BAŞYAYLA İLÇE RAPORU 2014
ÖNSÖZ Mevlana Kalkınma Ajansı, TR52 (Konya, Karaman) Düzey 2 Bölgesi için bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, bölgesel gelişmenin sürdürülebilirliğini sağlamak ve bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacına yönelik olarak faaliyet göstermektedir. Bu amaçlara ulaşmak için kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek istemektedir. Bölgesel gelişmeye yönelik olarak icra edilecek bütün faaliyetlerin temeli ise bölgenin bütün detayları ile iyi tanınmasından geçmektedir. Bu nedenle, bölgenin kaynak ve olanaklarının doğru şekilde tespit edilmesi, mevcut sahip olunan değerlerin rekabet edebilirlik açısından yeniden yorumlanması ve bölgesel kalkınmayı sürdürülebilir şekilde sağlanmasına yönelik olarak faaliyetlerin birbiri ile ilişkili olarak icra edilmesi gerekmektedir. Bu amaca yönelik ilk olarak MEVKA, Bölgenin Mevcut Durum çalışması ve 2010-2013 bölge planını hazırlamıştır. Bu işlem yapılırken bölgeyi oluşturan ilçelere yönelik olarak GZFT Analizi çalışması gerçekleştirilmiş ve her ilçe için bir İlçe Raporu hazırlanmıştır. Diğer yandan MEVKA, Konya-Karaman (TR52) Bölgesi 2023 Vizyonu Temel Çerçevesinin Belirlenmesi İçin Teknik Destek Alınması İşi için ihaleye çıkmış ve bu kapsamda gerçekleştirilecek faaliyetler ile MEVKA tarafından yürütülen Bölge ye ilişkin stratejik plan ve vizyon çalışmalarının kapsamlı ve derinlikli olmasının sağlanması amaçlanmıştır. İhale kapsamı faaliyetlerin icrasına yönelik olarak Yüklenici tarafından ilçelerde İlçe Odak Grup Toplantıları düzenlenmiş, GZFT Analizleri yapılmış ve ilçelere yönelik olarak gerçekleştirilen çalışmalar ve planlar incelenmiştir. Bütün çalışmaların, bilgilerin özgün bir yöntemle Rekabetçilik ekseninde yeniden yorumlanması temelinde birleştirilerek 2023 Vizyon Stratejisinin Belirlenmesi amacına hizmet etmesi sağlanmıştır. Elinizde yer alan doküman, 2023 Vizyon Stratejilerinin belirlenmesine esas oluşturan 2011 yılında hazırlanan İlçe Raporu dur. İlçenin mevcut durumunu göstermekte ve ilçe potansiyellerin kullanımına yönelik olarak altyapı oluşturmaktadır. En son 2011 yılında Konya-Karaman (TR52) Bölgesi 2023 Vizyonu Temel Çerçevesinin Belirlenmesi İçin Teknik Destek Alınması İşi kapsamında hazırlanan ilçe raporlarına ilişkin veriler 2014 yılında ağırlıklı olarak 2013 yılı sonu itibariyle, TÜİK verileri kullanılarak güncellenmiştir. Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 1
1. DOĞAL YAPI 1.1.COĞRAFİ ÖZELLİKLER Karaman ili Başyayla ilçesi, 36 75 Kuzey enlemi ile 32 68 Doğu boylamı arasında yer almaktadır. İl merkezine uzaklığı 180 km dir. İlçenin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 1.400 metredir. İlçenin, kuzeyinde Konya ili Taşkent ilçesi, güneyinde Ermenek, batısında Sarıveliler ve doğusunda yine Ermenek ilçesi bulunmaktadır. İlçenin yüzölçümü 228,99 km² dir. Orta Torosların güney yamacında Göksu Havzasını kapsayan Taşeli Platosunda yer alan ilçe, Torosların üzerinde yer almasına bağlı olarak arazi yapısı çok meyilli ve yatay yapılı kalker araziden oluşmaktadır. İlçenin araştırma sahası İç Anadolu Bölgesinde Karaman ili sınırları içerisinde yer almaktadır. Ancak ilçe Akdeniz Bölgesinde yer almaktadır. İlçenin Kuzey, Doğu, Batı yönleri dağlarla çevrilmiştir. Güney yönünde ise Göksu Nehrinin kolu Kurtlu Çay (İvzit Deresi) akarsuyunun yatağının bulunduğu vadi uzanmaktadır. İlçe Alan Kullanım Dağılımı Tablosu Alan Adı Başyayla Alan Kullanım Türü Karaman Alan Kullanım Türü Türkiye Alan Kullanım Türü Karaman (%) Başyayla Alan Kullanım/ TR52 (%) 30. Göller Havzası (İle düşen) Arazi (%) Türkiye (%) (Ha) (%) (Ha) (%) (Ha) (%) Tarım Arazisi 1.818,0 7,94 264.880,60 30,03 24.294.680,8 31,00 0,69 0,07 0,44 0,01 Çayır-Mera 7.459,0 32,57 290.098,82 32,88 14.616.687,3 18,65 2,57 0,71 5,92 0,05 Orman 4.710,9 20,57 160.972,33 18,25 21.389.783,0 27,30 2,93 0,67 0,97 0,02 Diğer 8.911,7 38,92 166.241,62 18,84 18.056.548,9 23,04 5,36 1,28 2,48 0,05 Toplam 22.899,6 100 882.193,37 100 78.357.700,0 100 2,60 0,46 1,65 0,03 * Karaman Tarım İl Müdürlüğü (2010), TÜİK (2009), DSİ Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 2
