TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI DOĞAL GAZ & ENERJİ YÖNETİMİ KONGRE ve SERGİSİ BİLDİRİLER KİTABI GAZİANTEP EYLÜL 2001
TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI Sümer Sok. 36/1-A Demirtepc /ANKARA Tel: 0(312) 231 31 59-231 80 23-231 31 64 l<ax : 231 31 65 e-posta:mmoı&mıno. org.tr http://www.iiimo.org.tr YAYIN NO: E / 2001/273 ISBN : 975-395 - 460-3 Bu yapıtın yayın hakkı Makina Mühendisleri Odasına aittir. Kitabın hiçbir bölümü değiştirilemez. MMO'nun izni olmadan kitabın hiçbir bölümü elektronik, mekanik vb. yolllarla kopya edilip kullanılamaz. Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Eylül 2001 /Gaziantep II
KONGRE DÜZENLEME KURULU Ahmet ENİS Alparslan PARLAK Fatih ÖZTOSUN Ali PERİ A.Turan DÖRTDEMİR Hasan Basri ÖREN Hüseyin VURAL Fikri DÜŞÜNCELİ O.Oktay ZEYBEKOĞLU Nejdet ATALAY M.Sadık YURTMAN Zafer ANADOLU N.Doğan ALBAYRAK Melih YALÇIN Mustafa SAÇMACI M.Bülent TUNÇEL Nejdet KURNAZ Yıldız YAPALI MMO MERKEZ MMO MERKEZ MMO GAZİANTEP ŞUBE MMO GAZİANTEP ŞUBE MMO ADANA ŞUBE MMO ANKARA ŞUBE MMO ANKARA ŞUBE MMO BURSA ŞUBE MMO DENİZLİ ŞUBE MMO DİYARBAKIR ŞUBE MMO ESKİŞEHİR ŞUBE MMO İSTANBUL ŞUBE MMO İZMİR ŞUBE MMO İZMİR ŞUBE MMO KAYSERİ ŞUBE MMO KOCAELİ ŞUBE MMO SAMSUN ŞUBE MMO SAMSUN ŞUBE KONGRE YÜRÜTME KURULU Selçuk ERİŞ Ali IŞIK Şevket ÇİMEN Şahin BOZBULUT Mustafa KIRMIZIATEŞ Kerem ŞURAN Nedim YANIÇ Gürsel ALICI Nurettin ŞAVKIN Tolga ÇELİKKALKAN Bekir İNCEBIYIK Mehmet TÜMAY KONGRE SEKRETERİ Kerem YELEKÇİ III
KONGRE DANIŞMANLAR KURULU Ahmet ARISOY ( Prof.Dr.) Metin ÇOLAK ( Prof.Dr.) Arif HEPBAŞLI ( Doç.Dr. ) Mustafa GENGEÇ Aydın YANIKBAYIR Muzaffer DAĞALP Aytekin ÇAKIR Mustafa İLBAŞ ( Y.Doç.Dr. ) Berkay ERİŞ M.R.UĞURLUBİLEK ( Y.Doç.Dr. ) Cahit ERALP( Prof.Dr.) M.Sait SÖYLEMEZ (Y.Doç.Dr.) Fatma USKANER (Y.Doç.Dr.) M.Umur ERDÖNMEZ H.Kemal ÖZTÜRK ( Y.Doç.Dr.) Nejdet ALTUNTOP ( Doç.Dr ) H.Oktay TEKSÖZ Oğuz TÜRKYILMAZ H.Özgen ÇOĞULU Saim KOÇAK ( Y.Doç.Dr. ) H.Şinasi ONUR ( Prof.Dr.) Süleyman BULAK İbrahim AYATA Tamer DURMAZ Mahmut KURT Tarık DEMİRAY Mehmet KANOĞLU ( Y.Doç.Dr. ) DESTEKLEYEN KURULUŞLAR GAZİANTEP VALİLİĞİ GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ ERCİYES ÜNİVERSİTESİ GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MARMARA ÜNİVERSİTESİ PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ ZONGULDAK KARAELMAS ÜNİVERSİTESİ TÜRK STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ DOĞAL GAZ SANAYİCİLERİ ve İŞADAMLARI DERNEĞİ EGE SOĞUTMA SANAYİCİLERİ ve İŞ ADAMLARI DERNEĞİ GAZİANTEP TİCARET ODASI GAZİANTEP ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ TEKNİK YAYINCILIK UZMAN YAYINCILIK IV
