(Проф. Др.) ЩАЙРЕТТИН ИВЭИН

(Проф. Др.) ЩАЙРЕТТИН ИВЭИН (Бийоэрафи-Библийоэрафйа) Щазырлайан Проф. Др. Елчин ИСЭЕНДЕРЗАДЕ «ВЕКТОР» Няшрляр Еви Бакы/Azərbaycan 2008 1

Редактор: Проф. Др. Елчин ИСЭЯНДЯРЗАДЯ (Проф. Др.) Щайреттин ИВЭИН (Бийоэрафи-Библийоэрафйа). «ВЕКТОР» Няшрляр Еви. Бакы, 2008. 96 сящ. Китаб «ВЕКТОР» Бейнялхалг Елм Мяркязинин щядиййясидир И 4702060207-397 121 (грифли няшр) «ВЕКТОР» БЕЙНЯЛХАЛГ ЕЛМ МЯРКЯЗИ, 2008 2

(Prof. Dr.) HAYRETTİN İVGİN Hayat?- Öğrenimi: 1948 yılında Vezirköprü'de doğdu. İlk ve ortaokulu Vezirkopru'de okudu. Kuleli Askeri Lisesi'ni 1961'de bitirdi. Kara Harp Okulu son s? n? f? ndan 1963 y?? l nda ayr? ld?. Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümünden 1966'da mezun oldu. Daha sonra Anadolu Universitesi Turk Dili ve Edebiyat? Bolumu'nde lisans tamamlad?. (1991) Bulunduğu Gorevler: Sungurlu Lisesi, Hereke Lisesi'nde Edebiyat Öğretmenliği ve Müdürlük yaptı (1966-1974). MEB'nda Mektupla Öğretim Merkezi, Yaygın Yüksek Öğretim Kurumu, Planlama-Programlama ve Değerlendirme Dairesi gibi birimlerde; Şube Müdürlüğü, Daire Başkan Yardımcılığı ve Daire Başkanlığı görevlerinde bulundu (1974-1978). Bir sure; Mektupla Öğretim Okulunda Müdürlük ile Açık Yüksek Okul'da Müdür Yardımcılığı ve Edebiyat Öğretmenliği yaptı (1978-1979). Kültür Bakanlığı'nda Milli Folklor Araştırma Dairesi Başkan Yardımcılığı ile APK Kurulu Daire Başkanlığı görevlerinde bulundu. (1979-1993). 1993 y?? l nda emekli oldu. Hayrettin İVGİN, pek çok eğitim kurumlarında edebiyat, Turkce, halkbilimi, musiki tarihi gibi dersler vermiştir. Halen Kecioren Belediye Konservatuvar?, Yenimahalle Belediye 3

Konservatuvar? ile Etimesgut Belediye Konservatuvar? nda öğretim üyeliği yapmaktadır. Kitaplar?ve Yay? mlar?: Hayrettin İVGİN'in, yayımlanmış 39 kitab? ve 2000'u aşkın yazısı bulunuyor. Bunlar? n en az 300 tanesi bilimsel çalışma ürünüdür. Eğitim, şiir, edebiyat, folklor, halk edebiyatı, deneme, eleştiri, tanıtma, genel kültür, siyaset bilimi gibi konularda eserler vermiş ve yazılar yazmıştır. Bir cok derginin ve gazetenin kuruluşunda bulunmuş, Yazı İşleri Müdürlüğü ve yayın kurullarında görev almıştır. Ankara'da yay? n hayat? n? surduren TURKSOY Dergisi ile Karagöz Dergisi'nin Yazı İşleri Müdürlüğünü yapmıştır. Diğer dillerde (Cince, K? rg? z Turkcesi, Turkmen Turkcesi, Azeri Turkcesi, Romence, İtalyanca, Fransızca, Almanca, İngilizce vb.) yuzlerce makalesi ve bilimsel tebliği yurtdışında yayımlanmıştır. Kırgızların Manas Ansiklopedisi'nde biyografisi yazıları yer almıştır. Türkiye'de ve yurtdışında çıkan pek çok ansiklopedilerde biyografisi yayımlanmıştır. "Turkiye'de Kim Kimdir?, "Tanzimat'tan Bugune Edebiyatc? lar Ansiklopedisi, "Turk Dili ve Edebiyat? Ansiklopedisi, Edebiyat? m? zda İsimler, "Turkiye Yazarlar Ansiklopedisi, Encyclopedia of Turkish Authors Edebiyatımızda İsimler, Türkiye Edebiyatc? lar ve Kultur Adamlar? Ansiklopedisi gibi 4

ansiklopediler bunlardan birkac tanesidir. Bilimsel Toplant? lar: Hayrettin İVGİN, yurtiçi ve yurtdışında yapılan 200'u aşkın millî ve milletlerarası kongre, seminer ve sempozyumlarda bildiriler sunmuştur. Ayrıca, pek çok millî ve milletleraras? kongre, seminer, sempozyum gibi bilimsel toplant? lar? n bizzat organizasyonunda da bulunmuştur. Ödülleri ve Başarı Belgeleri: 150'yi aşkın teşekkür, takdirname ve onur belgesi, 100'u aşkın ödül ve başarı plaketi bulunuyor. Cok onemli odullerin sahibidir. "İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Odulu" (1989), "Türk Şairleri Yüksek Sanat Ödülü" (1987), "Halk Ozanlarına Emeği Geçenler Odulu" (1984), "Halk Ozanlığı Geleneğine Hizmet Ödülü" (1994), "Mersin Kultur-Sanat? na Hizmet Odulu" (1995), "Geleneksel Turk Tiyatrosuna Hizmet Odulu" (1998), "Samsun Kultur ve Sanat? na Hizmet Odulu" (2001), Turk Kulturu ve Halk Bilimine Hizmet Odulu (2006), Turk Dunyas? na Hizmet Uluslararas? Odulu (2007) onemli baz? odulleridir. Radyo ve Televizyon Programcılığı: Hayrettin İVGİN'in Millî Eğitim Bakanlığı tarafından verilmiş "Radyo ve TV Programcılığı 5

