Dış Cephe Mantolama Bileşenlerinin Yüzey Aderans Dayanımlarının Araştırılması



Benzer belgeler
EPS ve XPS Malzemeleriyle Yapılan Mantolamaların Yangın Sırasındaki Davranışlarının Araştırılması

TUĞLA VE KİREMİT RAPORU

Mantolama Sistemleri 10/2015. Mantolama Sistem Ürünleri ve Isı Yalıtım Plakaları

ALÇI DEKORASYON VE KARTONPİYER

DIŞ CEPHE MANTOLAMADA SIVA KALINLIĞININ YANGIN SIRASINDAKİ ETKİSİ EFFECT OF PLASTER THICKNESS ON EXTERIOR CLADDINGS DURING FIRE

BETONARME BĠR OKULUN DEPREM GÜÇLENDĠRMESĠNĠN STA4-CAD PROGRAMI ĠLE ARAġTIRILMASI: ISPARTA-SELAHATTĠN SEÇKĠN ĠLKÖĞRETĠM OKULU ÖRNEĞĠ

Yapı Kabuğunda Isı Kayıplarının Azaltılması ve Bir İyileştirme Projesi Örneği

İNŞAAT PROJELERİNİN YAPIM SÜRECİNDE KEŞİF VE METRAJ. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan yöntemdir.

İLERİ YAPI MALZEMELERİ DERS-6 KOMPOZİTLER

STYROPOR ĐÇEREN ÇĐMENTO VE ALÇI BAĞLAYICILI MALZEMELERĐN ISIL VE MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐ*


ERGUVAN SİTESİ TEKNİK ŞARTNAMESİ

AKGUL GROUP STANDART PREFABRİK YAPILAR

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları

SAYDAM YAPI ELEMANLARININ BİNA ENERJİ PERFORMANSINA ETKİSİ

Eğitim modülü 2. Isı yalıtımı - temel bilgiler

ISI ĐHTĐYACI KĐMLĐK BELGESĐ Sayfa no : 1

Betonarme Yapıların Projelendirilmesinde Beton Sınıfı Değişiminin İncelenmesi *

D131 Askı Sisteminden Bağımsız Tavan

Döküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN

NORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR

UTO 2015 / 039. Kaplama türü Yangına tepki sınıfı Yangına dayanım sınıfı Alçı sıva tavan kaplaması. B-s1,d0 RE 90, REI 90 Alçı levha tavan kaplaması

HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ

Marmaray Projesi Tünellerinde Pasif Yangın Koruma Çalışmaları

Binalarda Enerji Verimliliği ve AB Ülkelerinde Yapılan Yeni Çalışmalar

INSURAL* ATL ALUMİNYUM VE ÇİNKO İÇİN YALITKAN POTA ASTARLARI. Kolay astarlama. Yüksek enerji tasarrufu. Yüksek mekanik mukavemet

PLASTİK VAKUM TEKNOLOJİSİ DERSİ ÇALIŞMA SORULARI. b. Fanlar. c. Şartlandırıcı. d. Alt tabla. a. Rotasyon makinesi. b. Enjeksiyon makinesi

Karabük İçin Dış Duvar Optimum Yalıtım Kalınlığının Enerji Tasarrufu Ve Hava Kirliliğine Etkileri *

LDPE/EVOH Harmanlarının Hazırlanması, Karakterizasyonu ve Bazı Özellikleri

PROJE ADI DOĞAL ÇEVRECĠ SEBZE-MEYVE KURUTMA SĠSTEMĠ. PROJE EKĠBĠ Süleyman SÖNMEZ Ercan AKÇAY Serkan DOĞAN. PROJE DANIġMANLARI

Yakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/

Tarihi: KATAGORİ KIRILIMI

ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ

Teknik sistem kataloğu Terminal kutuları KL

Mühendislikte Deneysel Metodlar I Dersi Deney Föyü

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

TÜBİTAK ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ YURT İÇİ / YURT DIŞI ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEKLEME PROGRAMI ILIK SAC ŞEKİLLENDİRME PROSESİ İÇİN

TAŞIMACILIK ENDÜSTRİSİ İÇİN YAPIŞTIRICI ÇÖZÜMLERİ. Yapıştırmada güvenilir yenilik

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ

İMA Perde Kalıp. Perde Kalıp.

