SİGARA İLE MÜCADELE M ve KONTROL FAALİYETLER YETLERİ Dünyada ve TürkiyeT rkiye de Durum Dr. Toker ERGÜDER Dünya Sağlık Örgütü Ulusal Tütün Kontrol Program Sorumlusu (Bloomberg Küresel Girişimi) 25 Nisan 2008 VAN
Sigara Hakkında Bazı Gerçekler Sigara kullanımı dünyanın karşılaştığı gelmiş geçmiş en büyük sağlık tehdididir. DSÖ Sigara Salgını Raporu ://www.who.int/tobacco/mpower/mpower_report_full_2008.pdf
Sigara Kullanımı Dünyanın En Önemli Ölüm Nedenidir 6 5 5 4 3.9 Ölümler yıl/milyon 3 2 1 0 Sigara AIDS 3 1.8 1.7 Tüberküloz 1.2 1 0.6 Eğer gerekli önlemler alınmazsa sigara kullanımına bağlı ölümler iki katına çıkarak bu yüzyılda 1 milyar kişiye ulaşacaktır.
Türkiye Genelinde Seçilmiş Risk Faktörlerinin Ortadan Kaldırılması İle Önlenebilecek DALY Sayılarının Dağılımı (UHY-ME Çalışması, 2004, Türkiye) DALY: Disability Adjusted Life Year (Sakatlığa Uyarlanmış Kayıp Yaşam Yılı = Erken ölümler (YLL) + Sakatlığa Bağlı Kayıp Yıllar (YLD ) 931.909
140,0 TÜRKİYE DE SİGARA KULLANIMI (BİN TON) 120,0 100,0 Yabancı Sigaraların İthalatı ve Satışı Türkiye de yabancı sigara fabrikalarının kurulması 101,0 95,0 96,0 91,0 114,4 111,7111,8110,1108,2 109,0 108,9 106,7 107,9 80,0 60,0 84,0 80,6 76,6 78,0 72,5 74,0 69,6 67,8 65,9 64,8 65,0 64,0 64,3 64,8 4207 Sayılı Kanun un yürürlüğe girmesi 40,0 20,0 0,0 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Kaynak: Tekel ve TAPDK, 2006 Verileri
18 YAŞ ve ÜZERİNDE TÜTÜN KULLANIMI ORANLARI (TÜRKİYE) % 60 50 40 30 20 10 0 1993 2004 2006 Kadın 13.5 19.45 16.6 Erkek 57.8 52.9 50.6 Toplam 33.6 33.79 33.4 Kaynaklar: 1993 Sağlık Bakanlığı Araştırması, 2004 Sağlık Bakanlığı Ulusal Hastalık Yükü Çalışması, 2006 Aile Araştırma Kurumu ve TÜİK Aile Yapısı Araştırması Kadın Erkek Toplam
Dünya Sağlık Örgütü yetkililerden sigaradan alınan vergilerin arttırılmasını, buradan elde edilen gelirin ise tamamen sigarayla mücadele için harcanmasını talep eder. MPOWER stratejileri: Sigara kullanımını ve önleme politikalarını izleyin ve ölçün (arastırmalar) İnsanları sigara dumanından koruyun Sigara bırakmak isteyenlere yardım sağlayın Sigaranın tehlikeleri hakkında uyarı yapın Sigara reklamlarını, tanıtımlarını, sponsorluklarını yasaklayın Sigaradan alınan vergileri arttırın
8 7,5 6,5 4,5 1,5 5 4 3 1,5-2 2,8
FİYAT VE VERGİLENDİRME Fiyat değişimi Gelişmekte olan Ülkeler Gelişmiş Ülkeler Tüketim değişimi
Tüketim ve vergi geliri ilișkisi, Türkiye, 2006 Tüketimdeki azalmanın vergi gelirine etkisi ne olur?