Sertifikas?" bulunmaktad? r. 1989-1990 y? llar? nda TRT-2'de "Folklorumuza Emek Verenler" programını yapmıştır (52 program), TRT'de 10 dizilik "Turk El Sanatlar? Belgeseli"nin yapımcılığını ve uzmanlığını üstlenmiştir. Yine TRT'de yay? mlanan 8 dizilik "Âşıklık ve Âşıklık Geleneğimiz" adl? belgeselin metin yazarlığını ve danışmanlığını yapmıştır. TV ve radyolarda yuzlerce program? n ve belgeselin metin yazarlığını, uzmanlığını, prodüktörlüğünü, danışmanlığını yapmış, bazılarında bizzat konuşmacı olarak bulunmuştur. Uzun bir süre bazı radyolarda kultur programlar? yapmıştır. En son yaptığı programlar, TSR'da Turklerde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma adl? geleneklerle ilgili programlar ile "Perde Kurdum Şema Yaktım" adl? Karagoz program? d? r. TRT Dış Yayınlarda İnci-Mercan adlı eğlence-eğitim programı danışmanlığı devam etmektedir. Bir televizyon kanal? nda bir sure devam eden "Raflardaki Kitaplar" program? n? n yapımcılığını ve sunuculuğunu (13 Bölüm) da yapmıştır. TRT'de yay? nlanan "Halk Hikayeleri" adl? yap? m? n (13 Bolum) metin yazarlığı görevini yürütmüştür. Halen, TRT televizyonlar? nda yay? mlanan Derin Kokler program? n? n danışmanlığını yapmaktadır. 6

Vak? f ve Dernekler: Hayrettin İVGİN, pek çok vakıf ve derneğin kurucusu ve üyesi olmuş, kimilerinin yönetim kurullarında görev almıştır. Folklor Araştırmaları Kurumu (FAK), Türk-Alman Dostluk Derneği, Türk-Pakistan Kültür Derneği, Başkent Halk Oyunları Topluluğu (BAŞ-HOT), Ankara Halk Âşıkları Kültür ve Araştırma Derneği (AŞDER), Türkiye Turizm Yazarları ve Gazetecileri Derneği (ATURJET), Dünya Turizm Yazarları ve Gazetecileri Birliği (FİJET), Çağdaş Ataturkculer Derneği (ÇAĞ-ATA-DER), Eskişehir Kültür Sanat ve Turizm Vakf?, Bolu Kultur ve Sanat Vakf?, Cumhuriyet Kültür ve Tanıtım Vakfı, Müteşebbis Girişim Vakfı (MESVAK), 21 Mayıs Harbiyeliler Derneği, İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği (İLESAM), Avrasya Dostluk Kultur Sanat ve Turizm Kurumu, Turk-Makedon Kultur Sanat ve Turizm Kurumu, Turk-Romen Kultur Sanat ve Dostluk Kurumu, Ankara-Varşova Dostluk Derneği, Egeli Araştırmacı ve Yazarlar Birliği (EGAY-DER), Milletleraras? Gölge Oyunları Birliği (UNIMA) Türkiye Millî Merkezi vb. Turkiye cap? ndaki ve uluslar aras? dernek, birlik vak? f ve kuruluşlarda üyedir. 7

Hayrettin İVGİN, Azerbaycan Âşıklar Birliği ile Azerbaycan Yaz? cılar (Yazarlar) Birliğinin asli uyesidir. Azerbaycan'da bulunan "Vektör" Beyhelhalk İlim Merkezi'nin Turkiye Temsilcisidir. Azerbaycan da faaliyetini sürdüren Türk Dünyası Araştırmaları Uluslararası İlimler Akademisi nin Türkiye Şubesi Başkanıdır. 1994 y?? l ndan bu yana Ankara'da faaliyet gosteren Kultur Ajans Tan?? t m ve Organizasyon Ltd. Şti.'nin sahip ve kurucular? aras? nda bulunmakta olup K? br? s Lefke Avrupa Universitesi'nin temsilcisidir. Akademik Unvanlar?: Hayrettin İVGİN, Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Doğu ulkelerinin buyuk bir bolumunu görmüş, Asya ülkelerini, Çin'i ve Türk Cumhuriyetlerini ziyaret etmiştir. Hayrettin İVGİN'e bir çok ülkenin ilimler akademileri ve universiteleri akademik uyelik, fahri doktora ve profesorluk payeleri vermiştir. 2003 y? l? icinde; Azerbaycan'da bulunan "VEKTOR" Beynelhalk İlim Merkezi taraf? ndan kendisine Fahri Doktora verilmiştir. Azerbaycan Baku Asya Universitesi'nin de Fahri Doktorudur. 8