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

MasterFlow 920 AN (Eski Adı Masterflow 920 SF)

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

DERİN KAZI ÇUKURU İKSA PROJELENDİRİLMESİNE BİR ÖRNEK

T8400C, T8401C Standart Elektronik Termostat

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ. 2. ŞASİ ÖLÇÜM SİSTEMLERİ 2.1. Teleskopik Ölçüm Cetvelleri

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı Giriş Yöntem Sonuçlar ve Tartışma Kaynakça... 7

Sırt ve Oturak Süngerleri Sırt ünitesi içten 12mm kayın kontra karkaslı, Oturak ünitesi içten metal karkaslı 55 Kg/m3 (ISO845) yoğunluğunda uluslar

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI

YAPILARDA DERZLER VE SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ

ARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: e-posta: gurbuz@metu.edu.tr


ZEMİN MUKAVEMETİ: LABORATUVAR DENEY YÖNTEMLERİ

Taş, Yaman ve Kayran. Altan KAYRAN. ÖZET

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠMĠZ. Genel bilgiler; A-Kapılarımızda Galvaniz ve Yekpare plaka Çelik kullanılmaktadır.

YIĞMA TİPİ YAPILARIN DEPREM ETKİSİ ALTINDA ALETSEL VERİ ve HESAPLAMALARA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

JET MOTORLARININ YARI-DĐNAMĐK BENZETĐŞĐMĐ ve UÇUŞ ŞARTLARINA UYGULANMASI

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

STATİK-BETONARME PROJE KONTROL FORMU Evet Hayır

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

IZOCAM-EXPNDE-PLSTRN.FH11 4/8/10 10:12 AM Page 1 C M Y CM MY CY CMY K MANTO ZOPOR PLUS Composite

Mardav EPSMANTO Is Yal t m Levhas - Gri EPS. D fltan duvar s yal t m uygulamalar nda kullan lan, karbon / grafit takviyeli EPS s yal t m levhas d r.

a) Birim sorumluları: Merkez çalışmalarının programlanmasından ve uygulanmasından sorumlu öğretim elemanlarını,

T.C. VAN VALİLİĞİ Van Halk Sağlığı Müdürlüğü

Şekil 5.12 Eski beton yüzeydeki kırıntıların su jetiyle uzaklaştırılması

Küçük Çaplı Yatayda 1 Saatlik Yangın Dayanım Testi 1

KONUTTA YENİ FİKİRLER

Ayçiçek Sapı Ve Tekstil Atıkları İle Yalıtım Malzemesi Üretimi. Isolation Material Production Using Sunflower Stalk And Textile

WCDMA HABERLEŞMESİNDE PASİF DAĞITILMIŞ ANTEN SİSTEMLERİ KULLANILARAK BİNA İÇİ HÜCRE PLANLAMA. Ferhat Yumuşak 1, Aktül Kavas 1, Betül Altınok 2

Geçirimli Beton Üretiminde Bazalt Agrega Kullanımının Mekanik Özelliklere Etkisi

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR

Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI

BÖLÜM 3 FREKANS DAĞILIMLARI VE FREKANS TABLOLARININ HAZIRLANMASI

BĐSĐKLET FREN SĐSTEMĐNDE KABLO BAĞLANTI AÇISININ MEKANĐK VERĐME ETKĐSĐNĐN ĐNCELENMESĐ

İnşaat Firmalarının Maliyet ve Süre Belirleme Yöntemleri Üzerine Bir Alan Çalışması

1 MAYIS BİNGÖL DEPREMİNDE MEYDANA GELEN YIĞMA YAPI HASARLARI

Demiryolu Taşımacılığı ve Bilişim Teknolojileri. Mete Tırman

Saplama ark kaynağı (Stud welding) yöntemi 1920'li yıllardan beri bilinmesine rağmen, özellikle son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Nova Plastik Kolçaklı

2015 OCAK ÖZEL SEKTÖR DI BORCU

KİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Öğretmeni

TURBOCHARGER REZONATÖRÜ TASARIMINDA SES İLETİM KAYBININ NÜMERİK VE DENEYSEL İNCELENMESİ

E P O T A P E. EPOTAPE Su tutucu bant

: Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr.

Dr. Erdener ILDIZ Yönetim Kurulu Başkanı ILDIZ DONATIM SAN. ve TİC. A.Ş.

JAKLI SİSTEM YERALTI ÇÖP KONTEYNER ŞARTNAMESİ

BAŞLICA ÇATI ŞEKİLLERİ

Fan Coil Cihazları Tesisat Bağlantıları

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi

DÖfiEMELERDE ISI YALITIMI

Mikrodenetleyici Tabanlı, Otomatik Kontrollü Çöp Kamyonu Tasarımı

HAUTAU PRIMAT. sistemi. Depolama, montaj, havaland rma, sabitleme, temizleme... Hiçbir şey bundan daha kolay değil!

