ÖNSÖZ. Çalışmalarınızda başarılar dileriz.

ÖNSÖZ Doğalgaz gibi çevreci enerji kaynağının kullanımındaki artış sevindirici bir gelişmedir. Hizmet kuruluşları olarak bizlere düşen önce etkin bir etüt, doğru projelendirme ve verimli bir tesisatın imalatı olacaktır. Değerli yapım sertifikası sahibi firmalarımız, etüt konusunda yakıcı cihaz tercihlerinde hassas davranalım. Gereğinden büyük kapasiteli cihazları tercih etmeniz dağıtım şirketi olarak işletmemize fazladan bir yük getirecektir. Ekonomimizde önemli bir yekün tutan bu cihazlarda göstereceğiniz hassasiyetle ülkemiz kazanacaktır. Günümüzde müşteri memnuniyeti giderek daha bir önem kazanmaktadır. Rekabetin kızıştığı bir ortamda, İşletmeler yapılarını bu doğrultuda değiştirmeli ve iyileştirmelidirler. Bu kalifiye eleman ve standartlara uygun malzeme ve işçilik ile mümkündür. Elemanlarınızın müşteri memnuniyeti konusunda gösterecekleri hassasiyet kurumunuza duyulan ilginin artması şeklinde tarafınıza yansıyacaktır. İlgili mevzuat gereğince çalışmalarınız konusunda bir şikayet ile karşılaşmamamız sizlere duyacağımız güveni artıracaktır. Bu konuya olan hassasiyetinizden şüphemiz yoktur. Bu amaçla Binalar için Doğalgaz Teknik Esasları hazırlanmıştır. Çalışmalarınızın bu teknik esaslar doğrultusunda yürütülmesi gerekmektedir. Çalışmalarınızda başarılar dileriz. 1

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ BİNALAR İÇİN DOĞALGAZ TEKNİK ESASLARI AMAÇ.................................................................. 4 KAPSAM............................................................... 4 1. TANIMLAR................................................................... 4 2. GAZ TESLİM NOKTASI........................................................ 9 2.1. Servis Kutusu ve Regülatör Tipleri................................................ 10 3. MALZEME SEÇİMİ................................................................ 10 4. BORULAMA VE YERLEŞTİRME KURALLARI........................................ 10 4.1. Boru ve Bağlantı Elemanları..................................................... 10 4.2. Yeraltı Gaz Boruları............................................................ 11 4.3. Boru Tesisatının Korozyona Karşı Korunması........................................ 12 4.4. Yerüstü Gaz Boruları........................................................... 13 5. BORULARIN BİRLEŞTİRİLMESİ................................................. 19 5.1. Çelik Borular................................................................. 19 5.1.1 Kaynaklı Birleştirmeler........................................................ 19 5.1.2 Dişli ( Vidalı ) Birleştirmeler.................................................... 22 5.2. PE Borular................................................................... 22 5.3. Bakır Borular................................................................. 22 6. SIZDIRMAZLIK TESTLERİ VE İŞLETMEYE ALMA................................ 22 7. SAYAÇLAR....................................................................... 22 8. DOĞALGAZ YAKICI CİHAZLAR.................................................... 25 8.1. A Tipi (Bacasız) Cihazlar....................................................... 25 8.2. B Tipi (Bacalı) Cihazlar......................................................... 25 8.2.1.Cihazların Monte Edilemeyeceği Yerler.......................................... 25 8.2.2.Cihazların Monte Edilecekleri Yerler İçin Genel Kurallar............................. 26 8.2.3. Cihazların Bağlandıkları Bacalar İle İlgili Genel Hususlar............................ 27 8.3. B 1 Tipi ( Vantilatörlü Bacalı ) Cihazlar............................................ 27 8.3.1. Cihazların Monte Edilemeyeceği Yerler...................................... 27 8.3.2. Cihazların Monte Edilecekleri Yerler İçin Genel Kurallar............................ 27 8.3.3. Atık Gaz Tesisatı............................................................ 28 8.4. C Tipi ( Denge Bacalı ) Cihazlar................................................... 28 8.4.1. Cihazların Montajının Yapılamayacağı Yerler..................................... 28 8.4.2. Cihazların Montajının Yapılacağı Yerler İçin Genel Kurallar.......................... 28 8.4.3. Atık Gaz Tesisatı............................................................. 29 8.4.4. Atık Gaz Tesisatının Yanabilen Yapı Malzemelerinden Uzaklığı....................... 30 8.4.5. Atık Gaz Tesisatının Çatıdan Yapılması........................................... 30 8.5. Yoğuşmalı Cihazlar........................................................ 31 8.5.1. Cihazların Montajının Yapılamayacağı Yerler...................................... 31 8.5.2. Cihazların Montajının Yapılacağı Yerler İçin Genel Kurallar.......................... 32 8.5.3. Atık Gaz Tesisatı............................................................. 32 8.5.4. Kaskad baca sistemleri.............................................. 32 8.5.5. Havalandırma tesisatı.................................................... 33 8.6. YakıcıCihaz Bağlantıları.......................................................... 34 9. KONUTLARDA VE ISI MERKEZLERİNDE BACALAR............................... 34 9.1. Adi Bacalar.................................................................... 34 9.2. Ortak (şönt) Bacalar.............................................................. 34 9.3. Müstakil (ferdi) Bacalar........................................................... 34 9.4. Cihazların Baca Bağlantıları........................................................ 39 10. KAZAN DAİRESİ TESİS KURALLARI................................................ 40 10. 1. Kazan Dairelerinde İlave Tedbirler................................................. 40 10. 2. Gaz Hattı Montaj Kuralları....................................................... 40 2

10. 3. Havalandırma.................................................................. 42 10. 3. 1. Tabii Havalandırma (atmosferik ve fanlı brülörlü kazanlar)............................ 42 10. 3. 2. Cebri Havalandırma (atmosferik ve fanlı brülörlü kazanlar)........................... 46 10. 4. Elektrik Tesisatı............................................................... 46 10. 5. Kazan Tadilatı ve Dönüşümü..................................................... 47 10. 6. Brülör Seçimi ve Gaz Kontrol Hattı................................................ 47 10. 6. 1. Brülör Gaz Kontrol Hattı Ekipmanları............................................ 48 10. 7. Baca Gazı Emisyon Değerleri..................................................... 50 11. BAKIR BORU TESİSAT UYGULAMALARI....................................... 51 11. 1. Bükülebilme Özelliği........................................................... 51 11. 2. İşaretleme.................................................................... 52 12. İŞLETMEYE ALMA VE MUAYENE.............................................. 53 12. 1. Gaz Yakma Tesisinin İlk İşletmeye Alınması........................................ 53 12. 2. Senelik Muayene ve Bakım...................................................... 54 13. YÜKÜMLÜLÜKLER........................................... 54 14. UYARILAR........................................... 55 15. ATIF YAPILAN TÜRK STANDARTLARI......................................... 58 16. BACA ÇAPININ TS 11389 EN 13384 E GÖRE HESABI......................... 62 17. BORU ÇAPI HESAP YÖNTEMİ.................................................. 64 3

