KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ

KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ HAZIRLAYANLAR Mert ANLIPAK Figen DİLAVER Özlem TAŞKIR Ömer DİLER Genel Sekreter Yard. Genel Sekreter Yard Ekonomik Araştırma ve Belge Ekonomik Araştırma ve Belge Servisi Şefi Servisi Memuru, Proje Koordinatörü i

ii

ÖNSÖZ Kocaeli, ülkemiz ekonomisi açısından stratejik bir il olmakla beraber, ürettiği katma değer ile ülkemizin kalkınması ve büyümesine önemli katkıları bulunmaktadır. Vergi gelirleri, dış ticaret, sektörel zenginlik ve diğer birçok makro ekonomik veri de ilk sıralarda yer alan ilimizin, bu başarıyı elde etmesinde hangi sektörün ne denli payı olduğu bilgisine ise dağınık halde bulunan istatistiklerle ulaşılabilmektedir. Dolayısıyla söz konusu bilgiler kamuoyunca fazla bilinmemektedir. Bu farkındalık ile Odamız, T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı nın 2012 yılı için açmış olduğu Doğrudan Faaliyet Desteği Mali Destek Programına Kocaeli nin Sektörel Görünümü adlı projesi ile başvurmuş ve destek almaya hak kazanmıştır. Söz konusu projemiz ile ilimizde faaliyet gösteren 15 temel sektör ile ilgili detaylı istatistiki araştırmalar yapılmış olup sektörün güncel durumu istatistikler ile ortaya çıkartılmıştır. İstihdam başta olmak üzere, ihracat, yatırım teşvikleri, yabancı sermaye yatırımları, enerji kullanımı ve kamu yatırımları ile birçok istatistik sektörel olarak incelenmiş ve sonuçları araştırma raporumuza aktarılmıştır. Söz konusu istatistiki araştırmalar neticesinde sektörler arası sıralama gerçekleştirilmiş olup sektörlerin kendi arasındaki konumu da Kocaeli ye yaptıkları katkı açısından ortaya çıkartılmıştır. Söz konusu istatistiki araştırmaların yanında sektörel toplantılar gerçekleştirilmiş ve sektörde faaliyet gösteren firmaların günümüzde yaşadığı sorunlar ortaya çıkartılmıştır. Özellikle üyelerimizin ve Kocaeli deki firmaların sorunlarının tespiti ve çözüm önerilerinin üretilmesi için gerçekleştirilen toplantılar kapsamında, sektörlere ilişkin gelecek beklentileri de katılımcılar tarafından dile getirilmiştir. İstatistiki araştırmalar ve sektörel toplantıların bir araya getirilmesiyle ortaya çıkan raporumuz, özellikle Kocaeli nin sektörel anlamda durumunun ortaya çıkartılması açısından önemli bir yayın olmakla beraber, yerel ve ulusal bazdaki karar alıcılar tarafından Kocaeli nin gelecek projeksiyonu oluşturulurken kaynak olarak kullanılabilecek niteliktedir. Kocaeli ye yatırım yapmayı planlayan yerli ve yabancı yatırımcılar için de sektörel anlamda önemli bilgilerin derlendiği yayınımız, il bazında araştırma yapacak kişiler için önemli bir kaynak niteliğinde hazırlanmıştır. Başta sektörel toplantılarımıza katılım gösterip projemize destek veren katılımcılarımız olmak üzere, projemizin gerçekleştirilmesini sağlayan yönetim kurulu üyelerimize, proje ekibine, personelimize ve değerli moderatörlerimize teşekkürlerimi iletmek isterim. Umuyorum ki ilimize değer katacak ve geleceği daha iyi planlamamız adına ışık tutacak benzer projeler artarak devam eder. Saygılarımla, H. İBRAHİM KELEŞ KOCAELİ TİCARET ODASI YÖNETİM KURULU BAŞKANI iii

iv

SUNUŞ Kocaeli nin Sektörel Görünümü projesi, Kocaeli de faaliyet gösteren ve Kocaeli ekonomisi için önemli olan 15 sektör ile ilgili detaylı istatistiki araştırmalar yapmak, sektörlerin istatistiki verilere göre sıralamasını kendi aralarında gerçekleştirmek ve sektörlerin Kocaeli ye katkılarını, sektörler arası karşılaştırma yaparak, incelemek amacıyla hazırlanmıştır. Projenin bir diğer temel amacı ise, sektörel toplantılar gerçekleştirerek sektörlerin yaşadığı sorunları tespit etmek, söz konusu sorunlara yönelik çözüm önerileri üretmek ve geleceğe yönelik beklentileri öğrenmektir. İstatistiki doneler, ilgili kurumlar ile yapılan yazışmalar ve gerçekleştirilen araştırmalar neticesinde resmi olarak elde edilmiş, elde edilen verilerin derlenmesi sonucunda ise analizler gerçekleştirilmiştir. İstatistiki araştırmalar kapsamında istihdam araştırmaları, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından elde edilen il ve ülke bazında dört basamaklı NACE kodu sınıflamasına göre çalışan ve firma sayılarının yıllar itibariyle elde edilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Elde edilen dört basamaklı NACE kodları sektörel olarak gruplandırılarak çalışan ve firma sayıları sektörler itibariyle belirlenmiş ve karşılaştırmalı analize hazır hale getirilmiştir. İl bazında çalışan ve firma sayılarının sektörel olarak belirlenmesi ile beraber, sektörler arasında çalışan ve firma sayıları sıralaması gerçekleştirilmiş ve istihdam açısından Kocaeli ye hangi sektörün ne kadar katkısı olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Aynı rakamlar Türkiye genelindeki sektörel rakamlar ile karşılaştırılmış olup, Kocaeli deki sektörlerin Türkiye genelindeki konumu ve sektöre istihdam açısından katkısı bulunmuştur. Çalışan ve firma sayısı verileri kullanarak araştırılan bir diğer konu ise il bazında firma başına düşen çalışan sayısının sektörel dağılımı olmuştur. Burada amaçlanan, sektörler itibariyle firma başına çalışan sayısını belirlemek ve sektörler arası istihdam verimliliğinin çalışan sayısı bakımından tespit etmektir. İhracat, yatırım teşviki, yabancı sermaye yatırımı, elektrik ve doğalgaz kullanımı, IMKB de işlem gören firmalar ve kamu yatırımlarının sektörel dağılımı için kullanılan istatistiklerin çoğu ham olarak elde edilmiştir ve Odamızca düzenlenmiştir. Sektörel ayrım yapılamayan istatistikler ise elde edildiği şekilde daha genel bir sektörel sınıflandırma yapılarak rapora eklenmiştir. Sektörel toplantılar ise moderatörler aracılığıyla yönetilmiş ve katılımcıların her birine söz verilerek sektöre ilişkin yaşadıkları sorunları, sorunlarına yönelik çözüm önerileri ve geleceğe yönelik beklentilerinin iletilmesi talep edilmiştir. Söz konusu toplantılar esnasında dile getirilen konular, belirli başlıklar altında toplanarak raporumuza eklenmiştir. Sonuç olarak, istatistiki kısımlardan oluşan 1. Bölüm ve sektörel toplantıların sonuçlarını içeren 2. Bölüm rapora eklenmiş ve kamuoyunun bilgisine sunulmak üzere hazırlanmıştır. v