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ

75 ini

HAYALi ihracatln BOYUTLARI

W625-W626 Duvar Giydirme Sistemi (Duvar C Profilli)

TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR

Transkript:

Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 11, No: 1, 2015 (18-26) Electronic Journal of ConstructionTechnologies Vol: 11, No: 1, 2015 (18-26) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojikarastirmalar.com e-issn:1305-631x Makale (Article) Dış Cephe Mantolama Bileşenlerinin Yüzey Aderans Dayanımlarının Araştırılması Tayfun UYGUNOĞLU *, Ömer YILDIRIM *, Faris ASLAN *, Burak YAĞCI * *Afyon Kocatepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, 03200 Afyonkarahisar uygunoglu@aku.edu.tr Özet Enerji kaynaklarını daha verimli kullanmak amacıyla ülkemizdeki yapılarda ısı yalıtımı yaptırılması zorunlu hale gelmiştir. Yapıların izolasyonunda en yaygın yöntem, çeşitli yalıtım malzemeleriyle binaya dıştan mantolama yapılmasıdır. İzolasyon amacıyla kullanılan malzemelerin yangın performansları da can ve mal güvenliği açısından çok önemlidir. Yapılarda izolasyon amacıyla en çok kullanılan malzeme tipleri EPS, XPS, köpük, taş yünü ve cam yünüdür. Taş yünü ve cam yünü yangına en dayanıklı malzemelerdir, fakat maliyetleri polimerik malzeme olan EPS ve XPS'e göre oldukça yüksektir. Bu nedenle uygulamalarda genellikle EPS ve XPS tercih edilmektedir. Bu çalışmada, aynı kalınlıkta sıva ile kaplanmış gri-eps, Beyaz-EPS, XPS yalıtım malzemelerinin uygulanmaları sırasındaki bileşenlerin yüzeye yapışma dayanımları araştırılmıştır. Ayrıca dubelin farklı duvar elemanlarına aderansı da deneysel olarak araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre sıvanın levha üzerinde tutunabilmesi için sıva filesinin levhaya montelenmesinin mantolama kompozitini daha dayanımlı hale getireceği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Isı Yalıtımı; Dış Cephe Mantolama; Aderans. Investigation of Surface Adherence Strength of External Cladding Components Abstract Structures in the our country to obtain the identification of energy, thermal insulation is necessary. For structures with various insulating materials insulation, the most common method is to make the building exterior sheathing. The fire performance of insulation materials used is very important for the safety of life and material. The most used material types are expanded polystyrene foam (EPS), Extrude polystyrene (XPS), stone wool and glass wool for isolation of buildings. Stone wool and glass wool are the best durable materials to fire, however they are very expensive. This study aimed to determine the adhesive of exterior coating materials covered with different thickness of plaster. In the study, behavior of isolation materials such as gray-eps, white-eps, XPS, stone wool and glass wool with the different thicknesses of plaster during the adhesive was examined. At the end of experimental studies, it was seen that mortars will be strengthened by applying the mesh in the mortar. Keywords: Heat Insulation; External Cladding; Adherence Bu makaleye atıf yapmak için Uygunoğlu T. *, Yıldırım Ö. *, Aslan F., Yağcı B. Dış Cephe Mantolama Bileşenlerinin Yüzey Aderans Dayanımlarının Araştırılması Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi 2015, 11(1) 18-26 How to cite this article Uygunoğlu T. *, Yıldırım Ö. *, Aslan F., Yağcı B Investigation of Surface Adherence Strength of External Cladding Components Electronic Journal of Construction Technologies, 2015, 11 (1) 18-26