BİNALAR İÇİN DOĞALGAZ TEKNİK ESASLARI AMAÇ Bu teknik şartnamenin amac, doğalgaz n tüketimine yönelik olarak kullan lacak her türlü cihaz,ekipman ve tesislerin ulusal ve/veya uluslararas Standartlara, EPDK yönetmeliklerine uygun olarak can ve mal emniyetini sağlayacak şekilde tesis edilmesini belirleyen esaslar düzenlemektir. KAPSAM Evsel ve küçük tüketimli ticari tesislerde, doğalgaz n kullan m na yönelik olarak oluşturulacak tesisatlar n tasar m, yap m, kontrolü, işletmeye al nmas ve işletmeye al nmas ndan sonra yap labilecek ilave ve tadilatlar ile ilgili esaslar kapsar. DAYANAK 4646 Say l Doğal Gaz Piyasas Kanunu uyar nca ç kar lan Doğal Gaz Piyasas İç Tesisat Yönetmeliği 7. maddesine göre düzenlenmiştir. 1. TANIMLAR 1.1. Dağ t m şebekesi Bir dağ t m şirketinin belirlenmiş bölgesinde, işlettiği doğal gaz dağ t m tesislerini ve boru hatlar n ifade eder. 1.2. Servis hatt Dağ t m şebekesini abone servis kutusuna veya bas nç düşürme ve ölçüm istasyonuna bağlayan boru hatt ve servis kutusu veya bas nç düşürme ve ölçüm istasyonu dahil ilgili teçhizat ifade eder. 1.3. Bağlant hatt Ulusal iletim şebekesini veya dağ t m şebekesini serbest tüketici servis kutusuna veya bas nç düşürme ve ölçüm istasyonuna bağlayan boru hatt n ve servis kutusu veya bas nç düşürme ve ölçüm istasyonu dahil ilgili teçhizat ifade eder. 1.4. Sertifika Şehir içi dağ t m şebekesine ait servis hatlar ve iç tesisat ile ilgili proje, müşavirlik, kontrol, yap m, denetim, servis, bak m, onar m hizmetlerini yapmaya yeterli olduklar n gösteren, dağ t m şirketleri ile yetki belgesi sahibi resmi veya özel şirketler taraf ndan düzenlenen ve ilgili dağ t m şirketinin belirlenmiş bölgesinde geçerli olan ve gerçek veya tüzel kişilere verilen izin belgesidir. 1.5. Sertifikal firma EPDK Sertifika Yönetmeliğine göre sertifika alm ş gerçek veya tüzel kişidir. 1.6. Is tma: İstenen bir mahalli, belirlenen bir s cakl ğa getirmek için kat, s v, gaz, kombine vb. gibi yak tlar n yak lmas n yönetme işidir. 1.7. Is tma Tesisi: İstenen s tmay sağlamak maksad ile yak t n yak lmas n sağlayan uygun biçim ve boyutta s üreticileri ile s t lacak mahallerin uygun yerlerine yerleştirilmiş s yay c lar ve bunlara ait tesisatlardan oluşan tesislerdir. 1.8. Evsel ve Küçük Tüketimli Ticari Tesis: Gaz teslim noktas ç k ş bas nc n n 300 mbarg ve alt nda, gaz arz debisinin ise 200 m 3 /h in alt nda olduğu tesislerdir. 4

1.9. Merkezi Is tma Tesisi: Merkezi s tma tesisi, bir veya birden çok konutlu bir binan n alt nda ya da çat kat nda veya birden çok binadan meydana gelen bir sitedeki mevcut binalardan birinin alt nda ya da çat kat nda veya sitenin d ş nda uygun bir yere müstakil olarak tesis edilen s tma tesisleridir. 1.10. Doğal gaz : Yerden ç kar lan veya ç kar labilen gaz halindeki doğal hidrokarbonlar ile bu gazlar n piyasaya sunulmak üzere çeşitli yöntemlerle s v laşt r lm ş, bas nçland r lm ş veya fiziksel işlemlere tabi tutulmuş ( S v laşt r lm ş Petrol Gaz hariç ) diğer hallerini ifade eder. 1.11. Brülör: Gaz yakma havas ( oksijen ) ile belirli oranlarda kar şt ran ve s ihtiyac na göre gerekli gaz hava kar ş m oran n, alevin biçim ve büyüklüğünü ayarlamak suretiyle issiz ve tam yanmay ve alevin meydana gelmesini sağlayan; bu amaçla otomatik kumanda, kontrol, ayar, ateşleme ve güvenlik tertibat ile donat lan ve gerektiğinde yakma havas n cebri veya tabii olarak sağlayan elemanlar içeren cihazd r. 1.12. Tam Yanma: Doğalgaz n, kimyevi bileşimine uygun olarak hesaplanm ş gerekli miktarda yakma havas ile kimyasal tepkimeye girmesi olay d r. CH 4 + 2O 2 + 8N 2 CO 2 + 2H 2 O + 8N 2 + ENERJİ 1.13. Vent Hatt : Boru hatt ndaki gaz n gerektiğinde tahliyesi için; boru hatt na, emniyet kapama vanalar sistemine, bas nç tahliye vanalar na, brülör öncesi gaz kontrol hatlar na monte edilen, küresel vana ve borulardan oluşan hatt r. 1.14. Alçak Bas nçl Buhar Kazan : Alçak bas nçl buhar kazan, izin verilen işletme üst bas nc ( TS EN 764 ) en çok 0.5 Atü olan TS 377 EN 12953, TS 497, TS EN 12952 e göre projelendirilip imal edilen ve TS 2838 e uygun güvenlik tertibat ile donat lan buhar üreticileridir. 1.15. Yüksek Bas nçl Buhar Kazan : TS 377 EN 12953 da belirtilen ve işletme üst bas nc 0.5 Atü den yüksek olan buhar üreticileridir. 1.16. Is Gücü: Is gücü, su, buhar veya hava gibi bir s taş y c ak şkana, bir s üreticisi taraf ndan birim zamanda aktar lan yararl s miktar d r ( kw, kcal/h ). 1.17. Anma Is Gücü ( Q N ): Anma s gücü, belirli bir yak t ( kat, s v veya gaz ) için TS 4040 da yer alan şartlar sağlamak üzere önceden belirtilen ve kararl durumda, s üreticisinden s taş y c s ak şkana sürekli olarak aktar lan s miktar d r. ( kw, kcal/h ). 1.18. Anma Is Gücü Alan ( A N ): Anma s gücü alan ( A N ), belirli bir yak t türü ( kat, s v, gaz ) için, s üreticisinin kararl duruma erişmesinden sonra anma s gücünü sürekli olarak veren, bir taraf nda s t c ak şkan n bulunduğu ve diğer taraf n alev ve s cak yanm ş gazlar n yalad ğ, imalatç taraf ndan s üreticisinin ( s cak su kazan, buhar kazan vb. ) etiketinde belirtmiş olduğu alan olup birimi m 2 dir. 1.19. Is tma Yüzeyi ( F ): Is tma yüzeyi, arkas nda s t lan su vb. ak şkan n bulunduğu ve alevin ve/veya s cak gazlar n temas edip s geçişinin sağland ğ ( su borulu kazanlarda bunun tersi ) kazan yüzeylerinin toplam olup birimi m 2 dir. 5