SUNUŞ Doğal Gaz ülkemizde Ankara, İstanbul, Kocaeli, Bursa ve Eskişehir illerinde konutlarda ısı, sanayide ise enerji amaçlı olarak kullanılmaktadır. İlimize ve çevre illerimize yakın zamanda gelmesi planlanan doğal gazın kullanımında ve uygulamasında olası sorunlar yaşanmaması ve Enerji Yönetimi ile enerjinin verimli ve ekonomik kullanımı konusunda üyelerimize, sanayicilerimize ve halkımıza ışık tutulması amacı ile düzenlenen DOĞAL GAZ & ENERJİ YÖNETİMİ KONGRE ve SERGİSİ'nin, çağdaş, doğru bilgi ve teknoloji ile uygulamaların etkin bir şekilde tartışıldığı üretken bir platform olacağı inancındayız. Doğal Gaz sektöründe danışma, eğitim ve bilgi merkezi olarak hizmetlerini sürdüren Odamız "Doğai Gaz & Enerji Yönetimi Kongre ve Sergisi Bildiriler Kitabı"nı ilgili kurum ve kuruluşlara, doğalgaz sektörüne, üyelerimize ve öğrencilerimize her zaman yararlanabilecekleri bir referans kitabı olarak sunuyoruz. Kongremize bildiri sunarak katılan değerli uzmanlarımıza, oturum başkanlarımıza, Kongremizin oluşumunda görüş ve önerileri ile katkıda bulunan Kongre Danışmanlar Kurulumuza, Kongremizi Destekleyen Kurum ve Kuruluşlara ve sergimize katılan sektör firmalarına teşekkür ediyoruz. Saygılarımızla Kongre Düzenleme ve Yürütme Kurulları Eylül 2001/Gaziantep V
DOĞAL GAZ & ENERJİ YÖNETİMİ KONGRE ve SERGİSİ PROGRAMI 09.00-10.00: 10.00-10.30: KAYIT AÇILIŞ KONUŞMALARI 1.GÜN ( 28 EYLÜL 2001 CUMA ) 10.30-11.00: ARA I.OTURUM 11.00-12.30 Oturum Başkanı : Oğuz TÜRKYILMAZ ( MMO ) TÜRKİYE'NİN DOĞAL GAZ TEMİN VE TÜKETİM POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Ersoy BEY (MMO) 12.30-13.30: ÖĞLE ARASI II.OTURUM 13.30-15.00 Oturum Başkanı : Ahmet ENİS ( MMO Yönetim Kurulu Üyesi) DOĞAL GAZ ve ENERJİ YÖNETİMİNDE STANDARDİZASYONUN YERİ ve ROLÜ Mak. Yük. Müh. Ekrem ÖZGEN ( Türk Standartları Enstitüsü Genel Müdürlüğü ) ÇEVRE ve CEP DOSTU DOĞAL GAZ Doç Dr. i.hakkı AKÇAY (Süleyman Demirel Üniversitesi) DOĞAL GAZIN ve YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ TÜRKİYE'NİN ENERJİ POLİTİKASI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Mehmet ATILGAN, H.Kemal ÖZTÜRK.Burçin DEDA.Eylem YILMAZ (Pamukkale Üniversitesi) 15.00-15.30 : ARA III.OTURUM 15.30-17.00 Oturum Başkanı : Fatih ÖZTOSUN ( MMO Gaziantep Şube Başkanı) DOĞAL GAZ İŞLETMECİLİĞİNDE TEKNİK EMNİYET KAVRAMI, STANDARTLARI ve UYGULAMALARI A.Furgan ALBAYRAK, Cevat ÖZARPA (İGDAŞ ) TÜRKİYE'NİN ENERJİ PROBLEMLERİ ve KOJENERASYON SİSTEMLERİNİN GEREKLİLİĞİ Eylem YILMAZ, H.Kemal ÖZTÜRK, Rasim KARABACAK ( Pamukkale Üniversitesi) SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ'IN ( LNG) ÜRETİMİ, TASARIMI ve KULLANIMI ismail HİLALİ, Mehmet KANOĞLU ( Gaziantep Üniversitesi)
DOĞAL GAZ & ENERJİ YÖNETİMİ KONGRE ve SERGİSİ PROGRAMI 2.GÜN ( 29 EYLÜL 2001 CUMARTESİ ) IV.OTURUM : 09.30-11.00 Oturum Başkan : Ali PERİ ( MMO Onur Kurulu Üyesi) ENERJİ POLİTİKALARI Ali YİĞİT (Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı) ENERJİ YÖNETİMİ ve TÜRKİYE'NİN ENERJİ POLİTİKASI Tolga TANER, H.Kemal ÖZTÜRK, Mehmet ATILGAN ( Pamukkale Üniversitesi) YAPILARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ PERFORMANS GÖSTERGELERİ VE ENERJİ AUDİTİ'NİN UYGULANMASI Koray ÜLGEN, Hüseyin GÜNERHAN, Arif HEPBAŞLI ( Ege Üniversitesi) 11.00-11.30 : ARA V. OTURUM : 11.30-13.00 Oturum Başkanı : N.Doğan ALBAYRAK ( MMO izmir Şube Başkanı) DOĞAL GAZ KULLANIMINDA ISITMA SİSTEMİ SEÇİMİ Aytekin ÇAKIR (Makina Mühendisi) RADYANT ISITMA SİSTEMLERİ Yrd.Doç.Dr.Kamil DELİKANLI, Hilmi Cenk BAYRAKÇI, Behçet BAL (S.Demirel Üniversitesi) KOMBİ KAT KALORİFERLERİNİN SEÇİM KRİTERLERİ VE MONTAJ KURALLARI H.Özgen ÇOĞULU ( Makina Mühendisi) 13.00-14.00: ÖĞLE ARASI VI. OTURUM : 14.00-15.30 Oturum Başkanı : Ahmet Turan DÖRTDEMİR ( MMO Adana Şube Başkanı) SCADA SİSTEMİ ve DOĞALGAZ UYGULAMASI [ Cansal COŞKUN, Ahmet YETİK, Serkan KELEŞLER (İGDAŞ ) > ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ ve KENTSEL DOĞAL GAZ DAĞITIM ŞEBEKELERİNİN j TASARIMI j Prof Dr.O.Cahit ERALP, Prof.Dr.Y.Samim ÜNLÜSOY ( Orta Doğu Teknik Üniversitesi) { DOĞAL GAZ ENERJİ SANTRALLERİ ve SAKARYA İLİNDE KURULMAKTA OLAN SANTRALİN ' ÖZELLİKLERİ Doç.Dr.ismail EKMEKÇİ, Y.Doç.Dr.Ünsal UYSAL.Öğr.Gör.Mehmet ÇOBAN, Arş.Gör.Murat KAYA (Sakarya Üniversitesi) 15.30-16.00: ARA VII. OTURUM : 16.00-17.30 Oturum Başkanı : Zafer ANADOLU ( MMO istanbul Şube Yönetim Kurulu Üyesi) DOĞAL GAZ DAĞITIM AĞLARININ TASARIM OPTİMİZASYONU Prof Dr.O.Cahit ERALP, Prof.Dr.Y.Samim ÜNLÜSOY, Dursun ÖNER ( Orta DoğuTeknik Üniversitesi ) POLİETİLEN DOĞAL GAZ BORULARININ ELEKTROFÜZYON KAYNAĞI VE KAYNAK PARAMETRELERİNİN KALİTEYE ETKİSİ Cevat ÖZARPA, A.Furgan ALBAYRAK (İGDAŞ ) YAPI İÇİ DOĞAL GAZ DONANIMI PROJELENDİRME YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Necati.ATABERK, M. UYANER, A.AVCI (Selçuk Üniversitesi) 18.00: KONGRE KAPANIŞ KOKTEYLİ
İÇİNDEKİLER SAYFA NO TÜRKİYE'NİN DOĞAL GAZ TEMİN VE TÜKETİM POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 1 Ersoy BEY (MMO) DOĞAL GAZ ve ENERJİ YÖNETİMİNDE STANDARDİZASYONUN YERİ ve ROLÜ 14 Mak. Yük. Müh. Ekrem ÖZGEN ( Türk Standartları Enstitüsü Genel Müdürlüğü ) ÇEVRE ve CEP DOSTU DOĞAL GAZ 21 Doç Dr. i.hakkı AKÇAY (Süleyman Demirel Üniversitesi) DOĞAL GAZIN ve YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ TÜRKİYE'NİN ENERJİ POLİTİKASI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 28 Mehmet ATILGAN, H.Kemal ÖZTÜRK.Burçin DEDA.Eylem YILMAZ (Pamukkale Üniversitesi) DOĞAL GAZ İŞLETMECİLİĞİNDE TEKNİK EMNİYET KAVRAMI, STANDARTLARI ve UYGULAMALARİ 35 A.Furgan ALBAYRAK, Cevat ÖZARPA ( İGDAŞ ) TÜRKİYE'NİN ENERJİ PROBLEMLERİ ve KOJENERASYON SİSTEMLERİNİN GEREKLİLİĞİ 42 Eylem YILMAZ, H.Kemal ÖZTÜRK, Rasim KARABACAK ( Pamukkale Üniversitesi) SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ'IN ( LNG) ÜRETİMİ, TASARIMI ve KULLANIMI 48 ismail HİLALİ, Mehmet KANOĞLU ( Gaziantep Üniversitesi) ENERJİ YÖNETİMİ ve TÜRKİYE'NİN ENERJİ POLİTİKASI 56 Tolga TANER, H.Kemal ÖZTÜRK, Mehmet ATILGAN ( Pamukkale Üniversitesi) YAPILARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ PERFORMANS GÖSTERGELERİ VE ENERJİ AUDİTİ'NİN UYGULANMASI 65 Koray ÜLGEN, Hüseyin GÜNERHAN, Arif HEPBAŞLI ( Ege Üniversitesi) DOĞAL GAZ KULLANIMINDA ISITMA SİSTEMİ SEÇİMİ 74 Aytekin ÇAKIR (Makina Mühendisi) RADYANT ISITMA SİSTEMLERİ 32 Yrd.Doç.Dr.Kamil DELİKANLI, Hilmi Cenk BAYRAKÇI, Behçet BAL (S.Demirel Üniversitesi ) l * KOMBİ KAT KALORİFERLERİNİN SEÇİM KRİTERLERİ VE MONTAJ KURALLARI 90 H.Özgen ÇOĞULU ( Makina Mühendisi ) I * SCADA SİSTEMİ ve DOĞALGAZ UYGULAMASI 96 Cansal COŞKUN, Ahmet YETİK, Serkan KELEŞLER ( İGDAŞ ) \ * ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ ve KENTSEL DOĞAL GAZ DAĞITIM ŞEBEKELERİNİN TASARIMI 104 ı Prof Dr.O.Cahit ERALP, Prof.Dr.Y.Samim ÜNLÜSOY ( Orta Doğu Teknik Üniversitesi) DOĞAL GAZ ENERJİ SANTRALLERİ ve SAKARYA İLİNDE KURULMAKTA OLAN SANTRALİN ÖZELLİKLERİ 112 Doç.Dr.ismail EKMEKÇİ, Y.Doç.Dr.