frekans araştırma

Transkript

1 frekans araştırma FARKLI KİMLİKLERE VE YAHUDİLİĞE BAKIŞ ARAŞTIRMASI 2009

2 Çalışmanın Amacı Çalışma Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Türk Yahudi Cemaati ve Yahudi Kültürünü Tanıtma Projesi kapsamında yapılmıştır. Çalışmanın amacı, genelde kamuoyunun diğer kimlik ve inançlara bakışını değerlendirmek, özelde ise Türk Musevi lerinin algı ve imajının ölçülmesidir. Araştırma Türkiye genelini temsilen 1108 kişi ile ve telefon anketi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Örnek seçiminde TUİK in NUT1 bazındaki bölgesel nüfus ve kent kır dağılımları esas alınarak tabakalama yapılmıştır. Çalışma Frekans Araştırma Şirketi tarafından 18 Mayıs-18 Haziran tarihleri arasında yapılmıştır. 2

3 Örneklem Dağılımı n =

4 Demografik Profil Erkek Kadın % 49 % yaş yaş yaş yaş yaş 65+ yaş % 20 % 26 % 21 % 15 % 11 % 7 İlkokul ve altı Orta lise % 40 % 45 Üniversite ve üstü % 15 Kent Kır % 33 % 67 4

5 GENEL TUTUM VE DAVRANIŞLAR

6 Demokrasiden Memnuniyet % 18 Ortalama 4,3 % 25 Hiç memnun değil % 5 % 5 % 10 % 8 % 7 % 7 % 6 % 7 % 3 % 1 Çok memnun Fikri yok %44 %25 %30 6 Q: Genel olarak Türkiye de demokrasinin işleyişinden ne derece memnunsunuz?

7 İnsanlara Güven % 33 İnsanlara dikkatli yaklaşmak gerekir % 6 % 13 Ortalama 2,8 % 11 % 9 % 14 % 4 % 3 % % 1 % 3 Çoğu insana güvenilebilir %72 %14 %14 7 Q: Sizce, genelde insanların çoğuna güvenilir mi yoksa insanlara dikkatli yaklaşmak mı gerekir?

8 Kimlik Tanımlaması TC vatandaşı % 51 Müslüman % 19 Türk % 19 Kürt % 2 Alevi % 2 Kimlik tanımlamayanlar (Dünya vatandaşıyımönce insanım,hiçbiri vs) % 7 Cevap Yok % 1 8 Q: Kendinizi tek bir kimlikle tanımlayacak olsaydınız, şu sayacaklarımdan ÖNCELİKLE hangisini kendinize uygun görürdünüz?

9 FARKLI KİMLİKLER VE YAHUDİLER HAKKINDA BİLGİ, ALGI VE BUNLARIN KAYNAKLARI

10 Çevresinde Aşağıdakiler Var mı? Arkadaş olarak Çevresinde Toplam tanıdık Kürt 64% 6% 70% Alevi 53% 4% 57% Ateist 14% 1% 15% Ermeni 10% 3% 13% Rum 8% 3% 11% Yahudi 7% 3% 10% 10 Q1: Yakın arkadaş çevrenizden şu sayacağım kesimlere ait tanıdığınız var mı? Q2: İşyerinizden / okulunuzdan / mahallenizden şu sayacağım kesimlere ait tanıdığınız var mı?

11 Farklı Kimlikler Hakkında Bilgi Sahipliği Bilgili değil Kısmen Bilgili Yahudiler 76% 11% 13% Rumlar 74% 13% 13% Ermeniler 74% 12% 14% Ateistler 73% 11% 16% Aleviler 40% 17% 43% Kürtler 30% 19% 51% 11 Q: Şimdi size Türkiye de yaşayan çeşitli azınlıkları ve farklı kimlikleri sayacağım. Bu kesimlerin yaşamları ve kültürleri hakkında kendinizi ne kadar bilgi sahibi olarak görüyorsunuz?

