ARJANTİN ÜLKE RAPORU BAŞLICA SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER -2004

ARJANTİN ÜLKE RAPORU BAŞLICA SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER -2004 Resmi Adı Nüfus (milyon) Okuma Yazma Oranı Dil Din Yönetim Biçimi Yönetim Sistemi Yüzölçümü Komşu Ülkelerle Sınırlar Arjantin Cumhuriyeti 38,7(b) %96,2 (10 yaş üstü) İspanyolca (resmi), İngilizce, İtalyanca, Almanca, Fransızca Katolik (%90), Protestan (%2), Yahudi (%2), Diğer (%6) Federal Cumhuriyet (23 Federal Eyalet) Parlamenter Demokrasi/ Başkanlık Sistemi 2 737 000 km2 (Kıta), 3 761 274 (Kıta ve adalar ile Antartika daki bölge) Bolivya 832 km, Brezilya 1 224 km, Şili 5150 km, Paraguay 1880 km, Uruguay 579 km. Başkent Başlıca Şehirleri ve nüfusu (milyon) İklim Buenos Aires Buenos Aires (16,6), Cordoba (3,0), Santa Fe (3,1), Mendoza (1,6), Tucuman (1,3) Subtropik iklimden subantartik iklime doğru çeşitlilik gösteren bir iklim mevcuttur. Genelde ılıman iklim hakimdir. Güney doğusunda kurak, güney batısında ise subantartik iklim hüküm sürmektedir. Başkan Buenos Aires de en sıcak ay Ocak (17-29 C), en soğuk ay Haziran (5-14 C), en yağışsız ay Temmuz (56 mm), en çok yağış alan ay ise Mart ayıdır (109mm). GSYİH (milyar $) b 145,1 Kişi başına milli gelir (2003) 3 389 Enflasyon (%)b 4,4 GSYİH Büyüme Hızı (%)b 7,8 İhracat (milyar $) b 34,1 İthalat (milyar $) b 20,9 Cari İşlemler Dengesi b 4,7 Döviz Kuru (ortalama, Ps:ABD $) b 2,93 b: EIU Tahmini Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Argentina, Country Profile, 2004 EIU- Economist Intelligence Unit, Argentina, Country Report, Aralık 2004 2

GENEL EKONOMİK DURUM Genel Ekonomik Durum 2000 a 2001a 2002 a 2003a 2004 b GSYİH (Milyar $) 284,3 268,8 102,0 129,6 145,1 GSYİH reel büyüme hızı (%) -0,8-4,4-10,9 8,8 7,8 Ortalama tüketici fiyat enflasyonu (%) -0,9-1,1 25,9 13,4 4,4 Nüfus (Milyon) 37,0 37,4 b 37,8 b 38,2 b 38,7 Mal İhracatı (Fob, milyon $) 26,3 26,5 25,7 29,6 34,1 Mal İthalatı (Fob, milyon $) 23,9 19,2 8,5 13,1 20,9 Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) -9,0-3,9 9,1 7,8 4,7 Döviz rezervleri (Altın hariç, milyon $) 25,1 14,6 10,5 14,2 17,6 Toplam Dış Borç (Milyar $) 145,9 136,7 132,3 142,5 b 158,2 Borç-servis oranı (%) 70,8 66,0 18,2 49,5 b 36,8 Döviz Kuru (ortalama) Peso:ABD$ 0,999 0,999 3,063 2,901 2,926 a: Gerçekleşen, b: E.I.U Tahmini Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Argentina, Country Report, Aralık 2004 Zengin toprakları ve iyi eğitilmiş nüfusu ile Arjantin, yaşadığı krizlere rağmen, Latin Amerika ülkeleri arasında önemli bir yere sahiptir. İhracata yönelik tarımın özellikle çiftçilik ve balıkçılığın gelişkin olduğu Arjantin, doğalgaz, petrol, maden ve metal açısından zengin bir doğal kaynak altyapısına sahiptir. İnsan kaynakları açısından da yetişmiş işgücüne sahip, okuma-yazma oranı yüksek bir ülkedir. Arjantin son yirmi yılda, ikincisi 2003 yılında olmak üzere dış borç ödemelerini yapamayacağını ilan ederek default a gitmiştir. IMF heyeti ile yaptıkları görüşmeler sonucunda, üç yıllık stand-by anlaşması imzalanmıştır. Arjantin in dış borçlarının 2006 tarihine kadar olan ödemeleri daha ileri tarihlere ertelenmiş ve bu şekilde 13 milyar $ lık kredi alınmıştır. 2004 yılı itibarıyla toplam dış borç 158,2 milyar $ tutarındadır. Özelleştirme kapsamında gerçekleştirdiği satışlarla devletin ekonomideki rolünü azaltan ve dışa açık bir ekonomiyi benimseyen Arjantin, Latin Amerika Entegrasyon Birliği-ALADI, Güney Amerika Ortak Pazarı-MERCOSUR üyesi olup Dünya Ticaret Örgütü-DTÖ nün kurucu üyelerindendir. Ayrıca Latin Amerika daki birinci, dünyada sekizinci NATO müttefiki olan ülkedir. Bölge ülkelerinin 1990 lı yılların ilk sekiz yılında gerçekleştirdiği kesintisiz büyümeden payını alan Arjantin, komşusu ve en önemli ticari partnerlerinden biri olan Brezilya da yaşanan devalüasyon sonrası ekonomik açıdan daha da olumsuz koşullarla karşı karşıya kalmıştır. Ekonomik Performans İç piyasa hacmi açısından bakıldığında; 38,7 milyon nüfusu olan Arjantin, 1990 lı yıllarda yaklaşık 7 500 ABD $ lık kişi başına milli gelire sahip iken ekonomik kriz sonrasında bu rakam 3 500 ABD $ civarına düşmüştür. Bu düşüşe ve gelir dağılımındaki uçurumlara rağmen, Latin Amerika ülkelerindeki kişi başına gelirin en yüksek olduğu ülkeler arasında yer almaktadır. Ayrıca MERCOSUR ülkelerini hedefleyen iş adamları için önemli bir giriş kapısıdır. 3

GSYİH- Sektörel Dağılım -2003 SEKTÖRLER PAY % Tarım ve Orman ve 11,0 Balıkçılık Madencilik 5,8 İmalat Sanayi 24,0 İnşaat 3,3 Elektrik ve Su 1,7 Ticaret 54,1 Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Argentina, Country Report, Aralık 2004 GSYİH nın Bileşenleri -2003 % Tüketim 63,2 Yatırım 15,1 İhracat (mal ve hizmetler) 25,0 İthalat (mal ve hizmetler) -14,2 Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Argentina, Country Report, Aralık 2004 Yaşam Standardı Arjantin yıllar boyunca çok geniş bir orta sınıfa sahip olmuştur. Ancak, uzun süren yüksek enflasyon süreci ve kronik hale gelen bütçe açıkları nedeni ile emeklilerin ve orta sınıfın yaşam düzeyi oldukça düşmüştür. Ülkede orta sınıf ve üzerindeki ailelerin eskiden beri var olan hizmetçi kullanma geleneği değişmeye başlamıştır. Yoksulluk sınırına yakın yaşayan nüfusun ve işsizliğin artışı söz konusudur. Yönetim kademelerindeki kişiler oldukça rahat bir yaşam sürdürmekte olup büyük şehirlerin tüm ticari ve kültürel olanaklarından yararlanabilmektedirler. Metropolitan bölgelerde, ev sahibi olmak oldukça yaygındır ama işçi kesimi için kronik bir ev sıkıntısı vardır. Sektörel Durum Tarım ve Hayvancılık 1999-2003 yılları arasında GSYİH içinde % 7,3 lük paya sahip olan tarım ve hayvancılık sektörü 897 500 kişi istihdam etmekte olup Arjantin ekonomisi açısından anahtar role sahiptir. Tarım ve tarımsal sanayi ürünleri toplam üretim içinde yarıya yakın yer kaplamakta ve toplam ihracatın yaklaşık %56 sını oluşturmaktadır. Hububat ve yağlı tohumlar da toplam tarımsal üretimin yarısını oluşturmaktadır. Buğday ve mısır ve soya fasulyesinde dünya sıralamasında önlerde yer alan Arjantin in; pamuk, şeker kamışı, keten tohumu, tütün, çay, üzüm, turunçgiller, elma, armut üretimi de fazladır. 2003/04 sezonunda soya fasulyesi üretiminde rekor artış yaşayan Arjantin, soya fasulyesi üretimini 32 milyon tona çıkarmayı başarmıştır. Genetik olarak modifiye edilmiş soya fasulyesi toplam üretimin yarısını oluşturmakta ve 5 milyon $lık ihracat geliri sağlanmaktadır. 4