2006 y?? l icinde kendisine Azerbaycan da faaliyet gosteren Vektör Beynalhalk İlim Merkezi ile Turk Dunyas? Araştırmaları İlimler Akademisinin Fahri Profesörlüğü verilmiştir. Bakü Devlet Üniversitesinin bölümlerinin ortak yay? n? olan ve bilimsel hakemliği dünyaca kabul görmüş olan Dil ve Edebiyat jurnalinin redaksiya heyetince kendisine Fahri Diploma verilmiştir. Turk Dunyas? Araştırmaları Uluslararası İlimler Akademisi nin (TDAUİA) İlmi Şûra Üyesidir. Burokraside ve sivil hayatta pek cok projenin haz? rlay? c? s? ve uygulay? c? s? olan Hayrettin İVGİN, evli ve 2 cocuklu olup Frans? zca bilmektedir. 9

HAYRETTİN İVGİN İN YAYIMLANMIŞ KİTAPLARI 1. Uzaktan Öğretimde Ders Mektubu Yazma Teknikleri Millî Eğitim Bakanlığı Mektupla Öğretim Merkezi Yay? n?, Ankara 1976 (N. Aslan, A. Şeren ile birlikte). 2. Halk Edebiyat? II Eğitim Enstitüleri Ders Kitabı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayg? n Yükseköğretim Kurumu Yay? n?, Ankara 1977 (N. Aslan, A. Şeren ile birlikte). 3. Halk Edebiyat? III Eğitim Enstitüleri Ders Kitabı, Milli Eğitim Bakanlığı Yaygın Yükseköğretim Kurumu Yayını, Ankara 1977 (II. Bask? 1978). 4. Türkçe ve Öğretimi II Eğitim Enstitüleri Ders Kitabı, Milli Eğitim Bakanlığı Yaygın Yükseköğretim Kurumu Yay? n?, Ankara 1977 (O. Unal, N. Aslan, A. Şeren ile birlikte). 5. Aşık Sıtkı (Pervane) Ankara 1976. 6. Uzaktan Öğretimle İlgili Bir Kaynakça Denemesi Milli Eğitim Bakanlığı Yaygın Yükseköğretim Kurumu Yay? n?, Ankara 1979. 7. Atatürk'ün Türkiyesi (Âşık Eminî Düştü'nün Hayatı ve Şiirleri) 10

Ankara 1981. 8. Atatürk'ün İzindeyiz (Âşık Kul Ahmet'in Hayatı ve Şiirleri) Ankara 1981. 9. Gelin Atatürk'ün Yoluna Dostlar (Âşık Kul Ahmet'in Hayatı ve Şiirleri) Ankara 1981. 10. Âşık Tahirî-Hayat? ve Bibliyografyas? Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Yay? n?, Ankara 1984 (N. Tan ile birlikte). 11. Zileli Âşık Fedaî Ankara 1984 (M. Yard? mc? ile birlikte). 12. Âşık Veysel'e Deyişler Folklor Araştırmaları Kurumu Yayını, Ankara 1983 (İ. Ü. Nasrattınoğlu ile birlikte). 13. Karınca Dergisi Kooperatifçilikle İlgili Bibliyografya Turk Kooperatifcilik Kurumu Yay? n?, Ankara 1984. (N. Tan ve İ. Ü. Nasrattınoğlu ile birlikte). 14. Otuzuncu Kuruluş Yıldönümünde Folklor Araştırmaları Kurumu Folklor Araştırmaları Kurumu Yayını, Ankara 1978. 15. İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülü 87 Folklor Araştırmaları Kurumu Yayını, Ankara 1987. 16. Zileli Âşık Zefil Necmi 11

Ankara 1988 (M. Yard? mc? ile birlikte). 17. Dertler Üstüme Üstüme (Âşık Yanık Umman'ın Hayatı ve Şiirleri) Ankara 1988. 18. Dost İline Götür Beni (Âşık Yoksul Derviş'in Hayatı ve Şiirleri) Ankara 1989. 19. Yüz Bin Oldu Yarelerim (Âşık Yoksul Derviş'in Şiirleri) Ankara 1989. 20. Geredeli Âşık Figanî Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara 1994. 21. Eski ve Yeni Karagoz Oyun Metinleri Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara 1996. (M. Özlen ile birlikte). 22. Zileli Âşık Ceyhunî Ankara 1996 (M. Yard? mc? ile birlikte). 23. Turk Halkbilimi ve Halk Edebiyatında Görüşler Ankara 1996. 24. Bir Şah Olsam Hükmeylesem Cihana (Âşık Kul Ahmetin Hayatı ve Şiirleri) Ankara 1996. 25. Gönlüm Kanatlandı (Âşık Çoban Hüseyin'in Hayatı ve Şiirleri) Aş-Der Yay? nlar?, Ankara 1998. 26. Âşıklar Dünyasında AŞ-DER (Antoloji) 12

Aş-Der Yayınları, Ankara 1998 (A.E. Bozyiğit, H. Cemrek ile birlikte). 27. Vezirkopru Halk Kulturu Derlemeleri Vezirkopru Belediyesi Yay? nlar?, Ankara 1998. 28. Karagoz ve Kukla Sanat? m? z UNIMA Turkiye Milli Merkezi Yay? nlar?, Ankara 2000. 29. Nail Tan (Biyografi - Bibliyografya) Ankara 2003. 30. Anadolu Halk Hikayeleri Kultur Ajans Yay? nlar?, Ankara 2003. 31. Uluslararas? Turk-Ermeni Tarih ve Kultur Sempozyumu Bildirileri Cumhuriyet Kultur ve Tan?? t m Vakf? Yay? nlar?, Ankara 2003 (O. Sanan ile birlikte). 32. Uluslararas? Ataturk ve Guzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri Cumhuriyet Kultur ve Tan?? t m Vakf? Yay? nlar?, Ankara 2005 (N. Tan ile birlikte). 33. Kalecikli Âşık Mir ati Kultur Ajans Yay? nlar?, Ankara 2004 (A.E. Bozyiğit ile birlikte). Şiirleri) 34. Tellerimiz Atatürk'ü Çağırır (Âşık Emini Düştü Kultur Ajans Yay? nlar?, Ankara 2004. 35. Hüsne Mağrur Olma (Halk, Âşık, Tekke Edebiyat? Yaz? lar?) 13