12 Komşu Olarak İstenmeyenler İstemezdim İsterdim Ateist/ Tanrıya inanmayan bir aile 57% 42% Türk vatandaşı Yahudi azınlığa mensup bir aile 42% 57% Türk vatandaşı Hristiyan azınlığa mensup bir aile 35% 63% Başka ülkelerden gelmiş yabancı bir aile 18% 81% Müslüman ancak sizden farklı bir mezhepten olan bir aile 13% 86% 12 Q: Aşağıda sayacağım insanlardan hangilerini komşunuz olarak istemezdiniz?

13 Çeşitli Demografik Değişkenler Bazında Yahudi Komşu İstemeyenlerin Oranı Yüksek karşıtlık Orta Düşük karşıtlık Müslüman Kimlik 61% Düşük güven 45% Üniversite ve üstü 19% Çevre. farklı kimlikler yok 57% yaş 44% CHP 26% Yüksek dindarlık 54% AB Karşıtı 44% Dünya vatandaşı kimliği 26% İlkokul ve altı eğitim 52% TC vatandaşı 41% İstanbul-İzmir-Bursa 29% AKP seçmenleri 49% yaş 41% Düşük dindarlık tutumu 29% Karadeniz+İç Ana. Bölgesi 48% Orta Dindarlık 40% DTP 31% Kır 47% Kent 40% Türk kimliği ile tanımlayanlar 34% MHP 47% AB Taraftarı 40% Diğer gazeteler okuru 35% Muhafazakar gazete okuru 47% Ege + Akdeniz Bölgesi 39% Marmara Bölgesi 36% Doğu + G.doğu A. Bölgesi 46% Orta Lise 39% Başkalarına yüksek güven 36% Kadın 46% 55 + yaş 39% Diğer partilere oy verenler 38% Diğer İller 46% Erkek 38% Çevre. farklı kimlikler olanlar 38% 13

14 Olumsuz Haber Kaynakları EVET HAYIR TV haberleri veya programlarında % 36 % 64 Gazetelerde % 29 % 71 Arkadaş sohbetlerinde % 29 % 71 Kitaplarda % 17 % 83 İnternette % 16 % 84 Radyoda % 14 % 86 Dergilerde % 13 % 87 Topluluğa yapılan hitabet/hutbelerde % 12 % 88 E-postalarda % 7 % Q: Yahudilerin gizli emelleri olduğuna dair çeşitli iddialar; zaman zaman çeşitli haber kaynaklarında yer buluyor. Şimdi size sayacağım haber kaynaklarında Yahudilerin gizli emellerine dair bu tür iddialara rastladınız mı? Lütfen son bir yılı düşünerek cevap veriniz.

15 Olumsuz Haber Kaynaklarının İnandırıcılığı Çok inandırıcı % 4 İnandırıcı % 21 Ne inandırıcı ne değil % 14 Pek inandırıcı değil % 10 Hiç inandırıcı değil % 8 Herhangi bir bilgi kaynağına evet demedi % Q: Bu iddialar size ne derece inandırıcı geliyor?

16 YAHUDİLİĞİN ULUS VE DEVLET İÇİNDEKİ YERİNE İLİŞKİN ALGILAR

17 Kimlik ve İnançları Özgürce Yaşama Algısı Özgür Ne özgür ne değil Özgür değil Fikri Yok Müslümanlar 64% 17% 18% 1% Hristiyanlar 60% 18% 13% 9% Museviler 57% 19% 14% 10% Aleviler 55% 17% 21% 7% Ateistler 46% 19% 24% 11% Peki siz kendi kimliğinizi ve inançlarınızı ne derece özgürce ifade edebiliyorsunuz? 83% 9% 6% 2% 17 Q: Peki sizce bu kesimlerin herbiri toplum içinde kendi kimlik veya inançlarını ne derece özgürce ifade edebiliyorlar?

