1
Siyasi iradenin son yıllarda iyi niyetli çabaları vardır, ancak sorunlar çözümlenmemektedir. 2
Derdi çekenler sorunların çözümü için karar verici merciler, yani Ankara daki planlayıcı ve programlayıcılar arasında yer almamaktadırlar. Merkezi otorite ve karar verici mercii, ulusal veri analizleri yapmaktadır. Bu analizler çok çeşitli nedenlerle sorunun boyutunu tam olarak tayin edememektedir. Sorunun boyutunu bilmezseniz nasıl etkin çözümler üretebilirsiniz? Halbuki lokal veri analizleri çok daha iyi ve güvenilir veriler temin edebilir. 3
331.243 zihinsel engelli kişi Epidemiyoloji bilimine göre %08 oranı ile olması gereken deklare edilir zihin engelli : 552.000 %65 i, yani 358.800 ü 30 yaş altında Eğitim, rehabilitasyon ve bakım hizmeti alan zihin engelli kişi sayısı SHÇEK 44.000 MEB 42.000 Üniversiteler 1.000 Eğitim alması gereken zihin engellilerin ¼ ü yani 87.000 kişi 4
MEB Uygulamaları Eğitilebilir zeka engellilere hizmet verilmektedir. Hizmet vermesi gereken grubun %46 sına hizmet vermektedir. Sınıf/Öğretmen/Öğrenci dağılımı dengesizliği vardır. SHÇEK Uygulamaları SHÇEK ağırlıklı olarak özel çalışmaktadır. SHÇEK e bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri sayıları yaklaşık olarak 443, öğrenci sayısı 40.000 dir. SHÇEK tarafından eğitimin verilmesi gereken grubun %40 na, ağır engellilerin % 3,6 sına eğitim verilmektedir. SHÇEK e bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine devlet ayda 13-14 milyon YTL para ödemektedir. 5
SHÇEK e bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin yapısal ve işlevsel sorunları I. Yapısal ve işlevsel sorunlar 1. Merkezlerin Açılma amacı: -Kar etmek -Vakıf veya dernekler 2. Bina ve mekan sorunları 3. Teknik donanımları kısıtlıdır. 4. Yüksekokul bitirmiş herkes özel eğitim öğretmenliği yüksek lisans programına kaydolup bu merkezlerde müdür olabilmektedir. 5. Öğrenci/Öğretmen oranı 12-14 civarındadır. 6. 6+3 şeklinde uygulanan eğitimin hiçbir bilimselliği yoktur. 7. SHÇEK denetlemeleri yetersizdir. 8. Veli denetlemesi pratikte beğenmezsen engellini al uygulamalarından dolayı zordur. 9. Merkezlerde velilerin ve diğer sivil toplum kuruluşları,belediye, üniversiteler ve MEB nın bir izlem, denetim, yaptırım yeteneği yoktur. 6
SHÇEK e bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin temel sorunları II. Uygulanan rehabilitasyon merkezli eğitim dir. Oysa, günümüzdeki model rehabilitasyon merkezli eğitim değil, Doğal ortamda yaşamayla öğrenmeye dayanan toplum tabanlı eğitim ve rehabilitasyon dur. Toplum temelli eğitim ve rehabilitasyon İnsan hakları ve Temel yaşam hakları 7
Toplum temelli eğitim ve rehabilitasyon Sorunu yaşayanlar yani engelli yakınlarının da karar merciinde yer almaları, Çalışmaların ve organizasyonların lokal boyutlarda planlanıp uygulanması (yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve uluslar arası işbirliği), Hizmetlerde kar amacı gütmeme. Eskişehir de zihinsel engelli birey sayısı en düşük %0,8 oranına göre 5.600 olmalıdır. Eğitim alan zihin engelli sayısı 1.092 dir. Ağır engellilere bakım oranı ise %8,5 dir. Rehabilitasyon merkezli eğitim verilmektedir. Yoksul ve sosyal güvencesi olmayan önemli sayıda engelli açıktadır. 8