Kitabevi Yayınları, İstanbul 2005. 36. Altay Dağlarının Kaplanı Manas (Mitolojik Roman) Yurt Yay? nlar?, Ankara 2005. 37. Deli Görünüşlü Akıllı Behlül Danende Yurt Yay? nlar?, Ankara 2005. 38. Melakolik Şiirler (Hazırlayan: Erhan İvgin) Kultur Ajans Yay? nlar?, Ankara 2006. [Bu şiir kitabı Prof. Dr. Elçin İskenderzâde tarafından Azeri Turkcesine cevrilerek 2007 y? l? icinde Baku de Bilirem Gelmeyeceksen adıyla yayımlanmıştır.] 39. Türk Halk Edebiyatında Karakuş Kadı Fıkraları Kultur Ajans Yay? nlar?, Ankara 2008 (S. Akten, N. Tan ile birlikte) 14

HAYRETTİN İVGİN İN BAZI KİTAPLARININ KONULARI a) Tek İmzalı Kitaplar Folklor Araştırmaları Kurumunun 30. Yılı Eser 15 Mart 1955 tarihinde Turk Halk Sanatlar? n? ve Ananelerini Tetkik Cemiyeti adı altında kurulmuş olan Folklor Araştırmaları Kurumu nun 30. y? l donumu münasebetiyle kaleme alınmıştır. Kitapta, Kurumun 30 yıl içerisinde yapmış olduğu önemli çalışmalar kısa, ama özlü bir biçimde anlatılmıştır. Eser 1985 yılında Ankara da çıkarılmıştır. Anadolu Sanat Yay? nc?? l k ve Guzel Sanatlar Ltd. Şti. tarafından basılmıştır. Dertler Üstüme Üstüme (Âşık Yanık Umman ın Hayatı ve Şiirleri) Eser Turk halk edebiyat? n? n hazineleri olan âşıklarımızdan biri olan Âşık Yanık Umman ın hayatı ve eserlerinin tan?? t lmas? ve gelecek nesillere aktar? lmas? amacıyla yazılmıştır. Kitap 1988 yılında Ankara da yazılmış ve basılmıştır. Geredeli Âşık Figanî Eser, Gerede li Âşık Figani nin hayat? n? n, sanat? n? n ve şiirlerinin tanıtılması ve folklorumuzun önemli yapı taşları 15

olan âşıklarımızın bu değerli ürünlerinin kalıcılığını sağlamak amacıyla kaleme alınmıştır. Kitap 1994 yılında Ankara da yazılmış, Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi tarafından basılmıştır. Turk Halk Biliminde ve Halk Edebiyat? nda Görüşler (Antoloji) Bu kitap, başlangıçtan bu yana halkbilim ve halk edebiyat? ile uğraşan bilim ve fikir adamları ile uzmanların bazı görüşlerini bir araya getiren bir antolojidir. Eser 1996 y?? l nda Kultur Ajans Yay? nlar? taraf? ndan Ankara da basılmıştır. Gönlüm Kanatlandı (Âşık Çoban Hüseyin in Hayatı ve Şiirleri) Eser, Ankara Halk Âşıkları Kültür ve Araştırma Derneği nin kuruluşundan bu yana başkanlığını yapan ve geleneği yaşatan günümüz âşıklarından Çoban Hüseyin in hayatını ve şiirlerini bir araya getirmek amacıyla kaleme alınmıştır. Bu kitap, 1998 yılında, Ankara Halk Âşıkları Kültür ve Araştırma Derneği Yayınları tarafından basılmıştır. Vezirkopru Halk Kulturu Derlemeleri Bugüne kadar çeşitli kültür, sanat ve folklor dergileri ile bilimsel kitaplarda yayınlanan araştırma ve derleme çalışmaları bu eserde bir araya getirilmiştir. Kitap 16

Vezirkopru Belediyesi Yay? nlar? taraf? ndan 1998 y?? l nda basılmıştır. Karagoz ve Kukla Sanat? m? z Eserde, Karagöz ve kukla sanatının tarihi, tekniği, oyunlardaki tipler, Karagoz tasviri ve kukla yap? m?, bugunku Karagoz ve kukla sanatc? lar? ile yeni başlayanlar için oynat? m konular? nda k? sa bilgiler yer almaktad? r. Bu kitap, Kültür Bakanlığının maddi desteği, Anadolu Kültürünü Koruma ve Araştırma Vakfı ile Milletlerarası Kukla ve Gölge Oyunu Birliği Türkiye Milli Merkezi nin işbirliği ile bastırılmıştır. Kitap, 2000 yılında Ankara da basılmıştır. Anadolu Halk Hikayeleri Bu eserde, hikaye anlatma geleneğimizde her zaman yer almış olan sevgi halk hikayeleri nden bir bolumune yer verilmiştir. Kitapta yer alan bu 13 hikaye k? salt? larak daha sade ve anlaşılır bir duruma getirilerek yeniden kaleme alınmıştır. Bu kitap Kültür Ajans Yayınları tarafından 2003 yılında Ankara da basılmıştır. Nail Tan (Biyografi-Bibliyografya) Bu eser, bir araştırmacı, halk bilimci, şair, sanatçı, eğitimci ve idareci olan Nail Tan ın tum bu alanlarda bugune kadar yapt? klar? n? n k? sa bir yans? mas? d? r. Bu kitap Kultur Ajans Yay? nlar? taraf? ndan 2003 y?? l nda Ankara da basılmıştır. 17