Gübre ve tarımsal kimyasalların kullanımı, makinalaşma ve yeni üretim tekniklerinin kullanılması bu alanda önemli bir üretim artışına yol açmıştır. Fiyatlar ise bu artış nedeniyle göreceli olarak düşmüştür. Sığır ve koyun besiciliğinde dünyanın en büyükleri arasında yer alan Arjantin; uluslararası fiyatların düşmesi, tüketici tercihlerinin çeşitli hastalıklar nedeniyle değişmesinden dolayı bu alanda durgunluk yaşamaktadır. Ancak yine de orta ve uzun vadede sektör açısından olumlu beklentiler söz konusudur. Arjantin; Avustralya ve Yeni Zelanda dan sonra dünyadaki üçüncü önemli yün ihracatçısıdır. DTÖ kuralları açısından gümrük oranları ve sübvansiyonların kaldırılması tarım ve hayvancılık sektörü açısından zorlayıcı bir unsur oluşturmakta olup bir diğer tehdit unsuru ise Brezilyalı üreticilerdir. Süt ürünleri sektörü Arjantin ekonomisindeki en dinamik sektörlerdendir. Peynir mayası ve kesilmiş sütün suyundan başka yeni ürünler de potansiyel arz etmektedirler. Krem peynir, dondurma, dondurulmuş yoğurt gibi ürünler yüksek gelir düzeyine sahip kesimler tarafından talep edilmektedirler. Balıkçılık da geleneksel tarımsal faaliyetlerden biri olup balıkların büyük kısmı işlenmeden ihraç edilmektedir. Halkın ete yoğun talebi olmasına rağmen balık ve deniz ürünlerine karşı tüketici talebi olmadığı için zengin olanaklar sunan kıyı balıkçılığı dış talebe yönelmiştir. Ormancılık alanında ise olumlu iklim koşulları ve teşvik rejimi nedeniyle canlanma görülmekte olup özellikle Monte bölgesindeki ormanlar Arjantin in başta kağıt olmak üzere orman ürünleri ihtiyacını karşılamaktadır. Madencilik Doğal gaz ve petrol Arjantin in önemli gelir kaynaklarındandır. Doğal gaz ve petrol hariç diğer madenlerin (demir cevheri, kömür, kurşun, boraks, uranyum, lityum, altın ve gümüş) çıkarılması konusunda benzer coğrafi özelliklere sahip ve daha ileri madencilik faaliyetlerinde bulunan komşu ülkeler nedeniyle geride kalan Arjantin 90 lı yıllardan itibaren yabancı sermayenin bu alandaki yoğun girişimleri sonucu olumlu ilerlemeler kaydetmiştir. Andes dağlarındaki zengin rezervler, Catamarca ve San Juan daki altın ve bakır, Mendoza daki uranyum, Jujuy daki çinko yatakları yabancı yatırımcılar açısından cazip hale gelmiştir. Sanayi 1970 li yıllara kadar imalat sanayiinde aşırı korumacı politikalar izleyen Arjantin, 1990 lı yıllarda daha rekabetçi, yeniliği ve etkinliği hızlandıracak politikalar izlemeye başlamıştır. Konvertibilite Yasası ve yapısal reform ile birlikte imalat sanayiinde köklü değişim yaşanmıştır. Özelleştirme kamu kesiminin rolünü azaltmış, büyük firmalar sektöre hakim olurken küçük ve orta ölçekli işletmelerin üretimdeki payları azalmıştır. Özelleştirmede izlenen politikalar sonucu sanayi kesiminde modernizasyon yaşanmış ve gıda ve içecek, motorlu taşıtlar, kimyasallar ve petro-kimya alanında önemli bir yabancı sermaye akımı yaşanmıştır. Bunun sonucu olarak, söz konusu sektörlerin toplam üretim içindeki payları da artmıştır. 2003 yılında imalat sanayiinin GSYİH içindeki payı %22,3 e yükselmiştir. Yabancı sermayeye yönelik özel teşvik sistemi ve Brezilya ile yapılan ikili anlaşma neticesinde otomotiv sektöründe büyük ilerleme sağlanmıştır. Ticaretin liberalize edildiği 1980 li yılların sonlarından beri, otomotiv sanayii halen miktar kısıtlamalarına tabii olan tek sektördür. Söz konusu sektör yabancı rekabete karşı ithalat yasaklarıyla korunmasına 5

rağmen, Nisan 1980 de motor sanayii ile imzalanan anlaşma ile birlikte yavaş yavaş yabancı rekabete açılmaya başlamıştır. Arjantin otomotiv pazarı son yıllarda hızla büyümüştür. 1990 yılında 99.676 birim olan üretim 1994 yılında 467.000 birime çıkmıştır. Fakat son yıllarda bu büyüme aynı hızda sürdürülememiş ve sektörde korumanın azalması nedeniyle yeniden yapılanma gereği ortaya çıkmıştır. Fiat ve Peugeots üreten Sevel S.A. Arjantin pazarının en büyük şirketidir. Bunu Renault ve Autolatina üreten Ciadea izlemektedir. Ford, Arjantin deki fabrikasının yenileştirilmesi için büyük bir yatırım yapmıştır. Ancak 2000 lerde yaşanan krizler sonrasında, ekonomik istikrarsızlık pek çok yabancı firmanın Arjantin i terketmesine yol açmıştır. Sektör krizde de olsa Volkswagen ve Toyota gibi firmalar ülkedeki yatırımlarına devam etmişlerdir. Müteahhitlik Hizmetleri 1991 yılından bu yana yavaş ama istikrarlı bir gelişme gösteren inşaat ve yapı sektörü 2000 yılında ciddi düşüşler yaşamıştır. İnşaat yapımı, standartları ve mühendislik kriterleri Almanya, İtalya ve İspanya başta olmak üzere Avrupa tarafından etkilenmektedir. Yapı malzemelerinin maliyetleri sanayileşmiş ülkelerdeki mevcut maliyetlere oranla daha yüksektir. Ancak, doğramacılık, kaplama, ahşap ve metalik yapılar, mutfak ve sağlığa ilişkin teçhizat, kimyasallar, yapıştırıcılar ve hırdavat denizaşırı firmalarla rekabet edilmesi dolayısıyla daha ucuzdur. İthalat, toplam talebin sadece %15 ini karşılamaktadır. Altyapıya ve kentleşmeye yönelik projeler nedeniyle gelecek on yılda önemli gelişmeleri içinde barındırmaktadır. 2001 yılında devreye giren 2 milyar $ lık konut programı ve 20 milyar $ tutarındaki ulusal altyapı planı yaşanan durgunluk nedeniyle sekteye uğramıştır. 2002 yılının ikinci çeyreğinde tekrar canlanmaya başlayan sektör, 2003 yılında %34 oranında büyümüştür. Kamu yatırımlarında artış nedeniyle bu iyileşmenin süreceği beklenmektedir. Bankacılık 1990 lı yıllarda gerçekleştirilen reformlar sonucu Arjantin, Latin Amerika nın en iyi bankacılık denetim ve düzenlemelerine sahiptir. Merkez Bankasının etkin role sahip olduğu Arjantin de yabancı bankalar da faaliyet göstermektedir. Ancak 2001 yılı sonunda yaşanan kriz bu sektörde de ciddi sorunlara yol açmıştır. Bankaların alacaklarının önemli bir kısmı 1 $a 1,4 Peso şeklinde Pesifize (Pezolaştırma) edilmiştir. Turizm Doğal güzellikleri, çeşitli aktiviteleri (golf alanları), kozmopolit şehirleri ile turistler açısından cazip olan Arjantin, turizm gelirlerini artırma gayreti içerisindedir. Devalüasyonun katkıda bulunduğu alanlardan birisi de turizmdir. 2003 yılında 3 milyona yakın turist Arjantin i ziyaret etmiş ve yaklaşık 2,1 milyar $ gelir sağlanmıştır. Yabancı Sermaye Doğrudan yabancı sermaye yatırımları Arjantin ekonomisinin büyümesi açısından çok önemli bir unsurdur. Arjantin deki yabancı yatırımların yaklaşık %40 ı ABD tarafından gerçekleştirilmekte olup İspanya, Hollanda, Fransa, Almanya ön sıralarda yer almaktadır. Yerli ve yabancı iş adamları eşit hak ve olanaklara sahiptir. Bu açıdan Arjantin, Güney 6