RESİMLİ UYARILAR
RESİMLİ UYARILAR TAYLAND BREZİLY A
Küresel Cevap
Ulusal Tütün Kontrol Programı GEREKÇE "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi TKÇS" 21 Mayıs 2003 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü nün 56. Dünya Sağlık Asamblesi nde kabul edilmiştir. TKÇS, 28 Nisan 2004 tarihinde Sağlık Bakanımız tarafından imzalanmıştır. TKÇS, 5261 sayılı Kanun ile TBMM de kabul edilerek 30 Kasım 2004 tarihli ve 25656 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
12 Aralık k 2007 / ANKARA / WHOTUR
12 Aralık k 2007 / ANKARA / WHOTUR
İrlanda kanun öncesi tartışmalar Havalandırma sistemleri Özgürlüklerin ihlali Toplumun gelenek ve yaşam biçimine aykırılık Ekonomik kayıplar Konukseverlik sektöründe iş gücü kayıpları
BARTIN TOPLANTISI
19 MAYIS 2008 19 Temmuz 2009 Türkiye Sigara Dumansız Olacak
% 100 SİGARASIZ ORTAM, HİÇ BİR YERİNDE SİGARA İÇİLMEYEN KAPALI ALANLAR ANLAMINA GELMEKTEDİR. SİGARA ODALARI İÇEREN MEKANLAR KABUL EDİLMEMEKTEDİR. KENYA
ENDONEZYA Ülkemizde sigara içenlerin % 64,1 i, içmeyenlerin % 91,1 i halka açık yerlerde sigara içilmesinin yasaklanması gerektiğini düşünmektedir (KGTA 2003)
Sigara Dumanının Sağlık Üzerine Etkileri Ortamda bulunan sigara dumanının solunmasıyla da vücuda 4,000 den fazla kimyasal bileşik içeren zehirli bir karışım girer Üflenen duman en az 69 adet kanserojen madde içerir
Kaynak: Çevre Koruma Ajansı AirNow.gov Ortamdaki Duman (OD) Sigara, puro ve pipo BAŞLICA PM2.5yayıcılarıdır
Partikül boyutu Partiküllerin boyutları, sağlık sorunlarına yol açma olasılıkları ile doğrudan bağlantılıdır PM 2.5 İnce Partiküller, çapları 2.5 mikrometre ya da daha az olan partiküllerdir PM 2.5 burun ya da boğaz tarafından yakalanmak için çok küçüktür ve akciğerlerin derinlerine ve hatta kan dolaşımına bile yerleşebilir Kaynak: Çevre Koruma Ajansı AirNow.gov
çalışanların sağlığı için kapalı alanlarda sigara içmeyin İRLANDA
İRLANDA 2004 yılında bar çalışanlarının sağlığının korunmasından yola çıkılarak hazırlanan ve kapalı alanlarda sigara içilmesini yasaklayan kanuni düzenleme büyük bir başarı ile uygulanmakta olup hapishane, ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri ve otel odaları haricinde hiç bir kapalı alanda sigara içilmemektedir.
TAYLAND Bangkok - Tayland da taksiler dahil tüm kapalı alanlarda sigara içilmesi yasaklanmış durumda ve yasaklara uyulmakta.
T.C. Resmî Gazete 19 Ocak 2008 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 26761 KANUN TÜTÜN MAMULLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN Kanun No. 5727 Kabul Tarihi: 3/1/2008
Dumansız (Smoke-Free) Türkiye Akıl Hastaneleri Yaşlı Bakım Evleri Hapishaneler Otel Odaları İkamete mahsus Konutlar Haricinde hiçbir kapalı alanda sigara içilmeyecek. (19 MAYIS 2008)
tütün ürünü (6) Bu Kanunun uygulanmasında "tütün ürünü" ibaresi tüttürme, emme, çiğneme ya da buruna çekerek kullanılmak üzere üretilmiş, hammadde olarak tamamen veya kısmen tütün yaprağından imal edilmiş maddeyi ifade eder. NARGİLE DAHİL
Diğer koruyucu önlemler MADDE 3 (1) Tütün ürünlerinin ve üretici firmaların isim, marka veya alâmetleri kullanılarak her ne suretle olursa olsun reklam ve tanıtımı yapılamaz. Bu ürünlerin kullanılmasını özendiren veya teşvik eden kampanyalar düzenlenemez. Tütün ürünleri üreten ve pazarlamasını yapan firmalar, her ne surette olursa olsun hiçbir etkinliğe isimlerini, amblemlerini veya ürünlerinin marka ya da işaretlerini kullanarak destek olamazlar. (2) Her ne amaçla olursa olsun, tütün ürünlerinin isim, logo veya amblemleri kullanılarak bildirim yapılamaz, basın-yayın organlarına ilân verilemez. (6) Televizyonda yayınlanan programlarda, filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde, reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamaz, görüntülerine yer verilemez. (7) Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerlerde tütün ürünlerinin satışı yapılamaz.
Diğer koruyucu önlemler MADDE 3 (10) Tütün ürünleri, paket açılarak adet şeklinde veya daha küçük paketlere bölünerek satılamaz. (11) Tütün ürünleri, yetkili satıcı olan yerlerin dışında; otomatik makinelerle, telefon, televizyon ve internet gibi elektronik ortamlarla satılamaz ve satış amacıyla kargo yoluyla taşınamaz. (13) Tütün ürünleri, onsekiz yaşını doldurmamış kişilerin doğrudan ulaşacağı ve işletme dışından görülecek şekilde satışa arz edilemez. Tütün ürünleri satış belgesi olmaksızın ve satış belgesinde belirtilen yerin dışında satışa sunulamaz.
Diğer Ülke Yasalarına Üstünlükleri Açık havada yapılan her türlü spor, kültür, sanat ve eğlence faaliyetlerinin yapıldığı yerler ile bunların seyir yerlerinde tütün ürünleri kullanılamaz. (Avustralya da plajlar) Televizyonda yayınlanan programlarda, filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde, reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamaz, görüntülerine yer verilemez. (Hindistan sinema filimleri) İlan ve reklam giderleri gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak gösterilemez.
Ülke İ lk m ev zu at S on m evz ua t S ağ l ı k kurum la rı E ğ itim k u ru m ları D evlet daireleri R estoranlar M eyhane ve barlar Kapalı iş yerleri ve ofisler Türkiye 1996 2008 Yasak Yasak Yasak Y asak Y asak Yasak Yasak İrlanda 1990 2004 Yasak b Y asak Y asak Y asak Y asak Y asak Y asak Fransa 1991 2008 Yasak Yasak Yasak Y asak Y asak Yasak Yasak Finlandiya 1994 2007 Y asak Y asak Y asak Y asak Y asak Y asak Y asak Almanya 2002 2008 Yasak yasak yasak Y asak Y asak Yasak Yasak Norveç 1988 2004 Yasak Yasak Yasak Yasak e Y asak Y asak Y asak İtalya c 1975 2005 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Malta c 1987 2005 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak İsv eç c 1994 2005 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Birleş ik K rallı k 2007 Yasak Yasak Yasak Y asak Y asak Yasak Yasak Estonya 2001 2007 Yasak Yasak Yasak Y asak Y asak Yasak Yasak İsrail 1984 2001 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak K ı s ı tlam a Bosna Hersek 2005 Yasak Yasak Yasak Y asak K ıs ı tlam a Y asak Y asak M akedonya 1995 2003 Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Belçika 1991 2006 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Bulgaristan 1974 2005 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Tiyatro ve sinemalar Yunanistan 1979 2002 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Arnavutluk 2006 İsteğ e bağ l ı İsteğ e bağ l ı İsteğ e bağ l ı K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok İsteğ e bağ l ı İsteğ e bağ l ı M acaristan 1999 2001 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Yasak a İzlanda 1984 1999 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Slovakya 1997 2004 Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak İspanya 1988 2006 Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Andorra 1991 2004 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tlam a yok K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlama yok Yasak Slovenya 1996 2002 Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak K ı s ı tlam a Avusturya 1957 2005 Yasak Yasak Yasak İ steğ e bağ lı İ steğ e bağ lı Y asak Y asak H ollanda 1990 2004 Y asak Y asak Y asak İ steğ e bağ lı İ steğ e bağ lı Y asak Y asak Türkm enistan 2000 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok Y asak Y asak Litvanya 1999 2007 Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a Y asak Karadağ 1995 2005 Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Belarus 2003 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlama yok Kı s ı tlam a Azerbaycan 2002 Yasak Yasak Kı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a Y asak Erm enistan 2005 Yasak Yasak Kı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Çek Cumhuriyeti 1989 Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Portekiz 1983 2008 Y asak Y asak İsteğ e bağ l ı İ steğ e bağ lı İ steğ e bağ lı İsteğ e bağ l ı Yasak Lüksem burg 1989 2005 Y asak Y asak K ı s ı tlam a y o k K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlama yok Yasak M oldova 2001 2003 Yasak Yasak Kı s ı tlam a K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Letonya 1999 2006 Kı s ıtlama Yasak Kı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a H ı rvatistan 1999 Y asak Y asak K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Danimarka 1995 2004 Kı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Polonya 1995 1999 K ı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Rom anya c 2002 Kı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a İsviçre 1993 K ı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlama Kı s ı tlam a Kazakistan 2002 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a Y asak Gürcistan 2003 Kı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a U krayna 1998 2006 K ı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlama Kı s ı tlam a Rusya 2001 Kı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a K ı rgı zistan Y asak K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlama yok Kı s ı tlama yok Özbekistan Kı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a y o k K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlama yok Kı s ı tlam a Tacikistan Kı s ıtlam a yo k K ı s ıtlam a yo k K ı s ı tlam a y o k K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlama yok Kı s ı tlama yok
The International picture. Protection from Environmental Tobacco Smoke through legislation with comprehensive smoking bans (including those in restaurants and bars with smoking areas being completely prohibited) are now adopted: In fourteen countries - Ireland, Norway, New Zealand, Bhutan, Scotland, Uruguay, Lithuania, Iceland, Northern Ireland, Wales, Slovenia, Denmark, England and France; Fourteen US States and the District of Columbia; Eleven out of sixteen German States; Two Canadian Territories and eight Provinces; All Australian States, except for the Northern Territory, and Bermuda, Guernsey and Puerto Rico. Other nations have implemented laws that provide significant protection. These include Italy, Sweden and Malta, while Turkey has passed a law prohibiting smoking in public places, it will be implemented in full after the President has signed it into law. http://www.otc.ie/article.asp?article=243
Yeni Zelanda
İrlanda sigara kanununa destek
Kanun a Uyum Oranları
BUNDAN SONRA KANUNUN UYGULANMASI uyarı yazıları denetimler bilgilendirme
TEŞEKKÜR EDERİM ergudert@euro.who.int The WHOLE is GREATER than the SUM of the PARTS