Türkiye spor bahsi pazarı Yasadışı bahsin etkisi

Türkiye spor bahsi pazarı Yasadışı bahsin etkisi 08.12.2015

Gündem 1. Küresel Yasal Spor Bahsi Pazarı 2. Yasadışı Bahis Kavramı 3. Türkiye de Yasadışı Spor Bahsi 4. Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele için Öneriler 1

Kişi Başına Düşen Hasılat ($) Küresel Yasal Spor Bahsi Pazarlarının Karşılaştırılması Türkiye, 49 dolarlık yıllık kişi başına yasal spor bahsi harcamasına sahiptir. Yıllık Kişi Başı Yasal Spor Bahsi Hasılatı (Harcaması), 2013 1.200 1.118 1.000 800 600 400 438 Ortalama: 188 Dolar 200 0 160 100 99 88 66 58 49 35 34 4 Analiz edilen ülkeler arasında yıllık kişi başı yasal spor bahsi hasılatı en yüksek ülkeler sırasıyla Hong Kong, İngiltere ve Yunanistan olurken Türkiye 49 dolar ile dokuzuncu sırayı almıştır. Şekilde yer alan ülkelerdeki yıllık ortalama kişi başına düşen harcama 188 dolar olmuştur. 2 Kaynak: Protecting the Integrity of Sport Competition, Pantheon-Sorbonne University-ICSS, Le Fleurs Almanac 2013, Economic Intelligence Unit, Deloitte Analizi

Yasadışı Bahis Kavramı

Yasadışı Bahis Kavramı Yasadışı bahis, ağırlıklı olarak belirli bir bahis şirketinin altyapısı üzerinden yasal olmayan fiziksel bayiler veya internet kanalıyla oynanmaktadır. Fiziksel Belirli bir bahis şirketi altyapısı kullanarak oynatılan bahis Yasadışı Bahis Bir bahis şirketi altyapısı olmadan kişiler tarafından düzenlenen bahis (Sokak Bahsi)* Sanal Bir ülkeden lisans alıp başka bir ülkede faaliyet göstererek internet üzerinden oynatılan bahis Liberal piyasa yapısına sahip ülkelerden lisans alan birçok şirket, bahis oynamanın yasak olduğu veya sadece belirli operatörlerin olduğu (monopol) ülkelerde internet üzerinden faaliyet göstermektedir. Malta ve Curaçao Adaları gibi ülkeler yerel ekonomisini canlandırmak amacıyla birçok internet sitesine bahis oynatmak için lisans vermektedir. Bu ülkeler hem vergi oranları hem de yasal süreçlerin kolaylığı nedeniyle spor bahsi oynatan internet siteleri için ideal ortam sunmaktadır. 4 * Sokak bahsi çalışma kapsamında ele alınmamıştır.

Yasadışı Spor Bahsine Karşı Yapılan Küresel Uygulamalar Yasadışı spor bahsine karşı alınan önlemler sitelere erişimi engellemek veya ödeme kanallarını kısıtlamak üzerine odaklanmaktadır. Erişim Engellemek İnternet Servis Sağlayıcıları üzerinden DNS filtreleme ve IP engelleme ile internet sitelerine erişim engellenebilmektedir. Ancak oyuncular, çeşitli programlar kullanarak veya internet ayarlarını değiştirerek yasaklanmış olan sitelere erişim sağlayabilmektedir. Ayrıca yasadışı bahis siteleri isimlerini değiştirmekte ve böylece yasaklanan adresten farklı bir adres üzerinden hizmet sunmaya devam etmektedir. Ödeme Kanallarını Kısıtlamak Ödeme kanallarını engellemek için bankalar aracılığı ile çeşitli kısıtlamalar uygulanabilmektedir. Yasal düzenlemeler ile yasadışı bahis sitelerine para nakline izin veren bankalara önemli yaptırımlar getirilmektedir. Bankalar, bahis sitelerine kredi kartı ile ödeme sınırlaması getirmekte veya yasadışı bahis sitelerinin hesap numaralarına yapılan havale/eft işlemleri engellenmektedir. 5

