Sanavaçlar / Sayışmacalar HAPIZ AĞAM Hapız ağam öyde mi? Öyde bolsa, daş çıksın. Okı-yayı dulda mı? Dulda bolsa, daş çıksın. Bedcv atlar bağda mı? Bağda bolsa daş çıksm. Bedev atın üstüne Tılla eyer yaraşar. Tılla eyer üstüne Hapız ağam yaraşar. Hapız ağam biline Tirme guşak yaraşar. Tirme guşak üstüne Kesgir gılıç yaraşar. Kesgir gılıç kesmeğe Düşman kelle yaraşar. Düşman kelle gömmeğe Ürgün çege yaraşar. Ürgün çege üstüne Gökçe yılak yaraşar. Gökçe yılak iymege Akça goyun yaraşar. Akça goyun sağmağa Akça gelin yaraşar. Akça gelin önüne Akça bebek yaraşar. Akça bebek önüne Akça okara yaraşar. Akça okara içine Akça palav yaraşar. Akça palav iymege Akça dişler yaraşar. Akça dişi kövmege Akça gurçuk yaraşar. Akça gurçuk iymege Akça tovuk yaraşar. Akça tovuk iymege Sanca şagal yaraşar. Sarıca şagal kovmağa Akça gücük yaraşar. HAFIZ AĞAM Hafız ağam evde mi? Evdeyse, dışarı çıksın. Oku-yayı duvarda mı? Duvardaysa dışarı çıksın. Tulpar atlar bağda mı? Bağdaysa dışarı çıksın. Bidev atın üstüne, Altın eyer yakışır. Altın eyer üstüne Hafız ağam yakışır. Hafız ağam(m) beline İpek kuşak yakışır. İpek kuşak üstüne Keskin kılıç yakışır. Keskin kılıç kesmeye Düşman kellesi yakışır. Düşman kellesi gömmeye Oynayan (Ürgün) kum yakışır. Oynayan kum üstüne Gökçe "yılak 1 " yakışır. Gökçe "yılak" yemeye Akça koyun yakışır. Akça koyun sağmaya, Akça gelin yakışır. Akça gelin kucağına, Akça bebek yakışır. Akça bebek önüne, Akça tabak yakışır. Akça tabak içine, Akça pilav yakışır. Akça pilav yemeye, Akça dişler yakışır. Akça dişi oymaya, Akça kurtçuk yakışır. Akça kurtçuk yemeye Akça tavuk yakışır. Akça tavuk yemeye, Sarıca çakal yakışır. Sarıca çakal kovmaya, Akça köpek yakışır. 1 Yılak: Kumluk yerlerde biten yaz otu.
Yağış yağara geldi. Saman suvara geldi, Heycanelek-canelek, Gızlar oynara geldi. M- * * Ös, saçım, ös, Ösmesen, bes, Atıma duşak, Bilime guşak. Gün çıkdı. Gülelek çıkdı, Harman başına Cecek çıkdı. Yedigenim yedi yıldız, Yedi göçer, yedi gonar. Sanasam, sogabı bar. -Ay terek! -Gün terek! -Bizden size kim gerek? -Sayrapduran dil gerek! -Dillerde haysı gerek? -Gülcahan gerek! Halalaiî-hapban, Gulelen-güpbefi. Yanl-bövsül, Tur, sen çık! Yağış yağara geldi 1. Ekin suya geldi 2. Hey can elek can elek Kızlar oynamaya geldi. Büyü, saçım, büyü, Büyümesen, yeter, Atıma duşak, Belime kuşak. Gün çıktı, Gülelek 3 çıktı. Harman başına, Kızamık çıktı. Yedigenim yedi yıldız, Yedi göçer, yedi konar, Saysam da sonu yok 4. - Ay terek! - Gün terek! - Bizden size kim gerek? - Ötüp (konuşup) duran dil gerek! - Dillerde hangisi gerek? - Gülcihan gerek! Halalan-Hapban, Gülelen-güpben. Yarıl-bölün, Kalk, sen çık! KÜŞTDEPDl Heni bar-a, heni bar, Her kimin öz defti bar, O baryan men söyenim, Ak yüzünde meni bar. Gelcegi-ye gelcegi, Çayır toya gelcegi, Ak çargatlı, gök köynek, Öz dünyemin alcagı. İlerdeki gamışlar İçinde totı guşlar, Söygülimi yitirdim, Salgı berin, boydaşlar. Beyik-beyik hayatlar, İçinde bedev atlar, Öz agamin toyunda Oynasın yaş yiğitler. KÜŞTDEPDl 5 Ahengi var da ahengi var, Herkesin öz dengi var. O giden benim sevdiğim, Ak yüzünde beni var. Geleceği de geleceği, Çağır toya geleceği, Ak çarşaflı, gök gömlek, Benim dünyamın alacağı. İlerideki kamışlar, İçinde tuti kuşlar. Sevgilimi yitirdim, Haber verin boydaşlar. Büyük büyük avlular, İçinde bidev atlar. Öz ağabeyimin toyunda, Oynasın genç yiğitler. 1 Yağış vakti geldi. 2 Ekinin su zamanı geldi. 3 Gülelek: Yazları kırlarda biten bir çeşit çiçek. 4 Sonu yok: Hesapsız, sayısı belli değil. 5 Küştdepdi: Bir şarkı türü. Kızlarla oğlanlar karşılıklı oynarken (halay çekerken) söylenilen bir çeşit şarkı.
