T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) TAVSİYE KARARI



Benzer belgeler
T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) RET KARARI

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) RET KARARI

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) RET KARARI. : Ankara Büyükşehir Belediyesi

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) RET KARARI

RET KARARI T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) ŞİKAYET NO : 2015/5736 KARAR TARİHİ : 07/06/2016 ŞİKAYETÇİ :

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) RET KARARI

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ. ÇİFT ANADAL ve YANDAL PROGRAMI YÖNERGESİ

ŞİKAYET NO : /364 KARAR TARİH : 16/01/2014 RET KARARI ŞİKAYETÇİ :...,

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS PROGRAMLARI ARASINDA YATAY GEÇİŞ YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) RET KARARI. : Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü

Lisansüstü Programlar, Başvuru ve Kabul Yönetmeliği Sayfa: 1

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) TAVSİYE KARARI

YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

MADDE 2 (1) Bu Yönerge, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ve değişiklikleri ile İzmir Üniversitesi Ana Yönetmeliği esas alınarak düzenlenmiştir.

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ PEDAGOJİK FORMASYON EĞİTİMİ YÖNERGESİ ( tarih ve 458 sayı ve 14 Numaralı Üniversite Senato Kararı)

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ LİSANS DÜZEYİNDEKİ PROGRAMLAR ARASINDA ÇİFT ANADAL (ÇAP) ve YANDAL PROGRAMI YÖNERGESİ

CMK 135 inci maddesindeki amir hükme rağmen, Mahkemenizce, sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişiminin tespitine karar verildiği görülmüştür.

T.C. ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM FAKÜLTESĠ DEKANLIĞI.. BÖLÜM BAġKANLIĞINA. Üniversitesi,.. Fakültesi, Anabilim Dalı. numaralı

YÖNETMELİK. Kamu İhale Kurumundan:

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) TAVSİYE KARARI

BEYKOZ LOJİSTİK MESLEK YÜKSEKOKULU ÖNLİSANS EĞİTİM - ÖĞRETİM VE SINAV YÖNETMELİĞİ (Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: 28028)

BAHAR YARIYILI ÇİFT ANADAL BÖLÜMLERİ, KONTENJANLARI VE KOORDİNATÖRLERİ. Öğrenci Kontenjanı

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

RET KARARI. ŞİKÂYET EDİLEN İDARE VE ADRESİ : SOK Başkanlığı Kütahya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü

T.C ATAŞEHİR ADIGÜZEL MESLEK YÜKSEKOKULU

İstanbul Bilgi Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği ne Tâbi Öğrenciler İçin Mali Usul ve Esaslar

MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 14 ve 49 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK)

SENATO 2016/1-IV

Afyon Kocatepe Üniversitesi Yabancı Dil Hazırlık Sınıfı Eğitim-Öğretim

KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS PROGRAMLARI YATAY GEÇİŞ YÖNERGESİ

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ PEDAGOJİK FORMASYON EĞİTİMİ SERTİFİKA PROGRAMINA İLİŞKİN YÖNERGE. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

TOBB ETÜ LİSANSÜSTÜ BURSLU ÖĞRENCİ YÖNERGESİ* (*) Tarih ve S sayılı Senato oturumunun 4 nolu Kararı ile Kabul edilmiştir.

MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ELEMANLARININ YURTİÇİ VE YURTDIŞI GÖREVLENDİRME YÖNERGESİ

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ YAZ OKULU YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM

Özelge: 4632 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesi kapsamında vakıf/sandıklardan bireysel emeklilik sistemine yapılan aktarımlarda vergilendirme hk.

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİLLER YÜKSEKOKULU HAZIRLIK SINIFI YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU RET KARARI

SİRKÜLER 2013/23. : Vadesi Gelmemiş İleri Tarihli Çeklere Senetler Gibi Reeskont Uygulanabilecek

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ Önlisans ve Lisans Düzeyinde Yurtdışından Öğrenci Başvuru ve Kayıt Kabul Yönergesi

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK)

PEDAGOJĠK FORMASYON EĞĠTĠMĠ SERTĠFĠKA PROGRAMINA ĠLĠġKĠN ÇERÇEVE USUL VE ESASLAR

Türk-Alman Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Staj Yönergesi. Ek İsterler

T.C. KAFKAS ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ LİSANS EĞİTİM-ÖĞRETİM VE SINAV UYGULAMA ESASLARI

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Av. Oğuzhan SONGÖR Emekli Hakim Rekabet Kurulu Eski İkinci Başkanı Başkent-Ufuk-Atılım Üniversiteleri Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (Başdenetçilik) TAVSİYE KARARI

T.C. ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ PROGRAMLARA BAŞVURU VE KABUL ESASLARI

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM-ÖĞRETİM VE SINAV YÖNETMELİĞİ

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ YATAY GEÇİŞ YÖNERGESİ*

MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelik, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.

