Kentin Sanatı, Sanatın Kenti Sayı 10, Eylül 2013 İçindekiler Takdim 5 Funda Şenol Cantek Makaleler 8 Bahar Şimşek Karşılaşmanın Büyüsü, Kentin Sineması: Yetim den Hejar a Değişen İstanbul Hakikati 48 Özgür Yaren Post-Yugoslav Bağlamda Belgrad ve Sinema 72 Bilge Taş Film Festivalleri: Kentler, İzleyiciler ve Endüstri 86 Ahmet Suvar Arslan Kent Hakkı Bağlamında Kamusal Alanın Yeniden Talebi ve Kamusal Alanda Sanat 108 Levent Şentürk Kent+Sanat=İsyan : Güzel Sanatlardan Biri Olarak Direniş 134 Neslihan Ercan Kentsel Hareketler: Protesto, Karşı Hafıza ve Yaratmama Olasılığı 164 Methiye Gül Çöteli Bir Sanat Eseri Olarak Kent: Görsel Düzensizlik 200 Senem Kurtar Bir Şehir Filozofu Olarak Henri Lefebvre ve Gündelik Yaşam Sanatı 220 Müge Akkar Ercan Kamusal Sanatın Kamusallığı : Erişim, Aktör, Fayda Yaklaşımı 256 Pınar Kılıç Çalgıcı Gündelik Hayatın Tiyatrosu: Alsancak ta Teatral Etkinlikler 272 Fatih Çalmaz Yeni Türk Edebiyatında Edebiyat Mahfilleri Üzerine Turgay Anar ile Söyleşi 279 Fatih Çalmaz Ankara da Edebiyat Mahfilleri Üzerine Mehmet Aycı ile Söyleşi 284 Esra Can Kentin Sanatla Olan Hikâyesi Üzerine Deniz Artun ile Söyleşi
Contents Arts of the City, The City of Arts Issue 10, September 2013 Editorial 5 Funda Şenol Cantek Articles 8 Bahar Şimşek The Magic of Encounter, The Cinema of the City: The Changing Reality of İstanbul from Yetim to Hejar 48 Özgür Yaren Belgrade and Cinema in a Post-Yugoslav Context 72 Bilge Taş Film Festivals: Cities, Audiences and Industry 86 Ahmet Suvar Arslan Reclaim of Public Sphere in the Context of Right to the City and Art in Public Sphere 108 Levent Şentürk City + Art = Revolt : Resistance As a Fine Art 134 Neslihan Ercan Urban Activism Protest, Counter-Memory and Possibility of De-creation 164 Methiye Gül Çöteli City as a Work of Art: Visual Irregularity 200 Senem Kurtar As a City Philosopher Henri Lefebvre and The Art of Everyday Life Urban Writings 220 Müge Akkar Ercan The publicness of Public art: Access, Actor, Interest Approach 256 Pınar Kılıç Çalgıcı Theatre of Everyday Life: Theatrical Events in Alsancak 272 Fatih Çalmaz Interview with Turgay Anar on Literary Gathering Places in New Turkish Literature 279 Fatih Çalmaz Interview with Mehmet Aycı on Literary Gathering Places in Ankara 284 Fatih Çalmaz Interview with Deniz Artun on The Story of the City with Art
Takdim Şehrin havası özgür kılar sözü, Ortaçağ şehirlerinden günümüze içinde kaybolma imkanı yaratan yerleşimlerin vaad ettiği imkanlara gönderme yapar. Birey olma, yalnızlaşma ihtimali bulunsa bile birincil ilişkilerin yarattığı baskılardan büyük ölçüde kurtulma, yeni ve farklı ilgiler/alışkanlıklar geliştirme, üretken ve yaratıcı olma imkanına işaret eder. Hem geleneksel, hem de modern sanatlar şehirle birlikte anılan ilgi alanlarıdırlar. Sinema, edebiyat, sahne sanatları, güzel sanatların her türü ve modernite sonrasının yeni sanatları farklı yaklaşımlar ve araçlarla ortaya çıkardıkları ürünlerle çoğunlukla kentsoyludurlar. Birçok sanat dalının öğrenilip tatbik edilebileceği, icra edilip sergilenebileceği mekanlar yine kentlerdedir. Sanatlara hamilik eden kişi ve kurumlar, kent zenginleri ve ticari kurumlardır. Öte yandan, bağımsız ve alternatif sanatın membaı ve yuvası da kentlerdir. Sanatın, tasarımın ve bunların uygulama alanı olarak, rahatlıkla sanatın bir kolu