1.20. At k Gaz: At k gaz, yak t n yak lmas sonucu meydana gelen ve faydal s s ndan yararlan ld ktan sonra at lan gaz halindeki yanma ürünleridir. 1.21. Valf ( Ventil ): Valf, s zd rmazl k ( kapatma ) eleman, ak ş yönüne karş hareket ederek s zd rmazl k yüzeyinden uzaklaşmak ( valf n aç lmas ) veya yaklaşmak ( valfin kapanmas ) suretiyle ak ş kesen bir tesisat eleman d r. 1.22. Vana: Ak ş kesme tesisat eleman d r. ( TS EN 331,TS 9809 ) 1.23. Sayaç: Sayaç, harcanmak ( yak lmak ) üzere tüketim mahalline sevk edilen doğal gaz ölçmekte kullan lan cihazd r. ( TS EN 12480, TS 5910 EN 1359, TS 5477 EN 12261 ) 1.24. Gaz Teslim Noktas : Müşteriye gaz arz n n sağlanacağ,servis Kutusu veya Bas nç Düşürme ve Ölçüm İstasyonudur. 1.25. Gaz Teslim Noktas Regülatörü: Gaz teslim noktas nda tesis edilen ve ana dağ t m hatt ndaki bas nc n gerek duyulan bas nca düşürülmesi amac ile tesis edilen regülatörlerdir. 1.26. Domestik Regülatör : Gaz teslim noktas ile gaz yakan cihazlar aras nda bulunan boru hatt ndaki mevcut bas nc n, gaz yakma bas nc ndan yüksek olduğu durumlarda tesis edilen regülatörlerdir. 1.27. Rakor: Gaz hatt n n bir k sm n herhangi bir sebepten dolay sökmek, tamir etmek vb. işler için kullan lan uzun dişli boru parças, manşon ve kontra somundan oluşan bağlant eleman d r. 1.28. Filtre : Gaz tesisat ndaki yabanc maddelerin sayaç, gaz hatt elemanlar veya yak c cihazlara geçişini engellemek amac ile kullan lan elemand r. 1.29. Test Nipeli: S zd rmazl k testi, bak m ve ayarlar s ras nda yap lacak bas nç ölçümlerinde kullan lmak amac ile doğalgaz boru hatt üzerine konulan elemanlard r. 1.30. Brülör Gaz Kontrol Hatt (Gas Train): Doğalgaz yakan cihazlar n ( Brülör, bek v.b. ) emniyetli ve verimli olarak çal şmalar n temin etmek maksad yla tesis edilen sistemlerdir. 1.31. Tabii Havaland rma Sistemi: Yakma havas n bulunduğu ortamdan alan yak c cihazlar n bulunduğu mahallerin havaland rmas n n d ş atmosfere aç k bölümden tabii olarak yap lmas n sağlayan sistemdir. (kanal, menfez vb.) 1.32. Cebri (Mekanik) Havaland rma Sistemi: Alt ve üst havaland rman n, vantilatör, aspiratör gibi mekanik sistemlerle havaland rma kanallar kullan larak sağland ğ sistemdir. 1.33. Alt Havaland rma: Yak c cihaz için gerekli yakma havas n temin için tesis edilen sistemdir. 1.34. Üst Havaland rma: Ortamda bulunabilecek at k ve/veya çiğ gazlar n d ş ortama tahliyesi ve yakma havas n n alt havaland rma noktas ndan ortama girişinin rahat yap labilmesi için tesis edilen sistemlerdir. 6

1.35. Üst Is l Değer: Üst s l değeri, belirli bir s cakl k derecesinde bulunan 1 Nm 3 gaz n tam yanma için gerekli minimum hava ile kar şt r larak herhangi bir s kayb olmadan yak ld ğ nda ve yanma ürünleri başlang ç derecesine kadar soğutulup kar ş m ndaki su buhar yoğuşturulduğunda aç ğa ç kan s miktar d r. ( Sembolü H o, Birimi kcal/nm 3 tür. ) 1.36. Alt Is l Değer: Alt s l değeri, belirli bir s cakl k derecesinde 1 Nm 3 gaz n, tam yanma için gerekli minimum hava ile kar şt r larak herhangi bir s kayb olmadan yak ld ğ nda ve yanma ürünleri, kar ş mdaki su buhar yoğuşturulmadan başlang ç s cakl ğ na kadar soğutulduğunda aç ğa ç kan s miktar d r. ( Sembolü Hu, birimi kcal/nm 3 tür. ) 1.37. Wobbe Say s : Wobbe say s, bir gaz n sabit beslenme bas nc nda yak lmas ile aç ğa ç kan s ile ilgili olup aşağ daki formülle hesaplan r. W = Gaz n üst s l değeri / ( Gaz n bağ l yoğunluğu ) 1/2 1.38. Gaz Modülü: Bir cihaz n wobbe say s farkl başka bir gazla çal şabilir hale dönüştürülmesinde, s girdi paritesi ve primer hava sürüklenmesinin doğru değerini elde etmek için, cihaz n daha önce çal şt ğ gazla ayn olmas gereken orand r. 1.39. II. Gaz Ailesi: II. gaz ailesi, standart şartlar alt nda, wobbe say lar 11,46 16,1 kwh/m 3 aras nda olan gazlar olup, doğalgaz bu gaz ailesindendir. 1.40. İç Tesisat: Gaz teslim noktas ndan itibaren, sayaç hariç, müşteri taraf ndan yapt r lan ve mülkiyeti müşteriye ait olan boru hatt ve ekipman ile tüketim cihazlar, at k gaz ç k ş borusu, baca ve havaland rmadan oluşan sistemdir. 1.41. Bina Bağlant Hatt : Gaz teslim noktas ile ana kesme vanas aras ndaki hatt r. 1.42. Kolon Hatt : Ana kesme vanas ndan müşteri sayac giriş vanas na kadar olan tesisat bölümüdür. 1.43. Ana Kesme Vanas (AKV): Bina bağlant hatt üzerinde tesis edilen ve gerektiğinde gaz ak ş n n tamam n n kesilmesini temin etmek amac ile kullan lan tesisat eleman d r. 1.44. Tesisat Galerisi: Bina d ş nda, doğal gaz ve/veya diğer tesisat hatlar n n geçtiği, havaland rma ve ayd nlatmas temin edilmiş istenildiğinde kontrolü, bak m ve onar m yap labilen toprak alt tesisat kanallar d r. 1.45. Tesisat Şaft : Bina içinde, doğal gaz ve/veya diğer tesisat hatlar n n geçtiği, havaland rmas temin edilmiş, binan n her kat nda bak m, onar m ve kontrol maksatl ulaş labilen tesisat kanallar d r. 1.46. Tesisat Kanal : İçinden bir veya birkaç tesisat n geçirilmesi düşünülerek özel olarak inşa edilmiş kanallard r. 1.47. Toplam Kapasite: Bir binada bulunan bütün cihazlar taraf ndan bir saatte tüketilebileceği kabul edilen ve bina tesisat boyutland r lmas nda kullan lan maksimum gaz debisidir. 7