Başyayla ilçesi 22.899,6 ha lık alan ile Karaman ın %2,60 ını, Türkiye nin ise %0,03 ünü kapsamaktadır. İlçe toplam alanının %7,94 ünü tarım arazilerine ayrılmış olup, bu oran Türkiye ortalamasından ve Karaman ortalamasından oldukça düşüktür. Toplam alanın %32,57 gibi büyük bir oranı çayır-mera alanları için ayrılmıştır. Ormanlık alan ise toplam alanın %20,57 sini oluşturmakta ve bu alan Karaman toplam ormanlık alanın %2,93 ünü kaplamaktadır. 1.2.DOĞAL KAYNAKLAR İlçede Bulunan Doğal Kaynaklar 1. Enerji Kaynakları Potansiyel Mevcut Çalışma 1.1. Güneş Var-Çok Yüksek Yok 1.2. Su Gücü Yok Yok 1.3. Kömür Yok Yok 1.4. Doğalgaz Yok Yok 1.5. Rüzgar Var-Orta Yok 1.6. Biyokütle Var-Zayıf Yok 1.7. Petrol Yok Yok 1.8. Jeotermal Enerji Yok Yok 2. Biyolojik çeşitlilik 2.1. Ormanlar 4.710 hektar orman alanına sahiptir.(meşe, Ladin, Orman ürünleri, hayvan Karaçam Sedir, Göknar ve Ardıç Ağaçları vardır.) otlatma ve dinlenme. 2.2. Çayır ve Mera 7.459 hektar çayır-mera alanı vardır. Hayvan otlatma. Söğütçük Suyu, Karapınar Suyu, Tümtününgöl, 2.3. Sulak Alanlar Küçükgöl, Eğrik, Aksu, Deregözü, Gökgöbet, Şefdelideresi, Hisarönü Suyu, Göksu, Kurtlu Çay, Sulama ve İçme. Hisarönü Kaynak Suyu, Tekneliç Kaynak Suyu 2.4. Flora - - 2.5. Fauna - - 2.6. Milli Park, Tabiat Parkı ve Diğer Hassas Alanlar Yok Yok 3. Toprak İlçe toprakları tarıma engel olmayacak şekilde dağlık, 3.1. Toprak engebeli ve hafif eğimli alüvyol arazilerden Tarım oluşmuştur. 4. Su Kaynakları 4.1. Barajlar Yok Yok 4.2. Yeraltı Su Kaynakları Yok Yok 4.3. Akarsular Kurtlu Çay (İvzit Deresi), Söğütçük Suyu, Karapınar Suyu, Hisarönü Kaynak Suyu, Aksu, Tekneliç Kaynak İçme ve Sulama Suyu Hisarönü mevkiine sulama amaçlı gölet 4.4. Göller ve Göletler Tümtünün Göl, Küçük Göl yapım çalışmaları 23 Nisan 2011 de başlamıştır 5. Mineral Kaynaklar 5.1. Sanayi Madenleri Yok Yok 5.2. Metalik Madenler Yok Yok 5.3. Enerji Madenleri (Bakınız 1.Enerji Kaynakları) 5.4. Kıymetli Taşlar (Madenler) Yok Yok 5.5. Diğer Mineraller Yok Yok 5.6. Maden Kanununa Tabi Olan Doğal Malzemeler Yok Yok *MTA 2009, Karaman Tarım İl Müdürlüğü 2010, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Veri Tabanı Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 3
2. DEMOGRAFİK YAPI 2.1. NÜFUS 2013 yılı itibariyle ilçe nüfusu 4102 dır. İlçe nüfusunun Karaman nüfusuna oranı %1,72 iken, TR52 bölgesi nüfusuna oranı %0,18 dir. İlçe Nüfus Durumu Başyayla İlçe Nüfusu İlçe İlçe İlçe Karaman Nüfus Oranları İlçe Nüfusu/ Karaman Nüfusu TR52 İlçe Nüfusu/ Merkez Köy Nüfusu Toplam (%) Bölge TR52 Nüfusu YILLAR Nüfus Nüfus Nüfus Nüfusu (%) 2011 2.378 2.119 4.497 234.005 1,92 2.272.560 0,22 2012 2.159 2.049 4.208 235.424 1,79 2.287.705 0,18 2013 2.081 2.021 4.102 237.939 1,72 2.317.164 0,18 Başyayla ilçe nüfusunun %63,7 si aktif nüfus olarak nitelendirilebilecek 15-64 yaş grubu içerisinde yer almaktadır. Bu oran, Karaman ve bölge aktif nüfusunun oranlarından düşüktür. Ancak ilçedeki 65 yaş üstü yaşlı nüfusun %14,6 oran ile Karaman ve bölge oranlarından oldukça yüksek olduğu dikkat çekmektedir. İlçede Bulunan Nüfusun Yaş Aralıklarına Göre Dağılımı YILLAR Başyayla İlçe Nüfusu Karaman İl Nüfusu TR52 Bölge Nüfusu Yaşa Göre (%) Yaşa Göre (%) Yaşa Göre (%) 0-14 15-64 65 Üstü 0-14 15-64 65 Üstü 0-14 15-64 65 Üstü 2011 23,9 62,5 13,6 25 65,9 9,1 26,3 66 7,7 2012 23,3 62,5 14,2 24,5 69 9,3 25,9 66,2 7,9 2013 21,7 63,7 14,6 24 66,5 9,5 25,5 66,5 8,1 Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 4
3. EKONOMİK YAPI 3.1. TARIM İşlenen Arazi Kullanım Durum Tablosu Başyayla İşlenen Arazi Karaman İşlenen Arazi Başyayla İşlenen Arazi/ İşlenen Arazi Türü (dekar) (%) (dekar) (%) Karaman İşlenen Arazi (%) TR52 İşlenen Arazi (%) Tarla Arazisi 9.146,00 46,3 2.483.691,00 73,6 0,4 0,1 Nadas 2.537,00 12,8 430.155,00 12,7 0,6 0,0 Sebze 740,00 3,7 138.900,00 4,1 0,5 0,2 Meyve 7.334,00 37,1 324.081,00 9,6 2,3 1,0 Süs bitkileri 0,00 0,0 0,00 0,0 0,0 0,0 Toplam 19.757,00 100,0 3.376.827,00 100,0 0,6 0,1 Başyayla da işlenen toplam arazi 19,7 ha olup, Karaman toplam işlenen alanın % 0,6 sını oluşturmaktadır. Bu arazilerin % 46,3 ü oranında tarla tarımı yapılmaktadır. Tarım arazilerinin toplam işlenen araziye oranı, Karaman a (%73,6)göre düşüktür. İlçede