18 Kimlik ve Köken Nedeni İle Dışlanma Algısı Dışlanmıyor Ne dışlanıyor ne dışlanmıyor Dışlanıyor Fikri Yok Müslümanlar 57% 19% 22% 2% Hristiyanlar 52% 20% 21% 8% Yahudiler/ Museviler 46% 21% 25% 9% Aleviler 45% 22% 26% 7% Ateistler 34% 19% 37% 10% Peki siz kendi kimliğiniz ve kökenleriniz nedeniyle toplum tarafından ne derece dışlandığınızı düşünüyorsunuz? 80% 10% 8% 2% 18 Q: Peki, sizce bu kesimlerin herbiri kimlikleri ve kökenleri nedeniyle toplumun diğer kesimleri tarafından ne derece dışlanıyorlar?

19 Türkiye Cumhuriyetine Bağlılık Algısı Bağlı Ne bağlı ne değil Bağlı değil Fikri yok Aleviler 54% 24% 14% 8% Kürtler 38% 27% 29% 6% Ateistler 20% 25% 39% 16% Rumlar 16% 26% 47% 11% Ermeniler 15% 25% 47% 13% Yahudiler 15% 25% 48% 13% Peki siz kendinizi Türkiye Cumhuriyeti ne ne kadar bağlı hissediyorsunuz? 96% 2% 1% 2% 19 Q: Şimdi size sayacağım bu kesimlerin herbiri kendilerini Türkiye Cumhuriyeti ne ne kadar bağlı hissediyorlar?

20 Gayrimüslim Nüfus ve Askerlik Algısı Nüfus tahmini Askerlik algısı % 1 ve altı % 7 Fikrim Yok % 17 % 2-5 arası % 11 % 6-10 arası % arası % 30 ve üzeri % 6 % 15 % 8 Hayır, askerlik yapmıyorlar % 19 Evet, askerlik yapıyorlar % 65 Fikri Yok % Q1: Sizce Türkiye de ne kadar TC vatandaşı gayrimüslim yaşamaktadır? Q2: Sizce Türk vatandaşı gayrimüslimler askerlik yapıyorlar mı?

21 Gayrimüslimlerin Görev Almasından Rahatsızlık EVET HAYIR Fikri Yok MİT 57% 40% 3% Yargı 55% 42% 3% Emniyet 55% 42% 3% Ordu 55% 42% 3% Siyasi partilerde üst düzey mevkiler 51% 46% 3% Belediyeler 46% 51% 3% Bilimsel kurumlar/araştırma enstitüleri 44% 53% 3% Sağlık hizmetleri 44% 54% 2% 21 Q: Şu sayacağım kamu kurum ve kuruluşlarında gayrimüslimlerin görev almasından rahatsızlık duyar mıydınız?

22 Güvenirlilik, Çalışkanlık ve İnsana Değer Verme Müslüman Yahudi Hristiyan Ne kadar güvenilirler 7,5 3,6 3,9 Ne kadar çalışkanlar 6,7 6,8 6,4 İnsana ne kadar değer verirler 7,6 4,7 5,1 22 Q: Bir genelleme yapacak olsanız, aşağıda sayacağım değişik dinlere mensup insanları belirtilen ifadelere göre nasıl puanlardınız? Lütfen 0 hiç değil, 10 tamamen anlamına gelecek şekilde 0-10 arası bir puan veriniz

23 Gayrimüslimlerin Türkiye ye Katkısı Katkısı olmuştur Ne olmuş ne olmamış Katkısı olmamıştır Fikri yok Ticaret ve İş 68% 14% 8% 10% Sanat / Spor 64% 15% 10% 11% Bilim / Eğitim 59% 17% 12% 12% Politika 42% 23% 24% 12% 23 Q: Sizce TC vatandaşı gayrimüslimler şimdi size sayacağım alanlarda Türkiye ye ne derece katkıda bulunmuşlardır?