Şiirleri) Tellerimiz Atatürk ü Çağırır (Âşık Emini Düştü Bu eser, Cumhuriyet Dönemi Türk saz şiirinin ustalarından olan Âşık Emini Düştü nün 60. yaşı dolayısıyla, hayat? ve eserlerinin ayr? nt?? l bir bicimde ele al? n? p incelenmesi sonucu meydana getirilmiştir. Eser Kültür Ajans Yayınları tarafından 2004 yılında Ankara da basılmıştır. Hüsne Mağrur Olma Hayrettin İvgin in halk edebiyatı, tekke ve âşık edebiyatıyla ilgili 62 makalenin bir araya getirildiği bir kitaptır. İstanbul da, Kitabevi Yayınevi tarafından 2005 yılı içerisinde basılmıştır. Altay Dağlarının Kaplanı Manas Buyuk K? rg? z destan? Manas? roman haline getiren Hayrettin İvgin bir milyon mısralık destanı sade ve anlaşılır bir uslupla kaleme almıştır. Eser, Ankara da, Yurt Yayınları arasında 2005 yılı içerisinde çıkmıştır. Deli Görünüşlü Akıllı Behlül Danende Bir f? kra kahraman? olarak folklorumuzda yer alan Behlül Danende ile ilgili fıkraların yer aldığı kitap Yurt Yay? nc?? l k taraf? ndan Ankara da 2005 y?? l icerisinde yayımlanmıştır. 18

Melankolik Şiirler Hayrettin İvgin in şiirleri, oğlu Erhan İvgin tarafından derlenerek 2006 y?? l sonunda Ankara da yay? mlanmıştır. Toplam 47 şiirin yer aldığı kitapta Hayrettin İvgin için yazılmış 22 şiir de bulunuyor. b) Ortak İmzalı Kitapları Zileli Fedai Mehmet Yard? mc? ile birlikte haz? rlanan bu eser, Zileli halk ozanlar? ndan biri olan Fedai nin hakk? nda bilinenleri ve şiirlerini kapsamaktadır. Bu kitapta bulunan tüm şiirler elde bulunan cönk ve mecmualarla yazılı kaynaklardan araştırılıp derlenmiş olup aslına bağlı kalınmaya özen gösterilmiştir. Bu kitap Ankara Ayy? ld? z Matbaas? taraf? ndan 1983 y?? l nda basılmıştır. Zileli Âşık Zefil Necmi Mehmet Yard? mc? ile birlikte ortaya getirilen bu eser, vaktiyle Anadolu da yaşamış ancak ilgisizlik sebebiyle unutulmaya yüz tutmuş pek çok halk ozanından biri olan Âşık Zefil Necmi nin, yörenin yaşayan en yaşlı aşığından ve ele gecirilebilen conklerden edinilen bilgilerinden hareketle yaşamını ve şiirlerini konu almaktadır. Bu kitap Ankara da 1988 yılında Özen Matbaası tarafından basılmıştır. 19

Zileli Âşık Ceyhunî (Hayatı, Sanatı, Şiirleri ve Diğer Ceyhuniler) Mehmet Yard? mc? ile kaleme al?nan bu eser, çeşitli kaynaklarda dağınık halde bulunan Zileli Âşık Ceyhuni hakk? ndaki bilgileri mustakil bir kitap olarak yay? nlamak ve Zileli Âşık Ceyhuni ile karıştırılan diğer Ceyhunilerin ayrımını yapmak amacıyla yazılmıştır. Bu kitap Ürün Yay? nlar? tarafından 1996 yılında basılmıştır. Âşıklar Dünyasında AŞ-DER (Antoloji) Hayrettin İvgin bu eseri, Ali Esat Bozyiğit ve Âşık Hüseyin Çemrek ile birlikte meydana getirmiştir. Bu kitap bir antoloji ve tan?t?m kitabıdır. Ayrıca âşıklık geleneğine faydal? bilgiler de içermektedir. Üç bölümden oluşan kitabın I. Bölümünde derneğin üyesi olan âşıkların ve ozanların kısa biyografisi ve ikişer şiiri yer alıyor. Âşıkları Diliyle Nasrettin Hoca adını taşıyan II. Bölümde ise AŞ-DER in düzenlediği Âşıkların Diliyle Nasrettin Hoca yarışmasına katılan ve derece alan âşıkların şiirleri yer alıyor. III. Bölümde ise AŞ-DER ile ilgili bilgiler yer al? yor. Eser 1998 yılında Ankara Halk Âşıkları Kültür ve Araştırma Derneği Yayınları tarafından basılmıştır. 20

Kalecikli Âşık Mîr ati Ali Esat Bozyiğit ile birlikte kaleme alınmış olan bu eser, Ankara nın en güçlü halk şairlerinden biri olan Kalecikli Mir ati nin belirsizliklerle dolu hayatını gün ışığına çıkarmak ve çeşitli kaynaklarda dağınık halde bulunan şiirlerini mümkün olduğunca bir araya toplamak amac? yla meydana getirilmiştir. Bu kitap Kültür Ajans Yayınları tarafından, 2004 yılında Ankara da basılmıştır. 21