Uygunoğlu T., Yıldırım Ö., Aslan F., Yağcı B Teknolojik Araştırmalar: YTED 2015 (1) 18-26 1. GİRİŞ Enerji kaynaklarının tükenmeye yüz tutması ile birlikte kaynakları verimli kullanmak amacıyla binaların içten veya dıştan yalıtılması ihtiyacı öne çıkmıştır. Yapılan ısı yalıtımı sonucunda hem enerji tasarrufu sağlamak hem de iç iklim koşullarını istenilen seviyede tutmak mümkün olabilmektedir. [1]. Binalarda çatı, döşeme, kapı ve pencere gibi bölümler ısı yalıtımı uygulanması gereken yerlerin başında gelmektedir. Ancak ısının en çok kaybolduğu yerler, binanın büyük bir yüzey alanını teşkil eden ve ısı köprülerinin bulunduğu duvarlar ile taşıyıcı yapı elemanlarıdır [1,2]. Yapının bu bölümlerinden kaynaklanan ısı kayıpları %50'yi bulabilmektedir. Yapılarda enerji tasarrufu sağlamanın en pratik yollarından birisi de dış cephenin yalıtım malzemeleriyle kaplanması olan mantolama işlemidir. Ülkemizde, 2000 yılından bu yana yürürlükte olan Binalarda Isı Yalıtım Yönetmeliği ne göre, bu tarihten sonra inşa edilen yeni binalar ısı yalıtımı olarak projelendirilmektedir. Yönetmeliğin 1 Kasım 2008 tarihinde yürürlüğe giren revizyonu gereğince, mevcut eski binaların tadilatla yenilenen ve ilave edilen kısımları da enerji verimli olarak projelendirilmek zorundadır [3]. Yapılarda ısı yalıtımı amacıyla en çok kullanılan malzeme tipleri EPS (genleştirilmiş polistren), XPS (ekstrüde polistren), poliüretan köpük, taş yünü ve cam yünüdür [4-7]. Mantolama uluslararası literatürde ETICS olarak bilinmektedir. ETICS, External Thermal Insulation Composite Systems ifadesinin baş harflerinin kısaltması olup Haricî kompozit ısı yalıtım sistemleri anlamına gelmektedir. Sistem, uygulama alanlarında uzun süredir kendini ispatlamıştır. Haricî kompozit ısı yalıtım sistemleri, ısı yalıtımı etkisini artırmak için, yeni veya mevcut duvarların dış Yüzeyine ve/veya çıkma tabanlarına uygulanır [3]. Haricî kompozit ısı yalıtım sistemleri, binayı dış iklim koşullarına karşı korurken, binanın dış görünüşünü de iyileştirir (Şekil 1). Şekil 1. Bina dış cephe yüzeyine ETICS uygulamaları Sistem, harici yüzeye uygulanacak birçok bileşenden meydana gelmektedir. Bunlar: - Yapıştırıcı - Mekanik tespit elemanları; - Isı yalıtım malzemesi, - En az bir katmanı donatı filesi içeren, bir veya daha fazla katmandan oluşan yalıtım sıvası - Donatı filesi, - Dekoratif bir katman içerebilen son kat kaplama malzemesidir. ETICS işleminde binanın dış cephesi ısı yalıtım özellikli levhalar ile kaplanmakta, levhaların üzeri ise tekrar sıva ile kaplanıp boyanmaktadır (Şekil 2). Mantolamayı oluşturan malzemelerin çoğu da polimer esaslı malzemelerdir. Örneğin, sıva filesi yanı sıra sıva malzemesi içerisinde de polimerik lifler bulunmaktadır. 19

Teknolojik Araştırmalar: YTED 2015 (1) 18-26 Dış Cephe Mantolama Bileşenlerinin Şekil 2. Duvar dış cephesinde mantolamada kullanılan malzemeler Ahşap, metal veya seramik gibi yüzeylere sıva yapımında olduğu gibi polimerik yalıtım levhalarının üzerine de sıva yapımında yüzeyin mutlaka pürüzlendirilmesi gerekmektedir. Bunun en önemli nedeni polimer ile çimento esaslı malzemelerin arasındaki aderans dayanımının oldukça düşük olmasıdır. Şekil 3. Yalıtım levhası üzerinden sıvası düşmüş bir yapı Günümüz mantolama uygulamalarında yalıtım levhası üzerine kalın tabakalı sıva yapılması durumunda sıva levha yüzeyinde tutunamayarak aşağı düşmektedir (Şekil 3). Bu çalışmada özellikle sıva kalınlığına bağlı olarak sıvanın yalıtım levhasına yapışma dayanımı, sıva filesi üzerindeki sıvanın yapışma dayanımı ve dubellerin duvar elemana olan aderans dayanımları araştırılmıştır. 2. DENEYSEL ÇALIŞMALAR 2.1. Kullanılan malzemeler A. EPS Afyonkarahisar'daki bir firmadan 50x100 cm boyutlarında levha şeklinde temin edilmiştir. EPS yalıtım malzemesi 50 mm kalınlığında, 16 kg/m 3 yoğunluğunda, beyaz renkli (karbonsuz) ve gri renkli karbon takviyeli olmak üzere iki çeşittir. Beyaz-EPS'nin ısı iletkenlik katsayısı değeri 0.037 W/mK ve gri renkli karbon takviyeli EPS'nin de ısı iletkenlik katsayısı değeri 0.035 W/mK'dir. 20