1.48. Kazan: Is nma veya proses amaçl s cak su veya su buhar üreten, baz hallerde kullan m amaçl s cak su temin eden cihazlard r. 1.49. Boyler: Kazan ile eş güdümlü çal şan veya kendine ait bir yakma sistemi bulunan kullan m amaçl s cak su üretim maksatl cihazlard r. 1.50. Kat Kaloriferi: Anma s yükü 70 kw yi aşmayan bireysel veya küçük tüketimli bina merkezi s tma sistemlerinde kullan lan yer tipi cihazlard r. 1.51. Kombi: Anma s yükü 70 kw yi aşmayan, s tma ve kullan m s cak suyu üretme maksatl duvar tipi kombine cihazlard r. 1.52. Şofben: Kullan m s cak suyu üretme maksatl cihazlard r. 1.53. Soba: Gaz yakarak elde ettiği s y doğrudan s tma yüzeyleri üzerinden ortama veren cihazlard r. 1.54. Hava Is t c s : Is tma amaçl s cak hava üreten cihazlard r. 1.55. Radyant Is t c : İnsan boyundan yüksek seviyeden, gaz yak p bulunduğu mekana s transferini ş n m ile yaparak s tan cihazlard r. 1.56. A Tipi Cihazlar ( Bacas z Cihazlar ): A tipi cihazlar yanma için gerekli havay monte edildikleri ortamdan alan, at k gaz tesisat olmayan, yanma ürünlerini bulunduklar ortama veren cihazlard r. 1.57. B Tipi Cihazlar ( Bacal Cihazlar ): B tipi cihazlar yanma için gerekli olan havay monte edildikleri ortamdan alan, aç k yanma odal, yanma ürünlerinin uygun bir at k gaz tesisat ve uygun bir baca vas tas ile d ş ortama veren cihazlard r. 1.58. B 1 Tipi Cihazlar ( Vantilatörlü Bacal Cihazlar ): B 1 Tipi Cihazlar yanma için gerekli olan havay monte edildikleri ortamdan alan aç k yanma odal, yanma ürünlerini bir vantilatör yard m ve özel at k gaz elemanlar vas tas ile doğrudan veya at k gaz bağlant elemanlar ve uygun bir baca vas tas ile d ş ortama veren, havaland rma ihtiyac bak m ndan B tipi cihazlar ile ayn katagoride mütalaa edilen cihazlard r. 1.59. C Tipi Denge Bacal ( Denge Bacal Hermetik Cihazlar ): C Tipi denge bacal cihazlar, yanma için gerekli olan havay, monte edildikleri ortamdan bağ ms z olarak özel hava bağlant s ile d ş ortamdan alan, kapal yanma odal, yanma ürünlerini özel at k gaz elemanlar ile d ş ortama veren havaland rmalar bulunduklar ortamdan bağ ms z olan cihazlard r. 1.60. Yoğuşmal Cihazlar: Yoğuşmal cihazlar, kullanma ve s tma s cak suyunu s tmak için kulland klar gaz n yanma s s d ş nda at k gaz n içindeki su buhar n yoğuşturarak, buhar n yoğuşma gizli s s ndan da yararlanan ve genellikle C tipi denge bacal olarak imal edilen cihazlard r. 1.61. Ocak: Yemek pişirme ve/veya yemek s tma maksatl aç k yanmal cihazlard r. 8

1.62. Baca Klapesi: Bacada veya duman kanal nda termik veya mekanik olarak çal şan yatay veya düşey bir eksen etraf nda ( menteşe gibi ) dönerek ak ş kesen veya düzenleyen bir tesisat eleman d r. 1.63. Baca Sensörü ( At k Gaz Ak ş Sigortas ): At k gaz borusuna/kanal na monte edilen ve bacada meydana gelen y ğ lma ve geri tepme gibi durumlar nda gaz kesen emniyet tertibat d r. 1.64. At k Gaz Ç k ş Borusu ( Duman Kanal ): Gaz tüketim cihaz ile baca aras ndaki irtibat sağlayan daire, kare veya dikdörtgen kesitli baca bağlant kanallar d r. 1.65. Baca: Gaz tüketim cihazlar nda yanma sonucu oluşan at k gazlar n atmosfere at lmas n sağlayan daire, kare veya dikdörtgen kesitli kanald r. 1.66. Baca Şapkas : Bacan n çekiş etkisini düzenleyen, bacay harici etkilerden koruyan ve baca ç k ş ucuna yerleştirilen şapkad r. 1.67. Etkili Baca Yüksekliği: At k gaz n bacaya girdiği yer ile at k gaz n bacay terk ettiği nokta aras ndaki yükseklik fark d r. 1.68. Müstakil ( Bireysel ) Baca: Tek bir birime hizmet vermek üzere inşa edilmiş, binan n bir kat ndan çat n n üstüne kadar ç kan ve diğer katlarla cihaz bağlant s olmayan bacad r. 1.69. Ortak Baca ( Şönt Baca ): Çat üstüne ç kan bir ana baca ile cihaz n bağland ğ kattan bir kat yukar da ana baca ile birleşen ve ana bacaya paralel bacalardan oluşan ve birden fazla birime hizmet vermek için inşa edilmiş bacad r. 1.70. Adi Baca: Birden fazla birime hizmet vermek için inşa edilmiş, her katta cihazlar n doğrudan bağland klar bacad r. 1.71. Hidrolik Çap: Kanal kesit alan n n ( A ), kanal çevre uzunluğuna ( U ) bölümünün 4 kat d r. D h = 4.A/U A : Kanal kesit alan U : Kanal çevre uzunluğu D h : Hidrolik çap 2. GAZ TESLİM NOKTASI Çelik ve/veya PE ana dağ t m şebekesindeki mevcut bas nc n ihtiyaç duyulan bas nca düşürülmesi için kurulan tesislerdir. Gaz teslim noktas, Servis Kutusu ya da Bas nç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu şeklinde olabilir. Servis kutular n n giriş taraf ndaki hat PE olup taş d ğ bas nç 1 4 bar d r. Servis kutular n n ç k ş taraf ndaki bas nç ise 21 mbarg veya 300 mbarg olmak üzere iki ayr değerde olabilecek şekilde tesis edilmektedir. Servis kutusu ç k ş bas nc n n hangi değerde olacağ, ihtiyaç duyulan gaz debisi ve gaz bas nc gibi değişkenlere bağl d r. Ç k ş debileri ise servis kutusu içinde bulunan bas nç düşürme regülatörlerinin tipine ve say s na göre değişkenlik gösterir. Servis regülatörlerinin tipi ve say s onaylanan projeye göre firman n yapacağ talep doğrultusunda DAĞITIM ŞİRKETİ taraf ndan belirlenir. 9

Ayr ca servis kutular tesis edilecekleri mahallin fiziksel şartlar na, ( Duvar tipi servis kutusu, yer tipi servis kutusu) ihtiyaç duyulan gaz debisine ve bas nc na göre S 200, S700, S2300, CES 200 v.b. tiplere ayr l r. 2.1 Servis Kutusu ve Regülatör Tipleri DAĞITIM ŞİRKETİ gaz teslim noktas nda tesis edilen servis kutular ve bu servis kutular nda kullan lan regülatörlerin tipleri Tablo 1 de verilmiştir. Bas nç 21 mbar 300 mbar Servis Kutusu S 200, S700 CES 200 S 200 CES 200 Servis Hatt Tipi C1 C3 C2 C4 C5 C7 C6 Regülatör Tipi FE FES FE FES FES TR HP 100/B FES TR Debi ( m 3 /h ) 25 50 25 50 45 130 45 Tablo 1 Bunlar n haricinde S2300 kutu içinde tek regülatör şeklinde 75 m3/h ve 100 m3/h, 21 mbarg veya 300 mbarg ç k şl regülatörler de bulunmaktad r. İşletme yukar da belirtilen servis kutusu ve servis kutusu regülatör tiplerinde değişiklik yapma hakk na sahiptir. 3. MALZEME SEÇİMİ: Tüm tesisat bileşenleri ve yak c cihaz seçiminde TS, EN, ISO, IEC standartlar ndan herhangi birine, bu standartlar haiz olmayan malzemeler, TSE taraf ndan kabul gören diğer standartlardan birine uygun olmal d r. Standartlarda yap labilecek değişikliklerde yeni tarihli standard n Resmi Gazete de yay nlanmas ndan sonra yeni standart geçerli olur. 4. BORULAMA VE YERLEŞTİRME KURALLARI: 4.1. Boru ve Bağlant Elemanlar : 1 Çelik borular : TS 6047 EN 10208 2 Kaynak ağ zl çelik bağlant eleman TS 2649, ISO/R 64 221, DIN 1681,1629,1745 3 Dişli bağlant eleman : TS 11 EN 10242, EN 10242 4 PE Borular : ISO 4437, EN 1555 1,2 5 PE bağlant eleman : TS 6270, EN 1555 3 6 Küresel vana : TS EN 331, TS 9809, ISO 7121 7 Flanşlar (Kaynak boyunlu) : TS ISO 7005 8 Dikişsiz bak r borular : TS EN 1057, EN 1057 4.2. Yer Alt Gaz Borular : 10

Doğalgaz boru hatt n n güzergah seçimi esnas nda, boru hatt yak t depolar, drenaj kanallar, elektrik kablolar, kanalizasyon v.b. yerlere Tablo 2 de belirtilen mesafelerden daha yak n olmamal, mekanik hasar ve aş r gerilime maruz kalmayacağ emniyetli yerlerden geçirilmelidir. PARALEL VEYA DİKİNE GEÇİŞ Elektrik Kablolar Kanalizasyon Borular Agresif Ak şkan Borular Oksijen Borular Metal Borular Sentetik Borular Aç k Sistemler ( Kanal vs.) Diğer Altyap Tesisleri Tablo 2 MİNİMUM MESAFE 50 cm Dikine Geçiş = 50cm Paralel Geçiş = 100 cm 50 cm 30 cm Dikine Geçiş = 50 cm Paralel Geçiş = 150 cm 50 cm Yer alt na yerleştirilen çelik borular PE kaplama ( haz r PE kapl veya s cak PE sarg ) ve katodik koruma ile korozyona karş koruma alt na al nmal d r. Haz r PE kapl borular yer alt na tesis edilmeden önce kaplamada hasar olup olmad ğ kontrol edilmelidir. S cak PE sarg uygulamas nda ise, uygun kaplama yöntemi kullan lmal ve önce boru üzerindeki hadde pas, korozyon ürünleri, yağ ve nem tamamen giderilmeli, işlem esnas nda sarg malzemesine hasar verilmemeli, sarg da pot veya boşluk olmamal d r. PE kaplama, borunun toprak seviyesinden ç kt ğ yerden en az 60 cm yukar ya kadar devam etmelidir. Çelik borular n tesisinde TS 10038 dikkate al nmal d r. Çelik borular n birbirine eklenmesi kaynak ile, polietilen borularda ise elektrofüzyon tekniği ile olmal d r. Toprak alt na döşenecek doğalgaz hatt için gerekli olan tranşe derinlikleri Şekil 1 ve Şekil 2 de verilmiştir. 20 cm. KAPLAMA 25 cm. TOPRAK 20 cm. MEKANİK STABİLİZE DOLGU MALZEMESİ IKAZ BANDI 10 cm. IKAZ BANDI 20 cm. SARI KUM 20 cm. SARI KUM D ÇELİK DOĞAL GAZ BORUSU ( PE KAPLI ) D PE DOĞALGAZ BORUSU 10 cm. SARI KUM 10 cm. SARI KUM 20 cm. 40 50 cm. TOPRAKALTI HAT DETAYI ( ÇELİK BORU ) TOPRAKALTI HAT DETAYI ( PE BORU ) Şekil 1 Şekil 2 Kullan lacak olan ikaz band en az 20 cm genişliğinde, sar renkli zemin üzerinde k rm z ile 187 DOĞALGAZ ACİL ibaresi bulunur şekilde olmal d r. Geri dolgu işlemi esnas nda boru alt na, boşluk kalmayacak şekilde sar kum ile yast klama yap lmal d r. 11

4 1 3 2 5 1 PE kaplı doğal gaz borusu 2 Kılıf borusu ile boru arasına konulan ayırıcı (Separatör) 3 PE kaplı kılıf borusu (Çelik) 4 Kılıf borusu ile borunun arasını kapama yüksüğü (kauçuk, plastik v.b.) 5 Yüksük bileziği (Paslanmaz çelik) Şekil.3 Muhafaza borusu detayı Boruya zarar verebilecek büyüklükte taş ve moloz y ğ nlar dolgu malzemesi içinde bulunmamal d r. Çelik borunun aş r yüke maruz kalabileceği ( yol geçişi, araç geçişi v.b. ) durumlarda tranşe derinliği artt r lmal ve boru üst seviyesinin tranşe üst seviyesine olan mesafesi 80 cm olmal d r. Bu derinliğin sağlanamayacağ durumlarda çelik k l f kullanmak şart ile tranşe derinliği en az 60 cm olmal d r. K l f borusunun iç çap doğalgaz borusunun d ş çap ndan en az 5 cm büyük olmal d r. K l f borusunun ve doğalgaz borusunun birbirine temas n önlemek için araya kauçuk veya plastik gibi ay r c lar konmal d r. İlaveten k l f ve doğalgaz borusu aras na su ve yabanc madde girişini önlemek için uç k s mlar kauçuk nevi bir malzeme ile kapat lmal d r. K l f borusu ve doğalgaz borusunun k l f içinde kalan k sm da haz r PE kapl olmal veya s cak PE sarg ile izole edilmelidir. PE hatlar için, minimum tranşe derinliği 80 cm dir. Toprak alt doğal gaz hatt n n, Tesisat galerisi içerisinden geçirileceği durumlarda; Tesisat galerisi, doğal gaz hatt n n kontrolü yap labilecek boyut ve biçimde olmal d r. Tesisat galerisinin havaland r lmas sağlanmal d r. Tesisat galerisinde kullan lacak doğalgaz borusu haz r PE kapl olmal d r. Tesisat galerisinde tesis edilen doğal gaz hatt, diğer tesisatlar n üst seviyesinden ve minimum 15 cm mesafeden geçmelidir. Tesisat galerisi ayd nlatmas ex proof olmal, doğal gaz hatt ndan daha düşük seviyede bulunmal d r. 4.3. Boru Tesisat n n Korozyona Karş Korunmas : Toprak alt nda kalan çelik boru hatlar TS 5141 EN 12954 e göre katodik koruma yap lmal d r. Galvanik anotlarla yap lacak katodik koruma sistemlerinde galvanik anot olarak magnezyum anotlar kullan lacak ve doğal gaz tesisat ile aras ndaki mesafe derinlik 50 cm ve yatayda ise 150 cm olacakt r. Magnezyum anotlar TS 5141 EN 12954 e uygun olacakt r. DN65 ( 2 ½ ) D ise katodik izolasyon kaynakl mafsal veya izolasyon flanş DN65 ( 2 ½ ) < D ise katodik izolasyon flanş ve de izolasyon kiti kullan lacakt r. D : Boru Çap 12