BAZI KAYNAKLARDA HAYRETTİN İVGİN 1- Uzaktan Uzağa, Size Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 151, May? s 1986, Sayfa: 5 2- Kultur Bakanlığı nda Kıyımlar Sürüyor, Zaman Gazetesi, 26 Haziran 1993, Sayfa: 11 3- Kültür Bakanlığı nda Kıyımlar Sürüyor!, Ayrıntılı Haber Gazetesi, 25 Haziran 1993, Y? l: 15, Say?: 5452 4- Kültür Bakanlığı nda Kıyımlar Devam Ediyor, İstanbul Son Saat Gazetesi, Y? l: 68, Say?:23652, Sayfa: 3, 22 Haziran 1993 5- Bakan Sağlar, Bilim Adamı İvgin i Görevden Aldı, Yeni İstanbul Gazetesi, Yıl: 44, Sayı: 15493, 25 Haziran 1993 6- Kültür Bakanı Sağlar, Halk Bilimi Uzmanı İvgin i Gorevden Ald?, Yeni Nesil Gazetesi, 26 Haziran 1993 7- UNIMA n? n Tiyatro Odulleri, Zaman Gazetesi, 29 Ocak 1999 8- İki Kitap, Burdur Gazetesi, Yıl: 46, Sayı: 15465, 19 Kas? m 1999 9- İki Kitap, Önder Gazetesi, Yıl: 38, Sayı: 11280, 19 Kas? m 1999 10- İki Kitap, Van Postası, Yıl: 46, Sayı: 13241, 23 Kas? m 1999 22

11- İki Kitap, Karınca Dergisi, Yıl: 64, Sayı: 756, Aral? k 1999 12- İki Kitap, Yeni İnan Gazetesi, 2 Aralık 1999 13- Karagoz ve Kukla Sanat? m? z, Bizim Gazete, Sayfa: 8, 19 Nisan 2000 14- Samsunlu Gazeteciler, Yazarlar ve Muzik Sanatc? lar?, Y? l: 1, Say?: 5, Mart 2000 2001 15- İnsanlık Yolundayım, Kent Gazetesi, 4 Haziran 16- Azerbaycan dan Doktora, Anayurt Gazetesi, 6 Eylul 2003 17- Anadolu Halk Hikayeleri, Samandağ Gazetesi, 6 Kas? m 2003 18- Tan, İvgin ve Kayacan a Doktora, Türkiye Gazetesi, 10 Eylul 2003 19- Karagoz ve Kukla Sanat? m? z, Sayg? n Malkara Gazetesi, Y? l:10, Say?: 992, 9 Ocak 2004 20- Hayrettin İvgin, Tanzimat tan Bugüne Edebiyatc? lar Ansiklopedisi, Cilt: 1, Sayfa: 53, Yap?& Kredi yayınları, İstanbul-2003 21- Hayrettin İvgin, Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi, (Hz. İhsan Işık), Cilt: II, Sayfa: 979-980, Elvan Yay? nlar?, 3. Bsm, Ankara 2004 23

22- Hayrettin İvgin, Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamlar? Ansiklopedisi, (Hz. İhsan Işık), Cilt: V, sayfa: 1867-1868, Elvan Yay? nlar?, 1. bsm. Ankara 2006 23- Hayrettin İvgin, Edebiyatımızda İsimler, (Hz. Dr. Arslan Tekin), 1. bsm, Elips Yay? nlar?: 214, Ankara 2005 (Kas? m) 24- Hayrettin İvgin, Encyclopedia of Turkish Authors, (Hz. İhsan Işık), Elvan Yayınları, Ankara 2004 24

HAYRETTİN İVGİN DEN HATIRALAR SALİH ZEKİ KUTUCUOĞLU NUN KONFERANSI Salih Zeki Kutucuoğlu, Bolu da yaşayan, emekli binbaşılıktan ayrılıp ticarete atılan bir kültür adamıdır. Bolu nun önemli bir değeri olan Köroğlu konusunda arşivlerden ve mahallinden derlemeler yapmış ve klasörler dolusu belge, bilgi toplamıştır. Hayrettin İvgin, 1985 yılında merkezi Ankara da bulunan Folklor Araştırma Kurumu nun genel sekreterliğini yapıyordu. Sayın Kutucuoğlu, hem Kurumun başkanı İrfan Ünver Nasrattınoğlu na hem de Hayrettin İvgin e FAK adına Ankara da Köroğlu konusunda konferans vermek istediğini soyluyordu. Sonucta FAK Konferanslar Dizisi icerisinde Salih Zeki Kutucuoğlu na da programda yer verilerek konferans günü tespit edildi. Konferansın konusu Köroğlu idi ve konferans dia gösterileriyle gerçekleştirilecekti. Konferans yeri olarak Turk Kooperatifcilik Kurumu nun salonu ayr? ld?. Davetiyeler bas? ld?, ilgililere gonderildi. Ozellikle Dil ve Tarih Coğrafya Fakultesinin Halk Bilimi Bölümü öğrencilerinin hocaları aracılığ? yla kat? lmalar? sağlandı. 25

