(RHYNCHOPHORUS FERRUGİNEUS)

KIRMIZI PALMİYE BÖCEĞİ RAPORU (RHYNCHOPHORUS FERRUGİNEUS)

İÇİNDEKİLER Sayfa 1. GİRİŞ 3 2. KIRMIZI PALMİYE BÖCEĞİ. 3 a. TANIMI VE YAŞAYIŞI. 3 b. ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI. 5 c. KONUKÇULARI 6 d. DOĞAL DÜŞMANLARI.. 6 3. DÜNYADA, TÜRKİYE DE VE KUŞADASI NDA DURUM 7 4. MÜCADELE YÖNTEMLERİ 10 a. KÜLTÜREL ÖNLEMLER. 10 b. KARANTİNA ÖNLEMLERİ.. 10 c. BİYOLOJİK MÜCADELE 10 d. BİYOTEKNİK YÖNTEMLER. 10 e. KİMYASAL MÜCADELE 11 5. KİMYASAL MÜCADELEDE ÖNERİLEN İLAÇLAR, DOZLARI VE UYGULAMA ŞEKLİ 12 6. UYGULAMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ. 14 7. SONUÇ VE ÖNERİLER 18 2

1. GİRİŞ Tropik ve subtropik coğrafik bölgelerin bitkisi olan Palmiye (Arecaceae) dünyada 202 cins ve yaklaşık 2800 tür içeren çok eski bir bitki grubudur. Turistik otel, motel, tatil köyleri, belediyeler ve diğer turistik işletme sahipleri, siteler, yazlıklar hemen hemen her yerde palmiye ağaçları bulunmakta ve bulundukları bölgeyi güzelleştirmektedir. Dolayısıyla palmiye ağacı, ekonomisi büyük ölçüde turizme dayalı illerin ve ilçelerin vazgeçilmez bir parçasıdır. Kırmızı Palmiye Böceği, yurt dışından hastalıklı palmiyelerin ithalatıyla özellikle Ege ve Akdeniz Bölgesi'ndeki ağaçlara zarar vermekte ve hızla yayılmaktadır. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, kırmızı palmiye böceği tehlikesine karşı bir dizi önlemler almış, Türkiye'de ilk kez 2005 yılında Mersin'de görülen kırmızı palmiye böceğiyle bulaşık ülkelerden palmiye ithalatını durdurmuş ve ithal edilecek palmiye ağaçlarına girişte 6 ay karantina uygulanması zorunluluğu getirmiştir. Ancak bütün bu önlemlere rağmen kırmızı palmiye böceği sahil bölgelerinde yayılmaya devam etmekte, turizm kentlerimizi tehdit etmektedir. Bu rapor, Kuşadası Ticaret Odası tarafından 10 Mayıs 2011 tarihinde Odamız Toplantı Salonunda yapılan ve Aydın İl Tarım Müdürlüğü Bitki Koruma Şube Müdürü Fatih Küçüktabak, Kuşadası İlçe Tarım Müdürlüğünden Ziraat Mühendisi Hasan Tanrıverdi ve Adana Zirai Mücadele Enstitüsü Uzmanı Hasan Deda Büyüköztürk tarafından verilen Kırmızı Palmiye Böceği Bilgilendirme Semineri ne dayanarak hazırlanmıştır. Rapor, söz konusu zararlı hakkına bilgiler içermekte, mücadele yöntemlerini ortaya koymakta, dünyada, Türkiye de ve Kuşadası ndaki durumu hakkında bilgiler sunmaktadır. Raporun son bölümlerinde kırmızı palmiye böceği ile mücadelede yapılanlar ve bundan sonra yapılması gerekenler konusunda öneriler sunmaktadır. 2. KIRMIZI PALMİYE BÖCEĞİ a. TANIMI VE YAŞAYIŞI Erginler kırmızımsı kahverengi ve silindir şeklinde olup, 35 mm uzunluğunda ve 10 mm enindedir. Kın kanatları koyu kırmızı renktedir. Baş ve hortumun uzunluğu vücudun toplam uzunluğunun 1/3 ü kadardır. Hortum; üstten kırmızımsı kahverengi, alttan ise koyu kahverengi 3