Uygunoğlu T., Yıldırım Ö., Aslan F., Yağcı B Teknolojik Araştırmalar: YTED 2015 (1) 18-26 B. XPS XPS yalıtım malzemesi ise 50 mm kalınlığında ve 25 kg/m 3 yoğunluğundadır. Bu yalıtım levhaları da EPS gibi Afyonkarahisar'daki bir firmadan 60x120 cm boyutlarındaki levhalar şeklinde temin edilmiştir. Isı iletkenlik değeri 0.033 W/mK'dir. C. Taş yünü Ticari olarak kaya yünü veya rockwool olarak da bilinen taş yünü Afyonkarahisar'daki bir firmadan 50x100 cm boyutlarındaki levhalar şeklinde temin edilmiştir. Isı iletkenlik değeri 0.036 W/mK'dir. D. Plastik dübel Mantolama kompozitlerinde kullanılan dübellerin dayanımlarının belirlenmesi amacıyla 10 mm çapında ve 120 mm uzunluğunda plastik dübeller kullanılmıştır. Plastik dubellerin 60 mm başlığı bulunmaktadır. E. Mineral sıva harcı Yalıtım levhaları üzerine farklı kalınlıklarda sıva işlemi uygulanmıştır. Sıva harcı olarak mineral lif içeren çimento esaslı mantolama sıva harcı kullanılmıştır. Sıva harcının hazırlanmasında firma tarafından verilen sabit karışım kullanılmıştır. F. Sıva filesi Mantolama numuneleri hazırlanmasında donatı elemanı olarak yüksek mukavemetli cam elyafından üretilmiş sıva filesi kullanılmıştır. Sıva filesi 50 g/m 2 ağırlığında ve 4x4 mm kare göz açıklıklı beyaz renklidir. G. Dekoratif sıva harcı Sıva harcı üzerine dekoratif sıva görünümünü vermek amacıyla uygulamalarda kullanılan ve en büyük tane boyutu 3 mm kuvars içeren beyaz renkli dekoratif sıva harcı ilgili firmanın verdiği teknik özelikler kapsamında suyla karıştırılarak kullanılmıştır. 2.2. Yalıtım Levhalarının Hazırlanması Yalıtım levhalarının dış cephe mantolama malzemesi bileşenlerinin yüzey aderans dayanımlarının belirlenmesi için levhaların üst yüzeylerine 2, 4, 6 ve 8 mm kalınlığında olmak üzere farklı kalınlıklarda sıva yapılmıştır. Sıva kalınlığı, levhaların kenarlarına mastarlar konularak ayarlanmıştır (Şekil 4). Levha üzerine 1 mm kalınlıkta sıva harcı yapıldıktan sonra harç üzerine sıva filesi konulmuştur. File yerleştirildikten sonra gereken kalınlığa ulaşılıncaya kadar tekrar sıva harcıyla kaplama işlemine devam edilmiştir. Şekil 4. Yalıtım levhalarına sıva yapılması 21