24 FİLİSTİN-İSRAİL ÇATIŞMASININ TÜRKİYE DEKİ YAHUDİ ALGISINA ETKİLERİ

25 İsrail-Filistin İlişkileri Hakkında Bilgi Sahipliği Tamamen bilgiliyim % 10 %42 Bilgiliyim % 32 Ne bilgiliyim ne değilim % 21 %21 Pek bilgili değilim % 17 Hiç bilgili değilim % 19 %36 FY-CY % 2 25 Q: Ortadoğu da sürmekte olan İsrail Filistin ilişkileri hakkında ne kadar bilgilisiniz?

26 İsrail - Filistin Politikaları Hakkında Düşünceler İsrail hükümetinin politikaları Çatışma ortamını daha da körüklüyor Barışı sağlamaya yönelik % 6 % 80 Fikri Yok % 14 Çatışma ortamını daha da körüklüyor % 65 Filistin hükümetinin politikaları Barışı sağlamaya yönelik % 18 Fikri Yok % Q1: Sizce şu anki İsrail hükümetinin izlediği politikalar Ortadoğu da barışı sağlamaya yardımcı mı yoksa daha büyük çatışmalara mı yol açıyor? Q2: Peki şu anki Filistin hükümetinin ve Hamas ın izlediği politikalar Ortadoğu da barışı sağlamaya yardımcı mı yoksa daha büyük çatışmalara mı yol açıyor?

27 İsrail - Filistin Çatışmasının Türk ve Dünya Yahudilerine Bakışındaki Etkisi Dünyada yaşayan Yahudilere bakışını Türkiye de yaşayan Yahudilere bakışını Oldukça olumsuz etkiledi % 26 Oldukça olumsuz etkiledi % 19 % 65 % 51 Olumsuz etkiledi % 39 Olumsuz etkiledi % 32 Herhangi bir etkisi olmadı % 23 Herhangi bir etkisi olmadı % 37 Olumlu etkiledi % 2 Olumlu etkiledi % 2 Oldukça olumlu etkiledi % 0 Oldukça olumlu etkiledi % 0 Fikri Yok/ Cevap Yok % 10 Fikri Yok/ Cevap Yok % Q1: Ortadoğu da sürmekte olan İsrail Filistin çatışması sizin dünyada yaşayan Yahudilere bakışınızı nasıl etkiledi? Q2: Peki, Ortadoğu da sürmekte olan İsrail Filistin çatışması Türkiye de yaşayan Yahudilere bakışınızı nasıl etkiledi?

28 İsrail - Filistin Çatışmasının Türk ve Dünya Yahudileri Üzerindeki Etkisi İsrail politikalarından... Sadece İsrail Devleti sorumludur % 68 DÜNYADAKİ tüm Yahudiler sorumludur % 20 Fikri Yok/ Cevap Yok % 12 Sadece İsrail Devleti sorumludur % 74 TÜRKİYE DEKİ tüm Yahudiler sorumludur % 14 Fikri Yok/ Cevap Yok % Q1: Sizce İsrail politikalarından dünyanın tüm Yahudileri sorumlu tutulabilir mi, yoksa İsrail in politikaları sadece İsrail devletinin sorumluluğunda mıdır? Q2: Peki, Türkiye de yaşayan yahudiler sorumlu tutulabilir mi, yoksa İsrail in politikaları sadece İsrail devletinin sorumluluğunda mıdır?