Kullan lacağ Zeminin Özgül Elektrik Direnci : 4000 ohm.cm ( Max ) olmal d r. Magnezyum anotlar n kimyasal özellikleriyse; Elektrod Potansiyeli ( Referans Cu/CuSO 4 elektrod ) : 1500 mvolt ( Deniz suyu içinde ) Teorik Ak m Kapasitesi : 3.94 amper.saat/kg Anot Verimi : % 50 Çeliğe Karş Devre Potansiyeli : 650 mvolt PE kapl borularda ortalama 20 y l katodik koruma ömrü için uygun anot boyutlar, boru çap ve metraj na göre ( Tablo 3 ) de verilmiştir. ANOT BOYUTU BORU ÇAPI 2 lb 3.5 lb 6.5 lb 11 lb 17 lb 0.907 kg 1.588 kg 2.948 kg 4.989 kg 7.711 kg DN 25 150 m 260 m 480 m 760 m 1270 m DN 32 110 m 190 m 380 m 600 m 1000 m DN 40 85 m 160 m 300 m 480 m 800 m DN 50 70 m 130 m 240 m 380 m 640 m DN 65 55 m 100 m 190 m 290 m 490 m DN 80 45 m 80 m 150 m 240 m 400 m DN 100 40 m 70 m 120 m 190 m 320 m DN 125 30 m 50 m 100 m 155 m 250 m DN 150 25 m 40 m 80 m 130 m 210 m Tablo 3 4.4. Yer Üstü Gaz Borular : Şekil.5 13

4.4.1. Binalara ait servis hatlar ve servis kutular n n yerleri, işletmece belirlendikten sonra iç tesisat n bina bağlant hatt Şekil.5 Şekil6 ve Şekil.7 e ye göre yap l r. Bina bağlant hatlar n n yeralt na tesis edilmediği (servis kutusundan yandan ç k ş yap ld ğ )durumlarda katodik koruma uygulamas yap lmaz. Şekil 6 Şekil 7 4.4.2. Bina bağlant hatlar binaya, binan n girişine yak n, yeterince ayd nlat lm ş, kuru, kendi kendine havalanabilen ve kolayca ulaş labilen bir yerinden girmelidir. Gaz borusu hasara uğramayacak bir biçimde korunmuş olmal d r. Doğalgaz borular, bina ortak mahali olmayan yerler, kap c dairesi, s ğ nak, yak t deposu bulunan vb. yerlerden geçemez ( TS 7363 ). Doğalgaz hatt yang n merdiveninin içinden ve bitişiğinden geçirilmemelidir. Doğalgaz borular işletme taraf ndan her zaman kolayca görülebilecek, kontrol edilebilecek ve gerektiğinde kolayca müdahale edilebilecek yerlerden geçirilmelidir. Doğalgaz tesisat borular kolon ve/veya kiriş delinerek geçirilmemelidir. 4.4.3. Doğalgaz bina bağlant hatt üzerinde Madde 4.4.2 de belirtilen şartlara uygun olan bir mahale ( bina ana giriş kap s na mümkün olduğunca yak n ) rahatça ulaş labilecek, hasar görmeyecek bir noktaya tüm tesisat n gaz ak ş n gerektiğinde kesip açma işlevini yerine getirecek bir Ana Kesme Vanas konulmal d r. ( TS 9809 veya TS EN 331 ). Ana Kesme Vanas bina d ş nda bir noktaya konulacak ise havaland r lm ş bir kutu içine al nmal d r. Bina bağlant hatt bina içinde birden fazla kolona ayr lacak ise her bir kolon için ayr ca bir Kolon Kesme Vanas tesis edilmelidir. Kolon kesme 14

vanalar, kolon ayr m noktas ndan maksimum 1 m mesafede konulabiliyor ise ayr ca bir Ana Kesme Vanas konulmas na gerek yoktur. Ana kesme ve kolon kesme vanalar tesisata rakorlu bağlant ile monte edilmelidir. AKV ve kolon kesme vanalar n n çap hatt n çap ile ayn olmal d r. Yaln zca DN 65 hat üzerinde h z s n rlamalar ve bas nç kay plar dikkate al nmak suretiyle DN 50 dişli vana konulabilir. DN 65 ve üzeri çaplardaki AKV ve kolon kesme vanalar, flanşl ve tam geçişli küresel vana olmal d r. Ticari tüketim için yap lan tesisatlarda (bürolar dahil) solenoid vana ve gaz alarm cihaz bulundurulmak zorundad r. 4.4.4. Doğal gaz hatlar n n, duvar ve döşemelerden geçişlerinde koruyucu k l f borusu kullan lmal d r. Duvar ve döşeme geçişlerinde gaz borusu ve koruyucu borunun eş merkezli olmas na özen gösterilmelidir. Koruyucu borunun iç çap, gaz borusunun d ş çap ndan en az 20 mm daha büyük olmal d r. Koruyucu boru bina d ş duvar içine s k ve tam s zd rmaz bir biçimde yerleştirilmeli ve duvar n her iki yüzünden d şar ya doğru en az 20 mm taşmal d r. Koruyucu boru ile gaz borusu aras nda kalan boşluk duvar n her iki taraf ndan zamanla kat laş p çatlamayacak özellikte uygun macunla ( TS EN 751 1, TS EN 751 2, TS EN 751 3 ) doldurularak tam s zd rmaz hale getirilmelidir. Koruyucu boru içinde kalan gaz borusunda ek yeri bulunmamal d r. Şekil 8. Duvar geçişi 4.4.5. Bir kutudan beslenen binalarda ticari k s m için vana b rak lmal d r. 4.4.6. Doğalgaz borular ile telefon, elektrik hatlar ve s cak, k zg n ak şkan borular aras nda en az 15 cm lik bir aç kl k olmal d r. 380 V üzerindeki elektrik hatlar için bu mesafe geçerli değildir. 4.4.7. Doğalgaz borular kendi amac d ş nda ( Elektrik, topraklama hatt vb. ) kullan lmamal d r. 4.4.8. Doğalgaz borular duvarlara plastik ve çelik dübelli kelepçelerle tespit edilmelidir. 4.4.9. Kelepçeler, bağlant elemanlar ve bağlant noktalar na tespit edilmemelidir. 4.4.10. Gaz borular, kapal hacim içinden geçirilmemelidir. Ancak tesisat şaft içinden geçirildiğinde bu şaft tam olarak havalanabilecek biçim ve boyutta olmal d r. Diğer tesisatlar ile gaz borular aras ndaki mesafe en az 15 cm olmal d r. Duvar içindeki şaftlardan geçen hatlar kelepçelerle tespit edilmeli ve üstleri havaland rmaya uygun kapak ve zgaralarla örtülmelidir. Tesisat şaft her kattan ulaş labilir olmal d r. ( TS 7363 ) 4.4.11. Boru çaplar na göre kelepçe mesafeleri Tablo 4 e uygun olmal d r. 15