T.C. MEVLANA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS PROGRAMLARI GÜZ DÖNEMİ BAŞVURU ve KABUL ŞARTLARI

6 Kasım 2010 CUMARTESİ Sayı : YURTDIŞI YÜKSEKÖĞRETİM DİPLOMALARI DENKLİK YÖNETMELİĞİ

KAMU İHALE KANUNUNA GÖRE İHALE EDİLEN PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAYALI HİZMET ALIMLARI KAPSAMINDA İSTİHDAM EDİLEN İŞÇİLERİN KIDEM TAZMİNATLARININ

SİRKÜLER RAPOR MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ KANUNU GENEL TEBLİĞİ. (Seri No:30) Sirküler Tarihi: Sirküler No: 2008/58

T.C. D A N I Ş T A Y İdari Dava Daireleri Kurulu. Esas No:2005/374 Karar No:2007/103

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ PEDAGOJİK FORMASYON EĞİTİMİ SERTİFİKA PROGRAMINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı, iş arayanlar ile işverenlere Kurum tarafından sunulan hizmetlere ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ

TEBLİĞ. c) Eğitim merkezi: Bakanlık tarafından kan bankacılığı ve transfüzyon tıbbı eğitimi vermek üzere yetkilendirilmiş kan hizmet birimini,

Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI

C-BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME TAKVİMİ

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) :M.Y. : H.S.

ADANA BİLİM ve TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK ve DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ LİSANS EĞİTİMİ STAJ YÖNERGESİ

GAZİ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ ADALET MESLEK YÜKSEKOKULU EĞİTİM-ÖĞRETİM VE SINAV YÖNERGESİ

HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU

BURSA TABİP ODASI YÖNETİM KURULU KARARLARI

MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının

Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: 25884

FRANSIZ CEZA USÛL KANUNUNDA YER ALAN ÜST MAHKEMELER İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü)

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURULU KARARI. : İnceleme - Avea İletişim Hizmetleri AŞ.

ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ GEREDE UYGULAMALI BİLİMLER YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ

DEVREDEN YATIRIM İNDİRİMİNİN KULLANIMI HAKKINDA GENEL TEBLİĞ YAYIMLANDI:

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler

GÜMRÜK SİRKÜLERİ Tarih: 26/12/2014 Sayı: 2014/127 Ref : 6/127

T.C EGE ÜNİVERSİTESİ YURT DIŞINDAN ÖĞRENCİ KABULÜ ESASLARINA İLİŞKİN YÖNERGE. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Dayanak

Ancak İş-Kur lara bu konu ile ilgili bakanlıktan gelen bilgi notu var.

YÖNETMELİK CELAL BAYAR ÜNĠVERSĠTESĠ ÖNLĠSANS VE LĠSANS EĞĠTĠM VE ÖĞRETĠM YÖNETMELĠĞĠ

BÖLÜM 3 : SONUÇ VE DEĞERLENDİRME BÖLÜM

GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ LİSANSÜSTÜ İLANI

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DERS GÖREVLENDİRME YÖNERGESİ

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ LİSANSÜSTÜ UZAKTAN EĞİTİM YÖNERGESİ

17-19 EYLÜL 2010 TARİHLERİ ARASINDA MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİN DE YAPILAN ADIM ÜNİVERSİTELERİ İDARİ GRUP TOPLANTI KARARLARI

Ekonomi Bakanlığından: GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞININ KONTROLÜNE TABİ ÜRÜNLERİN İTHALAT DENETİMİ TEBLİĞİ (ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE DENETİMİ: 2013/5)

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS EĞİTİM ÖĞRETİM VE SINAV YÖNETMELİĞİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ LİSANSÜSTÜ ÖĞRENCİLERİNİN BURSLARDAN YARARLANDIRILMALARINA İLİŞKİN BAŞVURU VE KAYIT KABUL YÖNERGESİ

DİCLE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ STAJ UYGULAMA ESASLARI 1. GENEL HUSUSLAR

gün, Esas:2011/9-193 Karar:2011/269

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ YURT DIŞINDAN ÖĞRENCİ BAŞVURU, KABUL VE KAYIT YÖNERGESİ

Bunlar dışında kalan ve hizmet kolumuzu ilgilendiren konulardan;

Tıp Fakültesi Dönem Temsilcileri Grubu Yönergesi

Ordu Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Staj Yönergesi Aralık 2007 T.C. ORDU ÜNİVERSİTESİ MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ

BAġKENT ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM VE SINAV YÖNETMELĠĞĠ. BĠRĠNCĠ BÖLÜM Genel Hükümler

AMASYA ÜNİVERSİTESİ ETİK KURUL YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

GÜMRÜK SİRKÜLERİ Tarih: 01/12/2014 Sayı: 2014/107 Ref : 6/107. Konu: MISIR MENŞELİ POLİSTİREN İTHALATINDA DAMPİNG SORUŞTURMASI AÇILMIŞTIR

T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ URLA DENİZCİLİK MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ

ULUSLARARASI ANTALYA ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Transkript:

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) ŞİKAYET NO : 2015/3986 KARAR TARİHİ : 13/04/2016 tarih ŞİKAYETÇİ : TAVSİYE KARARI ŞİKAYETÇİ VEKİLİ : ŞİKAYET EDİLEN İDARE ŞİKAYETİN KONUSU : Cumhuriyet Üniversitesi Rektörlüğü : Önlisans diploması verilmesi talebi hakkındadır. ŞİKAYET BAŞVURU TARİHİ : 21.7.2015 I. USUL A. Şikayet Başvuru Süreci 1. Şikayet başvurusu, Kurumumuza elden ve 21/07/2015 tarih ve 8505 sayı ile kayıt altına alınan, gerçek kişiler için şikayet başvuru formu vasıtasıyla yapılmıştır. Şikayet başvurusunun karara bağlanması için 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 41/1- a maddesi ve İmza Yetkileri Yönergesinin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca, şikayetin incelenmesine ve araştırmasına geçilmiş, 25/03/2016 tarihli Tavsiye Kararı Önerisiyle Kamu Başdenetçisine sunulmuştur. B. Ön İnceleme Süreci 2. Yapılan ön inceleme neticesinde, şikayet konusunun Kurumumuzun görev alanına girdiği, şikayet başvurucusunun menfaat ihlali koşulunu taşıdığı, idari başvuru yollarının tüketildiği, şikayetin süresinde yapıldığı ve diğer ön inceleme konularında da bir eksiklik bulunmadığı, bu nedenle şikayetin incelenmesine ve araştırılmasına engel bir hususun olmadığı tespit edilmiştir. II. OLAY VE OLGULAR A. Şikayetçinin Konu Hakkındaki Açıklamaları ve İddiaları 3. Şikayet başvurucusunun vekili, müvekkili. in. Üniversitesi. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ".." programından mezun olarak. tarihinde. öğrenci numarasıyla Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümüne Dikey Geçiş Sınavı sonucuna göre kayıt yaptırdığını, Hemşirelik Bölüm Kurulunun. tarihli ve 16/5 sayılı kararıyla alması gereken intibak derslerinin belirlendiğini, üçüncü sınıfın bahar döneminden sonra. tarihinde bölümden 1 / 8

kaydını sildirdiğini ve. tarihinde önlisans diploması verilmesi talebiyle Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesine başvurduğunu, 3.1. Fakülte Yönetim Kurulunun 18/09/2014 tarihli ve 22/19 sayılı kararı ile 26/11/2014 tarihli ve 27/14 sayılı kararında Hemşirelik Bölüm Kurulunun öğrencinin belli derslerden muaf tutulmasına ilişkin dört yıl önceki. tarihli ve 16/5 sayılı kararında öğrencinin alması gereken intibak derslerinden üçünün (Mesleki Seçmeli Ders, Yabancı Dil III ve Yabancı Dil IV) eksik tespit edilmesi, bu derslerin bölümde açılıyorsa bölümden, açılmıyorsa fakültenin diğer bölümlerinden ya da başka fakültelerin uygun bölümlerinden almaları hususunun Rektörlük Makamına arz edilmesine karar verilmesi ve alınmayan eksik dersler bulunması nedeniyle önlisans diploması verilmesi talebinin reddedildiğini, söz konusu kararın 13/01/2015 tarihinde müvekkiline tebliğ edildiğini, 3.2. Sağlık Bilimleri Fakültesi Yönetim Kurulu Kararının hukuka aykırı olduğu iddiasıyla./2015 tarihinde Rektörlüğe başvurduklarını, ancak Rektörlük Makamının /2015 tarihli ve sayılı yazısıyla eksik ders alınması gerekçe gösterilerek olumsuz cevap verildiğini, müvekkili ile aynı şekilde söz konusu dersleri eksik almasına rağmen. öğrenci numaralı. ye lisans diploması verildiğini, bu durumun eşitlik ilkesine aykırılık teşkil ettiğini, müvekkilinin derslerden muaf tutulması işleminin hukuka aykırı olduğu kabul edilse bile, işlemin tesisinin üzerinden dört yılı aşkın bir süre geçtiği göz önüne alındığında, Danıştay içtihatlarında belirtildiği gibi geri alma işleminin makul bir süre içinde yapılmadığını, bu durumun hukuki öngörülebilirlik, idari istikrar ve hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmadığını belirterek, müvekkiline ön lisans diploması verilmesini talep etmektedir. B. İdarenin Şikayete İlişkin Açıklamaları 4. Cumhuriyet Üniversitesi Rektörlüğünden konuyla ilgili./2015 tarihli ve. sayılı yazımıza./2015 tarihli ve. sayılı yazı ile../2016 tarihli ve.. sayılı yazımıza..2016 tarihli ve. sayılı yazı ile cevap verilmiş olup, anılan yazılarda özetle; 4.1. Başvurucunun. Üniversitesi.. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu.. programından mezun olarak dikey geçişle. tarihinde Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümüne kayıt yaptırdığı,.. programından almış olduğu derslerden intibak döneminde muaf olma talebinde bulunduğu, Hemşirelik Bölüm Kurulu tarafından. öğretim yılı ders programı esas alınarak öğrencinin muaf olacağı derslerin ve alması gereken intibak derslerinin 17/09/2010 tarihli ve 16/5 sayılı Fakülte Yönetim Kurulu kararı ile belirlendiği, 4.2. Öğrencinin 2012-2013 öğretim yılı bahar dönemi sonunda kendi isteği ile kaydını sildirdiği, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesinden./2014 tarihli ve. sayılı dilekçe ile Önlisans diploması almak için talepte bulunduğu, ancak konunun değerlendirilme aşamasında Cumhuriyet Üniversite Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı'nın verdiği./2014 tarihli transkriptte "öğrencinin kalmış olduğu dersi nedeniyle mezun olamayacağı" açıklamasının yer aldığı, bu derslerin ise ikinci sınıf güz döneminde alınması gereken Mesleki Seçmeli Ders ve Yabancı Dil III ile bahar döneminde alınması gereken Yabancı Dil IV dersleri olduğunun anlaşıldığı, bunun nedeninin ise Fakülte Yönetim Kurulu nun geçişle alakalı mezkur kararında öğrencinin üçüncü sınıfa geçebilmesi için birinci sınıf ve ikinci sınıfta alınması gereken dersler içinde yukarıda belirtilen üç dersin yer almamasının olduğu, bu nedenle Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Yönetim Kurulunun 18/09/2014 tarihli ve 22/19 sayılı kararında önlisans diploması verilmesini uygun bulmadığı, 4.3. İkinci sınıf güz ve bahar döneminde kayıt işlemleri sırasında, bu üç dersin eksiklik olduğunun sınıf arkadaşları söz konusu dersleri alırken hem öğrenci hem de danışmanı tarafından fark edilmediği, 2 / 8

4.4. Başvurucunun kendisi ile aynı dersleri eksik almasına rağmen lisans diploması verildiğini iddia ettiği nün Sağlık Bilimleri Fakültesinden./2014 tarihli Yönetim Kurulu kararından önce./2014 tarihinde lisans eğitimini tamamlaması neticesinde mezun edildiği, mezun edilmemiş olsaydı bahsi geçen Yönetim Kurulu kararının adı geçen öğrenciye de uygulanacağı belirtilmiştir. C. Olaylar 5. Şikayet başvurucusu tarafından şikayet başvurusuna eklenen belgeler ile ilgili idareyle yapılan yazışmalar sonucunda elde edilen bilgi ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde; 5.1... Üniversitesi. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu.. bölümünden mezun olan başvurucu. yılı Dikey Geçiş Sınavı neticesinde.. tarihinde Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümüne kayıt yaptırmıştır. 5.2. Sağlık Bilimleri Fakültesi Yönetim Kurulunun. tarihli 16/5 sayılı kararı ile başvurucunun dört yarıyılda alması gereken intibak dersleri belirlenmiş (Bknz. Tablo-1) ve bu dersleri tamamlaması neticesinde üçüncü sınıfa kaydının yapılacağı belirtilmiştir. Tablo-1 1.SINIF GÜZ DÖNEMİ Sağlıklı Yaşam I Biyolojik Bilimler I 2.SINIF GÜZ DÖNEMİ Sağlıklı Yaşam Süreci ve Hemşirelik 1.SINIF BAHAR DÖNEMİ Biyolojik Bilimler II Sağlıklı Yaşam II 2.SINIF BAHAR DÖNEMİ Sağlık Durumunda Bozulma ve Bakım 5.3. Başvurucu ilk iki yıl intibak derslerini başarı ile tamamlayarak üçüncü sınıfın bahar döneminden sonra kendi isteği ile. tarihinde bölümden kaydını sildirmiş ve. tarihinde Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesine başvurarak ön lisans diplomasını talep etmiştir. 5.4. Sağlık Bilimleri Fakültesi Yönetim Kurulu 18/09/2014 tarihli ve 22/19 sayılı kararında başvurucunun alması gereken intibak derslerini tespit eden 17/09/2010 tarihli 16/5 sayılı Yönetim Kurulu kararında üç dersin eksik tespit edildiği gerekçesiyle başvurucuya ön lisans diploması verilebilmesi için Mesleki Seçmeli Ders, Yabancı Dil III ve Yabancı Dil IV derslerini alması gerektiğini belirterek başvurucunun talebini reddetmiştir. D. Kamu Denetçisi Serpil ÇAKIN ın İnceleme ve Araştırma Bulguları 6. Şikayet konusuna ilişkin olarak idareden bilgi ve belgeler talep edilmiş, ilgili idarece kararın 4 numaralı paragrafında açıklanan bilgi ve belgeler gönderilmiştir. III. HUKUKİ DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE A. İlgili Mevzuat 7. Anayasamızın 74 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında; Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. hükmüne, 8. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu nun Kurumun görevi başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka 3 / 8

ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir. hükmüne, 9. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu nun; 9.1. Fakülte Yönetim Kurulu başlıklı 18 inci maddesinin (b) bendinde; Görevleri: Fakülte yönetim kurulu, idari faaliyetlerde dekana yardımcı bir organ olup aşağıdaki görevleri yapar: (5) Öğrencilerin kabulü, ders intibakları ve çıkarılmaları ile eğitim - öğretim ve sınavlara ait işlemleri hakkında karar vermek hükmüne, 9.2. Diploma alma, ders kredilerinin hesaplanması, öğrencilik haklarından yararlanma ve sınavlar başlıklı 44 üncü maddesinin (a) bendinde; Yükseköğretim kurumlarının önlisans, lisans ve lisansüstü düzeyindeki diploma programlarına kayıtlı öğrenciler, bu madde hükümlerine göre belirlenen ders kredileri ve diğer yükümlülükleri başarı ile tamamlamaları halinde; önlisans, lisans, yüksek lisans veya doktora diploması alır. hükmüne, 10. 18/03/1989 tarihli ve 20112 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Lisans Öğrenimlerini Tamamlamayan Veya Tamamlayamayanların Ön Lisans Diploması Almaları Veya Meslek Yüksekokullarına İntibakları Hakkında Yönetmeliğin Önlisans Diploması Alma İlkeleri başlıklı 3 üncü maddesinde; Türk Ceza Kanununun ikinci kitabının birinci babında yer alan, Devletin şahsiyetine karşı işlediği cürümler sebebiyle hüküm giyenler ile disiplin cezası alarak yükseköğretim kurumlarından uzaklaştırılanlar hariç olmak üzere, 2547 sayılı Kanun hükümleri uyarınca bir lisans programının en az ilk dört yarı yılının bütün derslerinden başarılı olanlara önlisans diploması verilir. Önlisans diploması almak için yapılacak başvurular herhangi bir süre ile sınırlı değildir. hükmüne, 11. 24/04/2010 tarihli ve 27561 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Yükseköğretim Kurumlarında Önlisans Ve Lisans Düzeyindeki Programlar Arasında Geçiş, Çift Anadal, Yan Dal İle Kurumlar Arası Kredi Transferi Yapılması Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin Tanımlar başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında; Yönetmelikte geçen; (h) İntibak programı: Diploma programları arasında geçiş yapılması halinde, geçiş yapılan diploma programının müfredatına uyum sağlamak amacıyla ilave ders ve uygulamalardan oluşan programı ifade eder. hükmüne, 12. 19/02/2002 tarihli ve 24676 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Meslek Yüksekokulları ve Açıköğretim Ön Lisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Devamları Hakkında Yönetmeliğin Lisans Öğrenimi başlıklı 9 uncu maddesinde; Lisans öğrenimine başlama hakkı elde eden öğrencilere üniversitelerince ön lisans eğitimi sırasında almış oldukları derslerden eş değer kabul edilenlere muafiyet verilerek ve kredileri dikkate alınarak, programdan alması gereken dersler belirlenir. Öğrencinin alması gereken derslere göre programa kaydı yapılarak, eğitime devam hakkı verilir. hükmüne, 13. 11.07.2013 tarih ve 28704 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Cumhuriyet Üniversitesi Ön Lisans Ve Lisans Eğitim-Öğretim Ve Sınav Yönetmeliğinin; 13.1. Muafiyetler başlıklı 9 uncu maddesinde; Üniversitenin önlisans/lisans programlarına ilk kez kayıt yaptıran veya kurumlararası yatay ya da dikey geçişle kabul edilen öğrenci, daha önce aldığı ve başarılı olduğu derslerden muaf olmak için kayıt yaptırdığı tarih veya öğretim yılının/yarıyılın başlamasından itibaren en geç iki hafta içerisinde ilgili bölüme transkripti ile başvurabilir. 4 / 8

Muafiyetler ve buna bağlı intibaklar ilgili yönetim kurulu kararıyla kesinleşir. Muafiyet ve intibakla ilgili esaslar Senato tarafından belirlenir. hükmüne, 13.2. İlişik Kesme başlıklı 31 inci maddesinde; Aşağıdaki hallerde Üniversitenin ilgili biriminin yönetim kurulu kararı ile öğrencinin ilgili fakülte veya yüksekokul ile ilişiği kesilir: b) Kendi isteği ile kaydını sildirmiş olmak, hükmüne, 13.3. Mezuniyet başlıklı 32 nci maddesinde; Öğrencinin öğrenimini tamamlamış ve mezun durumda kabul edilmesi için kayıtlı olduğu programın öngördüğü bütün dersleri, uygulamaları ve stajları, başarı ile tamamlamış olması gerekir. hükmüne yer verilmiştir. B. Şikayet Konusuna İlişkin Uygulamalar 14. Anayasa Mahkemesinin 31/01/2013 tarihli ve E. 2011/45 K. 2013/24 sayılı kararında; Hukuk devleti ilkesi idarenin "belirlilik", "istikrar", "öngörülebilirlik" ve "haklı beklenti" ilkelerine uygun davranmasını içermektedir. Buna göre, idarenin vatandaşların güvenini boşa çıkaracak uygulamalardan kaçınması gerekir. Hukuk devletinde idareden beklenen açık ve güvenilir olma yükümlülüğüne uygun davranmasıdır. Haklı beklenti, idarenin ister bir taahhüt, isterse uzun süren bir uygulamasına güvenerek olsun, bireylerin bir çıkarları ya da lehlerine olan bir sonuca ulaşabileceklerini ya da edinebileceklerini ümit etmelerini ifade eder. denilmiştir. 15. Danıştay Sekizinci Dairesinin 05/12/2014 tarihli ve E:2013/4827, K:2014/9753 sayılı kararında; Her ne kadar açık hataya dayalı olarak tesis edilen işlemin idarece geri alınabileceği kabul edilebilir ise de, açık hataya dayalı geri alma işleminin makul bir süre içinde olması gerekmektedir. Olayda davacının anılan üniversiteye geçiş yapabilmesi için durumunun yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olduğu, ancak yönetmeliğe göre ilk iki yarıyılda geçiş yapılamaz kuralına rağmen idarece açık hataya düşülerek kaydının yapıldığı ve davacıya öğrencilik statüsünün kazandırıldığı, dolayısıyla davacıya atfedilecek hile veya yalan beyan gibi durum söz konusu olmadığı; davacının anılan okula bir yıl gibi uzun bir süre devam ettiği ve hem maddi hem de manevi anlamda mağduriyetinin söz konusu olacağı, ayrıca hatalı İşlem nedeniyle başka kişi veya kişilerin hukukunun da olumsuz etkilenmediği dikkate alındığında, makul bir süre içerisinde geri alınmayan işlemde hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmamaktadır. denilmiştir. C. Kamu Denetçisi Serpil ÇAKIN ın Kamu Başdenetçisine Önerisi 16. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; şikayet konusu olayın hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu değerlendirilerek tavsiye önerisiyle Kamu Başdenetçisi ne sunulmuştur. D. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme ve Gerekçe 17. Şikayet başvurucusu 3 numaralı paragrafta açıklandığı üzere; tarafına ön lisans diploması verilmesi talebinin, alması gereken intibak derslerini belirleyen. tarihli Fakülte Yönetim Kurulu Kararında üç dersin eksik tespit edilmesi gerekçe gösterilerek reddedilmesine ilişkin 18/09/2014 tarihli Yönetim Kurulu kararının hukuka aykırı olduğu iddiasıyla kaldırılmasını ve tarafına ön lisans diploması verilmesinin sağlanmasını talep etmektedir. 18.. Üniversitesi. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu.. bölümünden mezun olduğu,. yılı Dikey Geçiş Sınavı neticesinde.. tarihinde Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümüne kayıt yaptırdığı,.. tarihli Yönetim Kurulu kararı ile muaf tutulduğu dersler 5 / 8

dışında dört yarıyılda alması gereken intibak derslerinin (bknz. Tablo-1) belirlendiği ve bu derslerin başarı ile tamamlanması neticesinde üçüncü sınıfa kayıt yaptırılabileceğinin karar altına alındığı, söz konusu Yönetim Kurulu kararında belirlenen intibak derslerinin tamamını başarı ile tamamladığı, üçüncü sınıfın ikinci döneminden sonra bölümden kaydını sildirerek ön lisans diplomasını talep ettiğinde ise idarenin. tarihli Yönetim Kurulu kararı ile belirlenen intibak derslerinden üç tanesini eksik belirlediğini tespit ederek 18/09/2014 tarihli Yönetim Kurulu kararı ile talebi reddettiği, ancak kaydını sildirdiği için idarenin cevabına göre söz konusu dersleri almasının mümkün olmadığı anlaşılmıştır. 19. Bir lisans programının en az ilk dört yarı yılının bütün derslerinden başarılı olanlara önlisans diploması verileceği ve önlisans diploması almak için yapılacak başvuruların herhangi bir süre ile sınırlı olmadığı 10 uncu paragrafta belirtilmiştir. 20. Şikayet konusu olayda. tarihli Yönetim Kurulu kararı ile yapılan işlem 18/09/2014 tarihli Yönetim Kurulu kararı ile hatalı olduğu gerekçesiyle geri alınmıştır. İdarenin, kişinin lehine olan bir idari işlemi; yokluk, açık hata, gerçek dışı beyan ve hile hallerinde her zaman geri alabileceği, açık hatanın idare edilenin kolayca anlayabileceği, mevzuat hükmünün açıkça ihlal edildiği ve idare edenlerden beklenemeyecek nitelikteki işlemler için söz konusu olduğu idare hukukunun genel ilkelerinden olup, yargısal içtihatlarla da desteklenmektedir. 21. Yine 15 inci paragrafta belirtilen Danıştay kararında açık hataya dayalı geri alma işleminin makul bir süre içinde olması gerektiği, davacıya atfedilecek hile veya yalan beyan gibi bir durumun söz konusu olmadığı; davacının okula bir yıl gibi uzun bir süre devam ettiği ve hem maddi hem de manevi anlamda mağduriyetinin söz konusu olacağı, ayrıca hatalı İşlem nedeniyle başka kişi veya kişilerin hukukunun da olumsuz etkilenmediği dava konusu olayda makul bir süre içerisinde geri alınmayan işlemde hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmadığı hüküm altına alınmıştır. 22. Yukarıdan bu yana yapılan açıklamalar, anılan mevzuat hükümleri, idarenin cevabi yazıları, yargı kararları ve tüm dosya birlikte değerlendirildiğinde; şikayete konu olayda şikayet başvurucusunun intibak derslerinin eksik belirlenmesi suretiyle hatalı işlem tesis edilmiş ise de; söz konusu hatalı işlemin başvurucunun gerçek dışı beyanı veya hilesinden kaynaklanmadığı gibi olayda başvurucunun kolayca anlayabileceği türden mevzuat hükmünü açıkça ihlal eden ve idare edenlerden beklenemeyecek nitelikteki açık bir kusur veya hatasından da söz edilemeyeceği, başvurucunun kaydını sildirmiş olması nedeniyle belirtilen intibak derslerini alamayacak olması hususu göz önünde bulundurulduğunda önlisans diplomasını almaya hak kazandığı düşüncesiyle hareket ederek yapmış olduğu başvurunun aradan dört yıl geçtikten sonra bir başka kararla reddedilmesi işleminin idari istikrar, hukuki güvenlik ve haklı beklenti ilkelerine aykırı olduğu, her ne kadar tazminat davası açma hakkı varsa da tazminat hakkının kişinin gelecekteki statüsünü karşılamaya yeterli olmayacağı ve ayrıca eksik tespit edildiği belirtilen üç dersin ikisinin mesleki dersler arasında yer almadığı hususları da dikkate alındığında; başvurucunun iyiniyetli olduğu ve kusurunun da bulunmadığı, başka kişi veya kişilerin hukukunun da olumsuz etkilenmediği, idarenin yeterli bir inceleme yapması halinde kayıt esnasında ortaya çıkarması, öğrenimin devam ettiği süre içerisinde de gidermesi mümkün olan hatasını makul sürede gideremediği şikayete konu olayda, başvurucunun bölümden kaydını sildirmesinin akabinde ve aradan dört yıl geçtikten sonra intibak derslerinin eksik tespit edildiği gerekçesiyle ön lisans diploması verilmesi talebinin reddedilmesi işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı, 6 / 8