Amerika da en uygun yabancı yatırım imkanlarını sağlayan ülkelerden birisidir. Yabancı yatırımcılar, yerli firmalarla aynı vergi yükümlülüklerine tabidir. Vergilerin büyük bir çoğunluğunu tüketim, ithalat, gelir, ücretler ve menkul değerler oluşturmaktadır. Yabancı yatırımlar; serbest döviz kuru, ücret ve fiyat kontrolleri olmaksızın gerçekleşen sermaye hareketleri gibi uygulamalarla teşvik edilmektedir. 8 Eylül 1993 tarihinde çıkarılan 1853 sayılı kararname, Arjantin de yabancı yatırımları düzenlemektedir. Yabancı yatırımcılar, Arjantin de herhangi bir kayıt yaptırmadan veya önceden hükümetin iznini almadan Arjantin de yerleşik firmalarla aynı haklara sahip olarak yatırım yapabilmektedirler. Yatırımcılar, birleşme, satın alma veya joint-venture şeklinde iş kurabilmekte ve Arjantin pazarına serbestçe girebilmektedirler. Yabancı firmalar özellikle yağ, gaz, elektrik, telekomünikasyon, ulaşım, su ve diğer hizmet sektörlerinde gerçekleştirilen özelleştirme programının en önemli katılımcılarındandır. Yabancı firmalar ayrıca, devlet tarafından finanse edilen araştırma ve geliştirme faaliyetlerine de iştirak etmektedirler. Gerek yabancı gerekse Arjantinli şirketler aynı vergi yükümlülüklerine tabidirler. Vergiler, tüketim, ithalat, servet, emlak ve ücretler üzerinden alınmaktadır. 1993 ve 1994 yıllarında çıkarılan yasa, madencilik alanında yatırım yapanlara özel vergi teşvikleri sağlamaktadır. 1996-2001 yılları arasında net doğrudan yabancı sermaye toplamı 52,4 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında yaşanan kriz ve sonrasındaki ekonomik durgunluk yabancı yatırımları yavaşlatmıştır. Ülkede en çok yatırım yapılan alanlar petrol üretim ve dağıtımı, iletişim, bankacılıktır. Kimya sektöründe görülen yatırımlar ise yine petrol ve gaz sektöründen hammadde kullanmak amacıyla yapılmıştır. Ülke bu günkü sanayi yapısı itibariyle doğal kaynaklar temelli üstünlüklerin kullanıldığı ve uluslararası piyasalara hammadde ve yarı işlenmiş madde sağlayan bir ülke konumunda olduğu görülmektedir. Alt Yapı Doğal Kaynaklar Arjantin doğal kaynakları açısından zengin bir ülke olup, Pampas'ın verimli ovaları, kurşun, çinko, kalay, bakır, demir cevheri, manganez, petrol, uranyum kaynaklarına sahiptir. Su kirliliği, önemli bir çevre sorunu olup çevre koruma politikaları Doğal Kaynaklar ve İstikrarlı Gelişme Sekreterliği (Natural Resources and Sustainable Development), federal bürolar tarafından yürütülmektedir. Petrol ve Gaz : Arjantin petrol üretiminde kendi kendine yeterli olmakla birlikte, petrol ve benzin ve petrol gazı gibi yan ürünlerin ihracatını da yapmaktadır. Benzin ihracatı 2001 yılında 4,7 milyar $ a ulaşarak, toplam ihracat değerinin %10 unu oluşturmuştur. Halihazırdaki ham petrol üretimi yılda 45 milyon m 3 olup, rezervler bu miktarın 10 katıdır. Gaz üretimi 2001 yılı itibariyle 45 milyar m 3 olup, rezervler sözkonusu miktarın 20 katıdır. 2000 yılında doğal gaz üretimi % 5,8 artmış, petrol üretimi ise dünya fiyatlarındaki düşüşden etkilenerek % 4 azalmıştır. Verimli Topraklar ve bölgesel mikroiklimler : Arjantin 190.000 km 2 ekilebilir araziye sahiptir. Kurak bölgelerden, subtropikal ormanlara yayılan çeşitli mikro iklimlere ve ekosistemlere sahip Arjantin de çok çeşitli ürünler yetiştirilebilmektedir. Toprağın düşük 7

maliyeti ormancılık için çok uygundur ve yüksek orandaki ağaç sayısı bu alanda önemli yatırımların yapılması ile sonuçlanmıştır. Madencilik: Arjantin dünyanın son madencilik sınırı olarak nitelendirilmektedir. Ülkenin, Bolivya ve Şili sınırlarında geniş mineral kaynakları mevcuttur. 1993 Maden Yatırım Kanunu ile sektör özel kesime açılmış ve mali bir denge sağlanmıştır. Andes dağlarındaki zengin maden yatakları, Catamarca ve San Juan da bakır ve altın rezervleri, Mendoza da uranyum, Jujuy da çinko rezervleri mevcuttur. Balıkçılık : 4.700 kilometrelik sahili ile Arjantin, ekonomik kullanım açısından oldukça elverişli bir bölgeye sahiptir. Dünyanın en iyi balıkçılık bölgelerinin ülkede bulunduğu kabul edilmektedir. Mürekkep balığı gibi zor bulunan birçok cins balık bol miktarda bulunmaktadır. Yerel balık filolarının yanısıra uluslararası anlaşmalarla Japonya, Kore, Rusya, İspanya ve diğer ülkeler de Arjantin sularında balıkçılık yapabilmektedirler. Enerji Arjantin enerji ihtiyacını büyük ölçüde kendi kaynaklarından sağlamaktadır. Petrol, doğal gaz, kömür üretimi ve hidroelektrik jeneratörler ile nükleer güç santralleri ile kendi kendine yeten bir ülke olan Arjantin komşu ülkeler için önemli bir doğal gaz rezervine sahiptir. Hidroelektrik : 7.4 milyon kilowatt üretimle, Arjantin in hidroelektrik santralları ülkenin elektrik kapasitesinin %40 ını karşılamaktadır. Gelecek 4 yıl içinde, yeni santralların (Yacireta, Piedra del Aguila, Pichin Picu Leufu ve Casa de Piedra santralları) faaliyete geçmesiyle hidroelektrik üretim kapasitesi %30 daha artacaktır. Özelleştirme ve yapılan düzenlemelerle enerji sektöründe önemli bir dönüşüm yaşanmıştır. 2001 de elektrik üretim kapasitesi 1990 a göre %64 artış göstermiştir. 2001 yılı için elektrik üretim kapasitesi 25 312 mw olmuştur. Mevcut kapasitenin %56 sı termal, %40 ı hidroelektrik santrallerinden gelmektedir. Kalan kısım ise nükleer santralden sağlanmaktadır. Doğal gaz ve petrol çıkartılması, nakliyesi ve dağıtımı işleri de özelleştirilmiştir. Doğal gaz taşımacılığı 3, dağıtımcılığı 8 özel firma tarafından yapılmaktadır. Doğal gaz boruları üretim sahasından tüketici pazarlar olan Brezilya ve Şili ye kadar uzanmakta ve bölgesel pazar yaratmaktadır. Ulaşım Yeniden yapılanma ve özelleştirme ile birlikte taşımacılık altyapısının geliştirilmesi yolunda önemli adımlar atılmıştır. Bu tür hizmetler, üretim maliyetini ve toplam verimliliği doğrudan etkilediklerinden, yerel üretimin rekabet gücü açısından anahtar görevi üstlenmektedirler. MERCOSUR nedeniyle bölgesel ticaretin gelişmesini amaçlayan yeni projeler çerçevesinde ulaşım hizmetlerinde önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Havayolu: Hava taşımacılığı da oldukça gelişmiştir. Havayollarının büyük bir çoğunluğu yabancı (Avrupa) ortaklı özel havayollarıdır. Özelleştirme sonrası hava nakliye ücretleri rekabet nedeniyle düşmüştür. Karayolu: Karayolu uzun ve kısa mesafeli seyahat veya nakliyecilik için en yaygın kullanılan yöntemdir ve büyük bir kesimi özel sektörün elindedir. Son yıllarda otoyolların 8