BORU ÇAPI YATAY DÜŞEY ½ 2,0 m. 2.5 m. ¾ 2,5 m. 3,0 m. 1 2,5 m. 3,0 m. 1 ¼ 2,7 m. 3,0 m. 1 ½ 3,0 m. 3,5 m. 2 3,0 m. 3,5 m. 2 ½ 3,0 m. 3,5 m. 3 3,0 m. 3,5 m. 4 3,0 m. 3,5 m. 6 5,5 m. 7,5 m. 8 6,0 m. 8,5 m. Tablo 4 : Boru Kelepçeleri Mesafesi 4.4.12. S va alt na doğal gaz tesisat borusu döşenmemelidir. İç tesisat borular n n duvar içindeki kanallara döşenmesi durumunda kanallar n üstleri havaland rmaya uygun kapaklarla örtülmeli ve tesisat borular korozyona karş korunmal d r. Kanal duvarlar nda s zd rmazl k sağlanm ş olmal d r. Şekil 9 S va üstü ve kanal içi boru kelepçeleri 4.4.13. Doğalgaz borular, taş y c yap eleman olarak kullan lmamal, diğer borular n üzerinde biriken yoğuşma, s z nt veya terleme sular ndan etkilenmemesi için diğer borular n en üstünde uygun bir seviyeye yerleştirilmelidir. 4.4.14. İç tesisat hatlar, ayd nl k, asansör boşluklar, havaland rma, çat aras, duman ve çöp bacalar ile davlumbaz içinden, yak t depolar ndan, asma tavan içinden geçirilmemelidir 4.4.15. Temel ve zeminin özellikleri nedeniyle binan n dilatasyonla ayr lm ş iki k sm aras nda veya bitişik iki ayr bina aras nda farkl oturma olabileceğinden, buralardaki iç tesisat borular bu olaydan etkilenmeyecek şekilde esnek bağlant eleman ile bağlanmal d r. Esnek bağlant eleman TS 10878 e uygun olmal d r. Esnek bağlant üzerinde kaplama olmas zorunludur. 16

Şekil 10 shrink kapl esnek bağlant eleman ANMA ÇAPI L1 L2 d1 15 500 60 21,3 20 550 60 26,9 25 600 60 33,7 32 650 70 42,4 40 750 80 48,3 50 850 90 60,3 65 1000 100 76,1 80 1150 100 88,9 100 1300 100 114,3 Tablo 5 : Ondüleli, kaynak ağ zl esnek bağlant eleman ( TS 10878/6 ) 17

Esnek bağlant eleman n n bağlanacağ iki boru aras nda b rak lmas gereken mesafe, esnek bağlant eleman boyunun ( L1 ) en fazla %80 i kadar olmal d r. 4.4.16. Tesisatlar gaz verme işlemi tamamland ktan sonra yağl boya ( sar renk ) ile boyanmal ve rutubetli yerlere döşenen iç tesisat borular, korozyona karş tam korunmuş olmal d r. 4.4.17. Dişli bağlant larda standard na uygun plastik esasl vb. s zd rmazl k malzemeleri kullan lmal d r. ( TS EN 751 1, TS EN 751 2 ) 4.4.18. Çelik borular n bükümü iç çaplar daralt lmayacak ve boruda deformasyon olmayacak şekilde DN15 25 çaplarda maksimum 90 yi, DN32 50 aras çaplarda maksimum 45 yi geçmemek şart yla soğuk bükme ( kesinlikle pres makinas kullan lacak ) yöntemi ile yap labilir. Diğer borularda ise soğuk şekil verme yöntemi yapmak yasakt r. 4.4.19. Gaz tesisat Bay nd rl k Bakanl ğ Kuvvetli ve Zay f Ak m İç Tesisat Yönetmeliği ne göre topraklamas yap lan binan n elektrik tesisat n n topraklamas na irtibatlanmal d r. Bunun sağlanamad ğ durumlarda; Topraklama en az 16 mm. çap nda ve 1.5 m uzunlukta som bak r çubuk elektrotlar, 0,5 m², 2 mm kal nl ğ nda bak r levha veya 0,5 m² 3 mm kal nl ğ nda galvanizli levha ile yap lmal d r. Bak r elektrotlar veya levhalar toprak içinde düşey olarak bütünüyle yerleştirilmeli ve en az 16 mm² çok telli ( örgülü ) bak r kablo ve iletken pabuç kullan larak lehim veya kaynak ile doğal gaz tesisat na irtibatland r lmal d r. Topraklama ölçümlerinin yap ld ğ na dair belge gaz açmadan önce teslim edilmeli veya gaz açma esnas nda ölçüm yap larak topraklaman n(20ω ve alt nda) olduğu gösterilmelidir. 4.4.20. Bina kolon hatlar n n havaland r lmas için gaz n toplanmas muhtemel olan yerler, d ş ortamla doğrudan veya kanal kullan larak irtibatland r lmal ( 150 cm² ), havaland rman n mümkün olmad ğ durumlarda gaz alarm cihaz kullan lmal d r. 4.4.21. Bireysel tüketim branşmanlar sayaç konulacak yere kadar çekilmelidir. 4.4.22. Giriş kap lar bina d ş nda olan fakat sayaçlar bina içine konulmak istenen yerlerde doğal gaz borusunun mahal içine girdiği noktaya vana konulmal d r. 4.4.23. Binan n ortak kullan m için bir merdiven sahanl ğ olmayan veya merdiven sahanl ğ n n doğal gaz hatt n n geçmesine uygun olmad ğ durumlarda, doğalgaz hatlar bina d ş cephesinden çekilebilir. Bu gibi durumlarda doğal gaz hatlar özel mahallerden geçmemelidir. 4.4.24. Tamam veya bir k sm ahşap olan binalar ile lambri kapl mahallere tesisat yap labilmesi için aşağ da belirtilen emniyet tedbirlerine uyulmal d r. 4.4.24.1. Tamamen Ahşap Yap lar; Binaya döşenecek doğalgaz tesisat tamamen yang n istinat duvar üzerinden gitmelidir. Doğalgaz sayac ve kullan lan doğalgaz cihazlar yang n istinat duvar üzerine monte edilmelidir. Doğalgaz cihaz olan her mahale bir gaz alarm cihaz tak l p bu alarm cihazlar bina d ş na tak lacak solenoid vana ile irtibatland r lmal d r. Doğalgaz servis kutusu binaya bitişik olmamal bitişik ise uzaklaşt r lmas sağlanmal d r. Tesisatta ocak kullan lacak ise ahşap k s mlar n ocaktan etkilenmemesi için, ocak ile ahşap k s mlar aras ndaki mesafe en az 1m olmal d r.yang na karş özel tedbirler al nmak sureti ile bu mesafe k salt labilir. Bu şartlar n sağland ğ durumlarda ocak ve hermetik cihaz kullan labilir. 4.4.24.2. Cihazlar n Bulunduğu Mahallerin Sadece Tavan Ahşap Olan Yap lar; Bacal cihazlar n baca bağlant s ahşap tavana en az 50 cm. uzaktan yap lmal d r. 18