Konferans gunu salon t? kl? m-tıklım dolmuştu. Salih Bey çok neşeliydi. Konferansın takdimini FAK Genel Sekreteri olarak Hayrettin İvgin yaptı. Salih Bey hakkında kısaca konuştu ve konferans başladı. Salih Bey, konusuna kısa bir giriş yaptı. Dia gösterisi için salonun ışıklarının söndürülmesini istedi. Slayt makinesini kullanan görevli, makinesinin başına geçti, ışıklar sonduruldu. Salih Bey slayt gosterisiyle birlikte konferans? na devam etti. Fakat konferansını biraz uzatmıştı. Karanlıktan istifade eden dinleyiciler teker teker salonu gizlice terk ediyorlard?. Konferans bitti, slayt gosterisi sona erdi, salonun ışıkları yandı. Koskoca salonda üç kişi vardı: Konferansı veren Salih Zeki Kutucuoğlu, slayt makinesini kullanan kişi, Hayrettin İvgin. Diğerleri? Diğer dinleyicilerin hepsi karanlıktan faydalanarak konferanstan kaçmışlardı. 26

YARDIMCI YA YARDIMCI OLMAK Mehmet Yardımcı ile Hayrettin İvgin samimi dost ve arkadaştırlar. Mehmet Yardımcı Zile de ortaokulda öğretmen iken tanışırlar. Mehmet Yardımcı hakkında Hayrettin İvgin 1982 y?? l nda, Halay Dergisi nde Mehmet Yard? mc? ya Yard? mc? Olabilirsem başlıklı bir eleştiri yazısı yazmıştır. Bu yazı, Mehmet Yardımcı nın yayınladığı bir derleme şiirin eleştirisiydi. Daha sonra folklorcular arasında Yardımcı ya yard? mc? olmak bir espri konusu oldu ve bu soz bir deyim haline geldi. Mehmet Yard? mc? daha sonralar? universiteye intisab etti, doktoras? n? tamamlad? ve Yard? mc? Docent oldu. Daha sonraları Ege Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi nde öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. Bir ara bu fakültenin Dekan Yardımcılığına getirilmesi söz konusu oldu. O sıralar, Mehmet Yard? mc? bir sempozyum sebebiyle Ankara ya gelmişti. Bu sempozyuma pek çok folklorcu da iştirak etmişti. Toplantıya ara verildiği bir sırada, çay salonunda otururken Mehmet Yard? mc?, kendisine teklif edilen Dekan Yardımcılığı görevini arkadaşlarına anlatıyordu. Bu sırada Hayrettin İvgin araya girdi. Sayın Yardımcı! İşte şimdi çok iyi olacak. Sen kartvizitine şöyle yazdırırsın: Buca Eğitim 27

Fakultesi Yard? mc? s?, Yard? mc? Docent Doktor Mehmet Yardımcı. Senin başında da, ortada da, sonunda da yardımcı var. Art? k benim yard? mc? olmam gerekmiyor, Say? n Yard? mc?. Sadece bu sebeple Mehmet Yard? mc?, dekan yardımcılığı görevini kabul etmedi. KENDİM EVLENİRİM Prof. Dr. Neşet Çağatay, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanlığı, Konya Selçuk Üniversitesi Rektörlüğü gibi görevlerde bulunmuş, Ahilik konusunda derin araştırmaları bulunan, değerli bir bilim adam? yd?. Hayrettin İvgin le de dostlukları ileri düzeydeydi. Prof. Dr. Neşet Çağatay, son 10 yılını bekâr olarak geçirmiş, hanımı Ankara da ölmüştü. Neşet Hoca evlenmek istiyordu. Yalnız bir adamın, Ankara daki hayatının zorluğu onu evlenmeye mecbur ediyordu. Ama Neşet Hoca ölümüne kadar bu isteğini gerçekleştiremedi. Neşet Hoca iki de bir Hayrettin İvgin in yanına gelerek; - Hayrettin Kardeşim! Yahu bana bir hanım bulun. Ama bir universitede docent olsun ha! Guzel olsun, genc olsun. Anas?-babası olmasın ki bize iki de bir karışmasınlar. Zengin olursa daha iyi olur. Dul olmasın, kız olsun vs. gibi istediği han? m tipini soyluyordu. 28

Bir gun yine Hayrettin Bey in yan? na gelip bu isteklerini sıralayınca, Hayrettin Bey dayanamaz ve şöyle der: - Yahu Hocam! Boyle birisini bulsam niye seninle evlendireyim. Eşimi boşar, ben onunla kendim evlenirim. BOŞUNA MI HAYRETTİN SİN İVGİN SİN? Hayrettin İvgin, Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi nde 1989 yılında Başkan Yardımcısı olarak gorev yapıyordu. O yılda Cumhurbaşkanı olan Kenan Evren, Türkiye deki sanatçıları, edebiyatçıları sırayla köşke çağırıyor, onlarla tanışıyor ve yemekte birlikte oluyorlardı. Halk müziği sanatçılarını, halk ozanlarını, karagöz ve kuklac? lar?, halk oyuncular? n? ayr? ayr? gunlerde Cumhurbaşkanlığı Köşkü nde kabul ediyordu. Bu sanatc? lar? n secilmesi, onlarla temasa gecilmesi, onların Ankara ya geliş-gidiş yol ücretlerinin ödenmesi, kalacak yerlerinin tespiti işleri Milli Folklor Araştırma Dairesi ne gorev olarak verilmişti. Hayrettin Bey de bu konuda bizzat diğer ilgililerle birlikte gorevliydi. 09-01-1989 tarihinde 9. Cumhurbaşkanı halk ozanlarını kabul etti. Davet edilecek 10 kişilik halk ozanlarının tespitinde Hayrettin İvgin in rolü büyüktü. Bu 29