modernizasyonu ve bakımı yapılmış ve verilen imtiyazlarla özel sektöre devredilmiştir. Toplam karayolu ağı 231 374 km.dir. Şehir ve banliyö taşımacılığı da özel sektör tarafından yürütülmektedir. Önemli şehirlerde bireysel olarak işletilen ve iyi çalışan taksi hizmetleri mevcuttur. Demiryolu: Çoğu demiryolu da özelleştirilmiş olup toplam 35 753 km. uzunluğundadır. 1998-2002 arası demiryollarının kullanımı üçte bir oranında azalmış iken, 2003 yılında %29 artış yaşanmıştır. Denizyolu: Nehir (özellikle Kuzeydoğu bölgeleri) ve kıyı taşımacılığı (Patagonia) da petrol ve kömür taşımacılığı için kullanılan bir yoldur. Dış ticaretin %90 dan fazlasının nakliyesi deniz veya nehir taşımacılığı ile yapılmaktadır. Liman alt yapısı ekonomi açısından kritik öneme sahiptir. Okyanus yoluyla gelen gemiler için en önemli üç liman Buenos Aires, Rosario ve Bahia Blanca dır. İletişim: 1990 ların başlarında özelleştirilen telefon hizmetlerinde hızlı bir gelişme yaşanmış, telefon hatlarında artışın yanısıra hizmet çeşit ve kalitesinde dikkate değer gelişmeler olmuştur. 1996 yılında her yüz kişiden ikisi mobil telefon kullanıcısı iken, 2000 yılında bu sayı 16,3 kişiye yükselmiştir. Ancak kriz bu sektörde de ciddi gerilemelere yol açmıştır. Yaklaşık 4 milyon internet kullanıcısı olduğu yani nüfusun %11 inin internet kullandığı tahmin edilmektedir. Ayrıca bu rakam her geçen gün daha da büyümektedir. Tüketicilere ve iş çevrelerine yönelik ticarette elektronik ticaret büyük bir potansiyel barındırmaktadır. Özelleştirmeden sonra posta hizmetlerinde daha etkin hizmet sunulmaya başlanmıştır. Basın-TV Clarin, La Nacion ve Ambito Financiero gibi büyük günlük gazetelerin çoğu Buenos Aires de yayınlanmaktadır. Gerek devlet gerekse özel sektör radyo ve televizyon istasyonları işletmektedirler. Arjantin de 469 dan daha fazla T.V., 163 AM ve 10 adet kısa dalga istasyonu mevcuttur. Ayrıca, ülke çapında 200 tane kablo şirketi faaliyet göstermektedir. 9

DIŞ TİCARET Dış Ticaretin Genel Değerlendirmesi Dış ticaret politikasında 1980 lerde ithal ikameci politikaları terk ederek serbest ticaret politikası uygulamaya başlayan Arjantin, tarife dışı engellerin çoğunu uygulamadan kaldırmıştır. 2002 yılı Arjantin için tam bir kriz ve bunalım yılı olmuştur. Yılın ilk aylarından itibaren çöken ekonomi ancak yılın son çeyreğinden itibaren inişe bir son vermiş ve 2003 yılıyla birlikte sağlıklı bir büyüme dönemi başlayabilmiştir. Aynı iyileşme süreci 2004 yılında da sürmüştür. Ülkenin ithalatı son iki yıl içinde önce 25 milyar $ dan 20 milyar $ a daha sonra ise 8,9 milyar $ a gerilemiş, yıl içinde pek çok hammadde ve aramalının sıkıntısı çekilmiştir. Bu gerileme kendisini milli gelirde de göstermiş ve ülke ekonomisi %11 oranında gerilemiş ve dünyanın en büyük gıda ihracatçılarından birisi olan ülkede tarihte ilk kez çocukların açlıktan ölmesi olaylarına rastlanmıştır. Arjantin de halen ithalat yapıldığında ödemelerin 45-180 gün gecikmeli ödenmesi, yapılan ihracattan gelen dövizlerin sınırlı bir süre içerisinde Peso ya çevrilmesi gibi sıkıntı yaratan kısıtlamalar bulunmasına karşın dış ticaret genel hatlarıyla düşük düzeyde fakat normal şekilde sürmektedir Dış Ticaret (milyar ABD $) 2002 2003 2004 b Mal İhracatı 25,7 29,6 34,1 Mal İthalatı 8,5 13,1 20,9 Cari İşlemler 9,1 7,8 4,7 Dengesi b: EIU tahmini Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Argentina, Country Report, Aralık 2004 Arjantin in dış ticaretinde MERCOSUR sonrasında ciddi kaymalar yaşanmıştır. Arjantin in MERCOSUR ülkelerine ihracatı, MERCOSUR ülkelerinden ithalatı kadar gelişme gösterememiştir. MERCOSUR ülkelerinden ithalatı artarken ihracatta artış beklendiği kadar gerçekleştirilememiştir. Arjantin, 1 Ocak 1995 tarihinde kurulmuş olan gümrük birliği, MERCOSUR a üye bulunmaktadır. Arjantin, 1995 yılı Ocak ayında MERCOSUR daki diğer ortakları ile birlikte (Brezilya, Paraguay, Uruguay) ortak gümrük tarifeleri (OGT) belirlemiştir. Bu çerçevede, dışarıya ortak tarife, kendi aralarında ise yaklaşık 9.000 ürünü kapsayan sıfır tarife oranı uygulamaktadır. 1 Ekim 1996 tarihinde Şili Birliğe ortak üye sıfatı ile girmiştir. Bolivya da aynı statü ile 1 Nisan 1996 tarihinde Birliğe katılmıştır. Meksika da Birliğe katılmıştır. MERCOSUR bölge ülkelerinin birbirlerine olan bağımlılığını artırmıştır. Söz konusu bağımlılık özellikle Arjantin ve Brezilya arasında yoğun olarak yaşanmaktadır. Arjantin de sermaye malları, bilgisayar ve telekomünikasyon ekipmanları OGT den sırasıyla 2001 ve 2006 yıllarına kadar muaf tutulmuşlardır. Ülkede tüm ithalat %0,5 oranında ek vergiye ve %0,5 oranında istatistiki vergiye tabidir. Ayrıca %21 oranında KDV ve %5,5- %10 10

oranlarında ek KDV uygulaması mevcuttur. Otomobiller dışındaki ürünlere ithalat lisansı uygulanmamaktadır. Bölge ekonomileri için hayati önem taşıyan MERCOSUR 1995 yılından bu yana entegrasyondan ziyade bir çözülme yaşamaktadır. Son yıllarda üye ülkelerde yaşanan makro ekonomik istikrarsızlıkların bu sürece etkisi olduğu kaçınılmazdır. MERCOSUR daki ortak çıkarların erozyona uğraması, ortak vizyonun kaybedilmesi, MERCOSUR u milli taleplerin temsil edildiği bir platform halinde getirmiştir. Diğer taraftan üye ülkelerin politik ve ekonomik önceliklerinin sürekli değişmesi bölgesel hareketi kalıcı bir hale gelmekten alıkoymaktadır. Diğer ülkeler Arjantin, Uruguay ve Paraguay için ise ekonomik çıkarlar daha büyük yer tutmaktadır. Küçük ekonomili ülkeler MERCOSUR sayesinde Brezilya pazarına girebilmeyi amaçlamaktadırlar. Doksanlı yıllar boyunca Brezilya MERCOSUR un işleyişinden tatmin olmamıştır. Arjantin, fırsat buldukça başka alternatifleri değerlendirdiğini açıklamaktan kaçınmamış ve Brezilya nın önceliklerine değer vermemiştir. Diğer taraftan diğer ülkeler de Brezilya nın kendi başına aldığı ekonomik kararlardan etkilenmişler ve tek taraflı politikaları MERCOSUR yararına bulmamışlardır. Amerikalar Serbest Ticaret Alanı (ALCA), Amerika kıtasındaki 34 ülke arasında (Küba dışında) ticari engellerin ortadan kaldırılarak, mal ve hizmetlerdeki serbest dolaşıma geçirilmesini öngören ABD nin öncülüğünü yaptığı bir bölgesel harekettir. 1 Kasım 2002 tarihinde Ekvador da düzenlenen son ALCA Bakanlar Toplantısında 2005 yılında ALCA müzakerelerinin sonuçlandırılması hususunda mutabakata varılmıştır. Arjantin, ALCA müzakerelerine MERCOSUR bloğu içinde katılmaktadır. Amerika kıtası Arjantin in ticari ilişkilerinde önemli bir yer teşkil etmektedir. 2002 yılı içinde Arjantin in ihracatının %53.52 si ve ithalatının %56.1 i Amerika kıtasındaki ülkelerle gerçekleştirilmiştir. Arjantin için sanayi ve tarım ürünlerinin ABD pazarına gümrüksüz girmesi büyük önem taşımaktadır. ALCA çerçevesinde özellikle ABD nin ticareti kısıtlayıcı tek taraflı önlemlerini kaldırmasını istemektedir. Bu çerçevede tarım sübvansiyonları ve kotalarının kaldırılması hususlarına büyük öncelik vermektedir. Arjantin ALCA kapsamında MERCOSUR entegrasyonunun yaşatılmasına özel bir önem vermektedir. Öte yandan bugünkü haliyle ALCA MERCOSUR un yok olmasını gerektiren bir yapı şeklinde ortaya çıkmaktadır, çünkü bir alt-bölge olarak gümrük birliği oluşturacak bir serbest ticaret bölgesi içinde varlığını sürdürmesi mümkün değildir. ALCA nın telif hakları kapsamında Brezilya ve Arjantin deki yerel enformatik gelişmelerin önünü keseceği ve ABD nin bu sektördeki şirketlerine büyük imkanlar sağlayacağı söylenmektedir. ALCA nın ABD nin istediği şekilde gelişmesi durumunda Arjantin tarım ürünlerinin pazarlanma imkanı azalacaktır. Tarım, bu anlaşmanın anahtar sektörüdür. ABD sübvansiyonlarının yürürlükte kalması durumunda Arjantin tarım ürünleri ihracatının %4 azalırken, ithalatının %30-35 oranında artacağı hesaplanmaktadır. AB ile MERCOSUR arasında verilen tavizler arasında; MERCOSUR tarım ürünlerine AB piyasasında daha fazla kota verilmesi, bunun karşılığında ise MERCOSUR ülkelerinin AB nin tarımsal sübvansiyonları hakkındaki şikayetlerini DTÖ DOHA görüşme konuları arasından çıkarması yer almaktadır. MERCOSUR ülkelerinin taleplerinin mevcut halde 13 milyar $ tutarında ihracata karşılık gelen 2500 maddeyi kapsadığı belirtilmektedir. MERCOSUR ülkelerinin ise yatırım ve hizmet sektörlerinde daha fazla serbestleştirme ile devlet ihalelerinde yabancı firmalara eşit muamele yapma konularında taviz verecekleri, buna karşın otomobil, tekstil ve demir-çelik alanlarındaki sınırlamalarına devam edecekleri ifade edilmektedir. 11