Tabağın daşı sarı, İçine saldım narı, Ağam bir gelin alsın, Diysinler kimin yarı. Türkemnistan illeri Ap-ak bolsun yollan. Öz agamin toyunda, Oynat ince billeri. Sandıgım-a sandığım, Sandığa söyendigim, Öz toganmın toyunda, Seherler oyandıgım. Saçlarım dessc desse, Dessesi yere yetse, Dostunun kör düyesi, Basım köprüden ötse. Garaca atı çapdık biz, Üstüne mahmal yapdık biz, Gaygı etme, doğan can, Sana-da birin tapdık biz. Saçakdakı iymişler, Nogul bolsun, ya Huday, Öz doganmın ilkisi, Oğul bolsun, ya Huday. Beyik-beyik minara, Ilgap çıkdım çınara, Menin söyenim şo giz, Menzeyer alma-nara. Küşt depmek bir govı zat, Merkezimiz Aşgabat, Agamin alan gizi, Orta boylı perizat. Aların-a alarm, Elime dütar aların, Öz dostumın toyında, "Novayını" çalann. Nu bağlar bizim bolsun, Mivesi üzüm bolsun. Ağam bilen yerinemin Gül ömri uzın bolsun. Gara saçın tovlı dur, Al yanakda tar bolup, Gözüme ukı gelmez. Sana intizar bolıp. Tabağın dışı san, İçine saldım narı, Ağam bir gelin alsın, Desinler, kimin yâri. Türkmenistan illeri, Apak olsun yollan, Öz ağabeyimin toyunda, Oynat ince belleri. Sandığım-a sandığım, Sandığa dayandığım, Öz kardeşimin toyunda, Seherler uyandığım. Saçlarım deste deste, Destesi yere yetse, Dostumun kör devesi, Hemen köprüden geçse. Karaca atı sürdük biz, Üstüne ipek yaptık (koyduk) biz, Kaygılanma, kardeş can, Sana da birin(i) bulduk biz. Sofradaki yemişler. Nogul 1 olsun, ya Huda, Öz kardeşimin ikincisi, Oğul olsun, ya Huda. Büyük büyük minare. Koşup çıktım çınara, Benim sevdiğim şu kız, Benzer elma, nara. Küşt oynamak iyi bir şey, Merkezimiz Aşgabat, Ağamın aldığı kız, Orta boylu perizat. Ahnm da alırım, Elime dutar alırım. Öz dostumun toyunda, "Novayı 2 "yı çalarım. Bu bağlar bizim olsun, Meyvesi üzüm olsun, Ağabeyimle yengemin, Gül ömrü uzun olsun. Kara saçın bükülüdür, Al yanakta tar (kakül) olup, Gözüme uyku gelmez, Seni beklemekten. : Bir çeşit tatlı. ^Novayı: Bir makam adı.
Bağa bardım gül berdin, Söyyen diyip dil berdin. İndi menden ayrılıp Yene kime dil berdin? Dağların yüzi bilen, Goyundur guzı bilen, Doğanım durmuş guryar, Öz söyen gizi bilen. Bağa vardım gül verdin, Seviyorum diye söyledin, Şimdi benden ayrılıp, Yine kime söz verdin? Dağların yüzüyle, Koyun ve kuzu ile, Kardeşim ev kuruyor, Sevdiği kız ile. Zikir Hayran gözler hicrin dey, Giryan bolsun, Ya Alla, Hassa canım yolunda, Gurban bolsun Ya Alla. Sen-sen diyem soltanı, Sen yarattın barçanı. Mümin gullar imanı Arzan bolsun Ya Alla. Men bir aşık hem dervüş, Salma ömrümge teşviş, Barca bolgan müşgül iş, Asan bolsun, Ya Alla. Görket bize yolların, Çohdur sansız çöllerin, Gamgm bolgan kulların Şadıman bolsun, Ya Alla. Gctirdiler-ey bir buğranı Ya Muhammet "Min" diyp berdi, Men minmes men bu buğranı, Te ımmatım-ov minmeginçe. Ehhe, ehhe, ehhe. Getirdiler-ey bir hülleni, Ya Muhammet, gey diyp berdi. Geymes men bu hülleni, Te ımmatım geymeyinçe. Yüz yigrimi dört derviş-ov. Enbiya senden medet, Ya Omara, Osman, Sıtdık, Murtuza senden medet. Kim alamnı yaratgan, Bir Huda senden medet, Mursalı kadir Hudayım, Mustapa senden medet. Üç yüz altmış gayıp ötgen, Övülye senden medet. Hayran gözler, hicrinden Giryan olsun ya Allah. Hasta canım yolunda, Kurban olsun, ya Allah. Sensin sultanım, Sen yarattın her şeyi, Mümin kulların imanı, Çilesiz, kolay olsun, ya Allah. Ben bir âşığım hem derviş, Salma ömrüme azar, Bütün olan müşkül iş(ler), Kolay olsun, ya Allah. Göster bize yolların, Çoktur sayısız çöllerin, Gamlı olan kulların, Şâd olsun, ya Allah. Getirdiler, bir buğrayı, Ya Muhammet "bin" deyip verdi, Ben binmem bu buğraya, Ta ümmetim binmeyince. Ya hu, hu, hu. Getirdiler bir cübbeyi, Ya muhammet, giy diye verdi, Giymem ben bu cübbeyi, Ta ümmetim giymeyince. Yüzyirmi dört derviş, Enbiya senden medet, Ya Ömer, Osman, Sıddık, Murteza senden medet. Kim âlemi yaratan, Bir Huda senden medet, Mürsel-i Kadir Hudam, Mustafa senden medet. Üçyüzaltmış gelip geçen, Evliya senden medet.
Hakikat çın aşıklar, Gelgin yola merdana, Lelem bardır şol yolda, Şıhatdarın divana, Divana ey, divana, ey divana. Meşrep özün divana Işk oduna pervana, Yol yörüse serdarı, Molla bazar divana, Hay, divana, hey divana. Ay gövün bil bağlama, ay, Köpni geçirgey, dünye sen. Bu ölümnin şerbetin Halkga içirgey, dünye sen. Divanalar pandadır-ey, Kim çagırs şondadır-ey, Biz yazıklı bendedir-ey, Behevvetdin divana, divana, ey divana. Gaygını hezir kılgan, Müşgülni ansat etgen, Yedi ölüğe can bergen, Behevvetdin divana, divana, ey divana. Aşıkların serdarı, Molla Bazar divana Divana, ey divana, Hay, hay, hay, hay, hay, hoy, hoy, hoy, hoy.. "Hüv" diyip, çıkdım yola, Bakmaram sağdan sola, Sağdan sola bakanda, Gaydıp gelmez şu yola. Hakikat, gerçek aşıklar, Gelin yola merdane, Lâlem (sevgilim, güzelim) vardır bu yolda, Şeyh Attar'ın divane, Divane ey, divane, ey divane. Meşrep özün divane, Aşk oduna pervane, Yol yürürse serdarı, Molla Bazar Divane Hay divane, hey divane. Ay gönül, bel bağlama, ay, Çoğunu geçir, dünya sen. Bu ölümün şerbetin, Halka içir, dünya sen! Divaneler, bendedir ey, Kim çağıra ondadır ey, Bir günahlı bendedir-ey, Bahauddin Divane, divane, ey divane. Kaygıyı hazır kılan, Müşkülü kolay eden, Yedi ölüye can veren, Bahauddin Divane, divane, ey divane. Âşıkların serdarı, Molla Bazar Divane, Divane, ey divane Hay, hay, hay, hay, hay, hay, hay, hay... "Hu" deyip çıktım yola, Bakmam sağdan sola, Sağdan sola bakanda Dönüp gelmez bu yola. YA REMEZAN Yokarda bir ağaç bar, -başları gaba, Ona nazar salan ya, Zenni baba, Ulıfiız-kiçiniz eylefiiz toba, Muhammet ımmahna, yaremezan! Esselavmaleykim, yatan kişiler, Kirpiği kirpiğe batan kişiler, Namaz okap, roza tutan kişiler, Muhammet ımmatına, yaremezan! Oraza geldi hay bilen, Bir melece tay bilen, Tayım batga batanda, Çıkarın hay-hay bilen. YA RAMAZAN Yukarıda bir ağaç var - başı büyük Ona nazar salan ya Zengi Baba, Büyüğünüz küçüğünüz ediniz tövbe, Muhammet ümmetine, ya Ramazan! Esselamünaleyküm yatan kişiler, Kirpiği kirpiğe batan kişiler, Namaz kılıp, oruç tutan kişiler, Muhammet ümmetine, ya Ramazan! Oruç geldi tezlikle, Bir küçücük tay ile, Tayım balçığa batınca, Çıkarın yavaşlıkla.