Teknolojik Araştırmalar: YTED 2015 (1) 18-26 Dış Cephe Mantolama Bileşenlerinin Sıva işlemi 1000x500 mm boyutundaki gri ve beyaz EPS ile taş yününe, 1200x600 mm boyutundaki XPS levhalara yapılmıştır. Sıva yapımından 24 sa sonra prizini alan sıva kaplamaları üzerine yaklaşık 2 mm kalınlıkta dekoratif sıva uygulaması da yapılmıştır. Sıvalı yalıtım levhaları üzerindeki testler 28 gün sonrasında gerçekleştirilmiştir. 2.3 Yapılan Deneyler Dış cephe mantolama uygulamalarında dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan birisi sıva harcının yalıtım levhası üzerine yapışması ve kendi ağırlığı ile düşmeden durabilmesinin sağlanmasıdır. Bu amaçla farklı yalıtım levhaları üzerine yapılan sıva harcının yapışma veya diğer adıyla aderans dayanımlarının belirlenmesi amacıyla 100x140 mm boyutlarında ve 4 mm kalınlığındaki metal levhalar sıva üzerine ticari adıyla deniz tutkalı olarak bilinen yapıştırıcıyla tam teması sağlanacak şekilde yapıştırılmıştır. Levhaların üst orta noktasında levhaya dik olarak kaynatılmış 100 mm uzunluğunda vida bulunmaktadır. Sıva ile metal levha arasındaki makro boşluklar yapıştırıcının şişme özeliği kullanılarak doldurulmuş ve iki yüzey arasındaki tam yapışma sağlanmıştır. Şekil 5. Mantolama levhalarına yapışma testi için levha yapıştırılması ve pull-off testi Sıvanın mantolama levhalarına olan yapışma dayanımları pull-off yöntemiyle metal levhaların yukarıya doğru çekilerek deformasyon oluştuğu andaki kopma yükünün ölçülmesiyle yapılmıştır (Şekil 5). Ölçümler öncesinde levha yüzeylerine yapıştırılmış olan metal plakaların etrafındaki yapıştırıcılar temizlenmiş ve i) sıva yalıtım levhalarına kadar, ii) sıva filesine kadar harçlar kesilmiş ve metal plakaların altında sıva üzerinde alan oluşturulmuştur. Böylece hem yapıştırıcının levhaya yapışması hem de sıvanın fileye yapışması araştırılmıştır. Pull-off yöntemiyle okunan yük değerleri bu alanlara oranlanarak yapışma dayanımları elde edilmiştir. Isı yalıtımında kullanılan dübellerin söküp çıkarma dayanımlarının belilenebilmesi amacıyla 120 mm uzunluğundaki çivili plastik dübeller gaz beton, delikli (kaba sıvalı) tuğla duvar ve bims blok olarak bilinen briket elemanlara en az 50 mm girecek şekilde monte edilmiş ve daha sonra çekip-çıkarma yöntemiyle sökülme yükleri ölçülmüştür. 3. DENEY SONUÇLARI VE DEĞERLENDİRME 3.1. Sıva Harcının Yalıtım Levhasına Yapışma Dayanımı Sıva harcının farklı tipteki yalıtım levhalarına yapışma dayanımı sıva kalınlığına bağlı olarak Şekil 6 da verilmiştir. Sıva kalınlığı 6 mm'ye kadar arttıkça sıvanın tüm yalıtım levhalarına yapışma dayanımı da artmıştır. Ancak 8 mm sıva kalınlığında 6 mm kalınlığa göre bir miktar azalma olmuştur. En yüksek 22

Uygunoğlu T., Yıldırım Ö., Aslan F., Yağcı B Teknolojik Araştırmalar: YTED 2015 (1) 18-26 yapışma dayanımları tüm yalıtım levhaları için 6 mm kalınlıkta elde edilmiştir. Isı yalıtım levhası yapıştırıcının EPS levhalara ve uygulama yüzeyine yapışma mukavemeti EN 13494'e [8] göre en az 80 kpa değerinde olmalıdır. Bu alt sınır değeri dikkate alındığında, gri-eps'de 4-6 mm sıva kalınlığı ile istenilen dayanım elde edilirken beyaz-eps ile XPS'te 4-8 mm arasındaki kalınlıklarda 80 kpa üzerinde yapışma dayanımları elde edilmiştir. Sabit sıva kalınlığı için yapışma dayanımları karşılaştırıldığında, en yüksek yapışma dayanımı XPS te elde edilirken, en düşük yapışma dayanımı da beyaz-eps yalıtım levhalarında elde edilmiştir. XPS yalıtım levhasının diğerlerine göre daha yoğun bir yapıya sahip olması nedeniyle sıva ile aderansı daha yüksek olmuştur. Şekil 6. Sıva harcının yalıtım levhasına yapışma dayanımı Yalıtım levhalarının sıva ile yapışma dayanımları karşılaştırıldığında en iyi sonucu XPS yalıtım levhasının verdiği görülmüştür (Şekil 7). Bunun nedeni XPS in daha yoğun bir yapıda olup bunun bir sonucu olarak daha yüksek çekme dayanımı olmasıdır. En düşük yapışma dayanımı ise taş yününde elde edilmiştir. Bunun nedeni ise taş yününün herhangi bir bağlayıcı kullanılmadan ergitilmiş taş liflerinin soğutulup preslenmesiyle elde edilmiş olmasıdır. Gri ve beyaz EPS nin yapışma dayanımları ise XPS ve taş yünü arasında değerler almıştır. Şekil 7. Yalıtım levhalarının sıva ile yapışma dayanımlarının karşılaştırılması 23