genellikle kuru tarım yapıldığından nadas için ayrılan alanların oranının yüksek olduğu görülmektedir. Meyvecilik için ayrılan alan %37,1 oranla önemli paya sahip olup, Karaman da meyveciliğe ayrılan alanın oranından (%9,6) oldukça yüksektir. Arazi Sulama Durum Tablosu Başyayla Sulama Sulama Durumu Durumu Karaman Sulama Durumu Türkiye Sulama Durumu (Ha) (%) (Ha) (%) (Ha) (%) Karaman Arazi (%) Başyayla Arazi/ TR52 Arazi (%) 30. Göller Havzası (İle düşen) Arazi (%) Türkiye Arazi (%) Sulu Arazi 1.135,0 62,43 156.426,0 59,06 5.420.000,0 22,31 0,73 0,17 1,76 0,021 Kuru Arazi 683,0 37,57 108.454,6 40,94 18.874.680,8 77,69 0,63 0,04 0,20 0,00 Toplam 1.818,0 100 264.880,6 100 24.294.680,8 100 0,69 0,07 0,44 0,01 * Karaman Tarım il Müdürlüğü (2010), DSİ, TÜİK (2009) **İlçe 30 Nolu Göller Havzasında bulunmaktadır. 30 Nolu Göller Havzasında bulunan Başyayla ilçesinin toplam işlenen arazisinin %37,57 si kuru arazi, %62,43 ü sulu arazi niteliğindedir. Sulu arazi oranı, Karaman ve Türkiye sulu arazi oranlarına göre oldukça yüksektir. 3.1.1.Bitkisel Üretim Başyayla da en fazla yetiştirilen tarla ürünleri buğday ve arpadır. Bu ürünler içerisinde en fazla yetiştirme alanına sahip ürün ise %51 oran ile buğday olup, bu oran Karaman ortalamalarının üstündedir. İlçede buğday (durum)verimi, Karaman ortalamasının altındadır. Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 5
İşlenen Tarla Arazisi Durum Tablosu BAŞYAYLA Ekim Alanı Dekar Ekim Alanı Tarla Arazisi Ekim Türü Da % Verim Kg/Da Toplam Ürün Miktarı (Ton) Da % KARAMAN Dekar Verim Kg/Da Toplam Ürün Miktarı (Ton) Buğday (Durum) 55 0,60 182 10 515.792 20,77 281 145.017 Buğday (Diğer) 4.607 50,37 204 942 356.924 14,37 246 87.777 Mısır (Dane) 37 0,40 432 16 136.653 5,50 971 132.650 Arpa (Diğer) 1.200 13,12 242 290 300.950 12,12 293 88.258 Şekerpancarı 0 0,00 0 0 89.996 3,62 6.032 541.008 Diğer 3.247 35,50 1.083.376 43,62 Toplam 9.146,00 100,00 2.483.691 100,00 İlçede domates yetiştiriciliği yaygındır. Toplam sebze üretiminin %47,3 ü domatese ayrılmıştır. İlçedeki 740 da sebze alanının %49,3 ünde ise çeşitli sebzeler yetiştirilmektedir. İşlenen Sebze Arazisi Durum Tablosu Başyayla KARAMAN Sebze Arazisi Ekim Alanı Toplam Ürün Ekim Alanı Toplam Ürün Ekim Türü Da % Miktarı (Ton) Da % Miktarı (Ton) Fasulye 25 3,4 20 11.520 8,3 20.199 Domates 350 47,3 853 8.723 6,3 47.829 Sebze (Diğer) 365 49,3 118.657 85,4 Toplam 740 100 138900 100 İlçede toplam 7334 da meyve alanının %1,4 ünde diğer elma üretimi, %33,5 inde kiraz üretimi, %65,1 inde ise farklı meyvelerin üretimi yapılmaktadır. İlçede yetiştirilen kirazın ve elmanın (diğer) verimi Karamandan düşüktür. İlçede zeytin, incir, nar gibi ılıman iklim isteyen ürünler de yetişebilmektedir. İlçe için elma ve kiraz öne çıkabilecek ürünler olup, üretici birliği yapısını güçlendirerek pazarlama problemlerini çözmek gerekmektedir. İşlenen Meyve-Bağ Arazisi Durum Tablosu Meyve-Bağ Arazisi Ekim Türü Başyayla Ekim Alanı Toplam Ağaç başına Ürün Ekim Alanı ortalama Miktarı Da % verim(kg) (Ton) Da % KARAMAN Ağaç başına ortalama verim(kg) Toplam Ürün Miktarı (Ton) Elma (Diğer) 102 1,4 44 273 25.372 7,8 77 181.694 Kiraz 2.456 33,5 15 919 15.127 4,7 34 11.994 Meyve(Diğer) 4776 65,1 324.081 100,0 Toplam 7334 100,0 324.081,00 100,0 3.1.2.Hayvansal Üretim Karaman ili Başyayla ilçesi toplam çayır-mera ve ormanlık arazisinin %61,29 unu çayır-mera arazisi, %38,71 ini de ormanlık arazi oluşturmaktadır. İlçenin çayır-mera arazisi Karaman ili çayır mera Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 6
arazisinin %2,57 sini, TR52 bölgesinin %0,71 ini ve Göller Havzası nın ise %5,92 sini oluşturmaktadır. Başyayla ilçesinin toplam ormanlık arazisi ise toplam karaman ilinin ormanlık arazisinin %2,93 ünü, TR52 bölgesinin %0,67 sini ve Göller Havzası nın ise %0,97 sini oluşturmaktadır. Çayır-Mera ve Orman Durumu Tablosu Başyayla Karaman Türkiye Başyayla/ 30. Göller Türkiye Karaman TR52 (Ha) (%) (Ha) (%) (Ha) (%) Havzası (İle Arazi (%) (%) düşen) (%) (%) Çayır-Mera 7.459,0 61,29 290.098,8 64,31 14.616.687,3 40,59 2,57 0,71 5,92 0,05 Orman 4.710,9 38,71 160.972,3 35,69 21.389.783,0 59,41 2,93 0,67 0,97 0,02 * Karaman Tarım İl