olup, uzun, eğri ve çıkıntılıdır. Erkekte hortumun üst kısmı kısa kahverengimsi kıllarla kaplı, dişide ise kılsız, kıvrık, daha ince ve uzundur. Yumurta, oval, beyaz-krem renkte olup ortalama 2.6 mm uzunluğunda ve 1.1 mm enindedir. Genç larvanın baş kısmı siyah, diğer kısımları ise sarımsı beyaz renktedir. Larva olgunlaştıkça renk sarımsı kahverengiye döner. Olgun larvanın uzunluğu 50 mm, eni ise 20 mm olup, güçlü ağız yapısına sahiptir. Larva, gelişimini tamamladıktan sonra beslendiği ortamı terk eder, palmiyenin hemen altında toprakta, palmiye üzerindeki yaprak sapları ile gövde arasında veya ağacın zarar görmüş kısımlarında, palmiye liflerinden 50 95 x 25 40 mm boyutlarında oval bir kokon örerek pupa olur. Pupa dönemini kokon içinde geçirir. Pupa, önce krem daha sonra kahverengidir. Pupada baş aşağıya doğru bükülmüştür, anten ve gözler belirgin olup, 35 x 15 mm boyutundadır. Dişi bireyler hayatları boyunca yaklaşık 200 300 adet yumurta bırakır. Yumurta, taze yaprakların gövde ile birleştikleri yerlere veya palmiyenin zarar görmüş kısımlarına, birbirine temas etmeyecek şekilde yan yana ve bitki dokusu içine bırakılır. Yumurtalar 2 ile 5 gün arasında açılır. Yumurtaların gelişebildiği en yüksek sıcaklığın 40 C olduğu belirlenmiştir. Yaklaşık 1 ile 3 ay arasında değişen larva döneminden sonra pupa dönemine giren zararlı, 14 21 gün sonra ergin olur. Erginler, sıcaklığın 12 14 C üzerinde olması durumunda aktif hale geçerler. Bölgelere göre değişmekle birlikte erkek bireyler 50 120 gün, dişiler ise 50-109 gün yaşar. Tüm hayat dönemi yaklaşık 4 ay sürmektedir. Erginler uzun uçuşlar yapma yeteneğinde olup, bir uçuşta 900 m uzaklığa ulaşabildiği kaydedilmiştir. Yılda 25 27 C sıcaklıkta 3 döl verebilir. Aşağıdaki şekil, zararlının gelişme evrelerini ve sürelerini göstermektedir. YUMURTA Süresi 10 gün. LARVA Ortalama 55 gün. PUPA Ortalama 15 gün. ERGİN Ömrü 2-4 ay. 4

Erkeklerin hortumlarının dorsal kısımlarında kısa kahverengi kıllar bulunur. Dişilerin hortumları çıplaktır, erkeklere göre daha silindir şeklinde ve biraz daha uzundur. b. ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI Zararı larvalar yapar. Yumurtadan çıkan genç larvalar gövde içine girer ve burada yumuşak lifli dokuyla beslenerek tüneller açar. Larva, yaşamını tamamen gövde içinde geçirdiği için başlangıçta zararlıyı ve oluşturduğu zararı tespit etmek çok zordur. Zararlının palmiye ağaçlarının büyüme noktalarında beslenmesi sonucu, gövde üzerinde ve yaprakların gövdeye bağlandığı kısımlarda açılan küçük deliklerden sarımsı kahverengi yapışkan bir sıvı ve larvanın beslenme artıklarının oluşturduğu tümsekler gözle görülebilir. Zamanla (yaklaşık 2-3 yıl sonra) yapraklarda sararma, solma ve kuruma gözlenir. Larvalar 1 m uzunluğunda tüneller açabilmektedir. Zarar gören bitki dokularında çürümelerin meydana gelmesi ve kötü bir kokunun yayılması tipiktir. Ağaçlarda tünel sayısı arttıkça ağacın gövdesi giderek zayıflar ve bu durum ağacın kolaylıkla devrilmesine ya da çürüyerek ölmesine neden olur. Bu zararından dolayı birçok ülkede hurma ağaçlarının tamamen yok olmasına ve dolayısıyla önemli ekonomik kayıplara yol açmaktadır. 5