Yasadışı Spor Bahsine Karşı Ülke Örnekleri Ülkelerde yasadışı bahis ile mücadele için odaklanılan önlemler üzerine birçok örnek bulunmaktadır. Fransa 2010 yılında yürürlüğe giren yasa ile Fransa daki lisanssız oyun sitelerinin kapatılması ve bankalardan bu sitelere yapılan para transferlerinin durdurulması zorunlu hale getirilmiştir. İsrail İsrail polisi 2010 yılında bütün internet servisi sağlayıcılarını denetlemiş ve yasadışı bahis sitelerini engellemeye yönelik adımlar atmıştır. 2010 a kadar 160 adet sitenin banka hesabı dondurulmuştur. Yunanistan Yasadışı oyun sitelerine ait hesaplara para akışını engelleyici ve bu sitelerin internet sitelerinin IP adreslerini bloke etmeye yönelik önlemler alınmıştır. Norveç 2010 yılı Haziran ayında yürürlüğe giren yasaya göre yasadışı oyun siteleriyle yapılan para akışı yasalara aykırı olması gereğince yasaklanmıştır. İtalya 2010 yılında 2.700 yasadışı bahis oynatan internet sitesi yasaklanmıştır. 6

Türkiye de Yasadışı Spor Bahsi

Türkiye de Yasadışı Spor Bahsi Türkiye de spor bahsi oyuncularının davranışlarını ve neden yasadışı bahse yönlendiklerini anlamak üzere 1.550 kişiyi kapsayan bir anket uygulanmıştır. 12 İlden İstanbul, İzmir, Adana, Ankara, Bursa, Gaziantep, Samsun, Kayseri, Edirne, Malatya, Trabzon, Erzurum 1.550 Anket Katılımcısı %90 %10 Bahis Oynama Kanalları Bahis Sitelerini Tercih Dağılımı 13% Sanal %44 Fiziksel %20 38% 49% + Birlikte %36 Yasal Yasal ve Yasadışı Birlikte Yasadışı 8

Ödeme Kanalı Tercihleri Ankete katılan yasal oyuncular internet ve ATM, yasadışı oyuncular ise nakit ve kredi kartı kanallarını kullanmaktadır. Ödeme Kanalları Kullanımı Yasadışı Kullanım Nakit Kredi Kartı ATM* İnternet Bankacılığı Ön Ödemeli Cepbank E-Cüzdan Moneygram Bitcoin Diğer Western Union 35,6% 30,2% 22,0% 20,0% 16,1% 9,3% 4,9% 3,0% 1,5% 1,5% 1,0% 0% 10% 20% 30% 40% 9 * ATM ye kartlı ve kartsız seçenekler dahil edilmiştir.

Yasadışı Site Tercihlerine Etki Eden Etkenler En Çok Önem Verilen 10 Tercih Sebebi Bayiye Gitmeden Kolaylıkla Kupon Yapabilmem Kazandığım Paraları Tahsil Edebildiğim Güvenli Site 24 Saat Oynayabilmem Tek Maç Oynayabilmem Hesabıma Anında Para Geçebilmesi Daha Yüksek Oranlar Sunması Canlı Bahis Oynayabilmem Tek Başıma Kupon Yapabilmem Tasarımının Kolay Olması Yasal Olması 61,5% 60,6% 60,6% 62,4% 62,2% 63,3% 64,9% 66,1% 67,8% 67,6% 50,0% 60,0% 70,0% Ortalama Puan Yasadışı bahis oynayanlar için tercih sebepleri arasında ilk sırada kolay kupon yapabilmek ve paralarını kolayca tahsil edebilmek yer almaktadır. Yasadışı bahis oynayan oyuncular, oynadıkları sitelerin yasal olmasının önemli olduğunu işaretlemiştir. Oynadıkları sitelerin yasal olduklarını düşünmektedir. 10

Günlük Tutar (TL) Yasadışı Bahis Sitelerinin Türkiye de Faaliyetleri Türkiye de yasadışı olarak bahis oynatan ancak İngiltere de lisansa sahip olan ve İngiltere de yasal bahis oynatan bir şirket, 2013 yılında Türkiye den yaklaşık 135 milyon TL gelir elde etmiştir. İngiltere den lisansa sahip ve halka açık olan bir şirketin; %30 Bahis gelirlerinin %30 u Türkiye den sağlanmakta iken İngiltere den elde ettiği gelirlerin oranı %4 tür. Şirketin Türkiye den yarattığı günlük bahis hacminin değişimi; 3.483.000 3.093.000 2.738.000 3.242.000 3.319.000 2013-Q1 2013-Q2 2013-Q3 2013-Q4 2014-Q1 Yaratılan Hacim 11

