KPSS KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI A GRUBU ALAN BİLGİSİ DENEME SINAVI 11 ÇÖZÜM KİTAPÇIĞI
Yaklaşım Kariyer Yayıncılık ve Dağıtım Ltd.Şti GMK Bulvarı No: 19 Kızılay-ANKARA Tel: (0312) 229 84 94 Web: - www.yaklasimkitabevi.com e-posta: bilgi@yaklasimkitap.com
HUKUK / ÇÖZÜMLERİ 1. Temel hak ve hürriyetler üç gruba ayrılır: Negatif statü (Kişi hakları), pozitif statü (sosyal ve ekonomik haklar) ve aktif statü hakları (Siyasi haklar). 1. Negatif Statü Hakları.- Negatif statü hakları, kişinin devlet tarafından aşılamayacak ve dokunulamayacak haklardır. 2. Pozitif Statü Hakları.- Pozitif statü hakları, bireylere devletten olumlu bir davranış, bir hizmet, bir yardım isteme imkanını tanıyan haklardır. Örneğin çalışma hakkı, sağlık hakkı, konut hakkı, sosyal güvenlik hakkı bu tür haklarda 3. Aktif Statü Hakları.- Aktif statü hakları, kişinin devlet yönetimine katılmasını sağlayan haklardır. Bu haklara bu nedenle katılma hakları da denir. Seçme ve seçilme hakkı, siyasî parti kurma hakkı, siyasî faaliyette bulunma hakkı, kamu hizmetine girme hakkı, dilekçe hakkı aktif statü haklarına örnek gösterilebilir. Bu haklara siyasî haklar da denir. 2. Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçimleri dört yılda bir yapılır. Meclis, bu süre dolmadan seçimin yenilenmesine karar verebileceği gibi, Anayasada belirtilen şartlar altında Cumhurbaşkanınca verilecek karara göre de seçimler yenilenir. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir. Yenilenmesine karar verilen Meclisin yetkileri, yeni Meclisin seçilmesine kadar sürer. 3. (A) Laiklik ilkesi ilk kez 1937 tarihinde anayasamıza dahil edilmiştir. (B) Sened-i İttifak 1808 tarihinde kabul edilmiştir. (C) Çift meclisli sistem, Heyet-i Mebusan ve Heyet-i Ayan olarak, ilk defa 1876 tarihinde Kanunu Esasi de öngörülmüştür. (D) Osmanlı-Türk anayasa tarihinin tek yumuşak anayasası 1921 Teşkilat-i esasiye Kanunu dur. (E) Kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi, ilk defa 1961 Tarihinde Anayasa Mahkemesi nin kuruluşuyla birlikte, 1961 Anayasasında düzenlenmiştir. 4. Bir hukuki işlemin konusu onun doğurduğu hukuki sonuç ve hukuk aleminde meydana getirdiği değişikliktir. Örneğin kira sözleşmesinin konusu, kiralayanın kiralanın şey üzerindeki kullanma hakkını kiracıya devretme yüküm ve kiracının da kira bedelini ödeme yükümüdür. Memur atama işleminin konusu, bir kimsenin kamu görevlisi statüsüne sokulması, kamulaştırma işleminin konusu ise bir taşınmaz üzerindeki özel mülkiyetin sona ermesi ve taşınmazın mülkiyetinin İdareye geçmesidir. Memurlara öngörülen disiplin cezaların konusunu öğrenciler teşkil edemez. Dolayısıyla Memurlara uygulanması gereken bir ceza bir öğrenciye uygulanırsa, idari işlem konu unsuru yönünden hukuka aykırı olur. 5. Merkezi İdare (AY. 126. md.): Türkiye, merkezi idare kuruluşu bakımından, coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre, illere; iller de diğer kademeli bölümlere ayırılır. İllerin idaresi yetki genişliği esasına dayanır. Kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyum sağlamak amacıyla, birden çok ili içine alan merkezi idare teşkilatı kurulabilir. Bu teşkilatın görev ve yetkileri kanunla düzenlenir. 6. Büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir belediyesinin karar organıdır. Büyükşehir belediye meclisi, ilçe ve ilk kademe belediye başkanlarından (doğal üyeler) ve ilçe ve ilk kademe belediye meclisi üyelerinin seçeceği üyelerden oluşur. 7. Belediyelerin Kurulması ve Kaldırılması: Nüfusu 5.000 ve üzerinde olan yerleşim birimlerinde belediye kurulabilir. Bir veya birden fazla köyün köy ihtiyar meclisinin kararı veya seçmenlerinin en az yarısından bir fazlasının mahallin en büyük mülkî idare amirine yazılı başvurusu ya da valinin kendiliğinden buna gerek görmesi durumunda, valinin bildirimi üzerine, mahallî seçim kurulları, onbeş gün içinde köyde veya köy kısımlarında kayıtlı seçmenlerin oylarını alır ve sonucu bir tutanakla valiliğe bildirir. İşlem dosyası valinin görüşüyle birlikte İçişleri Bakanlığına gönderilir. Danıştayın görüşü alınarak müşterek kararname ile o yerde belediye kurulur. Yeni iskân nedeniyle oluşturulan ve nüfusu 5.000 ve üzerinde olan herhangi bir yerleşim yerinde, İçişleri Bakanlığının önerisi üzerine müşterek kararnameyle belediye kurulabilir. Yetkide ve usulde paralellik ilkesi gereği, belediyelerin köylere dönüştürülmesi, İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine müşterek kararname ile olur. 1
8. Anayasanın 125. maddesinde Kanun, olağanüstü hallerde, sıkıyönetim, seferberlik ve savaş halinde ayrıca millî güvenlik, kamu düzeni, genel sağlık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir. denilerek yürütmenin durdurulması kararı verilmesinin sınırlanabileceği haller belirtilmiştir. Genel seçim hali yürütmenin durdurulması kararı verilmesinin sınırlanabileceği hallerden biri değildir HUKUK / ÇÖZÜMLERİ 12. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde, tutukluluk süresi en çok 2 yıldır. Bu süre, zorunlu hallerde, gerekçesi gösterilerek uzatılabilir; uzatma süresi toplam 3 yılı geçemez (2 + 3, toplam 5 yıl). 13. Eski hale getirme, bir koruma tedbiri değildir. Eski hale getirme kusuru olmaksızın bir süreyi geçirmiş olan kişinin başvurabileceği bir yoldur. 9. Gönüllü vazgeçmeyi düzenleyen TCK nın 36/1. maddesine göre, Fail, suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçer veya kendi çabalarıyla suçun tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlerse, teşebbüsten dolayı cezalandırılmaz; fakat tamam olan kısım esasen bir suç oluşturduğu takdirde, sadece o suça ait ceza ile cezalandırılır. Olayda (A), suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçmiştir ve bu nedenle öldürmeye teşebbüsten cezalandırılmaz. 