Ünsal UYSAL.Öğr.Gör.Mehmet ÇOBAN, Arş.Gör.Murat KAYA (Sakarya Üniversitesi) I * DOĞAL GAZ DAĞITIM AĞLARININ TASARIM OPTİMİZASYONU 120 Prof Dr.O.Cahit ERALP, Prof.Dr.Y.Samim ÜNLÜSOY, Dursun ÖNER ( Orta DoğuTeknik Üniversitesi) i * POLİETİLEN DOĞAL GAZ BORULARININ ELEKTROFÜZYON KAYNAĞI VE KAYNAK PARAMETRELERİNİN KALİTEYE ETKİSİ 12B I Cevat ÖZARPA, A.Furgan ALBAYRAK ( İGDAŞ ) j * YAPI İÇİ DOĞAL GAZ DONANIMI PROJELENDİRME YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 136 Necati ATABERK, M UYANER, A.AVCI (Selçuk Üniversitesi) 1 * 2000 YILI ENERJİ KRİZİ VE NEDENLERİ 146 Doç. Dr. Saim KOÇAK, Arş. Gör. Murat CİNİVİZ ( Selçuk Üniversitesi) KONUTLARDA VE SANAYİDE ENERJİ TÜKETİMİ ÜZERİNE BİR İNCELEME 156 Mustafa GÜNEŞ ( Balıkesir Üniversitesi ) \ ' RADYANT ISITMA SİSTEMLERİNİN TEORİK ANALİZİ 163 Ebru KAVAK, Yaşar BİÇER, Atilla DEVEÇİOĞLU ( Fırat Üniversitesi) RADYANT ISITMADA PROJELENDİRME ESASLARI 171 Atilla DEVEÇİOĞLU, Yaşar BİÇER, Ebru KAVAK ( Fırat Üniversitesi) DOĞALGAZ İŞLETME TEKNİK PERSONELİ EĞİTİMİ VE UYGULAMALARI 179 \ Cevat ÖZARPA, A.Furgan ALBAYRAK ( İGDAŞ ) ı * ÜST ISIL DEĞER TEKNİĞİ İLE GAZ SARFİYATININ AZALTILMASI 185 j Serkan KELEŞLER, Ahmet YETİK, Cansal COŞKUN (İGDAŞ ) j * DOĞAL GAZIN DAĞITIM VE TÜKETİM EMNİYETİ AÇISINDAN KOKULANDIRMA TEKNİĞİ 192 1 Ahmet YETİK, Serkan KELEŞLER, Cansal COŞKUN ( İGDAŞ ) DOĞAL GAZ NAKİL HATLARINDA MEYDANA GELEN KİRLENME VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 198 A.Furgan ALBAYRAK, Cevat ÖZARPA ( İGDAŞ ) ENERJİ POLİTİKALARI 205 Ali YİĞİT (Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı )! VIII
möhihöisük - PROJE TAAHHÜT - TİCARET SIHHİ TESİSAT - KALORİFER - LPG - DOĞAL GAZ Tal. : IO 3481 338 84 84 - Faka : 338 88 11 aangorok Mahallaai Kılıç Ali Caddaal No. : IS/A CTnaflk Çocuk Parkı Hlzaaı) OAZİAMTEP LPGye gelen zamlardan sonra Avrupa'nın en iyi KOMBtsini hizmetinize sunuyoruz. Tasarruf ve Kalitede lideriz, L 39 Litre Kombi cihazlarımızı teşhirimizde çahştrhen görebilirsiniz. Sıcak Suda * Yerden Isıtmada Radyatörde Mobil Sistemde su 23 Litre 1 Litre A / ZAMAN 60 Saniye DİĞER STANDART CİHAZLAR DOGSANI Unical KOMBİLERİ / KOMBİ ÇEŞİTLERİMİZ DOĞSAN Unical DOĞSAN IPSE DOĞSAN DUA * DOĞSAN CİMRİ OONPAC