Müdürlüğü (2010), TÜİK (2009) Başyayla ilçesinde önemli bir yem bitkisi ekim alanı mevcut değildir. İlçenin toplam 95 da lık alanında yem bitkisi ekilişi yapılmakta olup bunun 40 da Yonca, 55 da ise slajlık mısır vardır. Yem bitkileri ekilişin az olmasının başlıca nedenlerinden biri ilçede hayvancılık faaliyeti uğraşan işletme sayısının azlığıdır. Özellikle yayla ve vadi tabanlarındaki setlerde yem bitkisi üretimi için uygun yerler olmasına rağmen bu bölgedeki arazi sahiplerinin dışarıda oluşu üretimi engelleyen önemli faktörlerden biridir.. Yem Bitkileri Durum Tablosu Yem Bitkisi Arazisi Ekim Türü BAŞYAYLA KARAMAN BAŞYAYLA / Ekim Alanı Ekim Alanı Da % Da % KARAMAN (%) TR52 (%) Yonca (Yeşil Ot) 40 42,1 38.245 43,9 0,10 0,02 Mısır (Silajlık) 55 57,9 46.185 53,0 0,12 0,02 Fiğ (Dane) 0 0,0 2.700 3,1 0,00 0,00 Toplam 95 100,0 87.130 100,0 0,11 0,02 İlçede hayvancılık faaliyeti çok düşük seviyededir. İlçenin 2013 yılı itibari ile 1177 adet büyükbaş hayvan mevcudu olup hepsi kültür melezi sığırlardır. İlçede büyükbaş hayvan varlığını arttırmaya yönelik çalışmalar mevcut olup en son 2 hayvancılık proje uygulanarak büyükbaş hayvan sayısının artması sağlanmıştır. Karaman daki organize tarım uygulaması pilot olarak ilk burada yapılmıştır. Büyükbaş Hayvan Sayıları Durum Tablosu Hayvan Başyayla Hayvan Sayısı Karaman Hayvan Sayısı TR52 Hayvan Sayısı Cinsi 2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Sığır (Saf Kültür) 0 0 0 25.932 31.732 35.626 343179 430631 483673 Sığır (Kültür Melezi) 1.059 1.255 1.177 18.865 19.085 20.856 176448 212525 234956 Sığır (Yerli) 0 0 0 1.199 1.241 1.385 44660 55485 55410 Manda 0 0 0 34 69 54 132 302 365 TOPLAM 1059 1255 1177 46.030 52.127 57.921 564419 698943 774404 Başyayla ilçesi Karaman daki büyükbaş hayvan varlığı açısından bakıldığında Karaman ilindeki toplam Büyükbaş hayvanların %2,56 sını, TR52 bölgesindeki büyükbaş hayvan varlığının %021 ini oluşturduğu görülebilir. İlçedeki büyükbaş hayvan sayısında rakamsal bazda olduğu gibi yıllar itibari ile oransal bazda az da olsa artışlar mevcuttur. Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 7
Büyükbaş Hayvancılık Genel Durum Karşılaştırması Başyayla Büyükbaş Hayvan Sayısı / Karaman (%) TR52 (%) Hayvan Cinsi 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Sığır (Saf Kültür) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Sığır (Kültür Melezi) 5,61 6,58 0,50 0,60 0,59 0,50 Sığır (Yerli) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Manda 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 toplam 2,30 2,73 2,56 0,19 0,22 0,21 Büyükbaş hayvancılık gibi ilçe küçükbaş hayvancılıkta da önemli bir potansiyele sahip değildir. İlçede 2013 yılı itibari ile toplam 602 koyun ve 2077 adet kıl keçisi bulunmaktadır. İlçe bazında son 3 yıl içinde küçükbaş hayvan sayısında büyük dalgalanmalar mevcuttur. Özellikle 2011 yılında 824 olan koyun varlığı 2013 yılında 602 ye 2380 olan kıl keçisi varlığı ise 2077 adete düşmüştür. Küçükbaş Hayvan Sayıları Durum Tablosu Hayvan Başyayla Hayvan Sayısı Karaman Hayvan Sayısı TR52 Hayvan Sayısı Cinsi 2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Koyun (Yerli) 824 532 602 230.817 264.194 241.158 1.629.246 1.898.610 2.043.206 Koyun (Merinos) 0 0 0 97.760 108.694 130.901 237.846 281.856 336.188 Toplam Koyun 824 532 602 328.577 372.888 372.059 1867092 2180466 2379394 Kıl Keçisi 2.380 2.592 2.077 91.809 100.419 124.872 237.846 281.856 336.188 Tiftik Keçisi 0 0 0 8.938 11.728 13.111 12.299 15.298 15.527 Toplam Keçi 2380 2592 2.077 100.747 112.147 137.983 250145 297154 351715 İlçe yerli koyun varlığı bakımından 2013 yılı itibari ile Karaman ilinin %0,25 ine, kıl keçisi varlığı bakımından ise %1,66 sına, TR52 bölgesi içerisinde ise toplam yerli koyun varlığının %0,03 üne, kıl keçisi varlığının ise %0,62 sine sahiptir. Küçükbaş Hayvancılık Genel Durum Karşılaştırması Başyayla Büyükbaş Hayvan Sayısı / Karaman (%) TR52 (%) Hayvan Cinsi 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Koyun (Yerli) 0,36 0,20 0,25 0,05 0,03 0,03 Keçi(Kıl) 2,59 2,58 1,66 1,00 0,92 0,62 Keçi(Tiftik) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Koyun(Merinos) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Karaman ili Başyayla ilçesi kanatlı hayvan bakımından hem ile hem de bölge genelinde önemli bir potansiyele sahip değildir. İlçenin 2013 tavuk varlığı 1.077 adet olup %99,9 ü yumurtacı tavuklardan oluşmaktadır. Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 8