10. Olayda (A), suçun maddi unsurlarından biri olan maddi konu (suçun konusu) üzerinde hataya düşmüştür. Çünkü konut dokunulmazlığının ihlali suçunda failin girilen evin başkasının konutu olduğunu bilmesi gerekir. Dolayısıyla olayda suçun maddi unsurlarında hata (fiili hata) gerçekleşmiştir. Maddi unsurlarda hata (fiili hata) kastı ortadan kaldırır. Konut dokunulmazlığının ihlali suçunun taksirli şekli kanunda cezalandırılmadığından, olayda (A) ya ceza verilmez. 11. Sadece insan saldırılarına karşı meşru savunma mümkündür. Çünkü hayvan saldırılarına karşı konulması meşru savunma değil, zorunluluk hali sayılır. Saldırı ve savunmada kullanılan araçların aynı veya benzer olması gerekmez. Örneğin bıçaklı saldırganın ayağına tabancayla ateş etmek veya çok güçlü birinin yumruklarına karşı sopayla savunma yapmak meşru savunma sayılabilir. Meşru savunmada saldırının isnat edilebilir veya cezalandırılabilir olması gerekmez. Örneğin akıl hastalarının veya cezai sorumluluğu bulunmayan çocukların saldırılarına karşı da meşru savunma mümkündür. Meşru savunmada saldırının haksız olması, yani hukuka aykırı olması gerekir. Ancak saldırının suç teşkil etmesi gerekmez, hukuka aykırı olması yeterlidir. 14. Özel hukuktan doğan haklar mutlak haklar ve nisbi haklar olmak üzere ikiye ayrılır. Mutlak haklar, kişiye mallar üzerinde veya kişiler üzerinde geniş yetkileri veren ve herkese karşı, her zaman ileri sürülebilen haklardır. Mutlak hakların kişi üzerinde veya eşya üzerinde kurulması mümkündür. Kişinin kendi şahsı üzerindeki mutlak haklar kişilik hakları olarak adlandırılır. Vücut bütünlüğü, resmi, ismi gibi maddi ve manevi varlıklar üzerinde kurulan haklar kişilik haklarına örnek olarak gösterilebilir. Bunun yanı sıra korunmaya muhtaç durumda bulunan kimseler üzerinde de kişilere bazı mutlak haklar verilmiştir. Başkasının şahsı üzerinde kurulan bu mutlak hakların en önemli örnekleri velayet ve vesayet haklarıdır. Mutlak hakların maddi eşya üzerinde kurulanlarına ise ayni haklar adı verilmektedir. Mülkiyet hakkı, irtifak hakları (intifa hakkı, sükna hakkı, üst hakkı, kaynak hakkı), ipotek hakları ayni hakları oluştururlar. Soruda a, b, c ve e seçeneklerinde verilen haklar mutlak haklardandır. Buna karşılık önalım hakkı nisbi haktır. Nisbi haklar, mutlak haklardan farklı olarak, borç ilişkisinden doğan ve sadece borç ilişkisinin tarafları arasında ileri sürülebilen haklardır. Alacak hakkı, kira hakkı, alım, geri alım, önalım hakları bu tür haklara örnek olarak gösterilebilir. 15. Oturma hakkı düzenli kişisel irtifaklardan olup, sahibine bir binada veya onun bir kısmında oturma yetkisi veren irtifak hakkıdır. İrtifak hakkı sadece gerçek kişiler lehine tanınabilir, eşyaya bağlı olarak kurulabilmesi mümkün değildir. Ayrıca düzenli irtifaklardan olduğundan devredilmesi veya miras yoluyla intikali mümkün değildir. Oturma hakkının kapsamı genel olarak hak sahibinin kişisel ihtiyaçlarına göre belirlenir. Oturma hakkı sahibi, hakkın şahsına özgülendiği açıkça belirtilmedikçe, bina veya onun bir bölümünde ailesi ve ev halkı ile birlikte oturabilir. 2
16. Hâkim, hukuk boşluğu olduğu durumlarda hukuk yaratma yoluna giderek, kendisi kanun koyucu olsaydı, nasıl bir hukuk kuralı koyacak idiyse ona göre karar verir. Hukuk boşluğu kanunda veya örf adette olaya uygulanacak herhangi bir kuralın bulunmaması durumunda söz konusudur. Buna karşılık, kanun boşluğu olduğu durumlarda hâkim hukuk yaratma yoluna gidemez, varsa örf adet hukukunu uygular. Hâkimin yarattığı hukukun benzer bir olayda uygulanması zorunluluğu yoktur, bir diğer deyişle hâkimin yarattığı hukuk benzer bir olayda kuralı koyan hâkimi de diğer hâkimleri de bağlamaz. Hâkimin yarattığı hukuk üst yargı denetimine tabidir. Ancak üst yargı mercii Anayasa Mahkemesi değil, Yargıtay dır. HUKUK / ÇÖZÜMLERİ 19. Yenileme, yeni bir borç kurulmak suretiyle eski borcun ortadan kaldırılmasıdır. Yenilemenin olması için, eski borcun ortadan kaldırılması şarttır. Zaten tecdidi borcu sona erdiren neden hale getiren de bu aşamadır. Ancak bunun için kaldırılan borç geçerli bir borç olmalıdır. Mevcut borç zaten geçersiz ise yenileme de geçerli olmayacaktır. Ayrıca taraflar yenileme için açıkça anlaşmış olmalıdırlar. Örtülü bir yenileme söz konusu olamaz. ayrıca dikkat edilmesi gereken nokta, tecdit karşılıklı açık anlaşmayla yapılır,tek taraflı bir hukuki işlem değildir. 17. Kısa elden teslim bir eşyayı dolaysız zilyet olarak elinde bulunduran bir kişinin zilyetlik sıfatının hukuki işlemle değişmesidir. Olayda A bilgisayar üzerinde feri dolaysız zilyetken, onu satın alarak asli dolaysız zilyetliği kısa elden teslim yoluyla kazanmıştır. 20. Zamanaşımının kesen haller: Kanunda sayılan sebeplerden birinin gerçekleşmesi durumunda sürenin o ana kadar işlemiş olan kısmının ortadan kalkması ve sürenin en baştan itibaren yeniden (sıfırdan) işlemeye başlamasına zamanaşımının kesilmesi denir. Zamanaşımını kesen sebepler şunlardır: a) Borçlu borcu ikrar ettiği (kabul ettiği), özellikle faiz veya mahsuben bir miktar para veya rehin veya kefil verdiği takdirde, b) Alacaklı mahkemede dava açmışsa veya hakeme müracaat etmişse veya icra takibinde bulunmuşsa veya iflas masasına başvurmuşsa, Borçluya temerrüt ihtarı çekilmesi zaman aşımını kesmez. 21. Muvazaa; bir her iki tarafın iradeleriyle beyanları arasında bilerek ve isteyerek oluşturdukları uygunsuzluktur. 