Yaremezan ayları, Geldi-geçer bayları, Merediîî on dördünde, Yalkım saçar ayları. Biz -e sizi bay gördük, Tüynügnizdcn ay gördük, Altın bilen apardık, Kümüş bilen gopardık, Ata atımlık duz berin, Hoca geyimlik biyz berin. Yokarda bir ay bar, Ucı gizil yay bar, Pıgamberifi saçağında, Bize goylan pay bar. Az berenler ayyar, Köp berenler bayyar, Bermedikler güsıradıft, Köprüsinde tayyar. Tüynügnizden tütün çıksın, Zağaranız bitin çıksın, Köp berenin oglı bolsun, Az berenin gizi bolsun, Muhammet ımmatına, yaremezan! Yaremezan ayları geler-de geçer, Atını eyerlep, müner-de gaçar, Behişdift işigin comartlar açar, Hak resul ımmatına, yaremezan! Yenftecan, oğlun ken bolsun, Ekiz-ekizden on bolsun. İçinde biri han bolsun, Geyeni gırmızı don bolsun, İyeni buğday nan bolsun, Yaremezan! İşiginizde toy bolsun, Gapıft dolı koy bolsun, Gazanmda gaynayan, Lökgüllökgül may bolsun! San çanak sarlaşar, Sargan berin baylanm. Gun çanak gurlaşar, - Gurt berin baylanm. Yaremezan, Ya alla! Ya Ramazan ayları, Gelip geçer baylan Meredini ondördünde, Şule saçar aylan. Biz sizi zengin gördük, Bacanızdan ay gördük, Altın ile götürdük, Gümüş ile kopardık, Ata atımlık tuz verin, Hoca giyimlik bez verin. Yukarıda bir ay var, Ucu kızıl yay var, Peygamberin sofrasında, Bize koyulan pay var. Az verenler fakirleşir, Çok verenler zenginleşir, Vermeyenler kıl sıratın 2 Köprüsünde azar. Bacanızdan duman çıksın, Ekmeğiniz (çöreğiniz) bütün çıksın, Çok verenin oğlu olsun, Az verenin kızı olsun, Muhammet ümmetine, ya Ramazan! Ramazan aylan gelir de geçer, Atını eyerleyip biner de kaçar, Cennetin eşiğin(i) cömertler açar, Hak Resul ümmetine, ya Ramazan! Yengecan oğlun çok olsun, İkiz ikiz on olsun, İçinden biri han olsun, Giydiği kırmızı don olsun, Yediği buğday nan (ekmeği) olsun, Ya Ramazan! Eşiğinizde toy olsun, Kapın dolu koy(un) olsun, Kazanında kaynayan, Löpür löpür yağ olsun! Sarı çanak sararır, Sargan 3 verin ağalarım, Kuru çanak kurur, Gurt 4 verin ağlarım. Ya Ramazan, ya Allah! ı Meredin: Ağustosun 2 Kıl suat: Sırat köprüsü 3 Sargan : Ağız sütünden yapılan yiyecek. 4 Gurt: Sütle yapılan yiyecek.
Mekgede bir ağacın başı gara, Hudayım bir oğul bersin,-gaşı gara, Mekgede bir ağaç gördüm pıntıklıca, Hudayım bir oğul bersin gundaklıca, Hak resul ımmatına, yaremezan! Bul öyüfi ergenegi ergeşedir, İçinde bay oğullar gcneşedir, Biri aydar: "Koylarmızdan koy bereli", Biri aydar" "Bukcamızdan zer bereli", Hak resul ımmatına, yaremczaın! Guzuların koy bolsun, Yıgnaganın toy bolsun, Toyı gelenler iysin, Sogabı size bolsun. Muhammet ımmatına, yaremezan! Mekke'de bir ağacın başı kara, Hudam bir oğul versin, kaşı kara, Mekke'de bir ağaç gördüm, sürgünlü, Hudam bir oğul versin kundaklı, Hak resul ümmetine, ya Ramazan! Bu evin duvarları sağlamdır, İçinde zengin oğulları konuşur 1 Biri söyler: "Koyunlarımızdan koyun verelim" Biri söyler: "Bohçamızdan altın verelim", Hak resul, ümmetine, ya Ramazan! Kuzuların koy(un) olsun, Yığdığın (yığının) toy olsun, Toya gelenler yesin, Sevabı size olsun, Muhammet ümmetine, ya Ramazan!