vi

İÇİNDEKİLER KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ ÖNSÖZ... İİİ SUNUŞ... V İÇİNDEKİLER... Vİİ TABLOLAR... İX GRAFİKLER... Xİİ KISALTMALAR... XV 1.BÖLÜM: İSTATİSTİKLER...1 1.1. İSTİHDAM...1 1.2. İHRACAT... 27 1.3. SEKTÖRLER İTİBARİYLE VERİLEN TEŞVİKLER... 33 1.4. SEKTÖRLER İTİBARİYLE YABANCI SERMAYE... 34 1.5. SEKTÖRLERE GÖRE DOĞALGAZ TÜKETİMLERİ (SM3)... 36 1.6. KULLANICI GRUPLARINA GÖRE YILLAR İTİBARİYLE ELEKTRİK ENERJİSİ TÜKETİMİ... 37 1.7. SEKTÖRLER İTİBARİYLE İMKB DE İŞLEM GÖREN FİRMALAR... 38 1.8. SEKTÖRLERE GÖRE YILLAR İTİBARİYLE KAMU YATIRIMLARI... 39 1.9. SEKTÖRLER İTİBARİYLE TÜBİTAK DESTEĞİ ALAN PROJE BİLGİLERİ... 41 2.BÖLÜM: SEKTÖREL TOPLANTILAR... 44 2.1. TURİZM... 44 2.2. LOKANTA VE DİĞER YEME İÇME YERLERİ... 48 2.3. MOBİLYA... 50 2.4. ELEKTRİK VE ELEKTRONİK... 54 2.5. ÇİMENTO VE TOPRAK ÜRÜNLERİ... 57 2.6. KİMYEVİ MADDE VE MAMÜLLER... 59 2.7. HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON... 61 2.8. GIDA... 64 2.9. MAKİNE VE YEDEK PARÇA... 66 2.10. NAKLİYE VE LOJİSTİK... 69 2.11. SİGORTA... 72 2.12. İNŞAAT... 74 2.13. BİLİŞİM... 76 2.14. OTOMOTİV VE YAN SANAYİ... 78 2.15. ANA METAL SANAYİ... 81 KAYNAKÇA... 85 EKLER A. PROJE EKİBİ... 87 vii

viii

TABLOLAR KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ TABLO 1: KOCAELİ DEKİ 15 SEKTÖRÜN ÇALIŞAN SAYILARINA GÖRE DAĞILIMI... 2 TABLO 2: KOCAELİ DEKİ 15 SEKTÖRÜN FİRMA SAYILARINA GÖRE DAĞILIMI... 3 TABLO 3: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE TURİZM SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 4 TABLO 4: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE LOKANTA VE DİĞER YEME İÇME YERLERİ SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 6 TABLO 5: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE MOBİLYA SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 7 TABLO 6: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE ELEKTRİK VE ELEKTRONİK SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 9 TABLO 7: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE ÇİMENTO VE TOPRAK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 10 TABLO 8: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE KİMYEVİ MADDE VE MAMULLER SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 12 TABLO 9: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE. HAZIR GİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 13 TABLO 10: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE GIDA MADDELERİ TİCARETİ SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 15 TABLO 11: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE MAKİNE VE YEDEK PARÇA SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 16 TABLO 12: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE NAKLİYE VE LOJİSTİK SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 18 TABLO 13: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE SİGORTA SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 19 TABLO 14: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 21 TABLO 15: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE BİLİŞİM SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 22 TABLO 16: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE OTOMOTİV VE YAN SANAYİ SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 24 TABLO 17: KOCAELİ VE TÜRKİYE DE ANAMETAL SANAYİ SEKTÖRÜNDEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYILARININ YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI... 25 TABLO 18- YILLAR VE SEKTÖRLER İTİBARİYLE İHRACAT... 27 ix

TABLO 19- SEKTÖRLER İTİBARİYLE VERİLEN TEŞVİK BELGESİ SAYILARI VE YATIRIM TUTARLARI... 33 TABLO 20- YATIRIM TUTARI BAZINDA EN ÇOK TEŞVİK ALAN SEKTÖRLER... 33 TABLO 21-2011 YILI İTİBARİYLE KOCAELİ DEKİ YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN SEKTÖR BAZINDA DAĞILIMI... 35 TABLO 22-2011 YILI İTİBARİYLE KOCAELİ DEKİ YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN ÜLKE BAZINDA DAĞILIMI... 36 TABLO 23- SEKTÖRLERE GÖRE DOĞALGAZ TÜKETİMLERİ (SM3)... 36 TABLO 24-2005-2011 YILLARI ARASI KULLANICI GRUPLARINA GÖRE ELEKTRİK ENERJİSİ TÜKETİMİ VE DAĞILIMI... 37 TABLO 25- İMKB DE İŞLEM GÖREN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI... 38 TABLO 26-2005 YILI SEKTÖRLERE GÖRE KAMU YATIRIMLARI... 39 TABLO 27-2006 YILI SEKTÖRLERE GÖRE KAMU YATIRIMLARI... 40 TABLO 28-2007 YILI SEKTÖRLERE GÖRE KAMU YATIRIMLARI... 40 TABLO 29-2008 YILI SEKTÖRLERE GÖRE KAMU YATIRIMLARI... 40 TABLO 30-2009 YILI SEKTÖRLERE GÖRE KAMU YATIRIMLARI... 41 TABLO 31-2010 YILI SEKTÖRLERE GÖRE KAMU YATIRIMLARI... 41 TABLO 32-2011 YILI SEKTÖRLERE GÖRE KAMU YATIRIMLARI... 41 TABLO 33-2005-2011 YILLARI ARASI OTOMOTİV SEKTÖRÜ VERİLERİ... 42 TABLO 34-2005-2011 YILLARI ARASI KİMYA SEKTÖRÜ VERİLERİ... 42 TABLO 35-2005-2011 YILLARI ARASI MAKİNE İMALAT SEKTÖRÜ VERİLERİ... 42 TABLO 36-2005-2011 YILLARI ARASI GIDA SEKTÖRÜ VERİLERİ... 42 TABLO 37-2005-2011 YILLARI ARASI ELEKTRİK - ELEKTRONİK SEKTÖRÜ VERİLERİ... 43 TABLO 38-2005-2011 YILLARI ARASI ANA METAL SANAYİ SEKTÖRÜ VERİLERİ... 43 TABLO 39-2005-2011 YILLARI ARASI ÇİMENTO VE TOPRAK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ VERİLERİ... 43 TABLO 40-2005-2011 YILLARI ARASI BİLİŞİM SEKTÖRÜ VERİLERİ... 43 x