diyebileceğimiz zanaatın izleri yapılarda, şehir planlarında, anıtlarda sürülebilir. Benzer biçimde, sokaklar, meydanlar, evler de sanat yapıtlarında boy gösterirler. Kent kimi zaman bir romanın kahramanı, kimi zaman bir filmin başrol oyuncusu, kimi zaman bir resmin ana teması, kimi zaman da bir şarkının sözüdür. Dostoyevski ile yeraltına inilir; Calvino yla Marco Polo nun peşine takılarak yeni kıtalar keşfedilir; De Sica ile II. Dünya Savaşı ndan artakalmış Roma da dolaşılır; Orhan Kemal le Adana sokakları arşınlanır. Bazen kentin fiziksel mekanı sanata
malzeme teşkil eder. Bir kentin sokakları için üretilmiş, oralara yerleştirilmiş/nakşedilmiş sanat eserleri vardır. Binaların duvarlarında, parklarda, meydanlarda karşılaşırız bunlarla. Böyle bakınca, sanat olmadan kent, kent olmadan da sanat olmaz diyebiliriz rahatlıkla. İdealkent in, Kentin Sanatı/Sanatın Kenti dosyasına ilham veren de kent ile sanatın organik ilişkisi oldu. Dosya için yazı çağrısı yaptığımızda bu kadar büyük bir ilgi beklemiyorduk. Farklı alanlardan ve yaklaşımlardan kent-sanat ilişkisini ele alan çok sayıda yazı geldi. Bir kısmını, özellikle görüşmeleri da biz ısmarladık. Bu sayıdaki yazılara gelecek olursak; sinemada kent/kentte sinema literatürü, bu konuya yönelik akademik ilgi nedeniyle de hayli zengin. Bu ilginin ürünlerinden üçünü dosyamızda sizinle paylaşıyoruz. Bahar Şimşek, farklı dönemlerden seçtiği yerli yapımlarda kentte etnik karşılaşmaları yorumluyor; Özgür Yaren Post Yugoslav Dönem Belgrad ında totaliter rejim, sokak muhalefeti ve kentlilik-köylülük gerilimini sinemasal üretimler bağlamında ele alıyor. Bilge Taş ise Bir film festivali nasıl organize edilir ve kente ne katar? sorularına, sinema endüstrisi ve izleyici dolayımıyla cevap arıyor. Toplumsal hareketler büyük şehirlerde, onların meydanlarında başlar. Oradan yayılır. Sizin de göreceğiniz gibi, dosyada bu yılın yaz aylarında deneyimlediğimiz, İstanbul, Taksim Gezi Parkı nda başlayan Gezi Olayları ndan ilham alan çalışmalar var. Ahmet Suvar Aslan, Levent Şentürk ve Neslihan Ercan, Gezi Olayları vesilesiyle kamusal alan, direniş, kamusal hareketler ve kentsel sanat kavramlarını tartışıyorlar. Kentler inşa etmeyi ve kentlerde yaşamayı birer sanat olarak ele alan çalışmalar da var bu sayıda. Methiye Gül Çötelli, tarih içinde şehir düzenlerini konu ediyor ve bu düzenlemelerin şehirleri birer sanat eserine dönüştürdüğünü savunuyor. Senem Kurtar, isabetli biçimde şehrin filozofu olarak nitelediği Henri Lefebvre nin gündelik yaşam analizi aracılığıyla modern kentin şifrelerini çözmeye girişiyor. Müge Akkar Ercan kamusal sanat kavramını analiz eder ve onun anavatanı kentle ilişkisi üzerinde dururken, Pınar Kılıç Çalgıcı ise İzmir örneğinde, gündelik hayatın bir parçası 6
olan sokak tiyatrosunu ele alarak Akkar Ercan ın çalışmasını adeta tamamlayan bir metin ortaya çıkarıyor. Turgay Anar ve Mehmet Aycı ile yazarların, yayıncıların ve okurların genelde ülkemizdeki, özelde ise Ankara daki buluşma mekanları, yani edebiyat mahfilleri hakkında Fatih Çalmaz konuşuyor. Sanat galerileri ve sanatın şehir halkıyla buluşması hakkında etraflı bir değerlendirme ise Esra Can ın yaptığı Deniz Artun görüşmesinde yer alıyor. Bu sayıya yaptıkları katkılar için, hem yazarlarımıza hem de hakemlerimize teşekkür ederiz. Funda Şenol Cantek Sayı Editörü 7