Kanatlı Hayvan Sayıları Hayvan Cinsi Başyayla Hayvan Sayısı Karaman Hayvan Sayısı 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Et Tavuğu 0 0 0 0 0 6.000 Yumurta Tavuğu 6.580 22.470 1.050 1.239.455 1.274.591 1.328.442 Hindi 0 0 15 3.630 4.013 3.650 Ördek 25 10 12 864 924 809 Toplam Tavuk 6.605 22480 1077 1.243.949 1.279.528 1.338.901 Karaman ili Başyayla ilçesi Karaman ilinin yumurtacı tavuk bakımından %0,10 una, TR52 bölgesi için ise %0,01 ine karşılık gelmektedir. Kanatlı Hayvan Sayıları Genel Durum Karşılaştırması Başyayla Kanatlı Hayvan Sayısı / Karaman (%) TR52 (%) Hayvan Cinsi 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Et Tavuğu 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Yumurta Tavuğu 0,5 1,8 0,1 0,1 0,2 0,0 Hindi 0,0 0,0 0,4 0,0 0,0 0,0 Ördek 2,9 1,1 1,5 0,3 0,1 0,1 Arıcılık Başyayla ilçesi için gelecekte yatırım yapılabilecek üretim dallarından biri olması açısından önem taşımaktadır. 2013 yılı itibari ile ilçedeki toplam yeni usul kovan sayısı 1.220 iken toplam bal üretimi 6,1 ton civarında gerçekleşmiştir. Toplam arıcılıkla uğraşan işletme sayısı ise 53 tür. Arıcılık Durum Tablosu Hayvan Cinsi Başyayla Karaman TR52 2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Arıcılık yapan köy sayısı(adet) 4 4-84 92-425 403 - Arıcılık yapan işletme sayısı(adet) - - 53 - - 467 - - 1.484 Yeni kovan sayısı 1.304 1.260 1.220 45.505 43.801 45.732 123.154 119.096 119.710 Eski kovan sayısı 10 8 15 740 643 539 3.556 3.271 2.991 Toplam kovan 1.314 1.268 1.235 46.245 44.444 46.271 126.710 122.367 122.701 Bal üretimi (ton) 15,648 15,12 6,1 820,388 656,521 558,661 1.937,23 1.567,58 1.487,24 Balmumu üretimi (ton) 1,304 1,26 0,63 57,062 49,132 35,417 119,049 113,074 98,416 Karaman ili Başyayla ilçesi 2013 yılı itibari ile toplam yeni usul arı kovanı bakımından Karaman ilinin %2,67 sine sahip iken bal üretiminin %1,09 una ve arıcılık yapan işletme sayısı bakımından ise %11,35 ine sahiptir. Bu oranlar sırasıyla TR52 bölgesi için %1,096, %0,41 ve %3,57 olarak gerçekleşmiştir. Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 9
Arıcılık Genel Durum Karşılaştırması Başyayla Kovan Sayısı / Karaman (%) TR52 (%) Hayvan Cinsi 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Arıcılık yapan köy sayısı(adet) 4,76 4,35 0,00 0,94 0,99 0,00 Arıcılık yapan işletme sayısı(adet) 0,00 0,00 11,35 0,00 0,00 3,57 Yeni kovan sayısı 2,87 2,88 2,67 1,06 1,06 1,02 Eski kovan sayısı 1,35 1,24 2,78 0,28 0,24 0,50 Toplam kovan 2,84 2,85 2,67 1,04 1,04 1,01 Bal üretimi (ton) 1,91 2,30 1,09 0,81 0,96 0,41 Balmumu üretimi (ton) 2,29 2,56 1,78 1,10 1,11 0,64 Başyayla Süt üretimi ise 2013 yılı itibari ile 1.357,43tondur. Toplam süt üretiminin 1.232,14tonu büyükbaş hayvandan15,166tonu koyundan ve 110,124tonu keçiden sağlanmaktadır. Hayvancılık Süt Üretim Miktarları Durum Tablosu Karaman Süt Üretim Başyayla Süt Üretim Miktarı Hayvan Cinsi Miktarı (Ton) TR52 Süt Üretim Miktarı 2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Süt (Büyükbaş)/Ton 1.080,17 1.325,66 1.232,14 54.879 61.164 67.714 707029,25 834133,55 939484,36 Süt (Koyun)/Ton 27,424 18,704 15,166 11265 13266 14455 78348,67 90877,29 96648,6 Süt (Keçi)/Ton 172,368 143,64 110,124 4972 5106 6495 11282,44 12715,33 15061,11 Toplam Süt (Ton) 1.279,96 1.488,00 1.357,43 71.116 79.536 88.664 796660,36 937726,17 1051194,1 Başyayla ilçesi toplam süt üretimi Karaman ilinin % 1,53 ünü oluşturmaktadır. Süt üretiminin %1,87 lık kısmı büyükbaştan, %0,1 lik kısmı koyundan ve % 1,7 lik kısmı keçiden sağlanmaktadır. Hayvancılık - Süt Üretim Miktarları Durumu Karşılaştırması Başyayla Süt Üretim Miktarı/ Hayvan Cinsi Karaman (%) TR52 (%) 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Süt (Büyükbaş) 1,97 2,17 1,82 0,15 0,16 0,13 Süt (Koyun) 0,24 0,14 0,10 0,04 0,02 0,02 Süt (Keçi) 3,47 2,81 1,70 1,53 1,13 0,73 Toplam Süt 1,80 1,87 1,53 0,16 0,16 0,13 Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 10