halk ozanlar? arasında Âşık Yaşar Reyhânî yi de dahil ettirmişti. Ayrıca bu tespitten sonra Kültür Bakanının onayı al? n? yordu. O zamanki Bakan Mesut Y? lmaz d?. Halk ozanlar? n? n tespit edilen listesi Mesut Y? lmaz a da onaylat? ld? ve Köşke, yemeğe katılacaklar bildirildi. Ama ne yazık ki Âşık Reyhânî listede olmasına rağmen bu resepsiyona katılamadı. Erzurum daki Doğu Halk Ozanları Kültür Derneği nin başkanı olan Âşık Reyhânî o tarihte Suudi Arabistan da bulunuyordu. Bu gerekce ile yemeğe katılamadı. Ama listede yer aldığına Âşık Reyhânî o kadar duygulandı ki Hayrettin İvgin e bir mektup yazarak kendisine olan teveccüh ve itimâta, şükran borçlu olduğunu söylemişti. Hatta mektubuna bir de şiir eklemişti. Bu şiir şöyle: HAYRETTİN Kültür Bakanlığı tek umudumuz Al bu arzuhalim oku Hayrettin Kultur ile irşâd olsun yurdumuz Sals? n dort iklime koku Hayrettin Bu yolda erbab? an? lmak ister İbrahim Hakkı ya sadakat göster 30

Geçmiş ozanları bir meydan ser Yaşatanlar olur bâki Hayrettin Bir cevap eyle de dertlerim dinsin Kultur varlığı sîneme sinsin Boşuna mı Hayrettin sin İvgin sin Sende edebiyat yuku Hayrettin Fidan diktik yaprak act? gul oldu Şiir yazdık kitap oldu dil oldu Selvi oldu, yaprak sald?, dal oldu Mesut tur Y? lmaz d? r koku Hayrettin Bazen uzak uzak yerden geliriz Yunus nan Veyis nen colden geliriz Bitab düşer, yorgun yoldan geliriz Şerbetler verirsin sâki Hayrettin Reyhani yem şeker gibi dilin var Kalem ar?, defter cicek, bal? n var Bunda yalan? m yok husn-u halin var Ahlakta halimsin haki Hayrettin. 31

SANA BİR TAVUK GETİRDİM 1997 yılında Ankara da ölen ünlü ozan Âşık Kul Ahmet, Hayrettin İvgin i çok severdi. Yıl 1988, Kul Ahmet, Hayrettin Bey i makam? nda ziyaret etmek istiyor. O y? llarda Hayrettin Bey, Kültür Bakanlığında Milli Folklor Araştırma Dairesinde Başkan Yard? mc? s? d? r. Kul Ahmet in bir Tokat gezisi oluyor. Tokat tan Hayrettin Bey e bir hediye al? p kendisine vermek istiyor. Düşünüyor ne götürebilirim diye. Sonunda buluyor: En iyisi Tokat tan Hayrettin Bey e bir tavuk gotureyim. Tokat pazar? ndan canl? bir tavuk al? yor. Otobuste kucağında tavukla yolculuk yaparak Ankara ya geliyor. O y? llarda Kul Ahmet, Demetevlerde kendi evinde bekar olarak kalıyor. Tavuğu evine getiriyor. Birkac gun banyoda ve balkonda tavuğu besliyor. Kendisine gore en uygun bir gunde Hayrettin Bey i Bakanl? ktaki odas? nda ziyaret icin evden c? k? yor. Bir elinde saz?, bir elinde canl? tavuk belediye otobusune biniyor. Kızılay semtine geliyor. Düşünebiliyor musunuz, Kul Ahmet in o vaziyetini? 1.90 boyunda koskoca Kul Ahmet in başında meşhur fötr şapkası, bir elinde koskocaman sazı, bir elinde baş aşağı taşıdığı tavuk Kızılay ın caddesinde Kültür Bakanlığına gidiyor. Gelen geçen bu kaçık adam, neyin nesi diye Kul Ahmet e gulerek ve istihza ile 32

bak? yorlar. Kul Ahmet bunlara ald? rmadan Kultur Bakanlığına geliyor, danışmaya soruyor ve bu vaziyette Hayrettin Bey in bulunduğu 7. kata geliyor. Ama ne çare ki Hayrettin Bey o gün makamına gelmemiş. Gerisin geri dönüp, Kızılay caddesinde halkın garip bakışları altında Demetevler otobusune biniyor. Once belediye otobusunun şoförü, böyle elinde canlı tavukla Kul Ahmet i otobüse almak istemiyor. Gurultu-pat? rt? sonucta Kul Ahmet otobuse biniyor. Otobusteki yolculardan laf atmayan ve alayc? sozler soylemeyen kalm? yor. Kul Ahmet, Demetevlerdeki evine tavuğu getiriyor ve apartmanın balkonunda bir sandığın içinde tavuğa geçici bir kümes yapıyor. Birkaç gün tavuğu iyice besliyor. Kul Ahmet in dairesi apartmanın birinci katında olduğu için bir gece balkonuna hırsız rahatlıkla çıkıyor ve tavuğu çalıp goturuyor. Kul Ahmet bu duruma cok uzuluyor ve oturup aşağıdaki şiiri yazıyor. Bir zaman sonra bu durumu Hayrettin Bey e anlatınca; Hayrettin Bey: İlahi Kul Ahmet! Tavuğu canlı getireceğine kestirseydin ve bir poşete koyup Bakanl? ktaki gorevlilere verseydin, onlar buzdolab? na koyar ve bana verirlerdi deyince Kul Ahmet; Vay can? na be! Bu hiç aklıma gelmemişti. Halbuki ben o tavuğu taşımak için ne eziyetler cektim diyerek yeniden uzuluyor. 33