xi

GRAFİKLER KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ GRAFİK 1 - KOCAELİ DEKİ 15 SEKTÖRE AİT ÇALIŞAN SAYILARININ, TÜRKİYE GENELİNDEKİ AYNI SEKTÖRDE ÇALIŞAN SAYILARI TOPLAMINA ORANI (%)... 1 GRAFİK 2: KOCAELİ DEKİ 15 SEKTÖRE AİT FİRMA SAYILARININ, TÜRKİYE GENELİNDEKİ AYNI SEKTÖRDE ÇALIŞAN SAYILARI TOPLAMINA ORANI (%)I... 2 GRAFİK 3: KOCAELİ DEKİ 15 SEKTÖRÜN ÇALIŞAN SAYILARINA GÖRE ORANSAL DAĞILIMI... 3 GRAFİK 4: KOCAELİ DEKİ 15 SEKTÖRÜN FİRMA SAYILARINA GÖRE ORANSAL DAĞILIMI... 4 GRAFİK 5: KOCAELİ DE TURİZM SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ/AZALIŞ ORANLARI (%)... 5 GRAFİK 6: TURİZM SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 5 GRAFİK 7: KOCAELİ DE LOKANTA VE DİĞER YEME İÇME YERLERİ SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 6 GRAFİK 8: LOKANTA VE DİĞER YEME İÇME YERLERİ SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 7 GRAFİK 9: KOCAELİ DE MOBİLYA SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 8 GRAFİK 10: MOBİLYA SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 8 GRAFİK 11: KOCAELİ DE ELEKTRİK VE ELEKTRONİK SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 9 GRAFİK 12: ELEKTRİK VE ELEKTRONİK SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 10 GRAFİK 13: KOCAELİ DE ÇİMENTO VE TOPRAK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 11 GRAFİK 14: ÇİMENTO VE TOPRAK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 11 GRAFİK 15: KOCAELİ DE KİMYEVİ MADDE VE MAMULLER SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 12 GRAFİK 16: KİMYEVİ MADDE VE MAMULLER SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 13 GRAFİK 17: KOCAELİ DE HAZIR GİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 14 xii

GRAFİK 18: HAZIR GİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 14 GRAFİK 19: KOCAELİ DE TURİZM SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 15 GRAFİK 20: TURİZM SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 16 GRAFİK 21: KOCAELİ DE MAKİNE VE YEDEK PARÇA SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 17 GRAFİK 22: MAKİNE VE YEDEK PARÇA SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 17 GRAFİK 23: KOCAELİ DE NAKLİYE VE LOJİSTİK SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 18 GRAFİK 24: NAKLİYE VE LOJİSTİK SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 19 GRAFİK 25: KOCAELİ DE SİGORTA SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 20 GRAFİK 26: SİGORTA SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 20 GRAFİK 27: KOCAELİ DE İNŞAAT SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 21 GRAFİK 28: İNŞAAT SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 22 GRAFİK 29: KOCAELİ DE BİLİŞİM SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 23 GRAFİK 30: BİLİŞİM SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 23 GRAFİK 31: KOCAELİ DE OTOMOTİV VE YAN SANAYİ SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 24 GRAFİK 32: OTOMOTİV VE YAN SANAYİ SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 25 GRAFİK 33: KOCAELİ DE ANA METAL SANAYİ SEKTÖRÜ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISININ YILLAR İTİBARİYLE ARTIŞ ORANLARI (%)... 26 GRAFİK 34: ANA METAL SANAYİ SEKTÖRÜNDE KOCAELİ DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYININ TÜRKİYE DEKİ ÇALIŞAN VE FİRMA SAYISINA ORANI NIN YILLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI (%)... 26 xiii

GRAFİK 35- YILLAR İTİBARİYLE ANA METAL SANAYİ İHRACATI... 28 GRAFİK 36- YILLAR İTİBARİYLE ÇİMENTO VE TOPRAK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ İHRACATI... 28 GRAFİK 37- YILLAR İTİBARİYLE ELEKTRİK-ELEKTRONİK SEKTÖRÜ İHRACATI... 29 GRAFİK 38- YILLAR İTİBARİYLE GIDA MADDELERİ TİCARETİ İHRACATI... 29 GRAFİK 39- YILLAR İTİBARİYLE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ İHRACATI... 30 GRAFİK 40- YILLAR İTİBARİYLE KİMYEVİ MADDE VE MAMULLERİ SEKTÖRÜ İHRACATI... 31 GRAFİK 41- YILLAR İTİBARİYLE MAKİNE VE YEDEK PARÇA SEKTÖRÜ İHRACATI... 31 GRAFİK 42- YILLAR İTİBARİYLE OTOMOTİV VE YAN SANAYİ İHRACATI... 32 GRAFİK 43- YILLAR İTİBARİYLE TÜM SEKTÖRLERDEKİ TOPLAM İHRACAT... 32 GRAFİK 44- YATIRIM TUTARI BAZINDA EN ÇOK TEŞVİK ALAN SEKTÖRLERİN DAĞILIMI (%)... 34 GRAFİK 45- KOCAELİ DE YILLAR İTİBARİYLE TOPLAM ELEKTRİK ENERJİSİ TÜKETİMİ... 38 GRAFİK 46- İMKB DA İŞLEM GÖREN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI (%)... 38 GRAFİK 47- KOCAELİ DE YILLAR İTİBARİYLE KAMU YATIRIMLARI... 39 xiv

KISALTMALAR KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ AB AR-GE AVM DASK DKH DTÖ İMKB İTKİB Avrupa Birliği Araştırma Geliştirme Alışveriş Merkezi Doğal Afet Sigortaları Kurumu Doğrudan Kamu Harcamaları Dünya Ticaret Örgütü İstanbul Menkul Kıymetler Borsası İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri İZGAZ-GDF SUEZ İzmit Gaz Dağıtım Sanayi ve Ticaret A. Ş. KDV KOBİ KOTO NACE ÖTV SEDAŞ SGK TEYDEB TİM TOKİ TÜBİTAK TÜPRAŞ Katma Değer Vergisi Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (Nomenclature des Activités Économiques dans la Communauté Européenne) Özel Tüketim Vergisi Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı Türkiye İhracatçılar Meclisi Toplu Konut İdaresi Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. xv

xvi

1. BÖLÜM İSTATİSTİKLER 1.1. İSTİHDAM Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından edinilen verilere göre Kocaeli deki toplam sigortalı çalışan sayısı 2011 in son dönemi itibariyle 389 bin 350 kişi olmaktadır. Yine aynı dönem itibariyle firma sayısı incelendiğinde, 34 bin 350 firmanın faaliyet göstermektedir. Firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde ise bu rakamın Kocaeli için 11,33 kişi olduğu görülmektedir. Aynı rakamlar, aynı dönemler itibariyle Türkiye geneli için incelendiğinde kayıtlı toplam çalışan sayısının 11 milyon 717 bin 822 kişi olduğu, buna karşın kayıtlı firma sayısının ise 1 milyon 445 bin 722 olduğu bilinmektedir. Firma başına düşen çalışan sayısı Türkiye geneli için incelendiğinde ise bir firmaya 8,1 çalışanın düştüğü görülmektedir. Türkiye ve Kocaeli nin verileri karşılaştırıldığında, Kocaeli de firma başına düşen çalışan sayısı, Türkiye genelinden 3,23 kişi fazla olduğu görülmektedir. Toplam kayıtlı çalışan sayısı olarak bakıldığında ise Kocaeli nin, Türkiye toplam çalışan sayısının %3,32 sini istihdam ettiği, buna karşın toplam firmaların ise %2,38 inin Kocaeli de faaliyet gösterdiği görülmektedir. 2011 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçlarına göre Türkiye toplam nüfusunun 74 milyon 724 bin 269 kişi olup, Kocaeli nin nüfusu 1 milyon 601 bin 720 kişidir. Bu noktadan bakıldığında Kocaeli nin, Türkiye toplam nüfusunun %2,14 ünü barındırmakta olduğu, çalışan sayısı olarak ise Türkiye genelinin %3,32 sini istihdam ettiği, kısacası nüfusun istihdam edilmesi açısından önemli bir başarı yakaladığı görülmektedir. Kocaeli nin ve Türkiye nin çalışan ve firma sayısı analizine, sektörler itibariyle devam edilecek olup özet bir tablo çalışanlar ve firmalar için aşağıda verilmiştir. Grafik 1, detaylı incelendiğinde Kocaeli deki 15 sektöre ait çalışan sayılarının, Türkiye genelindeki aynı sektörde çalışan sayıları toplamına oranının verildiği görülmektedir. Sektörler arasında kimyevi madde ve mamulleri sektörü 15 sektör arasında 1. Sırada yer almaktadır. Kocaeli de Kimyevi madde ve mamuller sektöründe çalışanlar Türkiye genelinde aynı sektörde çalışanların toplamının %11,02 sini oluşturmaktadır. Kimyevi madde ve mamuller sektörünü otomotiv ve yan sanayi %9,86 ile izlemekte olup; ana metal sanayi %8,8, makine ve yedek parça %4,93, elektrik ve elektronik %4,49, nakliye ve lojistik 4,16, bilişim %3,20, lokanta ve diğer yeme içme yerleri %3,17, inşaat %3,06, mobilya %2,57, gıda maddeleri ticareti %2,45, çimento ve toprak ürünleri %2,37, sigorta %1,73, turizm %0,97, hazır giyim ve konfeksiyon %0,86 ve diğer sektörler %2,69 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 1 - Kocaeli deki 15 Sektöre Ait Çalışan Sayılarının, Türkiye Genelindeki Aynı Sektörde Çalışan Sayıları Toplamına Oranı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından Temin Edilen Veriler KOTO tarafından derlenmiştir. 1

Grafik 2 detaylı incelendiğinde ise Kocaeli deki 15 sektöre ait firma sayılarının, Türkiye genelindeki aynı sektörde faaliyet gösteren firma sayıları toplamına oranının verildiği görülmektedir. Sektörler arasında ana metal sanayi sektörü 15 sektör arasında 1. sırada yer almaktadır. Kocaeli de ana metal sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalar Türkiye genelinde aynı sektörde faaliyet gösteren firmaların toplamının %4,62 sini oluşturmaktadır. Ana metal sanayi sektörünü otomotiv ve yan sanayi %3,51 ile izlemekte olup diğer sektörler sırasıyla: Kimyevi madde ve mamulleri sektörü %3,44, inşaat %3,4, nakliye ve lojistik %3,06, elektrik ve elektronik 3,05, lokanta ve diğer yeme içme yerleri %2,59, bilişim %2,56, makine ve yedek parça %3,06, çimento ve toprak ürünleri %2,33, gıda maddeleri ticareti %2,3, sigorta %2,11, mobilya %2,04, turizm %1,29, hazır giyim ve konfeksiyon %1,08 ve diğer sektörler %2,02 olmaktadır. Grafik 2: Kocaeli deki 15 Sektöre Ait Firma Sayılarının, Türkiye Genelindeki Aynı Sektörde Çalışan Sayıları Toplamına Oranı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından Temin Edilen Veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Tablo 1: Kocaeli deki 15 Sektörün Çalışan Sayılarına Göre Dağılımı ÇALIŞAN SAYILARININ SEKTÖREL DAĞILIMI 2011 ANA METAL SANAYİ 47.371 İNŞAAT 43.537 NAKLİYE VE LOJİSTİK 31.196 KİMYEVİ MADDE VE MAMÜLLER 27.099 OTOMOTİV VE YAN SANAYİ 24.396 GIDA MADDELERİ TİCARETİ 19.076 LOKANTA VE DİĞER YEME İÇME YERLERİ 10.969 ELEKTRİK - ELEKTRONİK 9.949 MAKİNE VE YEDEK PARÇA 8.695 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON 7.817 ÇİMENTO VE TOPRAK ÜRÜNLERİ 7.297 MOBİLYA 5.332 BİLİŞİM 4.274 TURİZM 1.983 SİGORTA 904 DİĞER 139.354 15 SEKTÖR TOPLAM 249.895 TOPLAM 389.249 Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kocaeli de faaliyet gösteren 15 sektör için çalışan sayılarına göre dağılım incelendiğinde, 2011 yılı sonunda 47 bin 371 kişi ve %12,17 lik oran ile ana metal sanayi birinci sırada yer almaktadır. Ana metal sanayini 43 bin 537 kişi ile inşaat sektörü %11,18 lik oran ile takip ederken, üçüncü sırada nakliye ve lojistik sektörü 31 bin 196 kişi ve %8,01 oran ile takip etmektedir. Diğer sektörler ise tablo 1 de görüldüğü üzere rakamsal ve grafik 3 de ise oransal olarak sıralanmaktadır. 2

Grafik 3: Kocaeli deki 15 Sektörün Çalışan Sayılarına Göre Oransal Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Tablo 2: Kocaeli deki 15 Sektörün Firma Sayılarına Göre Dağılımı FİRMA SAYISININ SEKTÖREL DAĞILIMI 2011 İNŞAAT 5.201 NAKLİYE VE LOJİSTİK 3.831 GIDA MADDELERİ TİCARETİ 2.888 ANA METAL SANAYİ 1.680 LOKANTA VE DİĞER YEME İÇME YERLERİ 1.451 OTOMOTİV VE YAN SANAYİ 1.302 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON 1.136 MOBİLYA 677 ELEKTRİK - ELEKTRONİK 669 KİMYEVİ MADDE VE MAMÜLLER 575 BİLİŞİM 479 MAKİNE VE YEDEK PARÇA 439 ÇİMENTO VE TOPRAK ÜRÜNLERİ 417 SİGORTA 245 TURİZM 243 DİĞER 13.117 15 SEKTÖR TOPLAM 21.233 TOPLAM 34.350 Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kocaeli de faaliyet gösteren 15 sektör için firma sayılarına göre dağılım incelendiğinde, 2011 yılı sonunda 5 bin 201 kişi ve%15,14 lük oran ile İnşaat sektörü birinci sırada yer almaktadır. İnşaat sektörünü 3 bin 831 kişi ve %11,15 lik oran ile nakliye ve lojistik sektörü takip ederken üçüncü sırada gıda maddeleri ticareti sektörü 2 bin 888 kişi ve %8,41 lik oran ile takip etmektedir. Diğer sektörler ise tablo 2 de görüldüğü üzere rakamsal ve grafik 4 de ise oransal olarak sıralanmaktadır. 3

Grafik 4: Kocaeli deki 15 Sektörün Firma Sayılarına Göre Oransal Dağılımı Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. TURİZM Tablo 3: Kocaeli ve Türkiye de Turizm Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ/ ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA TÜRKİYE ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI ÇALIŞAN SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI (%) (%) (%) (%) ORANI (%) KOCAELİ/ TÜRKİYE FİRMA ORANI (%) 2005 794 79 70.797 6.345 1,12 1,25 2006 901 86 77.833 7.580 13,48 8,86 9,94 19,46 1,16 1,13 2007 883 95 85.236 8.157-2,00 10,47 9,51 7,61 1,04 1,16 2008 867 103 89.438 9.154-1,81 8,42 4,93 12,22 0,97 1,13 2009 1.030 130 108.148 10.747 18,80 26,21 20,92 17,40 0,95 1,21 2010 1.906 242 181.050 17.279 85,05 86,15 67,41 60,78 1,05 1,40 2011 1.983 243 204.284 18.857 4,04 0,41 12,83 9,13 0,97 1,29 Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kocaeli de Turizm sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde çalışan sayısının 2007 ve 2008 küresel kriz dönemlerinde azaldığı, diğer dönemlerde ise artarak büyüdüğü Tablo 3 de gözlemlenmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde 1.983 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 204.284 kişinin çalıştığı görülmektedir. 2011 yılı itibariyle oranlama yapıldığında ise Kocaeli de Turizm sektörü çalışanlarının, Türkiye toplamının %0,97 si kadarı olduğu görülmektedir. Kocaeli deki çalışan sayısı açısından bakıldığında turizm sektörü 15 sektör arasında 14. sırada yer almaktadır ve Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %0,51 ini istihdam etmektedir. 4

Grafik 5: Kocaeli de Turizm Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış/Azalış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının kriz dönemlerinde de artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 243 firmanın olduğu görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle turizm sektöründe 18.857 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayının Türkiye deki turizm sektörü Toplam firma sayısının %1,29 u kadar olduğu anlaşılmaktadır. Kocaeli deki firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde turizm, 243 işletme ile 15. Sırada yer alırken, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %0,71 kadarı turizm sektöründedir. Grafik 6: Turizm Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Turizm sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 8,16 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 8,16 çalışan ile turizm sektörü Kocaeli deki 15 sektör arasında 9. sırada bulunmaktadır. 5

LOKANTA VE DİĞER YEME İÇME YERLERİ Tablo 4: Kocaeli ve Türkiye de Lokanta ve Diğer Yeme İçme Yerleri Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı ÇALIŞAN SAYISI KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ/ FİRMA SAYISI ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) TÜRKİYE ÇALIŞAN ORANI (%) KOCAELİ/ TÜRKİYE FİRMA ORANI (%) 2005 1.697 94 41.003 4.106 4,14 2,29 2006 2.004 121 51.471 5.180 18,09 28,72 25,53 26,16 3,89 2,34 2007 2.316 140 61.213 6.467 15,57 15,70 18,93 24,85 3,78 2,16 2008 2.871 252 83.626 11.022 23,96 80,00 36,61 70,43 3,43 2,29 2009 4.441 508 141.375 21.261 54,68 101,59 69,06 92,90 3,14 2,39 2010 8.942 1.292 299.715 49.631 101,35 154,33 112,00 133,44 2,98 2,60 2011 10.969 1.451 345.999 56.043 22,67 12,31 15,44 12,92 3,17 2,59 Kocaeli de lokanta ve diğer yeme içme yerleri sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan ve firma sayısının sürekli artarak büyüdüğü Tablo 4 den gözlemlenmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde 10.969 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 345.999 kişi çalışmaktadır. Oranlama yapıldığında ise Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam Lokanta ve Diğer Yeme İçme Yerleri çalışanlarının %3,17 si kadarı olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde lokanta ve diğer yeme içme yerleri sektörü 9. Sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %2,82 si söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. Grafik 7: Kocaeli de Lokanta ve Diğer Yeme İçme Yerleri Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının, çalışan sayılarında olduğu gibi düzenli bir artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 1.451 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle Lokanta ve Diğer Yeme İçme Yerleri sektöründe 56.043 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı %2,59 olmaktadır. 6

Kocaeli de firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde, lokanta ve diğer yeme içme yerleri sektörü 1.451 işletme ile 5. sırada yer alırken, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %4,22 si söz konusu sektördedir. Grafik 8: Lokanta ve Diğer Yeme İçme Yerleri Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Lokanta ve diğer yeme içme yerleri sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 7,56 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 7,56 çalışan ile lokanta ve diğer yeme içme yerleri sektörü Kocaeli deki 15 sektör arasında 12. sırada bulunmaktadır. MOBİLYA Tablo 5: Kocaeli ve Türkiye de Mobilya Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ/ ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) TÜRKİYE ÇALIŞAN ORANI (%) KOCAELİ/ TÜRKİYE FİRMA ORANI (%) 2005 2.388 298 102.132 15.861 2,34 1,88 2006 3.391 339 122.143 17.783 42,00 13,76 19,59 12,12 2,78 1,91 2007 3.636 367 124.636 18.168 7,23 8,26 2,04 2,16 2,92 2,02 2008 3.130 405 124.298 19.374-13,92 10,35-0,27 6,64 2,52 2,09 2009 3.243 435 129.154 21.121 3,61 7,41 3,91 9,02 2,51 2,06 2010 4.419 629 181.009 30.281 36,26 44,60 40,15 43,37 2,44 2,08 2011 5.332 677 207.836 33.241 20,66 7,63 14,82 9,78 2,57 2,04 Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kocaeli de mobilya sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2008 yılında düştüğü fakat diğer tüm yıllarda artış gösterdiği Tablo 5 de görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 5.332 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 207.836 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam mobilya sektörü çalışanlarının %2,57 si kadarı olduğu 2011 yılı itibariyle 7

görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde mobilya sektörü 5.332 çalışan ile 12. Sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %1,37 si söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. Grafik 9: Kocaeli de Mobilya Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının düzenli bir artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 677 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle mobilya sektöründe 33.241 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı %2,04 olmaktadır. Kocaeli deki firma sayısının 15 sektör arasındaki sıralaması incelendiğinde, mobilya sektörünün 677 işletme ile 8. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %1,97 si söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. Grafik 10: Mobilya Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Mobilya sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 7,88 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 7,88 çalışan ile Mobilya sektörü Kocaeli deki 15 sektör arasında 11. sırada bulunmaktadır. 8

ELEKTRİK VE ELEKTRONİK Tablo 6: Kocaeli ve Türkiye de Elektrik ve Elektronik Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ/ KOCAELİ/ TÜRKİYE TÜRKİYE ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI ORANI ORANI (%) (%) (%) (%) (%) (%) 2005 9.173 582 185.845 20.636 4,94 2,82 2006 10.841 697 217.832 23.705 18,18 19,76 17,21 14,87 4,98 2,94 2007 10.578 711 214.633 24.459-2,43 2,01-1,47 3,18 4,93 2,91 2008 10.818 726 209.153 24.639 2,27 2,11-2,55 0,74 5,17 2,95 2009 11.264 716 213.579 23.688 4,12-1,38 2,12-3,86 5,27 3,02 2010 9.787 634 204.658 20.529-13,11-11,45-4,18-13,34 4,78 3,09 2011 9.949 669 221.783 21.919 1,66 5,52 8,37 6,77 4,49 3,05 Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kocaeli de elektrik ve elektronik sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2007 ve 2010 yıllarında düştüğü fakat diğer tüm yıllarda artış gösterdiği tablo 6 da görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 9.949 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 221.783 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam elektrik ve elektronik sektörü çalışanlarının %4,49 u kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde elektrik ve elektronik sektörü 9.949 çalışan ile 8. Sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %2,56 sı söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. Grafik 11: Kocaeli de Elektrik ve Elektronik Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının 2009 ve 2010 yıllarında azaldığı fakat kalan yıllarda ise artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 669 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle elektrik ve elektronik sektöründe 21.919 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki toplam firma sayısına oranı ise %4,49 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde elektrik ve elektronik sektörü 669 işletme ile 9. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %1,95 i sektörde faaliyet göstermektedir. 9

Grafik 12: Elektrik ve Elektronik Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Elektrik ve elektronik sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 14,87 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 14,87 çalışan ile elektrik ve elektronik sektörü 15 sektör arasında 6. sırada bulunmaktadır. ÇİMENTO VE TOPRAK ÜRÜNLERİ Tablo 7: Kocaeli ve Türkiye de Çimento ve Toprak Ürünleri Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı ÇALIŞAN SAYISI KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ/ FİRMA SAYISI ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) TÜRKİYE ÇALIŞAN ORANI (%) KOCAELİ/ TÜRKİYE FİRMA ORANI (%) 2005 5.363 284 213.119 11.902 2,52 2,39 2006 6.179 306 242.841 13.088 15,22 7,75 13,95 9,96 2,54 2,34 2007 5.606 328 249.713 13.843-9,27 7,19 2,83 5,77 2,24 2,37 2008 5.485 323 241.177 14.207-2,16-1,52-3,42 2,63 2,27 2,27 2009 5.890 337 249.938 14.769 7,38 4,33 3,63 3,96 2,36 2,28 2010 6.734 390 280.539 16.574 14,33 15,73 12,24 12,22 2,40 2,35 2011 7.297 417 307.253 17.926 8,36 6,92 9,52 8,16 2,37 2,33 Kocaeli de çimento ve toprak ürünleri sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2007 ve 2008 yılında düştüğü fakat diğer yıllarda artış gösterdiği tablo 7 de görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 7.297 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 307.253 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam çimento ve toprak ürünleri sektörü çalışanlarının %2,37 si kadarı olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde çimento ve toprak ürünleri sektörü 7.297 çalışan ile 11. Sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %1,87 si söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. 10

Grafik 13: Kocaeli de Çimento ve Toprak Ürünleri Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının 2008 yıllarında azaldığı fakat kalan yıllarda ise artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 417 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle çimento ve toprak ürünleri sektöründe 17.926 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki toplam firma sayısına oranı ise %2,33 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde çimento ve toprak ürünleri sektörü 417 işletme ile 13. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %1,21 i söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. Grafik 14: Çimento ve Toprak Ürünleri Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Çimento ve toprak ürünleri sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 17,5 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 17,5 çalışan ile çimento ve toprak ürünleri sektörü Kocaeli deki 15 sektör arasında 5. sırada bulunmaktadır. 11

KİMYEVİ MADDE VE MAMULLER Tablo 8: Kocaeli ve Türkiye de Kimyevi Madde ve Mamuller Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı ÇALIŞAN SAYISI KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE FİRMA SAYISI ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) KOCAELİ / TÜRKİYE ÇALIŞAN ORANI (%) KOCAELİ/ TÜRKİYE FİRMA ORANI (%) 2005 21.956 434 180.488 12.007 12,16 3,61 2006 23.636 468 198.794 13.091 7,65 7,83 10,14 9,03 11,89 3,57 2007 24.586 501 203.884 13.415 4,02 7,05 2,56 2,47 12,06 3,73 2008 21.955 522 189.103 13.673-10,70 4,19-7,25 1,92 11,61 3,82 2009 25.249 589 206.398 14.551 15,00 12,84 9,15 6,42 12,23 4,05 2010 25.694 600 225.332 15.855 1,76 1,87 9,17 8,96 11,40 3,78 2011 27.099 575 245.925 16.709 5,47-4,17 9,14 5,39 11,02 3,44 Kocaeli de kimyevi madde ve mamuller sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2008 yılında düştüğü, diğer tüm yıllarda ise artış gösterdiği tablo 8 de görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 27.099 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 245.925 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam kimyevi madde ve mamuller sektörü çalışanlarının %11,02 si kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde kimyevi madde ve mamuller sektörü 27.099 çalışan ile 4. Sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %6 sı söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. Grafik 15: Kocaeli de Kimyevi Madde ve Mamuller Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının 2011 yılında azaldığı fakat kalan yıllarda ise artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 575 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle kimyevi madde ve mamuller sektöründe 16.709 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı ise %3,44 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde kimyevi madde ve mamuller sektörü 575 işletme ile 10. sırada 12

yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %1,67 si söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. Grafik 16: Kimyevi Madde ve Mamuller Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kimyevi madde ve mamuller sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 47,13 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 47,13 çalışan ile Kimyevi Madde ve Mamuller sektörü 15 sektör arasında 1. sırada bulunmaktadır. HAZIR GİYİM VE KONFEKSİYON Tablo 9: Kocaeli ve Türkiye de. Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı ÇALIŞAN SAYISI KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ / FİRMA SAYISI ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) TÜRKİYE ÇALIŞAN ORANI (%) KOCAELİ / TÜRKİYE FİRMA ORANI (%) 2005 6.020 748 709.822 75.446 0,85 0,99 2006 6.770 857 779.449 82.805 12,46 14,57 9,81 9,75 0,87 1,03 2007 5.842 882 768.300 85.105-13,71 2,92-1,43 2,78 0,76 1,04 2008 5.874 959 739.265 87.752 0,55 8,73-3,78 3,11 0,79 1,09 2009 5.944 965 727.439 88.277 1,19 0,63-1,60 0,60 0,82 1,09 2010 6.798 1.065 825.886 96.447 14,37 10,36 13,53 9,25 0,82 1,10 2011 7.817 1.136 912.052 105.045 14,99 6,67 10,43 8,91 0,86 1,08 Kocaeli de hazır giyim ve konfeksiyon sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2007 yılında düştüğü, diğer tüm yıllarda ise artış gösterdiği tablo 9 da görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 7.817 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 912.052 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam hazır giyim ve konfeksiyon sektörü 13

çalışanlarının %0,86 sı kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde hazır giyim ve konfeksiyon sektörü 7.817 çalışan ile 10. sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %2,01 i söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. Grafik 17: Kocaeli de Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından Temin Edilen Veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının sürekli artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 1.136 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle hazır giyim ve konfeksiyon sektöründe 105.045 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı ise %1.08 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde hazır giyim ve konfeksiyon sektörü 1.136 işletme ile 7. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %3,31 i söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. Grafik 18: Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından Temin Edilen Veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Hazır giyim ve konfeksiyon sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 6,88 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 6,88 çalışan ile hazır giyim ve konfeksiyon sektörü 15 sektör arasında 13. sırada bulunmaktadır. 14

GIDA MADDELERİ TİCARETİ Tablo 10: Kocaeli ve Türkiye de Gıda Maddeleri Ticareti Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ / KOCAELİ / TÜRKİYE TÜRKİYE ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI ORANI ORANI (%) (%) (%) (%) (%) (%) 2005 10.694 1.827 457.553 80.639 2,34 2,27 2006 12.503 1.969 548.516 89.367 16,92 7,77 19,88 10,82 2,28 2,20 2007 12.622 2.056 553.021 91.790 0,95 4,42 0,82 2,71 2,28 2,24 2008 13.653 2.288 584.596 98.236 8,17 11,28 5,71 7,02 2,34 2,33 2009 15.477 2.441 643.673 107.040 13,36 6,69 10,11 8,96 2,40 2,28 2010 18.428 2.694 710.275 116.952 19,07 10,36 10,35 9,26 2,59 2,30 2011 19.076 2.888 779.700 125.742 3,52 7,20 9,77 7,52 2,45 2,30 Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kocaeli de gıda maddeleri ticareti sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2005-2011 yılları arasında sürekli artış gösterdiği tablo 10 da görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 19.076 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 779.700 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam gıda maddeleri ticareti sektörü çalışanlarının %2,45 i kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde gıda maddeleri ticareti sektörü 19.076 çalışan ile 6. sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %4,9 u söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. Grafik 19: Kocaeli de Gıda Maddeleri Ticareti Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının sürekli artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 2.888 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle gıda maddeleri ticareti sektöründe 125.742 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı ise %2,45 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki 15

sıralama incelendiğinde gıda maddeleri ticareti sektörü 2.888 işletme ile 3. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %8,41 i söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. Grafik 20: Gıda Maddeleri Ticareti Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Gıda maddeleri ticareti sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 6,61 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 6,61 çalışan ile gıda maddeleri ticareti sektörü 15 sektör arasında 14. sırada bulunmaktadır. MAKİNE VE YEDEK PARÇA Tablo 11: Kocaeli ve Türkiye de Makine ve Yedek Parça Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ / KOCAELİ / ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA TÜRKİYE TÜRKİYE ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI ÇALIŞAN FİRMA SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI (%) (%) (%) (%) ORANI (%) ORANI (%) 2005 4.207 164 82.456 5.729 5,10 2,86 2006 5.068 181 93.000 6.532 20,47 10,37 12,79 14,02 5,45 2,77 2007 6.181 195 99.478 6.985 21,96 7,73 6,97 6,94 6,21 2,79 2008 5.490 189 94.202 7.675-11,18-3,08-5,30 9,88 5,83 2,46 2009 6.054 239 99.911 9.265 10,27 26,46 6,06 20,72 6,06 2,58 2010 7.963 380 153.527 16.216 31,53 59,00 53,66 75,02 5,19 2,34 2011 8.695 439 176.458 18.405 9,19 15,53 14,94 13,50 4,93 2,39 Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kocaeli de makine ve yedek parça sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2008 yılında düşüş gösterdiği, fakat diğer yıllarda ise arttığı tablo 11 de görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 8.695 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 176.458 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam makine ve yedek parça sektörü çalışanlarının %4,93 ü kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde makine ve yedek parça sektörü 8.695 çalışan ile 9. sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %2,23 ü söz konusu sektörde istihdam etmektedir. 16

Grafik 21: Kocaeli de Makine ve Yedek Parça Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının 2008 yılı hariç diğer yıllarda sürekli artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 439 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle makine ve yedek parça sektöründe 18.405 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı ise %2,39 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde makine ve yedek parça sektörü 439 işletme ile 12. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %1,28 i söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. Grafik 22: Makine ve Yedek Parça Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Makine ve yedek parça sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 19,81 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 19,81 çalışan ile makine ve yedek parça sektörü 15 sektör arasında 3. sırada bulunmaktadır. 17