3.2. SANAYİ 3.2.1. MADENCİLİK Başyayla ilçesinde ekonomik değeri olan bilinen bir maden rezervi olmadığı gibi herhangi bir maden işletmesi de bulunmamaktadır. 3.2.2. İMALAT SANAYİ 3.2.2.1.Tarıma Dayalı İmalat Sanayi İlçede girdisini direk olarak ilçeden alan ya da ilçe dışından alan herhangi bir tarımsal sanayi tesisi bulunmamaktadır. 3.2.2.2.Tarıma Bağlı İmalat Sanayi Başyayla ilçesinde tarıma girdi sağlayan tarıma bağlı sanayii kollarından herhangi birine yönelik üretim faaliyeti bulunmamaktadır. 3.2.2.3.Diğer İmalat Sanayi Başyayla ilçesinde tarıma dayalı sanayi ve tarıma bağlı sanayi olmadığı gibi diğer sanayi kollarına ilişkin olarak ta herhangi bir imalat bulunmamaktadır. Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 11
3.3.HİZMETLER 3.3.1.EĞİTİM 2013 itibariyle Başyayla ilçesi temel eğitim açısından %96,32 lik bir okur-yazar oranına sahiptir. Nüfusun %59,74 lük gibi büyük çoğunluğu ilkokul ve ilköğretim mezunudur. Başyayla ilçesinde ilköğretimden sonra okullaşma oranında hızlı bir düşüş gözlemlenmektedir. İlçe Okur Yazar Durumu Başyayla Karaman TR52 Türkiye Kişi Sayıları Kişi % Kişi % Kişi % Kişi % Okuma Yazma Bilmeyen 137 3,68 6147 2,9 59275 2,9 2654643 3,9 Okuma Yazma Bilen Fakat Bir Okul Bitirmeyen 635 17,05 39891 18,5 416169 20,0 14053831 20,4 İlkokul Mezunu 1362 36,57 60116 27,9 582471 28,0 14994232 21,8 İlköğretim Mezunu 863 23,17 49345 22,9 428644 20,6 13018720 18,9 Ortaokul veya Dengi Okul Mezunu 97 2,60 6687 3,1 70681 3,4 2828299 4,1 Lise veya Dengi Okul Mezunu 376 10,10 31329 14,6 301879 14,5 12085335 17,6 Yüksek Okul veya Fakülte Mezunu 184 4,94 17709 8,2 172256 8,3 6706780 9,8 Yüksek Lisans Mezunu 9 0,24 932 0,4 12969 0,6 532757 0,8 Doktora Mezunu 3 0,08 225 0,1 4565 0,2 154180 0,2 *TÜİK 2013 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları Başyayla ilçesi coğrafi olarak zor bir bölgedir. İlçede arazi yapısı dağlık olup küçük araziler mevcuttur. İlçenin küçük çaplı tarım ve hayvancılıktan başka önemli bir ekonomik alt yapısı da bulunmamaktadır. İlçede istihdam alanlarının darlığı ve emek yoğun çalışma şartlarından dolayı genç nüfus ilköğretim sonrası eğitime büyük ölçüde son vermektedir. Nüfusun yalnızca % 10,10 u ortaöğretime devam etmektedir. İlçede yüksek öğrenime devam etme oranı ise %5 ler civarındadır. Başyayla İlçesi Eğitim Genel Durumu Kurum Öğrenci Derslik Öğretmen Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Kurumlar Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı İlköğretim 9 558 31 30 18,6 Ortaöğretim 1 143 8 9 15,9 * İlçe MEB 2014 Yılı Eğitim Verileri İlçede ilköğretimde 9 ortaöğretimde 1 okulla eğitim faaliyetlerine devam edilmektedir. 2014 yılı itibariyle ilçede ilköğretimde 558 Ortaöğretimde 143 öğrenci bulunmaktadır. İlçe, öğretmen başına düşen öğrenci sayısı açısından ilköğretimde 18,6 ve orta öğretimde 15,9 oranı mevcuttur. Başyayla ilçesi Öğrenci Sayısı Karşılaştırma Tablosu İlköğretim Ortaöğretim Kurumlar İlçe Öğrenci Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Öğrenci Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı 558 18,6 143 15,9 Karaman 33.924 16,2 16.861 18,2 TR52 382.904 18,5 150.037 18,8 Türkiye 12.238.829 19,8 4.995.623 19,5 * İl - İlçe MEB 2014 Yılı Eğitim Verileri İlçede ortaöğretimde öğretmen başına düşen öğrenci sayısı il, bölge ve ülke ortalamasının altındadır. ilköğretimde ise bölge ve il ortalamasının üstünde, ülke ortalamasının altındadır. Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 12
Başyayla ilçesinde Halk Eğitim Merkezi aracılığıyla aşağıdaki konularda çeşitli kurslar düzenlenmektedir. Mesleki-Teknik Kurslar; Bilgisayar Kursu,, Makine Nakısı, Et ve Et Ürünleri İşletmeciliği, İş Makineleri Kullanım Kursu, El Sanatları, Giyim, Mefruşat, Avcılık Eğitimi, Kurban Kesim Elemanı Yetiştirme, Açık Öğretimkursları Sosyal - Kültürel Kurslar; Okuma - Yazma Kursları, Anne - Çocuk Eğitimi Kursları, İngilizce Kursları, Almanca Kursu, vb. alanlarda düzenlenmektedir. Bu kurslar ilçe halkının gelişimine katkı sağlamakla birlikte bölgenin rekabet özelliklerine öne çıkan sektörlerin ihtiyaç duyduğu insan kaynağını teminine göre planlanması yerinde olur. 3.3.2.TURİZM Başyayla tarihi konum itibariyle M.