Tesisatta ocak kullan lacak ise ahşap k s mlar n ocaktan etkilenmemesi için, ocak ile ahşap k s mlar aras ndaki mesafe en az 1m olmal. Yang na karş özel tedbirler al nmak sureti ile bu mesafe k salt labilir. Bu şartlar n sağland ğ durumlarda tüm cihazlar kullan labilir. 4.4.24.3. Cihazlar n Bulunduğu Mahallerin Duvarlar Lambri ( Ahşap ) Kapl Yap lar; Lambri üzerine tesis edilen kelepçelerin dübelleri beton duvar içinde olmal ve rijitliği sağlanmal d r. Doğal gaz yakan cihazlar n baca bağlant lar n n lambri kaplamay s yönünden etkilememesi için, baca bağlant s ile lambiri kaplama aras ndaki mesafe en az 50 cm. olmal d r. Bu şartlar n sağland ğ durumlarda tüm cihazlar kullan labilir. 4.4.25. Domestik Regülatörler ; a ) Bireysel sistem evsel kullan mlarda : Regülatör bina bağlant hatt üstünde tesis edilmelidir. Ayn binada kullan m bas nc 21 mbarg üzerinde olan ticari mahaller var ise bunlara ait regülatörler sayaçlar ndan sonra tesis edilmelidir. b ) Merkezi sistem evsel kullan mlarda : Domestik kolon için bir adet regülatör tesis edilmeli, merkezi sistem hatt için ek bir regülatöre ihtiyaç duyuluyor ise regülatör sayaçtan sonra tesis edilmelidir. c ) Müstakil ticari kullan mlarda : Regülatör sayaçtan sonra tesis edilmelidir. d ) Bireysel çoklu ticari kullan mlarda : Regülatör bina bağlant hatt üstünde tesis edilmelidir. ( Kullan m bas nc 21 mbarg ise ) min. 15 cm 1 2 3 4 5 1 Küresel vana 2 DN 15 Küresel vana ( Körtapalı ) 3 Shut off Regülatör 4 T + Kör tapa ( Test için ) 5 Küresel vana Şekil 13 4.4.26. Bas nç düşürme işlemi gereken ticari mahallerde, cihaz çal şma bas nçlar göz önünde bulundurulmal d r. Cihaz dayan m bas nçlar n n, regülatör giriş bas nc n n 1,2 kat ndan büyük olmas durumunda kullan lan regülatör ani kapatmal ( shut off lu) olmas zorunlu değildir. 4.4.27. Sayaçlar bağl olmaks z n, iç tesisat n tamam bas nçl hava uygulanarak yabanc maddelerden ar nd r lmal d r. 5. BORULARIN BİRLEŞTİRİLMESİ: 5.1. Çelik Borular: 5.1.1 Kaynakl Birleştirmeler : Çelik doğalgaz boru hatlar n n birleştirilmesinde, gaz teslim noktas ile cihaz giriş vanas aras ndaki tesisatlar kaynakl birleştirme uygulamas ile yap lmal d r. 21 mbar l k tesisatlarda Kaynak yöntemi seçilirken DN 65 e (dahil) kadar elektrik ark veya oksi asetilen kaynağ, DN 80 dahil üstü çaplar için sadece elektrik ark ve ya argon kaynağ uygulanmal d r. Kaynak işlemi TS EN 287 e göre sertifika alm ş kaynakç lar taraf ndan yap lmal d r. Çelik borularda kaynakl birleştirme yap lmadan önce borularda bükülme, eğilme, korozyon, çentik ve çizikler kontrol edilmelidir. Boru uçlar düzeltilmiş, kaynak ağz aç lm ş ve kaynak noktas ndan itibaren 5 cm. lik k s mda iç ve d ş yüzey temizleme işlemi yap lmal d r. 19

Kaynakla birleştirilecek borularda eksen kaç kl ğ olmamal d r. Kaynak noktalar nda yetersiz nüfuziyet, yap şma noksanl ğ, soğuk bindirme, yak p delme hatas, cüruf hatalar, gözenek hatalar, çatlak hatalar, yanma çentiği oluşumu kontrol edilmeli, bu tip kaynaklar düzeltilmelidir. Tesisata gaz verilmesi için yap lacak kontrol esnas nda kaynak noktalar DAĞITIM ŞİRKETİ tesisat kontrol mühendisi taraf ndan gözle muayeneye tabi tutulacakt r. Yap lan kontrol sonucunda uygun görülmeyen noktalar n kaynağ tekrar yap lacakt r. Kontrol neticesinde uygun görülmeyen kaynaklar n oran n n %25 in üzerinde olmas halinde DAĞITIM ŞİRKETİ taraf ndan tüm kaynaklar n yeniden yap lmas istenir. Bu durumda tesisatç n n tesisat yapabilme yetkisi, yeniden eğitimden geçerek başar l olduğunu belirtir belgeyi ibraz etmesi durumunda devam eder. 5.1.1.1. Borular n Kaynağa Haz rlanmas : Borulara kaynak yap lmadan önce aşağ daki işlemler yap lmal d r. a) Borular n kontrolü Kontrolde özellikle aşağ daki hatalara dikkat edilmelidir. Bükülme, başlarda eğilme, çentikler, çizikler, korozyona uğram ş yerler, bombeler, kaplamada hasarlar vs.. b) İç Temizlik Borular n içi montajdan önce temizlenmelidir. Montaj n tamamlanmas ndan sonra bina girişindeki AKV. (L>50 m. ise) kapat larak süpürme Te si vas tas ile, bas nçl hava kullan larak boru içindeki kirlilik tahliye edilmelidir. c) Kaynak Ağz Aç lmas Boru uçlar düzeltilmiş, nominal çap 2 ve üzeri borularda kaynak ağz aç lm ş olmal d r. Boru iç ve d ş yüzeyinde kaynak ağz ndan itibaren 5 cm. lik k s mda yüzey temizliği yap lmal d r. d) Parçalar n Eksenlenmesi Şekil 14 Kaynak işlemi s ras nda içi ve d ş eksen kaç kl ğ olmamal d r. 5.1.1.2. Elektrod Malzemesi : Kaynak ile birleştirme işleminde Selülozik veya Bazik tip elektrodlar kullan lmal d r. Kaynak işleminde kullan lacak ak m aral klar elektrod çap na göre aşağ daki tabloda verilmiştir. Elektrod çap Ak m Aral klar ( A ) Mm En Düşük ( A ) En Yüksek ( A ) 2.5 50 90 3.25 65 130 4.00 100 180 Tablo 6 : Elektrod çap na göre ak m aral klar 5.1.1.3. Kaynakç lar n Kalifikasyonu : 20