Türkiye de Yasadışı Spor Bahsi Büyüklüğü Türkiye yasal spor bahsi pazarı ile hesaplanan yasadışı pazar karşılaştırıldığında yasadışı spor bahsi pazarının yasal pazara ne kadar yakınlaştığı görülmektedir. Türkiye deki yasadışı spor bahsi büyüklüğü hesaplanırken; Türkiye de aktif olarak bahis oynatan tüm siteleri kapsayan bir liste hazırlanmıştır. Her bir site için 2014 yılı aylık tıklanma sayısı, Türkiye den siteye giriş oranı ve sadece 1 sayfaya bakıp siteden çıkan kullanıcıların oranı tespit edilmiştir. Yurtdışında halka açık olan yasadışı bahis sitelerinin finansalları incelenmiştir. Sektör tecrübelerinden ve halka açık şirketlerin verilerinden faydalanılarak mobil kullanıcıların yaratacağı hasılat da eklenmiştir. 2014 Yasal Spor Bahsi Pazarı 8,08 Milyar TL 2014 Yasadışı Spor Bahsi Pazarı 6,18 Milyar TL* 12 * Sokak bahsi çalışma kapsamında ele alınmamıştır.

Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele için Öneriler

Türkiye de Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele Yasadışı spor bahsi ile mücadele edebilmek ve yeni düzenleme ile getirilen cezaların uygulanabilmesi için birçok paydaşa görev düşmektedir. BDDK Bankalar Spor Toto Teşkilatı Emniyet Teşkilatı MASAK Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele Savcılıklar ve Mahkemeler Maliye Bakanlığı Yasal Bahis Şirketleri TİB İnternet Sağlayıcıları 14

Tıklanma Sayısı (milyon) Türkiye de Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele (Erişim Engelleri) Yasadışı bahis sitelerine erişimi engellemek için Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) ve internet servis sağlayıcılarına büyük sorumluluk düşmektedir. 1 2 3 Yasadışı sitelerin zamanında kapatılabilmesi için Spor Toto Teşkilatı dışında Milli Piyango İdaresi ne ve Tarım Bakanlığı na (Türkiye Jokey Kulübü vasıtası ile) da önemli görev düşmektedir. TİB ise yasadışı bahis ile ilgili şikâyetleri ve erişimin engellenmesi kararlarını zamanında değerlendirip hızla aksiyon alabilmelidir. Kapatılan sitelerin arkasındaki şirketler de yakından takip edilmelidir. Kapatılan siteler kolaylıkla başka bir isim altında yasadışı bahis faaliyetlerine devam edebilmektedir. Örnek - Yasadışı Bahis Sitesinin Aylara Göre Tıklanma Sayıları 70 60 www.a1.com www.a2.com www.a3.com 50 40 30 20 10 0 Tem.14 Ağu.14 Eyl.14 Eki.14 Kas.14 Ara.14 15

Türkiye de Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele (Ödeme Kanalları) Türkiye deki yasadışı oyuncuların çoğunluğunun ATM ler ve internet üzerinden para transferlerini tercih ettiği düşünüldüğünde ödeme kanallarını sınırlandırmak için bankalara, MASAK ve BDDK ya büyük görev düşmektedir. 1 2 3 4 5 6 2013 yılında Bankacılık Kanunu nda yapılan değişiklik ile BDDK, banka kartı ve kredi kartlarının yasadışı bahis için ödeme kanalı olarak kullanılmasını önlemekle yükümlü ve yetkili kurum olarak tanımlanmıştır. Bankalar iş kolu bahis olan şirketlere kredi kartı ile ödeme ve havale işlemlerini engellemektedir. Ancak bahis şirketlerinin farklı işkolu kodları ile faaliyet göstermeleri ve şahıs hesaplarına para transferi talep etmeleri nedeniyle yasadışı bahisle mücadele sekteye uğramaktadır. Cepbank ve kartsız ATM işlemleri yaygın olarak yasadışı bahis şirketlerine para aktarmak için kullanılmaktadır. Bankalar yasadışı sitelerin hesaplarına doğrudan veya dolaylı olarak para transferi yapan oyuncuları tespit edebilmek için gereken çalışmaları düzenli olarak yapmalı ve ilgili kurumları bilgilendirmelidir. Bankaların yasadışı para transferlerini ve buna ilişkin şüpheli işlem bildirimlerini denetlemek ve yükümlülüklerini yerine getirmediği tespit edilen bankalara yaptırım uygulamak MASAK ve BDDK nın sorumluluğundadır. 16

