %90 ı açlık sınırının altında ücret alıyor Türkiye de. Adana da ekmek kuyruğunda sabahın 5 inde ölen bir emeklimiz var. Vatandaş ucuz ekmek kuyruğunda ölüyor. Emekli maaşları da hem kişinin kendisine yetmiyor hem de düşünün o emekli maaşıyla bütün aile geçiniyor. Olacak iş değil ama işte Sayın Özal ın söylediği gibi, söylemiş ya benim memurum bilir işini diye; o emeklinin küçücük emekli maaşıyla bütün aile bir şekilde geçinme mucizesini gerçekleştirmeye çalışıyor. Şimdi Türkiye de Allahtan tabi yaşlılarla ilgili sosyal kurumlarımız var. Derneklerimiz var, vakıflarımız var. Allahtan onlar tutuyor işin ucundan da sorunu birazcık hafifletiyoruz. Anayasamıza göre, onurlu bir yaşlılık hak, sağlık hak, ancak siz bu hakkı veremiyorsunuz. Var olan kaynakları çarçur etmezsen yeterli kaynağı da bulacaksın aslında. Ve yaşlına diyorsun ki: bak başının çaresine. Ben bakamıyorum sosyal kurumlar sana baksın, yardım etsin. Oysa anayasal hakkı devletin yurttaşlarına kendisinin sunması gerekiyor. Elbette tamamlayıcı görevi olacaktır vakıfların, derneklerin. Allahtan çok sayıda vakıflarımız, derneklerimiz var bu alanda çalışan, ama vakıf ve dernek bu yardımı niye yapıyor? Vakıf ve dernek bu yardımı koşullu yapıyor. Ben sana yardım ediyorum ama ihtiyacım olduğunda sen de bana destek olacaksın, yani seçim olursa benim işaret ettiğim bir siyasi partiye destek 150

Dr. Ali Arslan vereceksin koşulu gibi örneğin. Şimdi Türkiye de hepimizin çok iyi bildiği bu odun, kömür, buzdolabı, makarna, gıda erzak dağıtımları var, demek ki kaynağımız var. Sen o kaynağı, koşullu verdiğin, bana destek ver diye verdiğin kaynağı nakit, düzenli, hak edene verilecek şekilde dağıt insanlar ömür boyunca rahat yaşasın. Yani bir yerde onurlarıyla oynuyorsunuz siz yoksulların, yaşlıların. Varsa kaynağınız o kömürün parasını ver insanlara, televizyonlardan izledik, insanlar kömürü alıyor satıyor, paraya çeviriyor. Seçim öncesi Türkiye de yoksullara dağıtılan buzdolaplarını, çamaşır makinelerini ibretle izledik. Varsa kaynağın ihtiyacı olan insanları belirle ve bunlara düzenli olarak, hiç kimseye haber vermeden, kimse görmeden nakit olarak ver. TEMA vakfı başkanı Hayrettin Karaca anlatmıştı bir TV programında; çocukluğumuzda annemiz, komşuda yoksul bir teyzeye yemek gönderirdi benimle, ama sıkı, sıkı tembih ederdi aman kimse görmesin. Şimdi nasıl? Yardım yapılmaya gidiliyor, televizyon kanalları hepsi arkasında. Seçim döneminde gezerken işte işçilerin, köylülerin sorunlarını sayarken fark ettim ki toplantılarda en çok emekli isyan ediyor. Sorunlarını meclis gündemine taşıyabilmek için bir yıl önce emeklilerin sorunlarıyla ilgi bir Meclis Araştırma Önergesi vermiştim, inanın hala meclis gündemine aldıramadım. Bir önemli sorunda 65 yaşında zorunlu emeklilik. Hakikaten 65 yaşında çok verimli olan insanlarımız var. Bu konuda Mimar Sinan çarpıcı bir örnek. Mimar Sinan Selimiye Camisinin projesini 85 yaşında çizmiş. 92 yaşında tamamlamış. Mimar Sinan devlette kadrolu mimar olmuş olsaydı 65 yaşında bırak bu işleri emekli ol denecek ve Selimiye Camisi olmayacaktı. 151

Emekliler ve Yafll lar Politikas Partiler hangi tutumlar temsil ediyorlar? Şimdi bakın bu şikayet dile getirilince Sayın Bakan Güldal Akşit dedi ki: Ya hakikaten doğru söylüyorsunuz. Bu konuda ben gideyim mecliste çalışma yapayım. Partinin genel başkanını ikna edeyim. Sevgili dostlar 2003 yılında, iki değerli milletvekilim de burada, canlı tanıklarıdır, Adalet ve Kalkınma Partisi zorunlu emeklilik yaşını 61 yaşına indirdi. Haberiniz var değil mi? Cumhuriyet Halk Partisi Anayasa Mahkemesine gitti yasayı iptal ettirdi. Dürüst olmak gerek. Şimdi Cumhuriyet Halk Partisi olmasaydı zorunlu emeklilik yaşı bugün 61 olacaktı. Siz bu ülkeye büyük katkılar verecek, tecrübelerinden tam yararlanma noktasına gelmiş insanları siyasi amaçlarınız için emeklilik yaşını aşağı indireceksiniz. Aradan 7 yıl sonra gelecek 65 yaş bile az bunu 70 e filan çıkması için çalışalım diyeceksiniz. Hakikaten büyük bir çelişki bunu da vurgulamak istiyorum. Ben Muğla milletvekiliyim. Bu kadar konuştum bir reklam yapayım diye düşünüyorum. Burayı bilen vardır içinizde. Muğla nın Dalyan beldesi görüntüdeki. Dalyan ın bir önemli özelliği var. Geçtiğimiz yıl Avrupa da dünyanın en iyi korunan açık alanı seçildi. Yaşlılar ve emekliler için çok uygun bir kent. Hepinize tavsiye ediyorum. 152