Ö. 2000 yıllarına dayanan tarihi bir geçmişe sahiptir. İlçede arkeolojik sit alanları bulunmaktadır. Başyayla Turizm Envanteri Tablosu Varlık Adı Varlık Türü Varlık Yeri Sit Alanları Hisarönü Örenyeri (I. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Arkeolojik Sit Başyayla Kisse Örenyeri (I. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Arkeolojik Sit Başyayla Tarihi Yapılar Kirazlıyayla Mahallesi Camii Cami Başyayla Kutup Türbesi Türbe Başyayla Bulancak Deresi Köprüsü Köprü Başyayla Kutup Çeşmesi Çeşme Başyayla Kirazlıyayla Mahallesi Camii Cami Başyayla Tabiat Alanları Başyayla Yaylası Yayla Başyayla Düğünözü Yaylası Yayla Başyayla Karamıklı Yaylası Yayla Başyayla İnceöz Yaylası Yayla Başyayla Güllüpınar Yaylası Yayla Başyayla Kışlaçayırı Yaylası Yayla Başyayla Tozmugar Yaylası Yayla Başyayla Dibekli Yaylası Yayla Başyayla Kuşu Yaylası Yayla Başyayla Suluboğaz Yaylası Yayla Başyayla Çimen Yaylası Yayla Başyayla Hisarönü Mesire Yeri Mesire Başyayla Söğütçük Mesire Yeri Mesire Başyayla Keben Mesire yeri Mesire Başyayla Tozansu Mesire Yeri Mesire Başyayla Tarihi Şahsiyetler Kutup Ahmet Efendi Yöresel Değerler Kiraz Festivali Fetival Başyayla * Türkiye Bilimler Akademisi Veri Tabanı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Veri Tabanı, Türk Tarih Kurumu Veri Tabanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Veri Tabanı, Sit Alanları Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 13
Hisarönü Örenyeri ( I. Derece Arkeolojik Sit Alanı) M.Ö.2000 li yıllarda yerleşim yeri olarak kurulduğu tahmin edilmektedir. Roma ve Bizans dönemine ait kaya mezarları ve aslan kabartmaları bulunmaktadır. Kisse Örenyeri ( I. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Yüzey bulgularından Kisse Ören Yerinin Bizans devrine ait olduğu anlaşılmaktadır. Tarihi Yapılar Kirazlıyayla Mahallesi Camii Bu camii 1987 yılında yapılmıştır. Ahşap kapısı tarihi bir eserdir. Kutup Türbesi Kutup Ahmet Efendinin mezarı bulunmaktadır. Kutup Çeşmesi Yıkılmış durumdadır. Tabiat Alanları Tozmugar Yaylası Yayladaki mağarada sarkıt ve dikitler mevcuttur. Tarihi Şahsiyetler Kutup Ahmet Efendi Kutup Ahmet Efendi iyi bir din eğitim almış devrin sayılı din bilginlerinden ve tarikat büyüklerindendir. Yöresel Değerler Kiraz Festivali Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 14
3.3.3.TİCARET Başyayla ilçesinde; Karaman Ticaret ve Sanayi Odası na kayıtlı olarak faaliyet gösteren 4 üye bulunmaktadır. Bu üyelerin tamamı aktif olarak faaliyetlerini sürdürmektedirler. Başyayla Ticaret Durum Tablosu NACE KODU NACE FAALİYETİ BAŞYAYLA A TARIM, ORMANCILIK VE BALIKÇILIK 1 01 Bitkisel ve hayvansal üretim ile avcılık ve ilgili hizmet faaliyetleri 1 G TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET; MOTORLU KARA TAŞITLARININ VE MOTOSİKLETLERİN ONARIMI 1 46 Toptan ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç) 1 H ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA 1 49 Kara taşımacılığı ve boru hattı taşımacılığı 1 P EĞİTİM 1 85 Eğitim 1 TOPLAM 4 Kaynak: Karaman Ticaret ve Sanayi Odası 2011 Başyayla ilçesinde esnaf ve sanatkârlar odası bulunmamakta olup, ilçede faaliyet gösteren esnaf ve sanatkârlar yakın ilçeler ile il merkezindeki odalara kayıtlı olarak faaliyet göstermektedirler. 3.4 Diğer İlçenin ulaştırma altyapısı tamamen karayoluna dayanmaktadır. Ermenek-Mut karayolu ile ilçe Mut üzerinden Karaman ve Mersin e bağlanan karayoluna kavuşmaktadır. Mersin ili Mut ilçesine 116 km uzaklıkta olan ilçenin Karaman şehir merkezine uzaklığı 149 km'dir. Ayrıca Taşkent-Hadim-Güneysınır üzerinden olmak üzere de Karaman a ulaşım sağlanmaktadır. En yakın havalimanına uzaklığı ise 185 km dir. İlçeye bağlı (4) adet köy bulunmaktadır. İlçe Merkezinde ve bütün köylerde kapalı şebeke içme suyu mevcuttur. İlçede kanalizasyon sistemi henüz tamamlanmamış olup, sadece Kışla ve Büyükkarapınar köylerinde kanalizasyon vardır. İlçe Merkezinde Toplum Sağlığı Merkezi ve Aile Sağlığı Merkezi bulunmaktadır. Toplum Sağlığı Merkezinde (2) Doktor, (7) yardımcı sağlık personeli, (2) Hizmetli ve (1) Ambulans Şoförü görev yapmaktadır. Aile Sağlığı Merkezinde ise (1) Aile Hekimi ve (1) Aile Sağlığı personeli hizmet vermektedir. Köy Sağlık Evlerinde 1 Köy ebesi bulunmaktadır. Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 15
GÜÇLÜ YANLAR ZAYIF YANLAR FIRSATLAR TEHDİTLER 1.DOĞAL YAPI Karasal iklim bölgesinde yer almasına rağmen Akdeniz iklim özelliklerinin yaşanması Çeşitli bitki florasına sahip olması Su kaynaklarının yetersiz olması Küresel ısınmaya bağlı olarak su kaynaklarının azalması 2.DEMOGRAFİK YAPI Nüfusun azalması ve göç vermesi Genç nüfusun azalması Kırsal alanda kullanılabilecek iş gücü olması 3.EKONOMİK YAPI 3.1.TARIM İlçede meyveciliğin yapılıyor olması Organik tarıma uygun yerlerin olması Sulama göleti için uygun coğrafi konumun ve su toplama havzasının olması Tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği için uygun yerlerin olması Seracılık faaliyetlerinin yapılabilmesi Çiftçilerin %95 inin okur-yazar olması Meraların olması Genç ve nitelikli işgücünün kırsal alanlardan göç etmesi Ağaçların yaşlanması ve ürünlerin değer fiyattan satılamaması Tarımsal alt yapının yetersiz olması Modern-basınçlı sulama sistemlerinin olmaması Tarımsal ürün çeşitliliğinin olmaması ve soğuk hava deposunun yetersiz olması İlçenin ekonomik yapısına bağlı olarak üretim kollarında iştigal eden kişilerin üretim yaptıkları konular üzerinde yeterli eğitim almamış olmaları Organik ve sürdürülebilir tarım potansiyelinin zenginliği ve yaylaların organik tarım için çok uygun olması Arazilerin damlama sulama sistemi için uygun olması Küçükbaş hayvancılığın uygun olması ve büyükbaş hayvancılığın özendirilmesi Tarım arazilerinin çok parçalı, dağınık ve meyilli olması, toprak erozyonuna açık olması Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 16
GÜÇLÜ YANLAR ZAYIF YANLAR FIRSATLAR TEHDİTLER Çaşitli floranın katkısıyla arıcılığın gelişme Arıcılık için çeşitli bitki florasına sahip potansiyeli ve yüksek kalitede bal üretimi olması imkanı Meyve Üreticileri Birliğinin ve Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin olması 3.2.SANAYİ 3.3.HİZMETLER Dağcılık ve doğa turizmine uygun alanların bulunması Güneş enerjisi açısından en iyi güneş alan yerlerden birisi olması Üreticilerin örgütlenmeye yeterince katılımcı olmaması Bölgede herhangi bir sanayi tesisinin bulunmaması Tarımsal işletme kapasitelerinin küçük olması ve sanayi yatırımlarını destekleyememeleri Bağlantı yollarına uzak olması ve ulaşım problemi İlçede hastanenin olmaması İlçede sosyal alanların olmaması ve insanların burada ikamet etmek istememesi Konut sıkıntısı ve konaklama yerlerinin yetersizliği Markalaşmanın olmayışı ve pazarlama sorunlarının olması İlçenin altyapı sorunlarının bulunması Birlik ve Kooperatiflerin dolayısıyla çiftçilerin organize olabilmesi İlçenin ihracat merkezlerine yakın olması Yayla turizmi açısından potaniyelin olması Güneş enerjisi yatırımları için yüksek potansiyel taşıması Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 17
TR52 Bölgesi 2023 Vizyon Stratejileri - Başyayla İlçe Faaliyetlerine İlişkin Sonuç ve Öneriler 1. İlçenin gelir kaynağı tarımdır. Bu nedenle ilçede tarım alanlarının en üst düzeyde kullanılmasına yönelik, arazi toplulaştırması, toprak analizi, sulanabilir alanların arttırılması, nisbi karlılığı yüksek ürünlerin yetiştirilmesinin sağlanması, iyi tarım uygulamaları ile basınçlı sulama sistemlerinin yaygınlaştırılması, tarımda örgütlü hareket edilmesi, kullanılmayan tarım alanlarının ekilmeye başlanması ve yaylaların tarım potansiyelinin arttırılmasına yönelik faaliyetler desteklenmelidir. 2. Meyvecilik bölgede önemli bir gelir kaynağıdır. Geçiş döneminde yetişen kiraz ve elma üretiminde verimin arttırılması ve ürünlerin pazarlanmasına yönelik projeler desteklenmelidir. 3. Bölge büyükbaş hayvancılık için çok uygun olmasa da destekleyici gelir elde etme noktasında desteklenmelidir. Kaba yem üretimi arttırılması sağlanmalıdır. 4. Başyayla tarihi ve doğal güzellikleri ile Hadim, Taşkent, Sarıveliler ve Ermenek ile beraber entegre bir eko-turizm bölgesi özelliği taşımaktadır. Özellikle Alanya üzerinden sahil turizmi ile entegre edilmesine yönelik projeler desteklenmelidir. Başyayla İlçe Raporu, 2014 Sayfa 18