Teknolojik Araştırmalar: YTED 2015 (1) 18-26 Dış Cephe Mantolama Bileşenlerinin Şekil 8. Yapışma testinde mantolama levhalarında görülen deformasyon Yapışma testi sonunda Şekil 8 de görüldüğü gibi yalıtım levhalarındaki deformasyonlar yapıştırılan deney levhasının altından yalıtım levhasının diğer yüzeyine doğru 45 o açıyla deforme olduğu görülmüştür. Bunun nedeni çekme gerilmesi levhanın altında maksimum değerde iken levhanın diğer yüzeyine doğru azalarak sıfırlanmasından kaynaklanmaktadır. 3.2. Sıva Filesi Üzerindeki Harcın Yapışma Dayanımı Sıva filesiyle sıva harcı arasındaki yapışma dayanımı Şekil 9 da verilmiştir. Sıva filesi ile sıva harcı arasındaki yapışa dayanımı yalıtım levhasıyla yapışma dayanımına göre daha yüksek değerler almıştır. Sıvanın fileye yapışma dayanımı değeri 4 mm ve üzeri sıva kalınlıklarında 120-140 kpa değerleri arasında değişmiştir. Şekil 9. Sıvanın fileye yapışma dayanımı EPS ve XPS gibi polimer esaslı yalıtım levhalarının yüzeyleri pürüzsüz olduğundan bu yüzeyler sıvayı tutamamaktadır. Bu tip yüzeylere file monte etmek suretiyle pürüzlü hale getirilip sıvanın yüzeyde tutunması sağlanmaktadır. Günümüz mantolama uygulamalarında ve bu tip yalıtım malzemelerinin uygulanmasıyla ilgili geliştirilen standartlarda filenin konumu yalıtım levhası üzerine bir kat ince sıva yapıldıktan sonradır. Daha sonra file üzerine tekrar ikinci kat sıva yapılması gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle yalıtım levhası yüzeyi pürüzlendirme yapmadan arasında sıva filesi bulunan sıva ile sıvanmaktadır. Sonuç olarak yalıtım levhası ile sıva arasında aderansı sağlayacak bir malzeme bulunmamaktadır ve sıvanın levha üzerinden düştüğü bir çok uygulamaya da günümüzde rastlanmaktadır (bkz Şekil 3). Bu durumun çözümü olarak yalıtım levhalarının duvar yüzeyine yapıştırılmasından sonra gerçekleştirilen dubelleme işleminin sıva filesi üzerinden yapılması önerilmektedir. Böylece sıvanın levhaya yapışma dayanımları Şekil 9'da verilen aderans dayanımları kadar artmış olacaktır. Dubelleme 24

Uygunoğlu T., Yıldırım Ö., Aslan F., Yağcı B Teknolojik Araştırmalar: YTED 2015 (1) 18-26 işleminin sıva filesi üzerinden yapılmasının mantolamamnın yanngın dayanımları açısından da büyük faydası olacaktır. Şöyle ki; Uygunoğlu vd [9] mantolama levhalarının yangın dayanımları üzerine gerçekleştirdikleri çalışmada sıva üzerinden aleve maruz bırakılan EPS ve XPS gibi mantolama kompozitlerinin sıva arkasının yanarak boşaldığı, sıvayı tutacak levhanın sıcaklığın etkisiyle alev yüksekliğinin 10 katı yüksekliğe kadar deforme olduğu ifade edilmiştir. Mantolama üzerindeki sıva da sadece levhaya tutunduğundan, levha yandığında fileyle birlikte aşağı düşeceği sonucuna varılmıştır. Özellikle yüksek katlı yapılarda yalıtım levhası üzerindeki sıvanın düşmesiyle ekonomik zarar ve yapıdaki görünüm bozukluğuna ilaveten en önemlisi de can kaybı da oluşturma riski bulunmaktadır. Dubelleme işlemi file üzerinden yapıldığında yalıtım levhası sıcakla deforme olsa bile dubeller ile duvara tutunarak olası can kaybını önleyecektir. 3.3. Dubellerin Aderansı Mantolama kompozitlerinde yalıtım levhasının duvar yüzeyine yapıştırılmasından sonra uygulanan dubellerin farklı duvar yüzeylerine olan aderansları Şekil 10'da verilmiştir. Dübellerin farklı duvar elemanlardan sökülerek çıkartılmaları ETAG 004 [10] e göre belirlenmiş olup bu sırasında sıyrılma mesafeleri de ölçülerek kaydedilmiştir. Şekil 10. Mantolama dubelinin farklı duvar elemanlarındaki aderansı Duvar elemanlar içerisinde nispeten daha düşük dayanımlı olan gazbetondan 0,2 cm sıyrılma ile 0,1 kn'luk yük altında sökülmüştür. Aynı sıyrılma değerinde ancak 0,12 kn değerinde briket elemandan sökülen dübeller en yüksek yük değeri olan 0,15 kn ile kaba sıvalı delikli tuğladan 0,4 cm sıyrılma ile sökülmüştür. Malzeme dayanımı arttıkça sökülme yükünün de arttığı gözlenmiştir. 4. SONUÇLAR VE ÖNERİLER Bu çalışmada, dış cephelerde uygulanan mantolama kompozitlerindeki bileşenlerin farklı sıva kalınlıkları ve farklı yalıtım levhaları kullanılması durumunda yüzeyler arası aderans dayanımları incelenmiş ve elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir. Standartlarda belirtilen alt sınır değeri (80 kpa) dikkate alındığında, gri-eps'de 4-6 mm sıva kalınlığı ile istenilen dayanım elde edilirken beyaz-eps ile XPS'te 4-8 mm arasındaki kalınlıklarda 80 kpa üzerinde yapışma dayanımları elde edilmiştir. Sabit sıva kalınlığı için yapışma dayanımları karşılaştırıldığında, en yüksek yapışma dayanımı XPS te elde edilirken, en düşük yapışma dayanımı da beyaz-eps yalıtım levhalarında elde edilmiştir. 25