AB tarafının MERCOSUR bloğundan talep ettiği en önemli hususlardan birisi ise MERCOSUR bloğunun mevcut olan ortak dış gümrük duvarlarını korumasıdır. MERCOSUR bloğunun dış korumasının çok yüksek düzeyde olması nedeniyle yapılacak bir STA-Serbest Ticaret Anlaşması sonucunda AB li ihracatçılar MERCOSUR pazarında üçüncü ülke firmalarına karşı ciddi bir rekabet üstünlüğü elde edeceklerdir. Başlıca Ticari Partnerleri-2003 İhracat % İthalat % Brezilya 20,8 Brezilya 22,1 Şili 11,7 ABD 19,4 ABD 10,6 Almanya 5,8 Çin 8,4 İtalya 3,9 Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Argentina, Country Report, Aralık 2004 Dış Ticaretinde Başlıca Ürün Grupları-2003 (Milyon $) İHRACAT(FOB) 29,6 Tarımsal ürünler 9,991 Sanayi ürünleri 7,703 Temel ihtiyaç maddeleri 6,460 Petrol ve benzin 5,412 İTHALAT(CIF) 13,1 Ara mallar 6,264 Sermaye malları 2,517 Tüketim malları 1,736 Petrol ve benzin 548 Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Argentina, Country Report, Aralık 2004 Arjantin in İhracatı İhracat Rejimi MERCOSUR gümrük birliği kapsamında ticaretteki liberalizasyon hızla gerçekleştirilmiş, ihracatta uygulanan bütün vergi ve kısıtlamalar kaldırılmış, ihracat prosedürleri kolaylaştırılmış, vergi iadesi ile ihracat teşvik edilmiştir. 1996 da Konvertibilite Planı ile uygulamaya konulan mali önlemler, hükümeti sermaye malları ithalatında uygulanan gümrük vergilerini arttırmaya ve ihracatta uygulanan teşvikleri kısmaya zorlamıştır. Öte yandan otomotiv sanayi yabancı ülkelerin rekabetine karşı ithal yasakları ile korunmaktadır. Benzer şekilde tekstil sektörü de rakip ülkelere karşı dampingli ürünler için bir önlem olarak özel vergilerle korunmaktadır. Arjantin in başlıca ihraç maddeleri: madeni yağlar ve benzin, gıda sanayi ürünleri, bitkisel yağlar, hububat, yağlı tohumlar ve meyveler, taşıt araçları, balık ve deniz mahsulleri, deri eşya, plastik, makina ve kazanlardır. Aşağıdaki tabloda yıllar itibariyle ihracattaki gelişme görülmektedir. 12

Başlıca Ürün Grupları İtibariyle İhracat, (milyon $) 1999 2000 2001 2002 2003 Madeni yağlar ve benzin 2 824 4 643 4 475 4 419 5 120 Gıda sanayi 2 050 2 431 2 628 2 790 3 500 Bitkisel yağlar 2 332 1 678 1 637 2 087 2 832 Hububat 2 063 2 419 2 448 2 127 2 307 Bitki tohumları ve meyveler 870 1 017 1 401 1 288 1 993 Taşıt araçları 1 629 1 952 1978 1 603 1 428 Balık ve deniz mahsulleri 781 823 939 711 868 Deri 753 814 803 685 712 Plastik malzemeler 369 519 629 642 696 Makina ve kazanlar 789 810 797 684 641 Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Argentina, Country Report, Aralık 2004 Arjantin in İthalatı İthalat Rejimi Ocak 1995 te Arjantin MERCOSUR daki diğer ortakları ile birlikte Ortak Gümrük Tarifeleri belirlemiştir. Tarife oranları % 0-20 arasında değişen 11 tarife oranından oluşmaktadır. Ortalama tarife oranı % 17 dir. Her ne kadar bazı hassas ürünler geçici olarak gümrük tarifeleri ve ithalat lisansları ile korunmaya alınmışsa da, hükümetin ticaret politikasının yönetimi konusunda müdahalesi azalmıştır. MERCOSUR bölge ülkelerinin birbirine bağımlılığı artmıştır. Özellikle Arjantin ve Brezilya arasında bu yoğun olarak yaşanmaktadır. Sermaye malları, bilgisayar ve telekomünikasyon ekipmanları OGT den 2001 ve 2006 yılına kadar muaf tutulmuşlardır. Bütün ithalat ayrıca % 0.5 ek vergi ve % 0.5 istatistiki vergiye tabidir. Arjantin de ayrıca % 21 KDV ve % 5,5-% 10 oranında ek KDV uygulaması mevcuttur. Otomobiller dışında ithalat lisansı uygulanmamaktadır. Ekonomi Bakanı Cavallo un döneminde yapılan önemli değişikliklerden bir tanesi ise tüketim malları gibi ürünlerde tarifelerin DTÖ hadlerine çıkarılırken ülkede yatırımların teşvik edilmesi amacıyla yatırım mallarındaki vergilerin sıfıra çekilmesi olmuştur. Tarife Dışı Engeller 1990 lı yıllarda pek çok tarife dışı engel kaldırılmıştır. Ancak, hala patlayıcılar, silah, mühimmat, bazı gıda maddeleri, yapay tatlandırıcılar, ilaç, tıbbi cihazlar, veterinerlik ilaçları ve son olarak elektrikli ev araç gereçleri ithalatı izne bağlanmıştır. Canlı hayvanlar ve bitkiler olmak üzere pek çok ürünün ise ihracatçı ülkedeki yetkili kurumdan gerekli bazı belgeleri alması gerekmektedir. Özellikle gıda maddelerinde etiketleme, paketleme konusunda standartlara uyma zorunluluğu vardır. 1997 yılından sonra özellikle tekstil, baskı makinaları, giyim kuşam, ayakkabı, el aletleri gibi pek çok üründe ise menşei belgesi aranmaya başlanmıştır. 1999 yılında uygulamaya konulan bir rejimle ise temelde organik ve inorganik kimyasal maddeler, plastik ve plastikten mamul eşyalar, mobilya, kağıt, karton, ayakkabı ve tekstil gibi alanları kapsayan 800 maddede ithalatta en düşük fiyat uygulamasına gidilmiştir. Sistemin amacı düşük gümrük matrahı bildirilmesi ile haksız rekabetin önlemesi olup, 13