Türkiye de Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele (Koordinasyon) Yasadışı spor bahsi ile mücadele için üzerine görev düşen tüm paydaşların koordineli bir şekilde çalışması gerekmektedir. 1 Etkin uygulamaya yönelik koordinasyonun sağlanması için kamu kurumları ve özel sektör işbirliğine yönelik hususlar mevzuatta açıkça tanımlanmalı, her bir paydaşın rol ve sorumlulukları netleştirilmelidir. 2 Koordinasyonun sağlanması için teknolojiden de faydalanılmalıdır. 3 4 5 Ödeme kanallarının sınırlandırılması ve erişimin engellenmesi için ilgili düzenleyici kurumların erişebileceği bir veri tabanı oluşturularak şüpheli şirketlerin ve oyuncuların hesap bilgilerinin kayıt altına alınması sağlanmalıdır. Böylece yasadışı bahis ile ilişkili şirket ve kişilere yönelik cezai müeyyideler daha etkin bir şekilde uygulanabilecektir. Yasadışı bahse karşı koordinasyonun sağlanması için tüm paydaşlar bilgilendirilmeli ve hızlı aksiyon alınmasını sağlayacak şekilde kamu ve özel sektör işbirliği sağlanmalıdır. 17

Deloitte; bir veya birden fazla, ayrı ve bağımsız birer yasal varlık olan, İngiltere mevzuatına göre kurulmuş olan Deloitte Touche Tohmatsu Limited ve üye firma ağına atfedilmektedir. Deloitte Touche Tohmatsu Limited ve üye firmalarının yasal yapısının detaylı açıklaması için lütfen www.deloitte.com/about adresine bakınız. Deloitte, faaliyet alanı birçok endüstriyi kapsayan özel ve kamu sektörü müşterilerine denetim, vergi, danışmanlık ve kurumsal finansman hizmetleri sunmaktadır. Küresel bağlantılı 150 den fazla ülkedeki üye firması ile Deloitte, nerede faaliyet gösterirse göstersin, başarılarına katkıda bulunmak için müşterilerine birinci sınıf kapasitesini ve derin yerel deneyimini sunar. Deloitte un yaklaşık 210.000 uzmanı, mükemmelliğin standardı olmaya kendini adamıştır. Bu yayın ile içeriğindeki bilgiler, belirli bir konunun çok geniş kapsamlı bir şekilde ele alınmasından ziyade genel çerçevede bilgi vermek amacını taşımaktadır ve aralarında Deloitte Türkiye nin de bulunduğu hiçbir Deloitte Touche Tohmatsu Limited üye firması, bunlarla ilgili sarih veya zımni bir beyan ve garantide bulunmamaktadır. Yukarıdakileri sınırlamaksızın, hiçbir Deloitte üye firması, söz konusu materyaller ve içeriğindeki bilgilerin hata içermediğine veya belirli performans ve kalite kriterini karşıladığına dair bir güvence vermemektedir. Buna uygun şekilde, bu materyallerdeki bilgilerin amacı, muhasebe, vergi, yatırım, danışmanlık alanlarında veya diğer türlü profesyonel bağlamda tavsiye veya hizmet sunmak değildir. Bilgileri kişisel finansal veya ticari kararlarınızda yegane temel olarak kullanmaktan ziyade, konusuna hakim profesyonel bir danışmana başvurmanız tavsiye edilir. Materyalleri ve içeriğindeki bilgileri kullanımınız sonucunda ortaya çıkabilecek her türlü risk tarafınıza aittir ve bu kullanımdan kaynaklanan her türlü zarara dair risk ve sorumluluğu tamamen tarafınızca üstlenilmektedir. Deloitte Türkiye ve diğer Deloitte üye firmaları, söz konusu kullanımdan dolayı, (ihmalkarlık kaynaklı olanlar da dahil olmak üzere) sözleşmeyle ilgili bir dava, kanunlar veya haksız fiilden doğan her türlü özel, dolaylı veya arızi zararlardan ve cezai tazminattan dolayı sorumlu tutulamaz. 2015 Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited