DERS ADI SORU SAYISI SINAV TÜRÜ TOPLAM SORU SAYISI SÜRE FİZİK 14 KİMYA 13 BİYOLOJİ 13 10 Çoktan Seçmeli 4 Açık Uçlu 10 Çoktan Seçmeli 3 Açık Uçlu 10 Çoktan Seçmeli 3 Açık Uçlu 30 Çoktan Seçmeli 10 Açık Uçlu 40 Adet 120 Dakika 1- Sınav Giriş Belgenizdeki ve Salon Listesindeki sıranıza göre oturunuz. 2- Size verilen çoktan seçmeli optik cevap formu ve açık uçlu cevap formunun size ait olup olmadığını kontrol ediniz. Size ait değilse ve kullanılamayacak durumdaysa sınav görevlilerine bildiriniz. 3- Her bölüme ve soru türüne ait cevaplarınızı doğru optik forma ve optik formların doğru bölümüne kodladığınızdan emin olunuz. 4- Kitapçıkların boş alanlarını karalama için kullanabilirsiniz.
- FİZİK - - Bu bölümde FİZİK alanına ait 14 soru bulunmaktadır. 10 adedi çoktan seçmeli, 4 adedi açık uçlu sorudur. - Çoktan seçmeli cevaplarınızı, çoktan seçmeli cevap formunun FİZİK için ayrılan kısmına işaretleyiniz. - Açık uçlu cevaplarınızı, açık uçlu cevap formunun FİZİK için ayrılan kısmına yazınız. 1. 2. Sürtünmelerin ve eşit bölmeli çubuk ağırlığının önemsiz olduğu düzenek 4P ağırlığındaki K cismi ve X cismi ile şekildeki gibi dengededir. K musluğu kaba cıva dolduran, L musluğu kaptan cıva boşaltan, M musluğu ise gaz giriş çıkışını sağlayabilen musluklardır. Deniz seviyesinde X gazı ve cıva dolu cam kaplar şekildeki gibi dengededir. Buna göre, h yüksekliğinin azalması için; I. Deney düzeneği yükseklere taşınmalı. X cisminin ağırlığı kaç P dir? A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 II. K musluğu açılarak kaba cıva eklenmeli. III. L musluğu açılarak kaptan cıva boşaltılmalı. IV. M musluğu kısa bir süreliğine açılıp kapatılmalı. Yukarda verilen yargıların hangileri tek başına yapılmalıdır? A) I ve II B) I ve III C) II, III ve IV D) I, II ve IV F.2h=P.h F=P/2 K 4P olduğunda F=2P 2P.3=X.1 X=6P Cevap: A P 0 = P gaz + P civa I. P 0 azalır, h azalır. II. X gazı sıkışır, h azalır. IV. Açık havalar birbirini eşitler h azalır. Cevap: D 2019-YBFLFBO-FİZİK 1
3. 4. Dik kesiti verilen homojen, içinde boşluk olmayan dikdörtgen prizma şeklindeki tahta blok kesikli çizgiler doğrultusunda üç parçaya bölünüyor. Bütün olan parçanın yatay düzleme yaptığı basınç P, diğerlerinin aynı düzleme yaptığı basınçlar sırayla P 1, P 2 ve P 3 tür. Bu basınçların doğru sıralanışı aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir? A) P = P 1 > P 3 > P 2 B) P 2 > P 1 > P > P 3 Öğretmen sınıfa getirdiği taban alanları eşit X, Y ve Z kaplarının her birine eşit kütledeve aynı sıcaklıkta su koyuyor. Kaplardan su taşmadığına göre kap tabanındaki su basınçlarının sıralamasını Ayşe ye sorduğunda, Ayşe doğru cevabı veriyor. Ayşe nin verdiği cevap aşağıdakilerden hangisidir? A) P X = P Y = P Z B) P Y > P X > P Z C) P Z > P X > P Y D) P Z > P Y > P X C) P 2 > P > P 1 > P 3 D) P 2 > P 1 = P > P 3 P = G S den; P 2 > P 1 = P > P 3 olur. P = h.d.g Sıvı en yüksek Z de, en düşük Y de olur. P Z > P X > P Y Cevap: D Cevap: C 2019-YBFLFBO-FİZİK 2
5. 6. Yarıçapları r ve 4r olan X ve Y kasnaklarından X kasnağı ok yönünde 1 devir yaparsa Y kasnağının görünümü nasıl olur? Şekildeki çıkrıkta çıkrık sisteminin yarıçapı r, çıkrık kolunun uzunluğu l dir. Çıkrık koluna dik uygulanan F kuvvetiyle kol N kez döndürülerek P yükünün yerden h kadar yükselmesi sağlanıyor. r yarıya indirildiğinde yükün tekrar h kadar yükselmesi için, I. F kuvveti iki katına çıkarılmalı II. l yarıya indirilmeli III. N iki katına çıkarılmalı işlemlerinden hangileri kesinlikle yapılmalıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III Yükün yer değiştirmesi devir sayısı ve çıkrığın çevresine bağlıdır. Verilenler içinden N iki katına çıkarılmalıdır. n 1.r 1 =n 2.r 2 den; devir yapar. Yönü saat yönünün ter- Y kasnağı 1 4 sidir. Cevap: C Cevap: A 2019-YBFLFBO-FİZİK 3
7. ve 8. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplayınız. - Akışkanlar basıncın büyük olduğu noktadan küçük olduğu noktaya doğu akarlar. - Noktalar arasında basınç farkı arttıkça akış hızı artar. 8. Özkütleleri farklı X ve Y sıvıları, ara bölmesinde tıpalanmış K 1 ve K 2 delikleri bulunan K, L ve M kaplarında şekildeki gibi dengededir. 7. Tıkaçlar aynı anda alındığında hangi kaplarda K 1 K 2 deliklerinden birbirine zıt yönlü sıvı akışı gerçekleşebilir? A) Yalnız K B) Yalnız L C) K ve L D) K ve M Her bölmesinde m kütleli sıvı bulunan eşit hacim bölmeli M kabı d düzeyine kadar doludur. Özdeş X ve Y muslukları aynı anda açılıyor. K ve L kaplarında biriken sıvıların kütlelerinin zamana göre değişim grafiği hangi şıkta doğru çizilmiştir? P=hdg den; K kabının K 1 seviyesinde ve K 2 seviyesinde sıvı basınçları: X K 1 de büyük K 2 de küçük olabilir veya K 1 de küçük K 2 de büyük olabilir. Cevap: A İlk anda X ten daha fazla sıvı çıkışı olur. Y musluğunun seviyesinden sonra kalan sıvı, X musluğundan çıkar. Cevap: B 2019-YBFLFBO-FİZİK 4
9. 10. Ahmet, içi eşyayla dolu kasayı kamyona bindirmek için eğik düzlem şeklinde platform kullanmıştır. Ahmet eğik düzlemin iş kolaylığını kullanmakla kalmayıp eğik düzlemi yağlayarak sürtünme kuvvetini de azaltmıştır. Anlatılan bu olaydan; I. Eğik düzlemde enerji kazancı sağlanmıştır. II. Yük kamyona itilirken kuvvetten kazanç sağlanmıştır. III. Eğik düzlem yağlanarak yoldan kayıp azaltılmıştır. yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III Basit makinelerde iş veya enerji kazancı sağlanamaz. Kuvvetten kazanıldığı oranda yoldan kayıp vardır. Kapalı kap içinde bulunan hacimleri aynı G K ve G L ağırlıklı cisimler şekildeki gibi dengededir. İplerdeki gerilme kuvvetleri sıfırdan farklıdır. Cismi tabana bağlayan ip kesilip sistem yeniden dengeye geldiğinde; I. A noktasındaki sıvı basıncı artar. II. A noktasındaki toplam basınç artar. III. Kaptaki gaz basıncı değişmez. ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur? (Sistem sıcaklığı sabittir.) A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III Cevap: B Sistem kuvvet dengesini sağladığında gazın hacmi değişmeyecektir. Cevap: B 2019-YBFLFBO-FİZİK 5
DİKKAT! FİZİK bölümü 11, 12, 13. ve 14. soruları Açık Uçlu Optik Cevap Formunun FİZİK ile ilgili bölümüne soru numaralarına dikkat ederek cevaplayınız. 11. Şekil-I deki eşit bölmeli kapta birbirine karışmayan d ve 2d özkütleli sıvılar varken kap tabanındaki sıvı basıncı 4P dir. Kap Şekil-II deki gibi ters çevrilirse kap tabanındaki sıvı basıncı kaç P olur? 12., 13. ve 14. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplayınız. Basit makinalar hayatımızı kolaylaştıran küçük kuvvetlerle ağır yükleri taşımamıza yarayan düzeneklerdir. Ancak kuvvetten sağladığı kazanç karşılığında yükü taşıyacağımız yolu uzatırlar. Ayrıca yapılan işin harcanan enerjiye oranına verim denir. Sürtünme kuvveti verimi azaltan başlıca etkendir. Yücel 10N ağırlığındaki bir cismi K düzeyinden L düzeyine taşımak için gerekli olan en küçük kuvvetin eğik düzlemin tepe açısı (α) ile arasındaki ilişkiyi araştırıyor. Yücel şu grafikleri elde ediyor: Kuvvet (N) Verim (%) 4P=2hdg+h.2dg 4P=4hdg P=hdg 100 80 50 P I = 7h 3.2dg+ 2h 3.dg P I = 16h dg = 16P 3 3 Cevap: D Yücel bu grafiklere bakarak basit makinanın amacına uygun çalıştığını söylemektedir. 12. Grafiklerde Yücel in sonucunu destekleyen nedir? 60 dereceden büyük açılarla taşındığında uygulanan kuvvet taşınan yükten küçüktür. Bu durumda amacına uygun olur. 2019-YBFLFBO-FİZİK 6
13. Beril ismindeki diğer öğrenci ise Yücel e katılmadığını, grafiklerin bazı kısımlarının Yücel in sonucunu desteklemediğini söyler. Beril in söylediği kısım neresidir? 14. Sizce bu basit makinanın kullanılacağı en ideal aralık hangisidir? Açıklayınız. 0 ile 60 derece arası uygulanan kuvvet taşınan yükten büyüktür. Bu aralık Berilin söylediği aralıktır. Kesinlikle 60 derecen büyük durumlarda taşınmalı. Ancak açı büyüdükçe verim azalmaktadır. Bu yüzden en ideal durum 60 derecen büyük ama 60 dereceye yakın durumlardır. Yani 60-70 derece arası. 2019-YBFLFBO-FİZİK 7 Fizik soruları bitmiştir. Kimya sorularına geçiniz.
- KİMYA - - Bu bölümde KİMYA alanına ait 13 soru bulunmaktadır. 10 adedi çoktan seçmeli, 3 adedi açık uçlu sorudur. - Çoktan seçmeli cevaplarınızı, çoktan seçmeli cevap formunun KİMYA için ayrılan kısmına işaretleyiniz. - Açık uçlu cevaplarınızı, açık uçlu cevap formunun KİMYA için ayrılan kısmına yazınız. 1. Burak Efe 8. sınıfta okuyan bir öğrencidir. Fen bilgisi dersinde öğrendiği asitlerin ve bazların verdiği tepkimelerden yararlanarak topu kaleye atan bir düzenek hazırlamak istiyor. X ve Y maddesi aşağıdakilerden hangisi olabilir? X A) HCl CaCO 3 B) HNO 3 NaCl C) NaOH NaHCO 3 Y 2. Bir maddenin O 2 ile gerçekleştirdiği tepkimelere yanma tepkimeleri denir. I. A+B C+D II. E+B F III. T+B W Yukarıdaki verilen tepkimelerden tamamı yanma tepkimeleridir.buna göre; I. B maddesi kesinlikle O 2 dir II. C veye D maddesinden 1 tanesi kesinlikle bünyesinde Oksijen atomu barındırır. III. A nın yapısında en az iki farklı tür atom vardır. IV. T maddesi C(karbon) ise W maddesi kesinlikle CO 2 dir. Açıklamalarından hangileri doğrudur? A) I ve IV B) I ve II C) I, II ve III D) I, II, III ve IV D) C 2 H 5 OH Na 2 CO 3 NaOH bir bazdır sadece amfoter metallerle tepkime verir tuzlarla tepkimeye girmez. HNO 3 nötr tuzlarla tepkime vermez. Alkoller nötr özellik gösterir tuzlarla tepkime vermez HCl asittir ve CO 3-2 iyonu içeren tuzlarla tepkime verir CO 2 gazı açığa çıkar gaz çıkışı pistonu hareket ettirip gol olmasını sağlar. Cevap: A Yanma için O 2 gerekir. Tüm tepkimelerde ortak madde B olduğu için B kesin O 2 dir. Kimyasal tepkimelerde atom türü ve sayısı korunduğu için C ve D nin birinde O 2 olmalıdır. Birinci tepkimede B oksijen olup ürünlerde iki farklı madde çıkması için A nın yapısında en az iki tür farklı atom olmalıdır. T maddesi C (karbon) ise W maddesi CO ya da CO 2 olur kesinlikle CO 2 değildir. Cevap: C 2019-YBFLFBO-KİMYA 8
3. Madde Kütle Isı Sıcaklık Değişimi K 2m Q 2t L m Q t M 3m 3Q t Oda koşullarında K, L ve M katılarının yukarıdaki değerlere göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur? A) K nın ısınma ısısı M nin ısınma ısısından küçüktür. 4. Atom numarası soygaz atom numarasından 3 fazla olan bir element için; I. 3A grubunda bulunur. II. Halojenlerle iyonik bağlı bileşik oluşturur. III. 3 elektron vererek soygaz atom numarasına ulaşır. verilerinden hangisi ya da hangilerinin doğruluğu kesin değildir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I, II ve III B) Üçüde farklı katılardır. C) K ve L aynı katılardır D) L ve M farklı maddedir. K için Q = 2.m.ck.2t ck= Q/4 L için Q = m.cl.t M için 3Q = 3m.cm.t cl= Q cm=q Öz ısıları farklı olanlar farklı maddelerdir. Aynı olanlar ise aynı aynı madde olabilir, aynı madde olduğu kesin değildir. 3A ya da 3B grubu elementidir. 3A grubundaki Bor elementi yarı metalik özellik gösterir halojenlerle kovalent bağlı bileşik oluşturur. 3A grubu elementlerinin tamamı 3e - verdiğinde Soygaz elektron düzenine ulaşmayabilir. Cevap: D Ayırt edici özelliklerden birinin aynı olması maddenin aynı olduğunu göstermez, kesin farklı maddedir. Isınma ısıları karşılaştırldığında C K <C M dir. Cevap: A 2019-YBFLFBO-KİMYA 9
5. Son katmanında iki elektron bulunduran ve periyodik 6. tablonun A grubunda yer alan element ile ilgili; I. 2A grubunda yer alır. II. Elektron vermeye yatkındır. III. Oda koşullarında katıdır. yargılarıdan hangilerinin doğruluğu kesin değildir? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III A grubunda olduğu bilinen X, Y ve Z elementlerinin periyot numarası-değerlik elektronları sayısı grafiği şekildeki gibidir. Buna göre bu elementler için; I. Atom numarası en büyük olan Y dir. II. Grup numarası en küçük olan X tir. III. Temel enerji düzeyi sayıları Y > Z > X tir. yargılarından hangileri doğru olamaz? Soygaz (He) ya da 2A grubu elementi olabilir. Bu nedenle bir ve ikinci öncülün doğruluğu kesin değildir. He oda koşullarında gaz halinde bulunucağından üçüncü önerme de kesin değildir. Cevap: D A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III Periyot numarası X>Y =Z dir. Değerlik elektron sayısı büyük olanın grup numarası büyüktür. Aynı periyotta bulunan Y ve Z nin grup numarası büyüklüğü Y > Z şeklindedir. Periyot numarası büyük olan X in atom numarası büyüktür. I. ve III. öncül yanlış, II. öncül doğrudur. Cevap: C 2019-YBFLFBO-KİMYA 10
7. 8. Şekildeki gazlar kaplara aynı anda gönderiliyor. Kaplarda tutulan ve tepkime vermeden çıkan gazlar hangi seçenekte doğru verilmiştir? I. Kap II. Kap Çıkış A) CH 4 CO NH 3, SO 2 B) NH 3 SO 2 CH 4, CO C) NH 3 SO 2, CO CH 4 D) CO CH 4 NH 3, SO 2 İçlerinde HCl çözeltisi olan şekildeki kaplara, ağzına kadar dolacak şekilde eşit derişimde KOH çözeltisi ilave ediliyor. Buna göre; I. 1. kaptaki çözeltide OH- iyonları sayısı H+ iyonları sayısından fazla olur. II. Kaptaki çözeltilerden ph ı en büyük olan 2. kaptır. III. 3. kaptaki çözelti mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III CH 4 nötr, CO nötr, NH 3 baz, SO 2 asit, HCL asit, NaOH baz özellik gösterir. Bu gazlar aynı anda gönderildiğinde nötr olan CH 4 ve CO bir değişime uğramadan çıkar I. Kapta HCl + NH 3 tepkime verir bu nedenle tutulur. II. Kapta NaOH + SO 2 tepkime verir bu nedenle tutulur. Cevap: B Eklenen KOH miktarları 2>3>1 dir. Birinci kapta asit miktarı baz miktarından fazla, karışım asidik. İkinci kapta baz miktarı asit miktarından fazla karışım bazik. Üçüncü kapta baz miktarı asit miktarına eşit karışım nötr olur. Asitler turnusol kağıdını kırmızı, bazlar mavi yapar. Asit oranı arttıkça ph değeri küçülür. Birinci ve üçüncü öncül yanlış, ikinci öncül doğrudur. Cevap: B 2019-YBFLFBO-KİMYA 11
9. 10. Aynı saf katının ısıtılmasıyla ilgili sıcaklık zaman grafiği şekil I ve şekil II de verilmiştir. Buna göre T 1 ve T 2 değerinin farklı olması; I. Isıtıcı gücü farklı olan ısıtıcı kullanılması II. Deneyin yapıldığı yüksekliğin farklı olması III. Katı kütlesinin farklı olması nedenlerinden hangisi ya da hangilerine bağlı değildir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III D) I, II ve III X metali her üç kaba atıldığında sadece 3. kapta reaksiyon olmadığı gözlemleniyor. Y metali her üç kaba atıldığında sadece 2. kapta bir gaz çıkışı gözlemleniyor. Z metali her üç kaba atıldığında her üç kaptada gaz çıkışı olduğu gözlemleniyor. Buna göre; I. 2. kaba Y metali atıldığında çıkan gaz, atmosfere salındığında asit yağmurlarına sebep olur. II. Verilen metallerden Z nin metalik özelliği en fazladır. III. Her üç metalin kaplardaki tepkimelerinden açığa çıkardığı gazların türleri aynıdır. Hangisi yada hangileri kesinlikle doğrudur? A)Yalnız II B) I ve II Erime noktası ısıtıcının gücüne, maddenin miktarına, sıcaklığa bağlı değişir. Aynı maddenin erime noktası dış basınca ve maddenin safsızlığına bağlıdır. Birinci ve üçüncü öncüle bağlı değildir. Cevap: C C) I ve III D) II ve III X bir ve iki nolu kaplarda tepkime verdiğine göre yarı soy metal olmaz aktifliği hidrojenden büyüktür, oksiasitlerle tepkime veren metal yarı soydur. Su ile tepkime veren metal en aktif metaldir. Y metali yarı soy, X aktif metal, metalik aktifliği en yüksek olan Z dir. Yarı Soy metaller oksiasitlerle tepkimeye girdiğinde SO 2, NO 2 gazlar açığa çıkarır. Bu gazlar su ile etkileşerek asit yağmurlarına neden olur. Cevap: B 2019-YBFLFBO-KİMYA 12
DİKKAT! KİMYA bölümü 11, 12. ve 13. soruları Açık Uçlu Optik Cevap Formunun KİMYA ile ilgili bölümüne soru numaralarına dikkat ederek cevaplayınız. 11. Aşağıda verilen olayları fiziksel ve kimyasal olarak sınıflandırarak sebeplerini açıklayınız. I. Petrol milyonlarca yıl önce bitki ve hayvan kalıtılairının yer altında çürümesi sonucu oluşmuştur. II. Yer altından çıkartılan petrol rafinerilere getirilerek Mazot, benzin, fueloil ve LPG gibi bileşenlerine ayrılır. III. Bu bileşenlerde mazot Dizel araçlarda yakıt olarak kullanılmaktadır. IV. Dizel araçlarda mazot yanması sonucu oluşan SO 2 gazı atmosferde asit yağmurlarına sebep olmaktadır. V. Asit yağmurları sonucu metaller asınmaktadır. I. Petrol oluşumu, basınç ve sıcaklık gibi etkenlerle oluşan kimyasal değişimdir. II. Petrol sıvı sıvı homojen karışım olduğunda ayrımsal damıtma ile bileşenlerine ayrışır. Olay fizikseldir. III. Dizelin yanması kimyasal olaydır. IV. Asidik oksitlerin su ile tepkimesi sonucu yeni bir madde olan asitler oluşur. Olay kimyasaldır. V. Metaller asitlerle yer değiştirme tepkimesi verebilir. Olay kimyasaldır. 12. Oda koşullarında bulunan A indikatörü asidik ortamda renksiz, nötr ortamda yeşil, bazik ortamda pembe renk alır. İçinde X çözeltisi bulunan bir kaba A indikatörü damlatıldığında çözelti pembe renk alırken, oluşan çözeltiye Y çözeltisi eklendiğinde ortam renksiz oluyor. Buna göre; I. X ve Y çözeltilerinden hangisi ele kayganlık hissi verir? II. X kabında meydana gelen olayın ph-zaman değişim grafiğini çiziniz? III. X kabında meydana gelen tepkimeye örnek olabilecek bir reaksiyon yazınız? IV. X kabında tepkime sonunda H+ ve OH- iyon sayılarını karşılaştırınız? I. Ele kayganlık hissi veren X çözeltisi bazdır. II. ph Eklenen Asit (ml) III. NaOH + HCl NaCl +H 2 O IV. Ortam asidik olduğu için H+ sayısı > OH- sayısı 2019-YBFLFBO-KİMYA 13
13. Arı X katısının düzenli bir şekilde ısıtılması sırasında katı kütlesinin zamanla değişimi yukarıdaki grafikte verilmiştir. Buna göre; I. 0-t 1 aralığında sıcaklık nasıl değişir? II. t 1 -t 2 aralığında sıcaklık nasıl değişir? III. 0-t 1 aralığında maddenin düzensizliği nasıl değişir? IV 0-t 1 ve t 1 -t 2 zaman aralıklarında maddenin kinetik ve potansiyel enerji değişimlerini belirtiniz. I. Erime noktasında sıcaklık sabittir. 0 - t 1 sıcaklık sabittir. II. t 1 - t 2 aralığında sıcaklık artar sıvı ısıtılır. III. 0 - t 1 aralığında katı sıvıya dönüştüğü için maddenin düzensizliği artar. IV. 0 - t 1 aralığında sıcaklık sabit olduğu için kinetik enerjideki değişim ihmal edilir (sabittir). Potansiyel enerji artar. t 1 - t 2 aralığında sıvının sıcaklığı artar. Kinetik enerji artar. Potansiyel enerjideki değişim ihmal edilir(sabittir). 2019-YBFLFBO-KİMYA 14 Kimya soruları bitmiştir. Biyoloji sorularına geçiniz.
- BİYOLOJİ - - Bu bölümde BİYOLOJİ alanına ait 13 soru bulunmaktadır. 10 adedi çoktan seçmeli, 3 adedi açık uçlu sorudur. - Çoktan seçmeli cevaplarınızı, çoktan seçmeli cevap formunun BİYOLOJİ için ayrılan kısmına işaretleyiniz. - Açık uçlu cevaplarınızı, açık uçlu cevap formunun BİYOLOJİ için ayrılan kısmına yazınız. 1. Murat ve Ailesi mısır tarımı yapmaktadırlar. Sonbaharda mısır hasatından sonra bir dahaki yılda ekim yapmak için en iri ve sağlıklı görünenleri tohumluk olarak ayırırlar. Murat ve ailesi aşağıdaki uygulamalardan hangisini gerçekleştirmektedirler? A) Doğal seçilim B) Melezleme C) Yapay (Suni) seçilim D) Klonlama 2. I. Sporcunun kaslarının gelişmiş olması. II. Çok ışık alan bir bitkinin yapraklarının koyu yeşil olması. III. Down Sendromlu bir çocuk. IV. Ortanca bitkisinin ph:5 olan topraklarda kırmızı, ph:9 olan topraklarda mavi çiçek açması Yukarıdakilerden hangileri gen yapılarında, kromozom yapılarında ve kromozom sayılarında olan değişimlerden kaynaklanmamıştır? A) I, II ve III B) I, III ve IV C) II, III ve IV D) I, II ve IV Çiftçiler yüzyıllardır, nesilden nesile en iyi tohumları seçip seneye ekmek için tohumluk olarak ayırmışlardır. Böylece kötü tohumlar elenerek iyi özellikteki mısır tohumları ekilip ürün kalitesi arttırılmıştır. İnsan eliyle bu işlem yapıldığı için Murat ve ailesinin yaptığı uygulama yapay seçilim uygulamasıdır. Cevap: C III. maddedeki down sendromu kromozom fazlalığından kaynaklanmaktadır. Çevre şartları değiştiğinde eski haline dönüş olmasına modifikasyon denir. Burada genin yapısı ve kromozom sayısı değişmez. I, II ve IV te genin yapısı değil işleyişi değişmiştir. Cevap: D 2019-YBFLFBO-BİYOLOJİ 15 Diğer sayfaya geçiniz
3. Bir canlıdaki hedef genin çıkartılarak başka bir canlının genomuna aktarılması ile genetik bilgisi farklı olan yeni canlıların oluşturulmasına rekombinant DNA teknolojisi denir. Buna göre; I. Bakterilere, insana ait büyüme geni eklenerek büyüme hormonu elde edilmesi. II. Et verimi yüksek sığırların kendi aralarında çoğaltılarak et veriminin arttırılması. III. Farklı özellikteki erik ağaçları arasında aşılama yapılması ile sulu/iri eriklerin elde edilmesi. IV. Pirinç embriyosuna karoten sentez geni aktarılarak turuncu pirinç üretilmesi. Sonuçlarından hangileri rekombinant DNA teknolojisi ile gerçekleştirilmiştir? 4. Prokaryot bir hücrede DNA nın kendini eşlemesiyle ilgili; I. DNA polimeraz enzimi görev alır. II. DNA helikaz enzimi görev alır. III. Hücredeki serbest deoksiribonükleotit miktarı azalır. IV. Hücrenin osmotik basıncı azalır. V. Enzim miktarı azalır. bilgilerinden hangileri doğrudur? A) I ve V B) II ve III C) I, II, III ve IV D) II, III, IV ve V A) I ve II B) II ve III C) I ve IV D) III ve IV Rekombinant DNA teknolojisinde genin bir canlının DNA sından kesilip başka bir canlının DNA sına eklenmesi demektir. II ve III de böyle bir durum söz konusu değildir. I ve IV de bu teknoloji uygulanmıştır. Cevap: C DNA kendini eşlerken DNA polimeraz, DNA helikaz enzimleri görev alır. Serbest deoksiribonükleotitler kullanıldığından sayıları azalır. Nükleotitler birbirine bağlanırken su açığa çıkar. Böylece hücrenin osmotik basıncı azalır. Enzimler tepkimelerden değişmeden çıktıklarından kullanılırlar ama miktarı azalmaz. Cevap: C 2019-YBFLFBO-BİYOLOJİ 16
5. Aşağıda gen klonlanmasında yapılan işlemler verilmiştir. I. Genin taşıyıcı DNA ya aktarılması. II. Çoğaltılacak geni içeren DNA nın saf olarak elde edilmesi. III. Çoğaltılacak genin uygun şekilde kesilerek diğer genlerden ayrılması. IV. Rekombinant DNA nın taşıyıcı hücreye verilmesi. V. Oluşan yeni hücrenin çoğalmaya bırakılması. Bu işlemlerin yapılış sırası hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) II-III-I- IV-V B) IV-III-V-I-II 6. Aşağıdaki özelliklerden kaç tanesi adaptasyona örnektir? - Kaktüsün su depo etmesi. - Devenin geniş ayak tabanlı olması. - Kutup ayısının küçük kulak kepçesi ve küçük kuyruğunun olması. - Çekirge larvalarının 16 santigrat derecede benekli,25 santigrat derecede beneksiz olması - Anne sütü ile iki yaşına kadar beslenen erkek çoğunun daha gelişmiş olması. A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 C) V-IV-II-III-I D) I-II-III-IV-V Öncelikle ilgili geni bulunduran DNA yı hücreden izole etmek sonra da bu DNA dan ilgili geni diğer genlerden ayırmak, bu geni taşıyıcı DNA ya eklemek ve bu DNA yı taşıyıcı hücreye verip o hücreyi çoğalmaya bırakmak gerekir. Cevap: A Adaptasyonlar kalıtsaldır. Canlının yaşadığı ortama uyumunu sağlayarak hayatta kalma şansını arttırır. Kaktüsün su depo etmesi, devenin geniş ayak tabanlı olması, kutup ayısının belirtilen özellikleri adaptasyona örnek olduğu için üç adaptasyon örneği vardır. Cevap: B 2019-YBFLFBO-BİYOLOJİ 17
7. Bezelyelerde sarı tohumluluk geni(a) yeşil tohumluluk genine(a), yuvarlak tohumluluk geni(b) buruşuk tohumluluk genine(b) baskındır. Heterozigot sarı yuvarlak tohumlu bir bezelye ile, heterozigot sarı buruşuk tohumlu bir bezelye çaprazlanırsa genotip/fenotip oranı ne olur? A) 1 B) 2 C) 4 D) 16 3 2 3 4 8. X h : Hastalık genini taşıyan kromozom X H : Hastalık genini taşımayan kromozom Bu hastalığın ortaya çıkmasına neden olan gen sadece X kromozomu üzerinde bulunmaktadır. P: X H X h x X H Y evliliğinden doğacak hastalık geni taşıyan erkek bireyin, daha sonra taşıyıcı bir dişi ile yapacağı evlilikten X H X h genotipli bir bireyin oluşma olasılığı nedir? A) %100 B) %50 C) %75 D) %25 Sarı tohumluluk geni A, Yeşil tohumluluk geni a, Yuvarlak tohumluluk geni B, Buruşuk tohumluluk geni b ise; P: AaBb X Aabb Her karakteri kendi içinde çaprazlarız. 2 çeşit fenotip 3 çeşit genotip 2 çeşit fenotip 2 çeşit genotip Genotip Fenotip = 3.2 2.2 = 3 2 Cevap: B Cevap: D 2019-YBFLFBO-BİYOLOJİ 18
9. İnsanlarda uzun boyluluk geni (U), kısa boyluluk genine (u), kıvırcık saçlılık geni (K), düz saçlılık genine (k), ayrı kulak memelilik geni (A), bitişik kulak memelilik genine (a) baskındır. Buna göre bu üç karakter bakımından da melez bir genotip aşağıdakilerden hangisidir? A) UuKkAa B) uukkaa C) UuKKaa D) UUKKAA Üç karakter bakımından da heterozigot, yani melez olması gerekir. 10. I. Bebeğin anne rahminde iken plasentadan beslenmesi. II. Doğumdan sonra annenin bebeğini emzirmesi III. Ali nin daha önce aynı hastalığı geçirmiş olması. IV. Ayşe ye hasta olduktan sonra serum takılması. V. Mert in aşı olması. Yukarıda verilen cümlelerde altı çizili olanların hangilerinde, antikorları kişinin kendi vücudu üretir? A) I, II, III, IV ve V B) II, III ve IV C) III, IV ve V D) III ve V Cevap: A Kişinin vücudunun antikor üretebilmesi için antijen ile karşılaşması gerekir. III ve V te ilgili kişiler antijenle karşılaşmış olduğundan Ali ile Mert in kendi vücudu antikor üretmiştir. Diğerlerinde ise antikor dışarıdan alınmıştır. Cevap: D 2019-YBFLFBO-BİYOLOJİ 19
DİKKAT! BİYOLOJİ bölümü 11, 12. ve 13. soruları Açık Uçlu Optik Cevap Formunun BİYOLOJİ ile ilgili bölümüne soru numaralarına dikkat ederek cevaplayınız. 11. DNA molekülünde, iplik boyunca bir nükleotidin şekeri ile diğer nükleotidin fosfatı arasında kurulan bağın adı nedir? 12. Bir bal arısı kolonisi kraliçe arı, işçi arı ve erkek arılardan oluşmaktadır. Kraliçe ve dişi arılar diploid, erkek arı ise haploid(monoploid)dir. Kolonide bulunan arılardan hangisi ya da hangilerinde genlerinin alleli yoktur? DNA nın ipliği boyunca bir nükleotidin şekeri ile sonraki nükleotidin fosfatı arasında kurulan bağın ismi fosfodiester bağıdır. Kraliçe arı ve işçi arı diploit olduklarından genlerin alleli vardır, ama erkek arı haploit olduğundan (monoploit) genlerinin alleli yoktur. 2019-YBFLFBO-BİYOLOJİ 20
13. I. Gen II. Deoksiriboz III. Kromozom IV. Nükleotit V. Nükleozit Gelişmiş yapılı bir hücrenin çekirdek sıvısında bulunan yukarıdaki kalıtım materyallerini molekül büyüklüklerine göre küçükten büyüğe doğru sıraladığımızda hangisi üçüncü sırada yer alır. Deoksiriboz-Nükleozit-Nükleotit-Gen-Kromozom şeklinde sıralandığından üçüncü sırada Nükleotit(IV) olur. 2019-YBFLFBO-BİYOLOJİ 21 Sınavınız bitmiştir. Cevaplarınızı kontrol ediniz.
Y Ü C E L B O R U F E N L İ S E S İ