sistemin DTÖ kurallarına uygun şekilde işlediği iddia edilmektedir. Ortalama olarak pek çok üründe ithal izninin alınması 2-3 gün, hassas ürünlerde 10 gün sürebilmekte, yasal sürenin içerisinde eğer bir cevap verilmezse DTÖ kuralları gereği ithalat kendiliğinden uygun görülmüş sayılmaktadır. Bu mallardaki eşik fiyatın belirlenmesinde daha önce yapılmış ithalat kayıtlarından, kamu ve özel bilgi kaynaklarından ve konuyla ilgili danışmanlık şirketlerinden yararlanılmaktadır. Ayrıca, tüm ithalatçıların Ulusal İthalatçı ve İhracatçı Kayıt Sistemine kayıtlı olması gerekmektedir. Arjantin yerli sanayii korumada özellikle bitki ve hayvan sağlığını koruma, korunma ve anti damping mevzuatını da yoğun şekilde kullanmaktadır. Normal gümrük vergisinin yanı sıra uygulamada olan istatistik vergisi DTÖ kuralları gereği %3 ten %0,5 e indirilmiştir. Otomobil ithalatında Arjantin ve Brezilya arasındaki kota/tarife sistemi iki ülkede yerleşik üreticiler için birbirlerinin piyasalarına yabancı ihracatçılardan çok daha uygun şekilde girme imkanı sağlamakta olup, karşılıklı olarak belirlenen değerlerdeki parçayı/otoyu ithal edebilme imkanı sağlamaktadır. Ayrıca yabancı otomobiller için yıllık bir kota uygulaması yürürlükte olup bu rejimin 2006 yılında sona ermesi planlanmaktadır. Anti-Damping Uygulamaları Arjantin dampinge karşı önlemler ile korunma önlemlerine 2000 yılında ABD den sonra en çok başvuran ülke olmuştur. 2001 yılında da bu özelliğini korumuş ve en çok dampinge karşı soruşturma açan 4. ülke olmuştur. 1995 yılından sonra Anti damping birimini kuran Arjantin yürüttüğü soruşturmalarda bazı usul dışı uygulamalar olduğu iddiasıyla 4 kez dampinge karşı önlemlerle (tavuk, yer karoları, karton, delme çubukları), 3 kez korunma önlemleriyle (şeftali, ayakkabı, tekstil) ilgili olarak DTÖ panelleriyle karşı karşıya kalmıştır. Arjantin in en çok ithal ettiği ürünlerin başında genel endüstri makineleri ve kazanlar, motorlu kara taşıtları, organik kimyasal ürünler, elektrikli makineler plastik materyaller, mineral yağlar ve benzin gelmektedir. Aşağıdaki tabloda yıllar itibariyle ithalattaki gelişme görülmektedir, Başlıca Ürün Grupları İtibarıyla İthalat, (milyon $) 1999 2000 2001 2002 2003 Makina ve kazanlar 4 793 4 173 3 521 1 281 2 273 Taşıt araçları 2 959 2 715 1 877 722 1 520 Organik kimyasallar 1 343 1 430 1 322 987 1 291 Elektrikli makineler 3 342 3 986 2 562 598 1 104 Plastik materyaller 1 133 1 221 1 036 544 861 Mineral yağlar ve benzin 676 928 798 426 478 Eczacılık Ürünleri 647 648 639 393 475 İnorganik kimyasallar 487 458 443 288 391 Kağıt ve karton 812 811 681 283 390 Kauçuk ve kauçuk 423 460 358 206 374 ürünleri Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Argentina, Country Report, Aralık 2004 14

TÜRKİYE-ARJANTİN TİCARİ İLİŞKİLERİ Türkiye-Arjantin Dış Ticareti Türkiye-Arjantin Dış Ticareti ( Milyon ABD $) İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE 1996 5,1 152,6 157,7-147,5 1997 21,4 248,0 269,4-226,6 1998 17,9 158,3 176,2-140,4 1999 28,6 99,2 127,8-70,7 2000 23,4 86,2 109,6-62,8 2001 22,8 70,0 92,8-47,2 2002 2,4 111,7 114,0-109,3 2003 10,8 265,0 275,8-254,2 2004* 14,7 229,5 244,2-214,8 *: Ocak-Ekim Kaynak:Dış Ticaret Müsteşarlığı,EBİM Türkiye ile Arjantin arasındaki ticari ilişkiler özellikle, 1989 yılından bu yana gelişme göstermektedir. Bu dönemde ticaret hacmindeki gelişme ithalatta görülen artıştan kaynaklanmıştır. Yıllar itibarıyla incelendiğinde Arjantin ile ticaretimizde sürekli olarak açık verildiği, özellikle Arjantin de krizin etkili olduğu dönemlerde ihracatımızın daha da azaldığı ithalatın da arttığı gözlemlenmektedir. 2002 yılında yalnızca 2 milyon $ civarında ihracat gerçekleşirken ithalat 111,7 milyon $ olmuştur. 2003 yılında ihracatımız 10,8 milyon $ ithalatımız ise 265 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. 2004 yılı Ocak-Ekim dönemi itibarıyla toplam ticaret hacmimiz 244 milyon $ olup 14,6 milyon $ ihracat, 229,4 milyon $ ithalat gerçekleştirilmiştir. Son on yıllık dönemde Arjantin ile ticaret dengesi sürekli olarak ülkemiz aleyhine bakiye vermiştir. Ancak iki ülkenin mevcut potansiyeli ve aradaki mevcut olumlu atmosfer göz önüne alındığında ticari ilişkilerde gelişme kaydedilmesi mümkündür. Arjantin e İhracatımız Arjantin'e ihracatımızdaki önemli ürünler; iplikler, hayvansal ürünler, plastik eşya, demirçelik ürünleri ve kimyasal maddelerdir. Arjantin e İhracatımızda Başlıca Ürünler (1000 ABD$) GTİP ÜRÜN ADI 2002 2003 2004* 55 Sentetik ve Suni Devamsız Lifler 31 582 2455 84 Kazan; Makina ve Cihazlar, Aletler, Parçaları 120 894 2280 39 Plastik ve Plastikten Mamul Eşya 220 1701 2085 15 Hayvansal ve Bitkisel Yağlar ve Bunların Müstahsalları 285 2580 1250 24 Tütün ve Tütün Yerine Geçen İşlenmiş Maddeler 0 2006 1235 40 Kauçuk ve Kauçuktan Eşya 44 543 1062 87 Motorlu Kara Taşıtları, Traktör, Bisiklet, Motosiklet ve Diğer 114 226 872 21 Yenilen Çeşitli Gıda Müstahzarları 0 148 520 15

68 Taş, Alçı, Çimento, Amyant, Mika vb Maddelerden Eşya 14 129 406 63 Mensucattan Mamul Diğer Eşya, Kullanılmış Eşya, 552 210 329 Paçavralar 70 Cam ve Cam Eşya 4 134 284 08 Yenilen Meyvalar, Kabuklu Yemişler, Turunçgil ve Kavun 140 339 234 Kabuğu 85 Elektrikli Makina ve Cihazlar, Aksam ve Parçaları 115 40 158 61 Örme Giyim Eşyası ve Aksesuarları 19 47 155 79 Çinko ve Çinkodan Eşya 0 5 137 09 Kahve, Çay, Paraguay Çayı ve Baharat 25 95 135 32 Debagat ve Boyacılıkta Kullanılan Hülasa, Boya, Macun, 101 249 119 Sakızlar 93 Silahlar ve Mühimmat, Bunların Aksam, Parça ve 13 26 114 Aksesuarları 58 Özel Dokunmuş Mensucat, Dantela, Duvar Halıları, İşlemeler 0 96 102 83 Adi Metallerden Çeşitli Eşya 5 102 98 *: Ocak-Ekim Kaynak: DTM-EBİM Arjantin'e yönelik ihracatımız 1990 yılında 699 bin $ iken, 1993 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık dokuz kat artarak, 27,4 milyon $ olmuştur. 1995 ve 1996 yıllarında giderek azalan ve 5 milyon $ seviyesinde gerçekleşen ihracatımız, 1997 yılında yeniden yükselişe geçmiş ve yaklaşık dört kat artarak 21,4 milyon $ a ulaşmıştır. Arjantin e ihracatımız, 1999 yılında %62,5 oranında artmış ve 28,6 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında 2,4 milyon $, 2003 yılında 10,8 milyon $ ihracat gerçekleştirilebilmiştir. Gerek ihracat değerlerinin, gerekse ihracata konu ürünlerin incelenmesinden, ihracatımızın sağlıklı bir yapıya sahip olmadığı görülmektedir. Tek bir ürün veya ürün grubuna bağlı olarak yapılan ihracatın, Arjantin piyasasında yaşanabilecek talep değişiklikleri ve ülkemiz üretim düzeyinde meydana gelebilecek muhtemel değişiklikler dikkate alındığında, mutlaka çeşitlendirilmesi gerekmektedir. Arjantin den İthalatımız Arjantin'den ithalatımızdaki başlıca maddeler; zeytinyağı, tütün, hububat, gıda ve hayvansal ürünlerdir. Arjantin den ithalatımız, 2002 yılında 111,7 milyon $, 2003 yılında 265 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. Arjantin den İthalatımızda Başlıca Ürünler (1000 ABD$) GTİP ÜRÜN ADI 2002 2003 2004* 12 Yağlı Tohum ve Meyvalar, Sanayi Bitkileri, Saman, 15459 90243 76409 Hayvan Yemi 23 Gıda Sanayii Kalıntı ve Döküntüleri, Hazır Hayvan 11534 23677 56915 Gıdaları 10 Hububat 13760 53671 39186 51 Yün, Kıl, At Kılı; Bunların İplik ve Dokumaları 7449 10193 13589 30 Eczacılık Ürünleri 6683 13783 10159 24 Tütün ve Tütün Yerine Geçen İşlenmiş Maddeler 8984 16113 8091 29 Organik Kimyasal Müstahsallar 2139 5316 7113 16