c. KONUKÇULARI Genellikle Palmae (Arecaceae) familyasına ait palmiye cinsi bitkilerdir. Phoenix canariensis Hort. ex Chabaud, P. dactylifera L., P. sylvestris Roxb., Areca catechu L., Arenga pinnata (Wurmb) Merrill, Borassus flabellifer L., Caryota maxima (Himalaya), C. cumingii Lodd.ex Mart., Cocos nucifera L., Corypha gebanga (Blume) Blume, C. elata Roxb., Elaeis guineensis Jacq., Livistona decipiens Becc., Metroxylon sagu Rottb., Oreodoxa regia Kunth, Sabal umbraculifera (Jacq.) Mart, Trachycarpus fortunei (Hook.) H.Wendl ve Washingtonia sp. gibi birçok tür konukçusu olarak bildirilmektedir. Ayrıca, Saccharum officinarum L. (şeker kamışı), Agave americana L. (sabırlık) ve Cycas revoluta Thunb. (sıkas) bitkileriyle de beslenebilmektedir. d. DOĞAL DÜŞMANLARI Türkiye de bu zararlı yeni olduğundan herhangi bir doğal düşmanı bilinmemektedir. Dünyada yayılış alanlarında bazı doğal düşman türleri belirlenmiş olmakla birlikte, zararlıyı baskı altında tutabilen etkili bir tür henüz bilinmemektedir. Orta Doğu ülkelerinde, entomopatojen nematodlardan, Heterorabditis ve Steinernema, entomopatojen funguslardan da Beauveria bassiana ve Metarhizium anisopliae türlerinin uygulamada kullanımına yönelik çalışmalar halen devam etmektedir. 6

3. DÜNYADA, TÜRKİYE DE ve KUŞADASI NDA DURUM Dünyada, Mısır, İsrail, Ürdün, İspanya, Yunanistan, İtalya, Fas Cezayir, Bangladeş, Bahreyn, Kamboçya, Çin, Hindistan, Endonezya, Irak, Iran, Malezya, Myanmar, Umman, Pakistan, Filipinler, Katar, Suudi Arabistan, Tayland, Birleşik Arap Emirlikleri, Vietnam, Avustralya, Papua Yeni Gine, Solomon Adaları, İspanya, İtalya, Fransa ve Amerika da yaygın olarak görülmektedir. Aşağıdaki grafik, kırmızı palmiye böceğinin yıllar itibarıyla dünyada nasıl yayıldığını göstermektedir. HARİTA 1: DÜNYADA KIRMIZI PALMİYE BÖCEĞİ ve YAYILIŞI Zararlı, Türkiye de ilk kez 2005 yılında Mersin de hurma ağaçlarında tespit edilmiş, daha sonra yapılan araştırma çalışmaları ve gözlemler sonucunda Adana, Antalya, Muğla, Aydın, İzmir ve İstanbul illerinde varlığı belirlenmiştir. Diğer bir ifadeyle tüm sahil bandını tehdit eder bir konuma gelmiştir. 7

HARİTA 2: TÜRKİYE DE KIRMIZI PALMİYE BÖCEĞİ (2010) Kuşadası nda il kırmızı palmiye böceği 2008 yılında Kadınlar Denizi nde tespit edilmiştir. Bu tarihten itibaren hızla yayılmış, Davutlar, Güzelçamlı ve Didim e ulaşmıştır. HARİTA 3: KUŞADASI NDA KIRMIZI PALMİYE BÖCEĞİ (2010) 8

Kuşadası İlçe Tarım Müdürlüğü nden alınan verilere göre, Kuşadası, Davutlar ve Güzelçamlı da toplam yaklaşık 12.500 palmiye ağacı söz konusudur. Bu ağaçların 8000 tanesi Merkezde (% 64 ü), 3000 tanesi Davutlar da (% 24) ve 1500 tanesi (% 12) Güzelçamlı dadır. Kırmızı palmiye böceği tespit edilen ağaç sayısı ise 4330 dur. Diğer bir ifadeyle, Kuşadası (Merkez), Davutlar ve Güzelçamlı daki toplam palmiye ağacı mevcudunun % 34,64 ünde Kırmızı Palmiye Böceği tespit edilmiştir. Bugüne kadar toplam 2180 palmiye ile mücadele yapılmıştır. 786 adet palmiye imha edilerek palmiye mezarlığına nakledilmiştir. Kuşadası-Davutlar ve Güzelçamlı da mücadele edilecek 3830 adet palmiye ağacı bulunmaktadır. Diğer bir ifadeyle Kuşadası ndaki toplam palmiye ağacının % 30 unda halen kırmızı palmiye böceği bulunmaktadır. KIRMIZI PALMİYE BÖCEĞİ 2011 YILI ERADİKASYON MÜCADELE ÇALIŞMALARI ÖZET ÇİZELGESİ BELDE/KÖY Palmiye Sayısı Bulaşık Palmiye Sayısı Tahsis Edilen Mücadele Yapılan Uygulama Yapılan Palmiye Sayısı İmha Edilen Uygulama dan sonra Bulaşık Olan Palmiye Sayısı Tuzak Feromon 08 09 10 11 TOPLAM MERKEZ 8.000 4.000 92 108 2.000 54 187 165 110 516 3.500 DAVUTLAR 3.000 200 8 8 50-150 80 20 250 200 GÜZELÇAMLI 1.500 130 3 6 30-20 20 130 TOPLAM 12.500 4.330 117 2.180 54 337 265 130 786 3.830 Kaynak: Kuşadası İlçe Tarım Müdürlüğü TOPLAM PALMİYE SAYISI BULAŞIK PALMİYE SAYISI 9

4. MÜCADELE YÖNTEMLERİ a. KÜLTÜREL ÖNLEMLER Zararlı ile mücadelede kültürel önlemler önemli bir yer tutmaktadır. Periyodik olarak ağacın zayıflamış ve çürümekte olan kısımları temizlenmelidir. Sağlıklı bir ağacın herhangi bir yerinde yapılacak kesim ve yaralamalardan kaçınılmalıdır. Budamalar, zararlının aktif olmadığı kış aylarında yapılmalıdır. Kök sürgünleri ve kesilen dallar imha edilmelidir. Palmiye ağaçları için uygun sulama ve gübreleme programı ile ağaçların strese girmesi engellenmeli ve sulama, tercihen damla sulama şeklinde yapılmalıdır. Ağır zarar görmüş palmiye ağaçları, zararlının değişik dönemlerine (yumurta, larva, pupa ve ergin) ait çok sayıda birey ihtiva ettiğinden bu şekilde zararlı ile bulaşık ağaçlar özellikle ergin bireylerin etrafa dağılmasına fırsat vermeden, yakılarak ya da gömülerek bir an önce ortadan kaldırılmalıdır. b. KARANTİNA ÖNLEMLERİ Bu zararlı ile bulaşık ülkelerden ithal edilen palmiye ağaçlarının yurdumuza girişinde dış karantina önlemlerine önem verilmelidir. Zararlı, ergin dışındaki dönemlerini palmiye ağacının içinde tamamladığından, bitkinin dışından tespit edilmesi çok zor olmaktadır. Bu yüzden ülkeler arası palmiye ağacı ticaretinde zararlının taşınma riski oldukça yüksektir. Bulaşık palmiyelerin yurt içinde taşınması, bu zararlının yayılmasına neden olacağı için iç karantina tedbirlerine titizlikle uyulmalıdır. c. BİYOLOJİK MÜCADELE Bu zararlının orijini olan bölgede mevcut doğal düşmanları bulunmakla birlikte, Türkiye de bu zararlının doğal düşmanları ile ilgili yapılmış herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. d. BİYOTEKNİK YÖNTEMLER Zararlının varlığının belirlenmesi ve ergin popülasyonunun azaltılması için feromon tuzakların kullanılması, kırmızı palmiye böceğini kontrol altında tutmada en önemli mücadele yöntemlerinden biridir. Feromon olarak erkek bireylerin salgıladığı Ferrugineol ((4S, 5S)-4- methyl-5-nonanol) kullanılır. Ancak feromon tek başına yeterli etkiyi sağlayamadığı için, tuzakların (kova tipi, huni tipi) içine küçük naylon poşette etil asetat (100 mg) ve bir cezp edici 10

yem (hurma meyvesi, şeker, şeker kamışı, palmiye ağacının herhangi bir kısmı vs.) ilave edilerek feromon maddesinin etkisi arttırılır. En yaygın olarak kullanılan tuzak tipi, kova tipi olup, 10-15 litre hacminde ve 25-30 cm yüksekliğindedir. Kenarında ve kapağında böceğin girebilmesi için 4 er adet, 10 cm² ebadında pencereler bulunur. Kapağın altındaki çengele, feromon ile etil asetat asılır. Tuzağın içine cezbedici yem, yüksek nem seviyesini korumak ve gelen ergin bireylerin tuzağın dışına çıkmasını engellemek için de yaklaşık 1-2 litre su ilave edilir. Ayrıca, kovanın etrafına gelen ergin bireylerin tutunarak pencerelerden içeri girmesini sağlamak için bir bez sarılır. Tuzaklar yerden yaklaşık 1,5-2 m yükseğe ve gölgede kalacak şekilde asılır. Feromon kapsüller ile etil asetat bulunan poşetler 2-3 ayda bir, cezbedici yem ise sıcaklığa bağlı olarak en geç üç haftada bir değiştirilmelidir ve suyu biten tuzaklara su ilave edilir. Zararlının tespiti için, palmiye ağacı bulunan park, bahçe ve fidanlıklarda hektara bir tuzak, yol kenarı ve orta kaldırımlarda sıra halindeki palmiye ağaçları için ise 1 km de bir tuzak asılır. Tuzaklar, 1 2 haftada bir kontrol edilir ve yakalanan kırmızı palmiye böceği erginleri sayılır. Belirli dönemlerde yakalanan böcekler sayılarak, erginin uçuş aktivitesi ve zararlının populasyon yoğunluğu belirlenir. Böceğin varlığının tespit edildiği yerlerde kitlesel yakalama amacıyla tuzak sayısı artırılarak uygulama yapılır. Tuzaklar, yıl boyunca bulunduğu yerde asılı tutulur. e. KİMYASAL MÜCADELE Zararlıya karşı ülkemizde herhangi bir ruhsatlı ilaç bulunmamaktadır. Son yıllarda yurt dışında iyi sonuçların alındığı farklı kimyasal mücadele uygulamaları bulunmaktadır. Zararlıyla bulaşık palmiye ağaçlarının bulunduğu alanlarda, bir yandan zararlının sağlıklı palmiye ağaçlarına bulaşmasının engellenmesi, diğer yandan da sağlıklı palmiye ağaçları için tehdit oluşturan bulaşık ağaçlardaki ergin bireylerin dağılmasının engellenmesi için palmiye ağaçları ilaçlanmalıdır. İlaçlamada tüm ağaç yüzeyi, özellikle yaprak petiollerinin ağaç gövdesi ile birleştiği kısımlar ilaçlı su ile iyice ıslatılmalıdır. Bu durumda ağaç başına yaklaşık 20-30 lt ilaçlı su kullanılır. Zarar belirtileri gösteren palmiye ağaçlarının büyüme noktası henüz zarar görmemişse hemen tedavi edici insektisit uygulamalarına geçilmelidir. Bu şekildeki ağaçların ölü yaprakları budanır ve gövdede zarar görmüş dokular kazınarak temizlenir. Bu kısımlara sprey şeklinde bir insektisit uygulanır. Ayrıca, sistemik bir insektisit, gövdeden enjekte edilir veya topraktan ağacın kök bölgesine verilir. Eğer ağacın büyüme noktası zarar görmüş ve tüm yapraklar kendini 11

aşağıya doğru bırakmışsa, ağacın bulaşma kaynağı olmasının engellenmesi için bir an önce uygun şekilde imha edilmelidir. Ayrıca, budamalardan sonra kesilen yüzeylere, zararlının yumurta bırakmasına engel olmak için kontak ya da sistemik etkili insektisitlerle sprey şeklinde ilaçlama yapılır. Sistemik insektisitler, ağacın gövdesinin toprakla birleştiği kısmın hemen etrafına 20-30 cm derinliğinde çukurlar açılarak buraya 20-30 lt su ile birlikte verileceği gibi, ağacın gövdesine, yere 30-45 derecelik açı yaparak matkapla 10-15 cm uzunluğunda delikler (ortalama 4 adet delik) açılır ve önerilen dozda insektisit bu deliklere enjekte edilir. Daha sonra deliğin ağzı aşı macunu ile kapatılır. Yeni bulaşmaları engellemek amacıyla yapılan insektisit uygulamaları yaklaşık olarak 25-30 günde bir tekrarlanmalıdır. Ancak, zararlının henüz biyoekolojisi ve doğal düşmanları bilinmediği için, çevreye ve doğal düşmanlara zarar vermesi nedeniyle fazla ilaç kullanımından kaçınılmalıdır. Koruyucu veya tedavi edici olarak uygulanan ilaçlamalarda, insektisitler dönüşümlü olarak uygulanmalıdır. Topraktan enjeksiyon yoluyla sistemik insektisitlerin uygulanması tercihen bitkinin iletim demetlerinin daha iyi çalıştığı bahar ve yaz aylarında yapılmalıdır. 5. KİMYASAL MÜCADELEDE ÖNERİLEN İLAÇLAR, DOZLARI VE UYGULAMA ŞEKLİ a. Tüm Gövde ve Yapraklara Püskürtme 12

Chlorpyrifos ethyl, 480 g/ L C 100 ml/100 L Budamadan sonra ya da imha etmeden önce ağaç yaprakları ile birlikte gövdesi tamamen ilaçlı su ile ıslanacak şekilde ilaçlanır. Azinphos methyl % 25 P 250 gr / 100 L Budamadan sonra ya da imha etmeden önce ağaç yaprakları ile birlikte gövdesi tamamen ilaçlı su ile ıslanacak şekilde ilaçlanır. Imidacloprid + betacyfluthrin, 300 (210 g/lt + 90 g/l) D 50 ml/100 L Budamadan sonra ya da imha etmeden önce ağaç yaprakları ile birlikte gövdesi tamamen ilaçlı su ile ıslanacak şekilde ilaçlanır. Lambda cyhalothrin, 50 g/l C, SC, CS 100 ml/100 L Budamadan sonra ya da imha etmeden önce ağaç yaprakları ile birlikte gövdesi tamamen ilaçlı su ile ıslanacak şekilde ilaçlanır. b. Gövdeden Enjeksiyon Monocrotophos, 400 g/l + dichlorvos, 500 gr/lt EC, SC, SL 5 ml + 5 ml /oyuk veya larvanın giriş yeri Enjeksiyon yöntemi ile uygulanır. Ağaçta zararlının yol açtığı oyuklar ve deliklerin içine konularak üzeri aşı macunu ile kapatılır. Imidacloprid, 200 g/l SL 35 ml/ağaç Enjeksiyon yöntemi ile direk ağaç gövdesine veya ağacın kök boğazı çevresi bir gün önce sulanır ve ilaç 10 20 L su ile karıştırılarak ağacın kök boğazına verilir. 13

c. Kökten Sulama Suyu İle Imidacloprid, 350 g/l C 20 ml/ağaç Ağacın kök boğazı çevresi bir gün önce sulanır ve ilaç 10 20 L su ile karıştırılarak ağacın kök boğazına verilir Imidacloprid, 200 g/l L 35 ml/ağaç Enjeksiyon yöntemi ile direk ağaç gövdesine veya ağacın kök boğazı çevresi bir gün önce sulanır ve ilaç 10 20 L su ile karıştırılarak ağacın kök boğazına verilir. 6. UYGULAMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ Zararlıya karşı uygulanan mücadele yöntemlerinin etkinliği, her yıl yapılacak olan makroskobik gözlemlerle ve feromon tuzaklarla yakalanan ergin bireylerin yoğunluğuna bakılarak değerlendirilir. Aşağıdaki tabloda 2008-2009 ve 2010 yıllarında Türkiye de kırmızı palmiye böceği ile yapılan mücadelede, tahsis edilen tuzak sayısı, tahsis edilen feromon sayısı ve tuzaklarda bulunan toplam böcek sayısı rakamları verilmiştir. 14

İl Tahmini Palmiye Sayısı İlçe Tahsis Edilen Tuzak Sayısı (Adet) Tahsis Edilen Feromon Sayısı (Adet) Tuzaklarda bulunan toplam böcek sayısı (Adet) 2008 2009 2008 2009 2008 2009 Adana 64.000 Merkez 535 120 1.218 2.070 664 187 Merkez 27 0 81 70 0 0 Hatay 12.000 İskenderun 15 7 45 30 17 0 Mersin 63.000 Merkez 42 200 126 730 0 0 Merkez 154 1.800 462 8.000 3.749 14.132 Alanya 98 300 290 1.500 8.359 3.662 Kemer 50 250 100 750 1.324 1.418 Konyaaltı M 170 100 600 M 2.824 Antalya 185.000 Manavgat 98 300 290 1.500 1.741 6.497 Muratpaşa M 200 100 600 M 7.144 Aksu M 300 100 750 M 4.164 Serik 50 250 60 1.500 1.335 6.466 Merkez 39 42 50 150 120 229 Özdere 68 61 70 250 1401 780 İzmir 215.000 Gümüldür 21 16 70 250 144 197 Seferihisar 7 M 10 M 7 M Menderes 2 6 10 30 0 37 Denizli _ 14 0 42 50 0 0 Kuşadası 12 200 50 900 107 494 Aydın 23.000 Didim 2 2 10 20 0 0 Nazilli 2 0 6 0 0 0 Bodrum 21 74 60 250 10 119 Fethiye 7 84 40 250 19 1.863 Köyceğiz 4 0 20 50 0 0 Marmaris 8 0 30 75 0 0 Muğla 75.000 Dalaman 2 0 20 50 0 0 Datça 2 0 10 50 0 0 Ula 2 0 10 50 0 0 Ortaca 5 0 10 50 0 0 Milas 7 7 10 75 0 Balıkesir _ Merkez 14 0 30 50 0 0 İstanbul 15.000 Merkez 15 30 45 120 15 5 15

Tahmini Palmiye Sayısı Bulaşık Palmiye Sayısı (Adet) İmha Edilen Ağaç Sayısı (Adet) İl İlçe 2008 2009 2008 2009 Adana 64.000 Merkez 1.350 350 650 6 Hatay 12.000 Merkez - 0 0 0 İskenderun 20 1 0 Mersin 63.000 Merkez 100 100 30 0 Merkez 3.000 3.000 120 61 Alanya 4302-12 Kemer 1245-10 Antalya 185.000 Konyaaltı 2120-15 Manavgat 4405-100 Muratpaşa 4910-50 Aksu 2420-50 Serik 1510-20 Merkez 750 750 15 5 Özdere 774 57 28 İzmir 215.000 Gümüldür 240 28 5 Seferihisar 1595 0 4 Menderes 1200-33 Kuşadası 100 1200 42 10 Aydın 23.000 Didim 0 0 0 0 Nazilli 0 0 0 0 Bodrum 1.000 4500 20 9 Fethiye 2000 3000 17 10 Köyceğiz 0 0 0 0 Marmaris 0 0 0 0 Muğla 75.000 Dalaman 0 0 0 0 Datça 0 0 0 0 Ula 0 0 0 0 Ortaca 0 0 0 0 Milas 0 23 0 0 Balıkesir _ Merkez 0 0 0 0 İstanbul 15.000 Merkez 50 50 1 _ 16

Kırmızı Palmiye Böceği Eradikasyonu Projesi kapsamında İlere Dağıtılan Feromon Tuzağı ve Feromon Maddesi Sayısı İller Tuzak Sayısı (2008) Tuzak Sayısı (2009) Tuzak Sayısı (2010) Feromon Sayısı (2008) Feromon Sayısı (2009) Adana 406 100 500 1218 1500 Antalya 154 1000 1000 462 3462 Alanya 98 500-294 1700 Manavgat 98 500-294 1700 Denizli 14 - - 42 42 İzmir 70 200 100 210 500 Mersin 42 200 200 126 726 Muğla 70 200 250 210 810 Hatay 42 - - 126 126 Denizli 14 - - 30 30 Aydın 28 300 50 50 984 Balıkesir 14 - - 30 30 İstanbul 14 30 50 30 120 T O P L A M 1050 3000 2100 3.092 15000 Harcanan (TL) 27.258 77.880 54.516 36.732 178.200 17

7. SONUÇ VE ÖNERİLER Palmiye Kırmızı Böceği, 2005 yılında Mısır dan ithal edilen palmiyelerle ülkemize giriş yapmıştır. Ülkemizde ilk ergin böcek 2008 yılında tespit edilmiştir. Başta Kadınlar Denizi olmak üzere zamanla ilçemizde de hızla yayılmıştır. Palmiye Kırmızı Böceği bir uçuşta 900 metre mesafe alabilmektedir. Bu da böceğin çok hızlı yayılmasına neden olmaktadır. Konukçu bitkinin çok yaygın ve dağınık halde bulunması, il ve ilçe teşkilatlarında konudan sorumlu personelin iş yükünün fazlalığı, otel ve tatil sitelerinin konuya yeterli ilgi duymaması, bazı belediyelerin sorumluluklarını yerine getirmemesi ve yasal mevzuat boşluğu, kırmızı palmiye böceği ile mücadeleyi zorlaştırmaktadır. Zararlı ile mücadelede kültürel önlemler önemli bir yer tutmaktadır. Periyodik olarak ağacın zayıflamış ve çürümekte olan kısımları temizlenmelidir. Sağlıklı bir ağacın herhangi bir yerinde yapılacak kesim ve yaralamalardan kaçınılmalıdır. Budamalar zararlının aktif olmadığı kış aylarında yapılmalıdır. Kök sürgünleri ve kesilen dallar imha edilmelidir. Palmiye ağaçları için uygun sulama ve gübreleme programı ile ağaçların strese girmeleri engellenmeli ve sulama damla sulama şeklinde yapılmalıdır. Ağır zarar görmüş palmiye ağaçları, zararlının değişik dönemlerine (yumurta, larva, pupa ve ergin) ait çok sayıda birey ihtiva ettiğinden, bu şekilde zararlı ile bulaşık ağaçlar, özellikle ergin bireylerin etrafa dağılmasına fırsat vermeden ilaçlanarak imha edilmelidir (Palmiye mezarlığına nakledilmelidir). Ağacın imhası zaman alan, maliyetli ve meşakkatli bir iştir. Ayrıca, 1 ağacın imhasına harcanan para ile 100 ağacın korunabilmektedir. Bu nedenle bütün bu zorluklara rağmen, Koordinasyon faaliyetlerine devam edilmelidir. Özellikle popülasyon yoğunluğunun arttığı bölgelerde konudan sorumlu personelin bu işe yoğunlaşması sağlanabilmelidir. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Turizm Bakanlığı, Valilikler, Belediyeler ve Çevre Müdürlükleri gibi kamu kuruluşlar iş birliği içerisinde olmalıdır Oteller Birliği, Siteler Birliği gibi özel kuruluşlarla iş birliği içerisinde olunmalıdır. Halk bilinçlendirilmelidir. İlaç devlet aracılığı ile temin edilmeli ve Belediyelere dağıtılmalıdır. Belediyeler ilacın dağıtımını, kontrolünü ve denetimini yapmalıdır. 18

Kuşadası İlçe Tarım Müdürlüğü nden alınan verilere göre, Kuşadası, Davutlar ve Güzelçamlı da toplam yaklaşık 12.500 palmiye ağacı söz konusudur. Bu ağaçların 8.000 tanesi Merkezde (% 64 ü), 3.000 tanesi Davutlar da (% 24) ve 1.500 tanesi (% 12) Güzelçamlı dadır. Kırmızı palmiye böceği tespit edilen ağaç sayısı ise 4.330 dur. Diğer bir ifadeyle, Kuşadası (Merkez), Davutlar ve Güzelçamlı daki toplam palmiye ağacı mevcudunun % 34,64 ünde Kırmızı Palmiye Böceği tespit edilmiştir. Bugüne kadar toplam 2180 palmiye ile mücadele yapılmıştır. 786 adet palmiye imha edilerek palmiye mezarlığına nakledilmiştir. Halen Kuşadası-Davutlar ve Güzelçamlı da mücadele edilecek 3.830 adet palmiye ağacı bulunmaktadır. Diğer bir ifadeyle Kuşadası ndaki toplam palmiye ağacının % 30 unda halen kırmızı palmiye böceği bulunmaktadır. Kırmızı Palmiye böceği ile mücadele 2 farklı fiyatlı ilaç söz konusudur. 1. cins kırmızı palmiye böcek ilacının litresi 140 TL dir. 1 litre ilaç ile yaklaşık 30 ağaç tedavi edilebilmektedir (her ağaca 35 ml.). Kuşadası nda 3.850 adet bulaşık palmiye ağacı olduğu düşünüldüğünde 1 seferde Kuşadası ndaki ağaçları ilaçlama maliyeti yaklaşık 18.000 TL dir. Ancak bu ilaçlamanın ve böcek ile mücadelenin sürekli yapılması gerektiği unutulmamalıdır. 2. cins ilacın litresi ise yaklaşık 70 TL dir. Dolayısıyla maliyet diğer ilaca göre % 50 daha düşüktür. 19

KUTO Araştırma Yayınları Süleyman Demirel Bulvarı No:31 09400 Kuşadası / AYDIN Tel: 0 256 612 57 63 Fax: 0 256 614 53 93 e-mail: info@kuto.org.tr http://www.kuto.org.tr 20