23. Hakkaniyet yönünden bakılacak olursa; örneği yukarıda yazılı olduğu üzere başvurucunun kendisi ile aynı dersleri eksik almasına rağmen lisans diploması verildiğini iddia ettiği "... nün Sağlık Bilimleri Fakültesinden 26/11/2014 tarihli Yönetim Kurulu kararından önce 26/06/2014 tarihinde lisans eğitimini tamamlaması neticesinde mezun edildiği, mezun edilmemiş olsaydı bahsi geçen Yönetim Kurulu kararının adı geçen öğrenciye de uygulanacağı..." gibi gerekçelerle diplomalarını aldıkları, olayımıza bu açıdan baktığımızda da idarenin uygulamasında "eşitlik" ve "somut olay adaleti" diye nitelenen hakkaniyete de uyarlık olmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır. E. İnsan Hakları Yönünden Değerlendirme 24. Anayasamızın "Kanun Önünde Eşitlik" başlıklı 10 uncu maddesinde ifadesini bulan kanun önünde eşitlik ilkesinin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 13 üncü maddesindeki etkili başvuru hakkının ve 17 nci maddesindeki hakları kötüye kullanma yasağının ihlal edildiğine dair herhangi bir bulgu ve bilgiye rastlanmadığı gibi şikayete konu olayda, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde yazılı ve güvence altına alınmış olan başkaca bir insan hakkı ihlalinin tespit edilemediği sonuç ve kanaatine varılmıştır. F. İyi Yönetişim İlkeleri Yönünden Değerlendirme 25. Günümüzde demokratik, modern ve katılımcı yönetim anlayışında idarelerden sadece hukuka uygun hareket etmeleri değil, aynı zamanda iyi yönetim ilkelerine de uygun işlem tesis etmeleri beklenmektedir. 26. 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi Yönetim İlkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde; Kurumun, inceleme ve araştırma yaparken insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde; kanunlara uygunluk, ayrımcılığın önlenmesi, ölçülülük, yetkinin kötüye kullanılmaması; eşitlik, tarafsızlık, dürüstlük, nezaket, şeffaflık, hesap verilebilirlik, haklı beklentiye uygunluk, kazanılmış hakların korunması, dinlenilme hakkı, savunma hakkı, bilgi edinme hakkı, makul sürede karar verme, kararların gerekçeli olması, karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi, kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi, kişisel verilerin korunması gibi iyi yönetim ilkelerine uygun işlem ve eylem ile tutum veya davranışta bulunup bulunmadığını gözeteceği düzenlenmiştir. Söz konusu Yönetmelik hükmünde yer alan ilkelerin kaynağını teşkil eden Avrupa Birliği Temel Haklar Şartının 41 inci maddesinde de iyi yönetim hakkından bahsedilmekte olup, benzer ilkelere Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen Avrupa Doğru İdari Davranış Yasası nda da yer verilmiştir. 27. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; şikayet başvurusu kapsamında Kurumumuzca istenilen bilgi ve belgelerin idare tarafından süresi içerisinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği, başvurucunun şikayet konusuyla ilgili olarak idareye yaptığı başvuruya da idare tarafından süresi içinde gerekçeli olarak cevap verildiği, böylece idarenin makul sürede karar verme, hesap verilebilirlik ve kararların gerekçeli olması ilkelerine uygun hareket ettiği, dolayısıyla idarenin bu yönlerden iyi yönetişim ilkelerine uygun davrandığı anlaşılmıştır. Ancak idarenin şikayet başvurucusunun konuyla ilgili ilk başvurusunu gerekçeli olarak reddetmesine rağmen karara karşı başvuru yolunu göstermediği belirlenmiştir. Bu nedenle iyi yönetişim ilkelerinde vurgulanan karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkesine uymadığı anlaşılmış olup, idarenin bundan böyle bu ilkeye de uyması beklenmektedir. IV. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT 7 / 8

A. Dava Açma Süresinin Yeniden Başlaması 28. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu nun Dava açma süresinin yeniden işlemeye başlaması başlıklı 21 inci maddesinde, Kamu Denetçiliği Kurumunun inceleme ve araştırmasını, başvuru tarihinden itibaren altı ay içinde sonuçlandıramaması halinde durmuş olan dava açma süresinin kaldığı yerden işlemeye başlayacağı belirtilmiş; Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 38 inci maddesinin dördüncü fıkrasında da Kurumun inceleme ve araştırmasını, şikayet başvuru tarihinden itibaren, altı ay içinde sonuçlandıramaması halinde durumun gerekçesiyle birlikte başvurucuya tebliğ edileceği ve durmuş olan dava açma süresinin tebliğden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlayacağı belirtilmiştir. Bu kapsamda incelemenin altı ayda bitirilememe gerekçesi ve dava açma süresinin kaldığı yerden yeniden işlemeye başlayacağı hususu 08/01/2016 tarih ve 208 sayılı yazı ile şikayet başvurucusuna bildirilmiştir. B. Yargı Yolu 29. Anayasamızın Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması Başlıklı 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasında, Devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır. hükmü yer almakta olup, 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, ilgili idarenin işlemine karşı dava açma süresinden arta kalan süre içinde İdare Mahkemesinde dava açmak üzere yargı yolu açıktır. V. KARAR Yukarıda açıklanan gerekçeler ve dosya kapsamına göre ŞİKAYETİN KABULÜNE; Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanlığının başvuran hakkındaki ret işlemini geri alması ve Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Önlisans Diploması verilmesi yönünde mağduriyetinin makul süre içinde giderilmesi ve yeni bir işlem tesisi hususunda CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA, 6328 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, merciince (Cumhuriyet Üniversitesi Rektörlüğü) bu karar üzerine tesis edilecek işlem ya da tavsiye edilen çözümün uygulanabilir nitelikte görülmediği takdirde gerekçesinin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna, Bu kararın gereği için ŞİKAYET BAŞVURUCUSUNA ve CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE tebliğine, Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi nce karar verildi. M.Nihat ÖMEROĞLU Kamu Başdenetçisi 8 / 8