Teknolojik Araştırmalar: YTED 2015 (1) 18-26 Dış Cephe Mantolama Bileşenlerinin Yalıtım levhalarının sıva ile yapışma dayanımları karşılaştırıldığında en iyi sonucu XPS yalıtım levhasının verdiği görülmüştür. En düşük yapışma dayanımı ise taş yününde elde edilmiştir. Ancak her iki malzeme tipi de standart sınır değerlerini sağlamışlardır. Dubelleme işleminin sıva filesi üzerinden yapılmasının mantolamamnın yanngın dayanımları açısından da büyük faydası olacağı sonucuna varılmıştır. Yalıtım levhalarının duvar yüzeyine tutturulmasında kullanılan dubellerin tuğla, gazbeton ve briket olmak üzere farklı duvar eleman tipine gore aderans dayanımları belirlenmiştir. Duvar eleman dayanımı arttıkça sökülme yükünün de arttığı gözlenmiştir. Gerçekleştirilen bu çalışma sonucunda, özellikle yalıtım levhası ile sıva arasındaki aderansın yeterli dayanımda olması için en az sıva kalınlığının 4-6 mm olması gerektiği görülmüştür. TEŞEKKÜR Bu çalışmayı 2209/A kodlu proje ile destekleyen Tübitak'a yazarlar teşekkürlerini sunarlar. 5. KAYNAKLAR 1. Aksoy, U.T.,2008, Sandviç ve Gazbeton Duvar Uygulamalarının Ortalama Isı Geçirgenlik Katsayısı Ve Isı Kaybı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 24 (1-2), 277-290. 2. Radhi, H., 2010, On the Optimal Selection of Wall Cladding System to Reduce Direct and Indirect CO 2 Emissions, Energy, 35, 1412-1424. 3. Resmi Gazete, 2007, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Bakanlar Kurulu Kararı, Sayı, 26735. 4. Hasan, A., 1999, Optimizing Insulation Thickness for Buildings Using Life Cycle Cost, Applied Energy, 63, 115-124 5. Mohsen, MS., Akash, BA., 2001, Some Prospects of Energy Savings in Buildings, Energy Conversion and Management, 42, 1307-1315 6. Comaklı, K., Yüksel, B., 2007, Optimum Insulation Thickness of External Walls for Energy Saving, Applied Thermal Engineering, 23, 473 479 7. Aköz F., Üstün, B., Çakır, Ö., 2001, Binalarda Isı Yalıtımının Enerji Tasarrufuna ve Çevre Kirliliğine Etkileri, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yalıtım Kongresi, Eskişehir-Türkiye, 23-25 Mart. 8. TS EN 13494, 2004, Isı yalıtım malzemeleri- Binalarda kullanılan Yapıştırıcı ve zemin kaplama malzemelerinin ısı yalıtım malzemelerine bağlanma mukavemetinin çekme yöntemi ile tayini, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 9. Uygunoğlu, T., Güneş, İ., Çalış, M., Özgüven, S., 2015 EPS ve XPS Malzemeleriyle Yapılan Mantolamaların Yangın Sırasındaki Davranışlarının Araştırılması, Politeknik Dergisi, 18(1), 21-28. 10. Web Site 1, http://www.ceram.com/industries/construction/roofing-cladding/etag-004-guideline, ETAG 004 Guideline For European Technical Approval of External Thermal Insulation Composite Systems (Etics) With Rendering Amended, Erişim Tarihi 01.03.2013 26