48 Kağıt ve Karton; Kağıt Hamurundan Kağıt ve Kartondan 0 343 3009 Eşya 15 Hayvansal ve Bitkisel Yağlar ve Bunların Müstahsalları 33459 18180 2622 84 Kazan; Makina ve Cihazlar, Aletler, Parçaları 271 1186 1630 35 Albüminoid Maddeler, Tutkallar, Enzimler vb 1718 939 1514 39 Plastik ve Plastikten Mamul Eşya 737 2291 1493 32 Debagat ve Boyacılıkta Kullanılan Hülasa, Boya, Macun, 1177 1622 1394 Sakızlar 43 Postlar, Kürkler, Taklit Kürkler ve Mamulleri 934 965 1012 72 Demir ve Çelik 257 333 822 90 Optik, Fotoğraf, Sinema, Ölçü, Kontrol, Ayar Cihazları, 188 274 729 Tıbbi Aletler 40 Kauçuk ve Kauçuktan Eşya 511 606 694 85 Elektrikli Makina ve Cihazlar, Aksam ve Parçaları 129 360 582 87 Motorlu Kara Taşıtları, Traktör, Bisiklet, Motosiklet ve 44 327 374 Diğer 73 Demir veya Çelikten Eşya 1867 1831 362 *: Ocak-Ekim Kaynak: DTM-EBİM Türkiye- Arjantin İkili Anlaşmalar Anlaşmalar Ve Protokollar Anlaşmanın Adı İmza Tarihi İmza Yeri "Kültürel İşbirliği Anlaşması" 1965 Ankara "Turizm İşbirliği Anlaşması" 8 Mayıs 1992 Buenos Aires "Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması" 9 Mayıs 1992 Ankara "Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması 9 Mayıs 1992 Ankara Anlaşması" Sağlık Alanında Mutabakat Zaptı 17 Kasım 1992 Ankara "Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması" 4 Nisan 1995 Buenos Aires Türkiye-Arjantin KEK I. Dönem Protokolu 28 Temmuz 1999 Buenos Aires Türkiye-Arjantin KEK II. Dönem Protokolu 06 Ekim 2003 Ankara Ayrıca, iki ülke arasında "Nükleer Enerjinin Barışçı Amaçlarla Kullanılması İşbirliği Anlaşması", "Dostluk Anlaşması", "Siyasi İstişareler Mekanizması Mutabakatı", "Vize Muafiyet Anlaşması" ve "Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı, Terörizm ve Organize Suçlarla Mücadelede İşbirliği Anlaşması" mevcuttur. Arjantin e Yönelik İhracatımızda Karşılaşılan Güçlükler (Ticari Engeller) Patlayıcılar, silah, mühimmat, bazı gıda maddeleri, yapay tatlandırıcılar, ilaç, tıbbi cihazlar, veterinerlik ilaçları ve son olarak elektrikli ev araç gereçleri ön izne tabiidir. Canlı hayvanlar ve bitkiler olmak üzere pek çok ürünün ise ihracatçı ülkedeki yetkili kurumdan gerekli bazı belgeleri alması gerekmektedir. Özellikle gıda maddelerinde etiketleme, paketleme konusunda standartlara uyma zorunluluğu vardır. 17

Tekstil, baskı makineleri, giyim kuşam, ayakkabı, el aletleri gibi pek çok üründe ise menşei belgesi gerekmektedir. Organik ve inorganik kimyasal maddeler, plastik ve plastikten mamul eşyalar, mobilya, kağıt, karton, ayakkabı ve tekstil gibi alanlarda 800 maddede ithalatta en düşük fiyat uygulamasına gidilmiştir. Taşıt sanayiinde Arjantin ve Brezilya arasındaki kota/tarife sistemi iki ülkede yerleşik üreticiler için birbirlerinin piyasalarına yabancı ihracatçılardan çok daha uygun şekilde girme imkanı sağlamaktadır. Ayrıca yabancı otomobiller için yıllık bir kota uygulaması yürürlükte olup bu rejimin 2006 yılında sona ermesi planlanmaktadır. Arjantin in Yükleme Öncesi Gözetim Mevzuatı (Pre-Shipment Inspection) 477/1997 sayılı Karar ile yürürlüğe konulmuş olup, başlangıçtaki amacı gümrüklere düşük ve yüksek matrah bildirilmek yoluyla yaratılan haksız rekabeti önlemektir. Ülkede 6 adet gözetim şirketi resmi olarak tanınmakta olup bunlar: ITS (Intertek Testing Services), Socotec International Inspection S.A., SGS (Societe Generale de Surveillance), Bureau Veritas, Inspectorate PLC ve UTE CU Holding of Argentina adlı şirketlerdir. Bu şirketler temelde, malların GTIP lerinin, miktarlarının ve fiyatlarının (piyasa fiyatlarıyla karşılaştırmalı olarak) doğru olarak beyan edilip edilmediğini denetlemektedirler. Bu rejime tabii mallar: tekstil, yazılımlar, elektrikli ev aletleri, makina takımlarıdır. ( Dış Ticaret Müsteşarlığı, Pazara Giriş Servisi, http://www.dtm.gov.tr/pazaragiris/ilkgiris.htm) PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER Dış Ticaret Mevzuatı Ticari ilişkilerin başlangıcında akreditif tavsiye edilmekte olup teorik olarak fatura tarihinden itibaren 30 gün içinde ödeme uygulanmakta ise de bu süre 60, 90, 120 hatta 180 gün olabilmektedir. Arjantin kanunlarına göre, eğer konşimento Arjantin deki banka namına yapılmışsa malın sahibi kabul edilir. Bu durumdan sakınmak için bankayı taraf olarak belirtmemek yerinde olacaktır. Koli listeleri Arjantin deki gümrük işlemleri için şarttır ve her kolinin içindeki malı tanımlamak zorundadır. Arjantin de ürün sınıflandırılması harmonize sisteme göre yapılmakta olup ithalata ilişkin tarifeler ad-valorem ve CIF değer üzerinden uygulanmaktadır. Arjantin e Mal Gönderen İşadamlarının Bulundurmaları Gereken Zorunlu Belgeler Deniz nakliyesinde değeri ne olursa olsun gerekli belgeler şunlardır: 1.Ticari Fatura (orijinal ve 3 kopya/ispanyolca) 2.Konşimento (minimum 1 ciro edilebilir kopya) 3.Koli Listesi (Büyük hacimli mallar ve cins, bileşim, ağırlık vs. yönlerden birbirine benzeyen mallar için genelde gerekmemektedir.) 4.Sigorta Sertifikası (Eğer sigorta bedeli ihracatçı tarafından karşılanmışsa bir tane gereklidir.) Hava kargo nakliyesinde değeri ne olursa olsun gerekli belgeler şunlardır: 18