29 Özet Sonuç Demokrasi Türkiye deki demokrasinin işleyişinden memnuniyet 10 üzerinden 4,3 ortalamaya sahip. Düşük eğitim seviyesindekiler, kırda yaşayanlar, AKP seçmenleri, yüksek dindarlık tutumundakiler ve kadınlar daha yüksek memnuniyet puanları veriyorlar. Güven Genel olarak başkalarına güven çok düşük. 10 üzerinden 2,8 ortalamaya sahip. Güven sorusuna alışılagelmiş öğreti ve kalıplarla cevap veriliyor gibi. Güven seviyesi arttıkça farklı kimliklere karşı hoşgörü de artıyor. Yaşlılar, üniversite eğitimliler ve kendini Türk kimliği ile tanımlayanlarda başkalarına karşı güven daha yüksek. En düşük güven seviyesi kendisini Müslüman kimliği ile tanımlayanlarda. Dünya geneli yapılan çalışmalarla kıyaslandığında düşük güvene sahip ülke grubunda yer alıyoruz. 29

30 Özet Sonuç Farklı Kimliklerle Temas Yahudi tanıdığı olanların oranı yaklaşık %10. Yani %90 lık bir kesimin yakın veya uzak çevresinde (mahalle, iş, okul vs gibi) Yahudi bir tanıdığı yok. % 80 ise herhangi bir gayri müslim nüfusla temas halinde değil. %25 lik bir kesimin çevresinde ise kendinden farklı kimlik ya da kökenden (Rum, Ermeni, Yahudi Alevi, Kürt, Ateist) hiç bir kimse yok. Kimlik Tanımlaması Kendinizi hangi kimlikle tanımlarsınız diye sorulduğunda %51 lik bir kesim öncelikle Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıyım cevabını veriyor. Müslüman kimlikle tanımlayanlar %19, Türk kimliğiyle tanımlayanlar da yine %19 dur. Öncelikle TC vatandaşıyım cevabı verenler CHP seçmenleri arasında daha yüksek. Müslüman kimlikle tanımlama; AKP seçmenleri arasında, kırsal kesimde ve düşük eğitim gruplarında daha yüksek. Türk kimliği ile tanımlama ise MHP seçmenleri ve üniversite eğitimliler arasında daha yüksek. 30

31 Özet Sonuç Hoşgörü Ötekilere yani kendinden farklı kimliklere karşı hoşgörü düşük. Tüm farklı kimlikler için komşu olarak istemezdim diyenlerin oranı genel olarak dünya ortalamalarının çok çok üstünde. Bununla birlikte Yahudi karşıtlığı (antisemitizm ) özelinde öne çıkan yoğun bir tutum ve davranış gözlenmiyor. Mevcut soru seti içinde diğer kimlikleri kabul edip sadece Yahudi komşu istemem diyenlerin oranı %1,6. Sadece Hristiyan ya da sadece farklı bir mezhep istemezdim diyenlerin oranı da yaklaşık %1 ler civarında. Bununla birlikte sadece ateistlere karşı tahammülsüz olduğunu söyleyenlerin oranı ise %17. (Karşılaştırmanın kimlerle yapıldığına bağlı olarak bu oranların değişeceği unutulmamalı.) 31

32 Özet Sonuç Hoşgörü Bir bütün olarak ele alındığında %6 lık bir kesim kendi dışında hiç kimseyi komşu olarak istemiyor. %36 lık bir kesim ise verilen listenin hepsine komşum olabilir diyor. Musevi komşuyu istemezdim diyenlerin oranı genel nüfus içinde %42. Bu oran kendini Müslüman kimlikle tanımlayanlarda %61 e, çevresinde kendinden farklı kimlikte kimse olmayanlarda %57 ye, düşük eğitim gruplarında ise %52 ye çıkmaktadır. Kırsal kesimde yaşayanlar, kadınlar, AKP ve MHP seçmenleri karşıtlığın nispeten yüksek olduğu diğer kesimler. Karşıtlığın en düşük olduğu kesim ise %19 ile üniversite eğitimliler arasındadır. 32

33 Farklı Kimliklere ve Yahudiliğe Bakış Algı Araştırması Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu Demokrasi ve İnsan Hakları için Avrupa Aracı (DIHAA) programı tarafından desteklenen ve Beyoglu Musevi Hahamhanesi Vakfı tarafından yürütülmekte olan "Türk Yahudi Toplumu ve Yahudi Kültürünü Tanıtma Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Eylül 2009