ZETTE-1 PROJESİNİN AMAÇLARI Eskişehir Odunpazarı Belediyesi ve Sivil Toplum Kuruluşu Birlikteliği ile uluslararası kuruluşlarla işbirliğine açık yoksul ve sosyal güvencesi olmayan zihinsel engellilerin topluma dayalı eğitim, bakım ve sosyal gelişimini sağlayan bir model program oluşturmak. Böylece zihin engellinin toplumun normal bir ferdi gibi yaşamını sürdürebilmesini temin etmek. ZETTE-1 PROJESİNİN HEDEFLERİ:SESGE-1 Kursları İlk Aşama Hedefleri: 1 Nisan 2006-30 Nisan 2007 Toplam 40-50 kişilik model olacak bir eğitim ve rehabilitasyon kurs programı SESGE-1 Kursları oluşturmak. Bu kurslarla ilgili engellileri sosyal yaşama hazırlayacak bir program uygulamak. Dünya Bankası Sosyal Riski Azaltma Projesi 4. Başlığı (Yoksulluğu Önleme) esas alınarak proje başvurusu yapmak. Böylece toplam yaklaşık 30-40 yoksul zihin engellinin ücretsiz yararlanmasını sağlamak. 9
ZETTE-1 PROJESİNİN HEDEFLERİ:SESGE-2 Kursları İkinci Aşama Hedefleri: 1 Mayıs 2007-30 Nisan 2009 Toplam 40-50 kişilik model olacak bir eğitim ve rehabilitasyon kurs programı SESGE-1 Kursları nın işlevsel ve amaçsal devamı: SESGE-2 Kursları Bu kurslarda ilgili engellileri sosyal yaşama entegre edecek bir program uygulamak. Dünya Bankası Sosyal Riski Azaltma Projesi 4. Başlığı (Yoksulluğu Önleme) esas alınarak ikinci proje başvurusu yapmak. Böylece toplam yaklaşık 30-40 yoksul zihin engellinin ücretsiz yararlanmasını sağlayarak, toplam 3 yıl süreli toplum temelli rehabilitasyon ve eğitim programı uygulamak. ZETTE-1 PROJESİNİN İŞBİRLİĞİ YAPTIĞI KURUMLAR ESKİŞEHİR Odunpazarı Belediye Başkanlığı SOMET Zihinsel Gelişim Derneği Sağlık Bakanlığıı Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu 10
Mütevelli Heyet Belediye Başkanı (Başkan) Proje Koordinatörü ZETTE-1 Proje Başkanı SOMET Zihinsel Gelişim Derneği Başkanı (veya Başkan Vekili) SOMET Zihinsel Gelişim Derneği Temsilcisi SHÇEK İl Müdürü veya Temsilcisi İl Milli Eğitim Müdürü veya Temsilcisi İl Sağlık Müdürü veya Temsilcisi 11
Ders Verenler Seher ERBÖCÜ Ebru TAMSUK Sheren BAKER Nihal ACAR Ergun ELİBAŞ 12
Odunpazarı Belediyesi Zihinsel Engelliler Sosyal Ve Fiziksel Gelişim Merkezi 13
14
15
16
EĞİTMEN VE ÖĞRENCİLER TOPLU HALDE 17
Erken Dönem İlk Bir Yıl - Odunpazarı Belediyesi Desteği - SRAP-Dünya Bankası 30 Öğrenci Ücretleri İleri Dönem İkinci ve Üçüncü Yıl - Döner Sermaye Gelirleri - Destek Fonları 18
Kurulduğu günden beri amacı engelli vatandaşlara hayırseverlik ve acıma duyguları ile yaklaşmak yerine, onları kurumsal hizmetlerle koruyup geliştirmek olan Odunpazarı Belediyesi Somet Zihinsel Gelişim Merkezi, 28 Nisan 2007 cumartesi günü Çankırı ilinde yapılan Zihinsel Engelliler Spor federasyonu İç Anadolu Bölgesi Atletizm Şampiyonasına 4 öğrenci ile katıldı. Yaşları 12 ila 15 arasında değişen sporcular 4x100m. - 50m. koşu ve uzun atlama branşlarında 1. lik, 2. lik ve 3. lük ödülü aldılar. Uzun atlamada altın madalya kazanan Emrullah Direk ve 50 m. koşu branşında bronz madalya kazanan Emrah Kavak ın yanı sıra Sometli sporcular 4x100 bayrak yarışında gümüş madalya kazandılar. 19