1. Ticari Fatura (orijinal ve 3 kopya) 2. Hava taşıma senedi (Kopya sayısı ithalatçının ihtiyacına ve kullanılan havayoluna göre değişmektedir.) 3. Koli Listesi Ticari Faturalar Ticari faturalar (İspanyolca), yasal olarak 1 adet orijinal ve 3 kopya olmak üzere hazırlanmalıdır. Karbon, basılmış veya fotokopi faturalar, orijinali yerine geçmemektedir. Ayrıca, faturaların her bir kopyası (aslı ve üç kopyası) şirketin yetkili bir çalışanı tarafından mürekkeple imzalanmış olmalıdır. Söz konusu yetkili imzasının altına tam ismini ve şirketteki unvanını yazmak zorundadır. Faturaların nakliyeciler veya aracılar tarafından kullanılması halinde yetkili bir temsilci aynı işlemleri ihracatçı yada imalatçı adına yapar. Fatura eğer İngilizce ise İspanyolca tercümesi mutlaka yapılmalıdır. Faturada ayrıca bir yemin beyanı da bulunması zorunlu olup bu yeminle faturadaki bilgilerin (ürünün fiyatı, kalitesi, miktarı vb.) doğru olduğu belirtilir. Arjantin e yapılan ihracatta, menşe şahadetnamesi ve faturaların Arjantin in Ankara daki Büyükelçiliği ne onaylatılması gerekmektedir. İhracatçı veya imalatçı için faturaları ayrıca imzalayan bütün temsilciler ve nakliyeciler, şirketin isminden sonra kendi telefon numaralarını yazmak zorundadırlar. Fatura aşağıdaki unsurları içermelidir: Fatura Numarası Teslimatın yapılacağı yer ve tarih İhracatçının tam ismi ve adresi Konsinye ve taşıma aracısının tam ismi ve adresi Ürünün adı ve açıklaması (İspanyolca) Birim fiyat ve toplam Kullanılan döviz cinsi Ödeme koşulları ve teslimat şekli (INCOTERMS) İhraç yeri veya limanı (Menşei) Taşıma aracı (deniz, hava veya parsiyel posta ile) Arjantin e giriş limanı veya yeri Konşimento Konşimento en az bir ciro edilebilir kopyadan oluşmalıdır. İlave ciro edilebilir kopyalar ithalatçının, bankanın, ya da ilgili başka birinin ihtiyacı üzerine daha fazla hazırlanabilir. Konşimento aşağıdaki unsurları içermelidir: Geminin adı Gemi kaptanının ismi Tescil limanı ve tonajı Nakliyecinin ismi Konsinyenin ismi Koli adedi, içeriği, miktarı, kalitesi Yükleme ve boşaltma limanı Navlun miktarı Ödemenin tarihi, şekli ve yeri Belgenin hazırlanış tarihi, kaptan ve nakliyecinin imzaları 19

Fatura Numarası nın yazılması da önerilir. Koli Listeleri Koli listeleri, Arjantin de gümrük muayenesi için gereklidirler ve her paketin içeriğini tanımlamak zorundadırlar. Aynı parti içinde bulunan koliler birbirlerinin aynı ise, ambalajın üzerindeki bir tek tanımlama yeterlidir. Koli listesi tercihen İspanyolca olmalıdır. Kömür, Petrol, kum vs. gibi büyük hacimli ithal mallar ve aynı bileşimi, ağırlığı ve özelliği taşıyan ürünler için Koli listesine gerek yoktur. Özel İthalat Hükümleri Tehlikeli Maddelerin Markalanması ve Paketlenmesi Birçok Birleşmiş Milletler üyesi ülke, tehlikeli maddelerin markalanması ve paketlenmesi hususunda BM tavsiyelerini uygulamaktadırlar. İhracatçılar, ithalat yapan firmalardan, Arjantin in halihazırda söz konusu gereklilikleri uygulayıp uygulamadığı konusunda görüş almalıdırlar. Örnekler ve reklam numuneleri, vergiden muaftır. Reklam maddeleri, Arjantin e ithal edildikleri takdirde vergiye tabidirler. Ülkedeki etiketleme standartlarını belirleyen 22.802/1983 sayılı kanunla temel etiketleme kuralları belirlenmiştir. Ayrıca malların özelliklerine göre (gıda, içecek, ilaç, kimyasallar, zararlı maddeler, tekstil ve hazır giyim, ayakkabı) daha ayrıntılı ve teknik etiketlemeler ilgili bakanlığın çıkardığı tebliğler gereğince yapılmaktadır. Etiket üzerinde, Malın adının, Malın menşei ülkesinin, Malın kalitesinin, saflığının veya karışımının, Net ağırlığının belirtilmesi gerekmektedir. Etiketler İspanyolca yazılmalıdır ancak, çıkartma şeklinde ürün üzerine sonradan yapıştırmak da mümkündür. Tüm etiketlerdeki ölçü birimleri metrik sisteme göre olmalıdır. Tüm ürünlere (giyim kuşam, elektronik, beyaz eşya, vb.) muhakkak surette malın ithal olduğunu gösteren (menşe belirtmeksizin) bir pul yapıştırılmakta bu suretle hem gümrüklerden kaçak mal girişi kontrol edilmekte hem de ulusal ürünlerin tüketilmesi yönünde bir bilinçlenme sağlanmaya çalışılmaktadır. Ayrıca, Arjantin de üretilen ürünler üzerinde Industria Argentina ibaresinin bulunması zorunludur. Yalnızca montaj gibi yüzeysel işlemler sonucunda yabancı parça/maddelerden üretilen ürünler Arjantin malı sayılmamaktadır. İthal malların etiketlerindeki bilgilerin doğruluğundan ithalatçı firmalar sorumludur. Gıda, ilaç gibi alanlarda görevli kurum ANMAT (http://www.anmat.gov.ar) olup, kurumun ağ adresinde pek çok faydalı bilgi yer almaktadır. Ürün Numuneleri Ticari değeri olmamak şartıyla satış temsilcisi ile birlikte Arjantin e giren örnekler vergiden muaftırlar. Eğer örneklerin bir değeri varsa, vergi değeri kadar senet verilir. Bu senetler, 90 gün için olmakla beraber, ilave 90 gün daha yenilenebilir. Senete bağlanmış vergiye tabi örnekler yeniden ihraç edilmesi üzerine, ödenen miktar geri verilmektedir. 20

İthalat Kısıtlamaları Arjantin de sadece birkaç ithalat kısıtlaması yürürlüktedir. Daimi kotalar otomobil gibi mallarda, geçici kotalar ise kağıt, kağıt hamuru gibi ürünlerde uygulanmaktadır. İlaçlar, gıda maddeleri, savunma materyalleri gibi ürünler ilgili devlet kurumunun onayına tabiidir. Arjantin pazarına giren birçok üründen alınan vergilerin yanı sıra, Arjantin e giren bütün ürünlerden CIF değerlerinin %0,5 i oranında ithal istatistik ücreti alınmaktadır. CIF değeri artı gümrük vergisi artı ithal istatistik ücreti, yerel vergilerin hesaplanması için gerekli matrahı oluşturmaktadır. Doğrudan İthalat Maliyetlerine İlişkin Örnek Bir Uygulama Taban Fiyat 100.00 Navlun %8 (ortalama) *8.00 C&F 108.00 Sigorta (C&F nin %1.5 I) *1.62 Vergilendirilebilir taban=cif 109.62 %17 gümrük vergisi (veya diğer uygulanabilir vergi 18.63 oranları) * CIF üzerinden alınan %0,5 İstatistik vergisi 0,55 KDV Matrahı 128,80 KDV %21 27,05 KDV (%10 avans veya sürekli ithalat yapmayan 12,88 firma veya kişiler için KDV üzerinden %8 ) *** %3 Beklenen karlar vergisi, KDV tabanı (CIF) 3.86 (sadece doğrudan tüketim malları için) **** Vergilerden Sonraki Toplam 172,59 Banka ücretleri (Taslak akreditif, FOB un %1.5-2.42 %2 si)*,**,*** Taşıma aracısı ücretleri (CIF üzerinden %1.5) *,** 1.99 Liman Maliyetleri (boşaltma, depolama, vs. 7,96 yaklaşık %6*,**) Toplam 184,96 * Nakliye aracısı ile maliyetler detaylı görüşülmelidir ** Bu oranlar, bazı hizmetler için %21 KDV olarak belirlenmiştir. *** Bankanın kesintileri, akreditif koşullarına göre uygulanır. Arjantin de ulusal Vergi Bürosu ve Gümrük Bürosundan bu konularda bilgi alınabilir. *Direccion Nacional de Impuestos (Ulusal Vergi Bürosu) Ministerio de Economia Hipolito Yrigoyen 250, Piso 9, Of. 941 "A" (C1064AAD) Buenos Aires, Argentina Tel/faks: (54-11) 4349-6968/70 *Subdireccion General Legal y Tecnica Aduanera Direccion General de Aduanas (DGA) (Administracion Federal de Ingresos Publicos - AFIP)( Gümrük Bürosu) Azopardo 350, Piso 1 (C1107ADD) Buenos Aires 21