18. Yerel adetlere göre asıl şeyin temel unsuru olan, asıl şey yok edilmedikçe, zarara uğratılmadıkça veya yapısı değiştirilmedikçe ondan ayrılması mümkün olmayan parçaya bütünleyici parça denir. Medeni Kanuna göre yasa gereği bütünleyici parça sayılanlar, asıl şeyden ayrılmamış doğal ürünler ile arazi üzerindeki bina, ağaç ve kaynaklardır. Soruda d seçeneğinde asıl şeyden ayrılmamış doğal ürün söz konusu olduğundan, D seçeneği doğrudur. 3 İki türü bulunmaktadır. 1. Mutlak (adi) muvazaa: Taraflar gerçekte hiçbir işlem yapmak istemedikleri ve yapmadıkları halde, 3. kişilere karşı bir işlem yapmış gibi görünmek konusunda anlaşırlar ve başkalarına karşı sanki bir hukuki işlem yapmış gibi görünürler. 2. Nisbi (mevsuf) muvazaa: Nispi muvazaada taraflar bazen muvazaalı işlemle sözleşmenin bir şartını gizleme veya yanlış gösterme hususunda anlaşmış da olabilirler. Yani taraflar aralarındaki gerçek işlemi görünürdeki işlemin arkasına gizlemek konusunda muvazaa anlaşması yapmaktadır
22. Sözleşmenin kurulması için gereken kurucu unsurlar da eksiklik varsa veya sözleşmenin kurulabilmesi için gereken karşılıklı birbirine uygun irade beyanlarında eksiklik varsa sözleşme yokluk yaptırımına tabidir. Yoklukta işlem,hiç doğmamıştır. Diğer şıklar da belirtilen haller butlan nedenir. HUKUK / ÇÖZÜMLERİ 27. Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika ve süs eşyası gibi kıymetli şeyler hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşya; aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri haczedilemez. 23. Bağımlı tacir yardımcılarından ticari temsilci en geniş yetkilere sahip bağımsız tacir yardımcısıdır. Ticari temsilci genel yetkiyle, taciri mahkemede temsil edebilir,tacir adına kambiyo taahhüdünde bulunabilir,taşınmaz kiralayabilir,işletmenin satış politikasını değiştirebilir. Ancak özel yetkisi olmadan taşınmaz satamaz,üzerinde sınırlı ayni hak tesis edemez. 28. İhalenin feshi talep edildiğinde mahkeme 20 günü geçmemek üzere bir duruşma günü verir ve taraflar gelmese bile kararını verir. İhalenin feshi İcra Mahkemesinden şikayet yoluyla istenir. Yetkili mahkeme satışı gerçekleştiren icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesidir. İhalenin feshi talebinde bulunulurken görevsiz veya yetkisiz mahkemeden talep edilmesi halinde, Mahkeme 10 gün içinde görevsizlik veya yetkisizlik kararı verir ve bu karar kesin karardır. 24. Anonim,Limited şirketlerin unvanının geçerli ve doğru bir unvan olabilmesi için şirketin konusunu ve şirketin türünü gösteren ibareyi içermesi gerekir.konu unsuru olmadan unvanda sadece şirketin türünün gösterilmesi unvanı geçersiz kılar. 25. Muhatap borcu kabul ederse,poliçede asli borçlu kavramı karşımıza çıkar. Bu durumda muhatap en erken vadede poliçe bedelini ödemeyi taahhüt etmiş sayılır. Muhatap borcu kabul etmezse poliçede asli borçlu kavramı yoktur. Muhatap dilerse borcu kabul eder,dilerse reddeder. 29. Bu belge borçlunun aciz haline düştüğünü göstermez. 1- Rehinle karşılanmayan kısım için haciz veya iflas yoluyla takip yapılabilir. 2- Borç ikrarını içerir, itirazın kesin kaldırılmasında kullanılabilir. 3- Borçluya karşı 1 yıl içinde takip yapılırsa yeniden ödeme emrinin tebliğine gerek yoktur.(bu 1 yıllık süre satış yapılamamış ise artırma gününden, satış yapılmış ise satışın kesinleştiği tarihten başlar) 4- Hacze iştirak imkanı verir. Rehin açığı belgesi borç ödemeden aciz belgesi niteliğinde değildir, dolayısıyla buna dayanarak iptal davası açılamaz. 26. Kambiyo senetlerinden çekin iktisadi niteliği ödeme aracıdır. Hukuki niteliği ise nitelikli havaledir. Çekte vade kavramı yoktur, çekler de ibraz süresi kavramı vardır. Çekler,nama,emre ve hamiline yazılı olarak düzenlenebilir. 30. Toplantı veya karar yeter sayısı oluşmadığı gerekçesiyle toplantı yapılamaz ise, durum tutanak ile tespit edilir ve tasfiyeye iflas dairesi devam eder. 4
1. Yeni Klasikler piyasaların sürekli temizlendiği varsayımını ve rasyonel beklentiler yaklaşımını benimserken, Yeni Keynesyenler piyasaların sürekli temizlenmediği varsayımını ve rasyonel beklentiler yaklaşımını benimsemişlerdir. 2. Bir malın fiyatındaki düşme o malın talep miktarında artışa yol açar. Grafiksel gösterimde bu talep eğrisi üzerinde harekete sebep olur. Yani talep eğrisi konum değiştirmez (sağa kaymaz). P 5. 0 A V C, MC K İKTİSAT / ÇÖZÜMLERİ AVC min MC A V C Q Grafikte görüldüğü gibi ortalama değişken maliyet eğrisi (AVC) artarken marjinal maliyete (MC) artmaktadır. P 2 P 1 0 A B D Q 3. Çok kısa dönem üretimde tüm girdilerin sabit olduğu üretimin artırılma olanağının olmadığı dönemdir ve bu dönemde arz esnekliği sıfır yani arz eğrisi dikeydir. Dolayısıyla şekilde de görüldüğü gibi talep artışı çok yüksek fiyat artışına yol açar. P P 2 P 1 P D 2 6. Normal kâr koşulu AC = AR dir. Tam rekabetçi piyasada ise AR = P = MR eşitliği geçerlidir. Dengeye gelen bir firma içinse P = MC olmalıdır. Verilen bilgileri toparlarsak AC = AR =P =MR = MC eşitliği geçerli ise firma normal kâr elde edecektir. Bu durumda soruyu çözmek için AC =MC yi kullanabiliriz. AC = TC q = 2q2 + 32 = 2q + 32 q q MC = TC q = 4q 2q + 36 q = 4q 2q = 32 q 2q2 =32 P = MC = 4q P = 4.4 P =16 q 2 = 16 q = 4 0 Q 1 D 1 Q 4. Engel eğrisine çizilen teğet pozitif eğimli olduğuna göre söz konusu mal gelir artırınca talebide artan maldır. Dolayısıyla ya zorunlu maldır ya da lüx maldır. Ancak soruda çizilen bu teğetin yatay ekseni kestiği söylenmektedir. Dolayısıyla engel eğrisi artarak artan bir eğridir ve gelir arttıkça talebi artarak artan mallar lüx mallardır. Q talep miktarı engel eğrisi 7. Talep eğrisi negatif eğimli ise ters talep fonksiyonu P = a bq şeklindedir. Dolayısıyla toplam hasılat (TR) fonksiyonu TR = PxQ TR = (a bq)q TR = aq bq 2 dir. Bu durumda TR fonksiyonu bir maximum noktası olan ve bu noktaya kadar azalarak artan eğridir. TR A TR max TR M gelir Q 5
8. Herfindahl - Hirschman endeksi piyasadaki firmaların piyasa paylarının karelerinin toplamıdır. Eğer sonuç 1000 1800 arasında ise söz konusu piyasa monopolcü rekabet piyasasasıdır. İKTİSAT / ÇÖZÜMLERİ 13. IS eğrisi mal piyasası denge eğrisidir. IS üzerindeki noktalarda toplam harcama hasılaya eşittir. 14. Dengede I = S dir. C = 60 + 0,6Y ise 9. Diğer şeyler sabitken ürünü artırmak için işgücü miktarı artırılınca bir noktadan sonra ilave işçinin verimi azalır. Emek talep fonksiyonu bu yüzden ( ) eğimlidir. 40 = 60 + 0,4Y S = 60 + 0,41 Y dir. 0,4Y = 100 Y = 250 S = 60 + 0,4Y S = 60 + 0,4 (250) S = 60 + 100 10. Firma ürettiği her birim malı mümkün olan en yüksek fiyattan satıyorsa I. dereceden fiyat farklılaştırması denir ve tüketici rantı sıfır olur. 11. Deflasyonist açık: Fiili hasıla düzeyinin tam istihdam (potansiyel) hasıladan az olması durumunda harcamaların artırılması gereken miktarıdır. Deflasyonist açık 5 milyon birim ise T. harcamalar 5 milyon birim artırılırsa ekonomi tam istihdam dengesine ulaşır. Harcamalar 5 arttırıldığında gelirin ne kadar artacağını bulmak için çarpan süreci kullanılır. 1 k H = 1 c = 1 5 = 1 0,25 = 4 S = 40 15. Toplam harcama (AE) fonksiyonunun eğimi çarpan katsayısına bağlıdır. En basit haliyle çarpan (k); k = 1 dir. MPC arttıkça çarpan katsayısıda artacaktır ve AE dikleşecektir. Yani toplam harcama fonksiyo- 1 MPC nunun eğimi artacaktır. 16. Tüketim fonksiyonu şu şekilde ifade edilir. C = C 0 + C YD YD = Y ty t vergi oranı Y = k h x A 0 Y = 4.5 Y = 20 Ekonomiyi tam istihdam düzeyine taşımak için hasılanın 20 birim artırılması gerekir. C = C 0 + C (Y ty) C = C 0 + C (1 t)y Tüketim fonksiyonunun eğimi Y nin katsayısı olan c(1 t) ye yani vergilendirilmiş tüketim eğilimine bağlıdır. Vergi oranı (t) artarsa eğim azalır tüketim fonksiyonu yatıklaşır. 12. Zamana bağlı olarak ifade edilen değişken Akım değişkendir. Zamana bağlı olmayan, belirli bir anı ifade eden değişken stok değişkendir. Ulusal borçlar bir an için ifade edilir ve stok değişkendir. 6 17. Toplam Talep eğrisinin sağa kayması ekonomide toplam talebin artması anlamına gelir. Bir maliye politikası aracı olan gelir vergisindeki azalış toplam talep eğrisini sağa kaydırır.
18. Bir maliye politikası aracı olan kamu harcamasının artırılmasının hasıla üzerinde yaratacağı etki maliye politikası çarpanı (MPÇ) ile ölçülür. hk MPÇ = H h + k.a.k H h Para talebinin faize duyarlılığı k H Harcama çarpanı K Para talebinin gelire duyarlılığı a Yatırımın faize duyarlılığı İKTİSAT / ÇÖZÜMLERİ 22. Ödemeler bilançosunun iki ana hesap grubu cari işlemler hesabı ile sermaye hesabıdır. Cari hesaptaki açık sermaye hesabındaki fazlayla finanse ediliyorsa ödemeler bilançosu dengededir, bu durumda Merkez Bankasının resmi rezervleri değişmez. Eğer cari hesap açığı sermaye hesabındaki fazlayla finanse edilemezse, finanse edilemeyen kısım kadar ödemeler bilançosu açığı ortaya çıkar ve bu açık kadar resmi rezervler azalır. Artan kamu harcamasının etkin olması için; h k k H a olmalıdır. Yani LM yatıkça olmalı 19. Krediler, Tahviller, Değerleme Hesabı, IMF Acil Yardım Takip Hesabı, TMSF ye Açılan Krediler bilançonun aktif kalemleridir. 20. Klasiklere göre faiz reel bir olgu olup mal piyasasında belirlenmektedir. Bu nedenle, Klasik modelde denge faiz oranı yatırımların tasarruflara eşitlendiği düzeyde belirlenir. Oysa Keynesyen modelde faiz parasal bir olgudur ve para piyasasında para arzının para talebine eşitlendiği düzeyde belirlenir. 21. Para çarpanı = ( 1 + c ) / ( r DD + e + c + r TD. t ) 23. Serbest ticaret bölgesinde (EFTA ve NAFTA gibi) birliğe üye ülkeler kendi aralarındaki ticarette kota ve tarife gibi engelleri ortadan kaldırmakta ve birlik dışında kalan ülkelere her üye kendi özel tarifesini uygulamaktadır. Oysa gümrük birliği, serbest ticaret bölgesinden daha ileri bir ekonomik birleşme türü olup, burada üyeler birlik dışında kalan ülkelere ortak bir tarife uygulamaktadırlar. 24. Tercihlerde benzerlik teorisi Linder tarafından geliştirilmiş olan bir teori olup, dış ticareti ülkeler arasındaki zevk ve tercihlerin benzerliğine dayandırmaktadır. Bu nedenle, talep yönlü bir dış ticaret teorisidir. c: Nakit tercih oranı r DD : Vadesiz mevduat zorunlu karşılık oranı r TD : Vadeli mevduat zorunlu karşılık oranı e: Serbest rezerv oranı t: Vadeli mevduat tercih oranı Buna göre, zorunlu karşılık oranının azalması para çarpanının değerini artırır. Para arzı = Para çarpanı x Parasal taban olduğuna göre, para çarpanının değerinin artması para arzını artırır. Para arzının artması ise, faiz oranının düşmesine neden olur. 25. W.W.Rostow un Gelişme Aşamaları Kuramı na göre, her toplum beş aşamayı geçerek ekonomik gelişmesini tamamlar. Buna göre, gelişen topluma geçiş (olgunluğa geçiş) aşamasında teknoloji üretme kapasitesine sahip olan ekonomi, olgunluk aşamasında ürettiği teknolojiyi ihraç etme düzeyine ulaşmaktadır. 7
26. Harrod - Domar ve Solow - Swan modellerinin ikisinde de tasarruflar büyümeyi olumlu etkilemektedir. Ancak Solow - Swan modelinde, tasarruflardaki artışın uzun dönem durağan durumu etkilemediği, büyümeyi geçici etkilediği unutulmamalıdır. İKTİSAT / ÇÖZÜMLERİ 30. Türkiye 24 Ocak 1980 de başlatılan ekonomik dönüşümü gerçekleştirmeye çalışmasına rağmen, kamu kesimiyle ilgili reformların yeterince yapılmamış olması, yapısal sorunları artırmış, finansal piyasaların serbestleştirilmesi ile hassas ve kırılgan bir yapıya bürünmesi sonucu 5 Nisan 1994 te iç borçlanma krizi şeklinde patlak veren kriz yaşanmıştır. 27. Neo-Klasik büyüme modeli olan Solow Swan modelinde, işçi başına hasıla işçi başına sermaye miktarı tarafından belirlenir. Y / L = f ( K / L) Buna göre, işçi başına sermayedeki değişmenin sıfır olduğu durumda işçi başına hasıla da değişmez. Buna durağan durum denir. 28. 2000 yılı Enflasyon Düşürme Programında, döviz kurunun alacağı değerler tablita (sürünen pariteler) çerçevesinde belirlenmiş olup, döviz kuruna ilişkin geleceğe yönelik önceden yapılan açıklamalar bu sistemin en önemli parçasını oluşturmaktadır. 29. Devlet Planlama Teşkilatı 1960 yılında kurulmuş ve böylece Türkiye planlı kalkınma dönemine geçmiş, 1963-1967 yıllarını kapsayan I. Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlanmıştır. 8
1. Kamu maliyesinin fiskal yani mali amacı, kaynak kullanı mında etkinliktir. Kamu maliyesinin ekstra fiskal yani mali olmayan diğer bir ifadeyle sosyal ve ekonomik amaçları ise gelir dağılımında adalet ve ekonomik istikrardır. Ekonomik istikrarın sağlanması ifadesi 2 şekilde ele alın maktadır. Bunlardan birincisi fiyat istikrarıdır. Fiyat istikrarı fiyatlar genel düzeyinin değişmemesidir. Toplam arz, top lam talebe eşit olduğunda fiyatlar genel düzeyi değişmez. Toplam talebin toplam arzdan fazla olduğu durumda enf lasyon, toplam arzın toplam talepten büyük olduğu durum da ise deflasyondan söz edilir. Durgunlukla birlikte enflas yonun yaşanması durumuna ise stagflasyon adı verilir. Devletin görevi ise enflasyonla, deflasyonla ve stagflas yonla mücadele anlamlarına gelir. Tam istihdam ise kelime anlamıyla tüm kaynakların tam olarak kullanılması demek olup, işsizliğin olmaması anlamına gelmektedir. MALİYE / ÇÖZÜMLERİ 5. Kamu hizmetlerinin maliyetini belirleyen unsurlar; girdi fi yatları, hizmet sunulan alanın genişliği, sunulan hizmet miktarı, üretim teknolojisi ve hizmetten yararlananların sa yısıdır. Devletin girdi talebini artırması girdi fiyatlarının düşmesine değil artmasına neden olacaktır. Saf kamusal malların sunumunda hizmetten yararlananların sayısının artması maliyetlerde bir etki meydana getirmez. Çünkü tam kamusal mal ve hizmetler topluma bir bütün olarak sunulur. Yani yararlanan sayı artsa da azalsa da bu malların maliyeti değişmez. Yarı kamusal malların sunumunda hizmetten yararlananların sayısının artması maliyetleri artırır. Hizmet sunulan alanın genişlemesi toplam maliyeti artıracaktır. Hizmet üretim teknolojisi kamu hizmetlerinin maliyet yapısını doğrudan etkiler. Üretim teknolojisinin yenilenmesi maliyetleri önce artıracak ancak daha gelişmiş teknoloji sayesinde maliyetler sonradan düşecektir. 2. John Rawls a göre bir sosyal politika değişikliği toplumda bazı bireylerin refahını artırır ken bazılarının refahını ise azaltıyorsa bu politikanın adil olup olmadığının cevabı şudur: Uygulanan politika, top lumda en kötü durumdaki bireylerin refahını artırıyor ise kabul edilebilir bir politikadır. 3. Kamu kesiminin ekonomide üstlendiği faaliyetler bölüne meyen ve bölünebilir hizmetlerden oluşmaktadır. Kamu kesimi topluma mal ve hizmet üretmektedir. Kamu kesi minde üretilecek faaliyetlere karar veren merciler sosyal ve siyasal gruplardır. Ancak kamu kesimi sadece güvenlik ve diplomasi hizmetlerini üstlenmez. Bu düşünceyi savu nanlar klasik liberallerdir. Zaten günümüzde sosyal refah devleti ilkesi gereği devlet sadece temel mal ve hizmet üretmekle kalmayıp özel mal ve hizmetler de üretmeye başlamıştır. 6. Nüfus artışı, bütçe usullerindeki değişmeler, enflasyon etkisi kamu harcamalarının görünüşte artış nedeni iken, kamu hizmetlerinin yoğunlaşması ve konut olanaklarının artırılması kamu harcamalarının gerçek artış nedenidir. 7. Peacock ve Wiseman ın hipotezine göre devletler savaş dönemlerinde veya olağanüstü dönemlerde vergi mükel leflerinin vergi yüklerini artırabilirler. Bu durumda kamu gelirlerinin artması ile birlikte kamu harcamaları da ileri doğru bir sıçrama gerçekleştirir. Ancak olağanüstü durum sona erdiğinde kamu harcamalarının içerisinde sivil harcamaların payı artış göstereceğinden kamu harcamaları düşürülemez ve mükelleflerin vergi yüklerinde bir azalma olmaz. Böylece kamu harcamaları ile kamu gelirleri ara sındaki ilişki süreklilik kazanır. 4. Modern maliyecilere göre kamu harcamaları talep yaratıcı özelliğe sahiptir Modern maliyecilerin kamu harcamalarına ilişkin şu tes pitleri vardır: Özel sektörün daha verimli olabileceği bir takım kamu fa aliyetleri özel sektöre bırakılmalıdır. Genel kamu hizmetlerine ilişkin harcamalar talep yaratıcı nitelikte olduğundan bu harcamalarda hiçbir şekilde kısın tı yapılmamalıdır. İdari nitelikteki harcamalar devletin hizmet akışında verim lilik artışı yaratmıyorsa bu tür harcamalar kısılmalıdır. Özel sektöre bırakılan faaliyetlerden yapılan tasarruflar daha verimli alanlarda kullanılarak ekonomik yarar sağlanabilir. Transfer harcamalarının kısılması bir yana özellikle sosyal transfer harcamalarının artırılması gerekir. 9 8. Cari ve yatırım harcamaları gerçek, iktisadi transfer harcamaları ise transfer harcamasıdır. Genel harcama ve sosyal harcamalar ise ekonomik sınıflandırma değil fonksiyonel sınıflandırma içerisinde yer almaktadır. 9. Değerlenme resmi, şerefiye adı verilen kamu geliridir. Şerefiye, kamu kuruluşları tarafından çeşitli bayındırlık hizmetlerinin yapılması nedeniyle yapılan giderler için, o bölgedeki gayrimenkul sahiplerinden yapılan tahsilattır. Şerefiye devletin egemenlik gücüne dayalıdır. Yani ceb ridir.
10. Ödeme gücü teorisine göre vergi, devletin kamu hizmetle rini yapmak için egemenlik gücüne dayanarak bireylerin den cebren aldığı değerdir. Temeli organik devlet görü şüne dayanmaktadır. Ödeme gücüne göre vergi alınması gerektiğini savunan bilim adamları A. Smith, S. Mill, Pigou ve Dalton dur. MALİYE / ÇÖZÜMLERİ 16. Maliye Bakanlığı nca hazırlanan Merkezi Yö netim Bütçe Kanun Tasarısı ve Milli bütçe tahmin raporu, mali yılbaşından en az 75 gün önce Bakanlar Kurulu tarafından TBMM ye sunulur. Bu tarih 17 Ekim olarak da ifa de edilebilir. 11. Net Vergi Yükü: Ödenen tüm vergiler Kamu hizmetlerinden sağlanan yarar / Milli Gelir 12. Artan oranlı tarifeler: Matrahtaki artma veya azalmaya bağlı olarak, vergi oranının da aynı doğrultuda artması veya azalması öngörülür. Vergi adaletine daha uygundur. Temelinde marjinal fayda yaklaşımı yer alır. Marjinal vergi oranı ortalama vergi oranından büyüktür. Vergi matrahı yükseldiğinde efektif ortalama vergi oranı da yükseliyorsa, vergi artan oranlı demektir. 13. Yayılı muamele vergisi ekonomik sürecin bütün aşamalarında işlem yapıldıkça uygulanan vergilerdir. Vergi üre timin her aşamasında satış fiyatı üzerine konduğu için bu durum vergi piramitleşmesine yol açar. Oysaki katma değer vergisi sayış fiyatı üzerinden hesaplanmakla birlikte verginin matrahı yaratılan katma değerdir. Katma değer vergisinde vergi, üretimin bir önceki aşaması ile bir sonraki aşaması arasında yaratılan katma değer üzerinden alınmaktadır. 14. Bütçenin dört temel niteliği vardır. Bunlar 4T olarak ifade edilir. Tahmin; bütçenin kamu gelir ve giderlerini tahmini olarak vermesidir. Tahdit; bütçenin belirli bir süre için ge çerli sınırlı bir kanun olmasıdır. Tasdik; bütçenin parlamen toda onaylanarak uygulanmasıdır. Tevzin; bütçenin gelir ve giderlerinin birbirine denk olmasıdır. 15. Telafi edici bütçe teorisi Keynesyen teoriden yola çıkıla rak William Beveridge tarafından ortaya atılmıştır. Özellik le ekonominin durgunluk dönemlerinin atlatılabilmesi için kamu harcamalarının arttırılması gerektiğinin öne sürmüş tür. Bu teoride önemsenen kavram mali denklik değil eko nomik denkliktir. Önemli olan tam çalışma (tam istihdam) sağlanıncaya kadar devletin açık verme endişesi duyma dan rahatlıkla harcamalara girişebilmesidir. Bütçe dengesi tam istihdam düzeyinden sonra sağlanmalıdır. 17. Yedek ödenekten aktarma yapmaya Maliye Bakanı yet kilidir. Merkezi idare bütçesinin hazırlık çalışmaları Eylül ayında başlar. Orta vadeli programı Kalkınma Bakanlığı (DPT) hazırlar ve Bakanlar Kurulu onaylar. Harcama yet kilisi ile muhasebe yetkilisi aynı kişi olamaz. Milli bütçe tahmin raporunu Yüksek Planlama Kurulu değil, Kalkınma Bakanlığı hazırlamaktadır. 18. Devlet borçlanması esasen gönüllülük esasına dayalıdır. Vergiler ise cebridir. Alınan borçlar daha sonra faiziyle birlikte geri ödenir. Yani borçlanmanın karşılığı vardır. Ancak vergi geri ödenmesi söz konusu olmayan bir kamu geliridir. 19. Devlet, borçlanmasının karşılığında aldığı borcu yani ana parayı daha sonra faiziyle birlikte geri ödemektedir. An cak devlet bu yükten çeşitli durumlarda ve çeşitli araçlarla kurtulabilmektedir. Çok yüksek enflasyon ortamında para sisteminin çökmesi sonucunda reel değeri sıfırlanmış yer li para ile borçların ödenmesi, nominal faizlerin enflasyon oranından daha düşük olması hâlinde, borç anaparasının bir miktar değer kaybetmesi sonucunda ortaya çıkan kar şılığın kısmi azalması, devlet borçlanma senetlerinin daha düşük faizli ve daha uzun vadeli senetlerle değiştirilerek tasarruf sahiplerinin kısmen kayba uğratılması, olağanüs tü dönemlerde bazı propaganda yöntemleri ile piyasa faizlerinden daha düşük oranlarda borç senedi ihracı gibi du rumlar devlet borçlanmasında karşılığın kaybolmasına ör nek gösterilebilir. Ancak devlet, borçlanma sonucu sağladığı gelirleri ve rimsiz yatırımlara kanalize ettiği takdirde bu durum devlet borcunun karşılığının kaybolmasının aksine devleti daha büyük bir yükün altına sokmaktadır. 20. Gelişmekte olan ülkelerde dış borçlanma özellikle 2. Dün ya Savaşından sonra önem kazanmıştır. Dünya Bankası, IMF ve daha birçok kalkınma ve yatırım bankasının kurul ması da bu tarihten sonra olmuştur. 10
21. Devlet borçlanmayı kolaylaştırmak için tasarruf sahiplerine bir takım garantiler verir. Tasarruf sahiplerine verilen garantiler şunlardır: Çıkarları sağlamaya yönelik garantiler; erken ödeme ve konversiyon yapılmaması garantisi, en zor durumda bile devletin borcunu ödeyeceğine ilişkin garanti vermesi, tahvil değerinin düşmesinin önlenmesi garantisidir. Enflasyona karşı sağlanan garantiler ise; altın garantisi, döviz garantisi, fiyat endeksleri ile ayarlama garantisi. Teminat olarak kabul edilebilme tasarruf sahibine verilen bir garanti değil sunulan bir avantajdır. MALİYE / ÇÖZÜMLERİ 25. Gelir vergisinin otomatik stabilizatörlük fonksiyonunu yerine getirebilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir: Genel bir vergi olmalı ve her çeşit kazancı vergilendirmeli, Tarifesi, dik artan oranlı olmalı, Vergi özellikle kaynakta kesinti usulüne göre tahsil edilmeli ve fazla kaçakçılık olmamalı, Mükelleflerin önemli kısmı gelir vergisinin en düşük dilimlerinde bulunmamalı, Vergi götürü usulde tahsil edilmemelidir. 22. Tahvillerin değerinin endeksleme yoluyla güvence altına alınmasının doğuracağı sakıncalar şunlardır: Paranın değer kaybına uğrayacağının devlet tarafından açıkça itiraf edilmesi anlamına gelmesi, enflasyonun devlet borçlarında reel aşınma sonucu yaratacağı azalmayı (otomatik amortisman) önlemesi, enflasyon dönemlerinde tüketim artışlarını kamçılaması, borç yükünün hafiflemesinin aksine daha da artmasına neden olmasıdır. Aksine endeksleme yöntemi enflasyonun kontrol altına alınması konusunda, hükümet üzerindeki baskıları azaltmaktadır. 23. Kamu harcamalarının gelir düzeyi üzerindeki etkisi çarpan katsayısı ile belirlenmektedir. Buna göre kamu harcamaları çarpanı; kamu harcamalarındaki başlangıç değişikliğe göre gerçek gelir düzeyindeki değişiklik miktarıdır.(1/1-c) ile ifade edilmektedir. (c: Marjinal tüketim eğilimi). Vergi çarpanı ise vergilerdeki değişikliğin milli gelir üzerindeki etkisini gösterir. (-c/1-c) ile ifade edilir. Vergi çarpanının kamu harcamaları çarpanının tersine, negatif ve ondan daha az olduğu görülmektedir. Yani vergi çarpanı negatiftir. Çünkü vergiler kişisel kullanılabilir geliri azalttıkları için milli gelir üzerinde azaltıcı bir etkiye sahiptirler. Vergi çarpanı kamu harcamaları çarpanından daha azdır. Çünkü vergilerin ilk etkisi kullanılabilir kişisel gelir üzerindedir. Oysaki kamu harcamalarının ilk etkisi milli gelir üzerindedir. Bu durum denk bütçe çarpanıyla açıklanabilir. Kamu harcamaları aynı tutardaki vergiyle finanse edildiğinde milli gelir yapılan kamu harcaması kadar artacaktır. Yani kamu harcamalarının genişletici etkisi vergilerin daraltıcı etkisinden daha fazla olmaktadır. 26. Aslında enflasyonla mücadelede en etkili vergiler dolaylı vergilerdir. Bu vergilerin arttırılmasıyla toplam talep kısılacaktır. Ancak bu durum tüketim mallarına duyulan talebin kısılması amaçlanıyorsa kullanılmalıdır. Eğer bir ülkede toplam talep düzeyi artışı yatırım mallarından kaynaklanıyorsa bu durumda yatırım malları talebini kısmak gerekecektir. Bu durumda en etkili vergiler gelir üzerinden alınan vergilerdir. 27. Adi komandit şirketin komanditer ortağının kazancı her şekilde menkul sermaye iradıdır. Şirketin hangi faaliyetle uğraştığının önemi yoktur. 28. Özel hesap dönemi 1 Kasım da başladığına göre 30 Haziran da sona erecektir. Kurumlar vergisi beyannamesi hesap döneminin bitimini takip eden 4. ayın 25 inde verilir. Dolayısıyla verileceği tarih Ekim ayıdır. 29. Bir eylem ile aynı anda hem genel usulsüzlük hem de vergi ziyaına neden olunursa cezalar birleşir ve en ağır olanı uygulanır. 24. Monetaristlere göre milli gelirin temel bir belirleyeni olan tüketim, cari gerçek kullanılabilir gelirin değil, gelecekteki gelir tahminleri olarak ifade edilen uzun dönem, sürekli gelirin bir fonksiyonudur. 11 30. Tahakkuk (tarh) zamanaşımı, vergiyi doğuran olayı izleyen yılın başından itibaren başlar ve 5. yılın sonunda dolar.
1. Muhasebe kayıt sistemi içinde yer almayan ancak ilgili taraflar için önem taşıyan bazı bilgilerin mali raporlarda parantez içinde veya dipnot olarak veya açıklama halinde verilmesi Tam Açıklama Kavramı gereğidir. MUHASEBE / ÇÖZÜMLERİ 4. 01.09.2010 31.12.2010 tarihleri arasında işleyen faiz tutarı 300.000 x 4 x 18 = 1200 = 18.000 31.12.2010-31.03.2011 tarihleri arasında işleyen faiz tutarı 300.000 x 3 x 18 = 1200 = 13.500 Satılan tahvilin işlemiş faiziyle birlikte toplam tutarı; 300.000 + 18.000 + 13.500 = 331.500 Satış tutarı = 335.000 KÂR = 3.500 Yapılacak kayıt 2. Yevmiye maddesine yapılacak birden fazla hesap borçlandırılıp tek hesabın alacaklandırıldığı madde türüdür. 100 KASA 335.000 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SE- NET VE BONOLARI 181 GELİR TAHAKKUKLARI 642 FAİZ GELİRLERİ 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KÂRLARI 300.000 18.000 13.500 3.500 5. 3. 01.01-01.08 tarihleri arasında geçen 7 aylık sürenin 72.600 60.000 x 36 x 7 = 12.600 İşletme tahvilleri işlemiş faiziyle birlikte satın almıştır, bu durumda söz ko- 1.200 nusu tahvilleri nominal değeri ile Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları hesabında, işleyen faiz tutarı ise Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar hesabında izlenir. 391 HESAPLANAN KDV 16.200 191 İNDİRİLECEK KDV 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 14.100 800 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 60.000 198 DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VAR- LIKLAR 12.600 100 KASA 72.600 Alış Değeri = Alışta Ödenen Tutar İşlemiş Faiz 6. Yapılacak kayıt 100 KASA 130.000 671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KÂRLARI 130.000 12
7. İşletmece üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki değerler Verilen Depozito ve Teminatlar hesabında izlenir. Yapılacak Kayıt MUHASEBE / ÇÖZÜMLERİ 11. Sigortalı Malların hasar vb. nedenlerle değerlerinde meydana gelen kayıplar için alınan sigorta tazminatları Diğer Ticari Alacaklar hesabına, malın değeri ile sigorta tazminatı arasındaki farklar ise Diğer Olağan Gelir ve Kârlar hesabına kaydedilir. Sigorta tazminatının tahakkuk kaydı 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİ- 15.000 NATLAR 100 KASA 15.000 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 3.000 153 TİCARİ MALLAR 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 2.700 300 8. B 153 TİCARİ MALLAR A Dönembaşı mal Mal Alışı 30.000 Alış İadeleri 2.500 462.500 460.000 2.500 Ticari mal hesabının borç toplamı 462.500, dönembaşı mal mevcudu 30.000 dir. İşletme (462.500 30.000) = 432.500 tutarında mal almıştır. Ancak aldığı malların 2.500 lik kısmını iade etmiştir. (432.500 2.500) = 430.000 mal alışlarının net tutarıdır. 9. STMM = Ticari Mallar hesabının borç kalanı Dönemsonu mal mevcudu = 460.000 90.000 = 370.000 12. Avans Verilmesi 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 1.400 100 KASA 1.400 Ticari malın satın alınması 153 TİCARİ MALLAR 191 İNDİRİLECEK KDV 101 ALINAN ÇEKLER 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANS- LARI 320 SATICILAR 6.000 1.080 2.900 1.700 1.400 1.080 10. BRÜT SATIŞ K/Z = Net Satışlar STMM Net Satışlar = Brüt Satışlar Satış İndirimleri = 395.000 5.000 Net Satışlar = 390.000 Brüt Satış K/Z = 390.000 370.000 = 20.000 kâr 13. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri hesabı bilançonun aktifinde Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri grubunda yer alan aktif nitelikli bir hesaptır. 13
14. 6 ay x 700 = 4.200 / 2 = 2.100 ödemiştir. 01.04.2011 700 Genel Yönetim Giderleri hs. 2 ay 1.400 180 Gelecek Aylara Ait Giderler hs. Yapılacak Kayıt 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 700 1.400 100 KASA 2.100 MUHASEBE / ÇÖZÜMLERİ 17. Maliyet bedeli 400.000 Birikmiş Amortismanı 240.000 Net Aktif Değeri 160.000 Net Aktif Değeri 160.000 olan bina 130.000 ye satılmıştır. İşletme bu satıştan ( 160.000 130.000) = 30.000 zarar etmiştir. Yapılacak kayıt; 15. Amortisman Oranı = 1 5 x 2 = 0,40 100 KASA 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZA- RARLAR 252 BİNALAR 391 HESAPLANAN KDV 153.400 240.000 30.000 400.000 23.400 1. yıl 30.000 x 0,40 = 12.000 2. yıl 18.000 x 0,40 = 7.200 (30.000 12.000) 3. yıl 10.800 x 0,40 = 4.320 (18.000 7.200) 4. yıl 6.480 x 0,40 = 2.592 (10.800 4.320) 5. yıl = 3.888 (6.480 2.592) 1 18. Amortisman Oranı = 8 yıl = 0,125 Amortisman Payı = Maliyet Bedeli x Amortisman Oranı = 5.400 x 0,125 = 675 Yapılacak kayıt; 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 675 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 675 16. 2.800 ye alınan 400 adet hisse senedine ilişkin kayıt, 110 HİSSE SENETLERİ 2.800 102 BANKALAR 2.800 Ancak şirketin, T AŞ hisse senetlerinden ortak olmak amacıyla daha sonra 1200 adet satın almış olması işletmenin T AŞ ye iştirak olduğunu gösterir. Bu nedenle daha önce alınıp hisse senetleri hesabında izlenen tutar ve yeni satın alınan 10.800 tutarındaki hisse senetlerinin tamamı İştirakler hesabına kaydedilir. Yapılacak kayıt 19. İşletmenin satıcıya olan borcunu ödeyememesi ve karşılığında vade farkı ile düzenlediği bir senet vermesi durumunda, satıcılara olan kredili borç iptal edilip, senetli borç haline getirilir. Hesaplanan 2 aylık vade farkı ise Finansman Giderleri hesabında izlenir. 242 İŞTİRAKLER 13.600 102 BANKALAR 110 HİSSE SENETLERİ 10.800 2.800 320 SATICILAR 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 2.500 700 321 BORÇ SENETLERİ 3.200 14
20. Asit-test oranı = 1 = Dönen Varlıklar Stoklar KVYK Dönen Varlıklar 6.000 18.000 18.000 = Dönen Varlıklar 6.000 Dönen Varlıklar = 24.000 Soruda verilen bilgilere göre; Dönen Varlıklar Kasa Alınan Çekler Hisse Senetleri Ticari Mallar, toplamlarından oluşmaktadır. 24.000 = 4.000 + Alınan Çekler + 5.000 + 6.000 24.000 = 15.000 + Alınan Çekler Alınan Çekler = 9.000 dir. 22. Tahmin Kaydı MUHASEBE / ÇÖZÜMLERİ 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ XXX 373 MALİYET GİDER KARŞILIĞI XXX Gelen fatura tutarı tahmin edilen fatura tutarından düşük olduğu için aradaki fark kadar giderler azaltılır. Yapılacak kayıt 373 MALİYET GİDER KARŞILIĞI 191 İNDİRİLECEK KDV 320 SATICILAR 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ XXX XXX XXX XXX 21. Sermaye payı %50 nin üzerinde ise Bağlı Ortaklıklar hesabında izlenir. İşletmenin Özge AŞ deki sermaye payı %63 olduğu için bağlı ortaklıktır. İşletmenin sermaye taahhüdünden borçları hariç olmak üzere faaliyet konusu dışındaki işlemleri nedeniyle bağlı ortaklıklara olan borçları Bağıl Ortaklıklara Borçlar hesabında izlenir. Yapılacak kayıt 100 KASA 12.000 333 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR 12.000 23. Bir firmanın mevcut ve potansiyel yatırımcıları ile işletmeye uzun vadeli kaynak sağlayan veya sağlamayı düşünenler tarafından yapılan analiz türü yatırım analizidir. 24. Soruda kaldıraç oran verildiği için Uzun Vadeli Borçların tutarını hesaplayabilmek için bu orana bakılmalıdır. Finansal Kaldıraç Oranı = Öncelikle aktif toplamı hesaplarız, Net Kâr Aktif Kârlılığı = Aktif Toplam 2000 0,10 = Aktif Toplam Aktif Toplam = 20.000 Aktif Toplam = Pasif toplam Toplam Yabancı Kaynaklar Pasif / Aktif Sürekli sermaye = UVYK + Özkaynaklar 14.000 Pasif toplam = KVYK + UVYK + Özkaynaklar 20.000 = KVYK + 14.000 KVYK = 6.000 Finansal Kaldıraç Oranı = 0,5 = 10.000 = 6.000 + UVYK UVYK = 4.000 dir. Toplam Yabancı Kaynaklar Pasif 6000 + UVYK 20.000 15
25. Maliyet 100 İndirim 4 96 indirimli tutarda İndirimli Tutar 96 4 indirim ise 88.200 x x = 88.200 x 4 96 = 3675 MUHASEBE / ÇÖZÜMLERİ 29. Endirekt malzeme maliyetleri 730 Genel Üretim Giderleri hesabında izlenir. İşletme üretiminde kullanmak için endirekt malzemeyi üretime gönderdiğinde Genel Üretim Giderleri hesabı borçlanır, İlk Madde ve Malzeme hesabı ise alacaklanır. 26. Dış iskonto = Nominal değer (Nominal değer x faiz oranı x süre) 3 = 1200 1200 x 0,20 x 12 = 1200 60 = 1140 30. Direkt İşçilik Verim (Süre) Sapması aşağıdaki gibi hesaplanır. Direkt İşçilik Verim (süre) Sapması = (Fiili Süre Standart Süre) x Standart ücret = (2700 saat 3000 saat) x 5 (1000 birim x 3 saat) = 300 saat x 5 = 1500 olumlu sapma 27. Finansal Tabloların taşıması gereken özellikleri; Anlamlı olmalı İhtiyaca uygun olmalı Karşılaştırılabilir olmalı Zamanında hazırlamış olmalı Güvenilir ve doğru olmalı 28. 791 İşçi Ücret ve Giderleri 7/B seçeneğinde yer alan bir hesaptır. 16