NAKLİYE VE LOJİSTİK Tablo 12: Kocaeli ve Türkiye de Nakliye ve Lojistik Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ / KOCAELİ / ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA TÜRKİYE TÜRKİYE ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI ÇALIŞAN FİRMA SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI (%) (%) (%) (%) ORANI (%) ORANI (%) 2005 18.785 1.941 400.205 57.759 4,69 3,36 2006 22.300 2.231 469.933 65.170 18,71 14,94 17,42 12,83 4,75 3,42 2007 23.036 2.446 489.839 68.616 3,30 9,64 4,24 5,29 4,70 3,56 2008 22.753 2.539 498.994 72.473-1,23 3,80 1,87 5,62 4,56 3,50 2009 24.508 2.723 547.755 81.876 7,71 7,25 9,77 12,97 4,47 3,33 2010 30.172 3.450 670.657 111.228 23,11 26,70 22,44 35,85 4,50 3,10 2011 31.196 3.831 749.140 125.098 3,39 11,04 11,70 12,47 4,16 3,06 Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kocaeli de nakliye ve lojistik sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2008 yılında düşüş gösterdiği, fakat diğer yıllarda ise arttığı tablo 12 de görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 31.196 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 749.140 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam nakliye ve lojistik sektörü çalışanlarının %4,16 sı kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde nakliye ve lojistik sektörü 31.196 çalışan ile 3. sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %8,01 i söz konusu sektörde istihdam etmektedir. Grafik 23: Kocaeli de Nakliye ve Lojistik Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının 2005-2011 yılları arasında sürekli artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 3.831 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle nakliye ve lojistik sektöründe 125.098 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı ise %3,06 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde nakliye ve lojistik sektörü 3.831 işletme ile 2. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %1,15 i söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. 18

Grafik 24: Nakliye ve Lojistik Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Nakliye ve lojistik sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 8,14 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 8,14 çalışan ile nakliye ve lojistik sektörü 15 sektör arasında 10. sırada bulunmaktadır. SİGORTA Tablo 13: Kocaeli ve Türkiye de Sigorta Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ / ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) ÇALIŞAN ARTIŞI (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. FİRMA ARTIŞI (%) TÜRKİYE ÇALIŞAN ORANI (%) KOCAELİ / TÜRKİYE FİRMA ORANI (%) 2005 333 119 30.747 6.560 1,08 1,81 2006 477 134 40.220 7.578 43,24 12,61 30,81 15,52 1,19 1,77 2007 533 156 37.443 7.744 11,74 16,42-6,90 2,19 1,42 2,01 2008 516 171 40.314 8.526-3,19 9,62 7,67 10,10 1,28 2,01 2009 585 180 43.371 9.412 13,37 5,26 7,58 10,39 1,35 1,91 2010 853 211 47.924 10.638 45,81 17,22 10,50 13,03 1,78 1,98 2011 904 245 52.144 11.636 5,98 16,11 8,81 9,38 1,73 2,11 Kocaeli de sigorta sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2008 yılında düşüş gösterdiği, fakat diğer yıllarda ise arttığı tablo 13 den görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 904 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 52.144 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam sigorta çalışanlarının %1,73 ü kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde sigorta 904 çalışan ile 15. sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %0,23 ü söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. 19

Grafik 25: Kocaeli de Sigorta Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının 2005-2011 yılları arasında sürekli artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 245 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle sigorta sektöründe 11.636 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki toplam firma sayısına oranı ise %2,11 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde sigorta sektörü 245 işletme ile 14. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %0.71 i söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. Grafik 26: Sigorta Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Sigorta sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 3,69 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 3,69 çalışan ile sigorta sektörü 15 sektör arasında 15. sırada bulunmaktadır. 20

İNŞAAT Tablo 14: Kocaeli ve Türkiye de İnşaat Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ / ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) ÇALIŞAN ARTIŞI (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. FİRMA ARTIŞI (%) TÜRKİYE ÇALIŞAN ORANI (%) KOCAELİ / TÜRKİYE FİRMA ORANI (%) 2005 27.747 3.570 884.925 126.854 3,14 2,81 2006 41.268 4.267 1.167.417 146.857 48,73 19,52 31,92 15,77 3,53 2,91 2007 38.486 4.452 1.161.925 146.282-6,74 4,34-0,47-0,39 3,31 3,04 2008 37.526 4.746 1.086.920 136.707-2,49 6,60-6,46-6,55 3,45 3,47 2009 36.852 4.793 1.110.918 137.666-1,80 0,99 2,21 0,70 3,32 3,48 2010 37.125 4.681 1.270.673 146.164 0,74-2,34 14,38 6,17 2,92 3,20 2011 43.537 5.201 1.423.480 153.060 17,27 11,11 12,03 4,72 3,06 3,40 Kocaeli de inşaat sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2007-2008-2009 yıllarında düşüş gösterdiği, buna karşın 2005 ve 20011 yıllarında artığı tablo 14 den görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 43.537 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 1.423.480 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam inşaat çalışanlarının %3,06 sı kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde inşaat 43.537 çalışan ile 2. sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %11,18 i söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. Grafik 27: Kocaeli de İnşaat Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının 2010 yılı hariç 2005-2011 yılları arasında sürekli artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 5.201 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle inşaat sektöründe 153.060 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı ise %3,4 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde inşaat sektörü 5.201 işletme ile 1. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %15,14 ü söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. 21

Grafik 28: İnşaat Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. İnşaat sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 8,37 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 8,37 çalışan ile inşaat sektörü 15 sektör arasında 8. sırada bulunmaktadır. BİLİŞİM Tablo 15: Kocaeli ve Türkiye de Bilişim Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ / ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI ÇALIŞAN ARTIŞI (%) FİRMA ARTIŞI (%) ÇALIŞAN ARTIŞI (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. FİRMA ARTIŞI (%) TÜRKİYE ÇALIŞAN ORANI (%) KOCAELİ / TÜRKİYE FİRMA ORANI (%) 2005 923 231 45.743 16.654 2,02 1,39 2006 997 252 59.793 19.114 8,02 9,09 30,72 14,77 1,67 1,32 2007 812 256 58.288 19.642-18,56 1,59-2,52 2,76 1,39 1,30 2008 937 274 68.445 20.871 15,39 7,03 17,43 6,26 1,37 1,31 2009 2.164 352 98.479 22.246 130,95 28,47 43,88 6,59 2,20 1,58 2010 3.027 412 115.548 16.225 39,88 17,05 17,33-27,07 2,62 2,54 2011 4.274 479 133.660 18.687 41,20 16,26 15,67 15,17 3,20 2,56 Kocaeli de bilişim sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2007 yılında düşüş gösterdiği, buna karşın 2005-2011 yılları arasındaki diğer yıllarda sürekli arttığı tablo 15 den görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 4.274 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 133.660 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam bilişim çalışanlarının %3,20 si kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde bilişim 4.274 çalışan ile 13. sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %1,1 i söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. 22

Grafik 29: Kocaeli de Bilişim Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının 2005-2010 yılları arasında sürekli artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 479 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle bilişim sektöründe 18.687 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı ise %2,56 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde bilişim sektörü 479 işletme ile 11. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %1,39 u söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. Grafik 30: Bilişim Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Bilişim sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 8,92 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 8,92 çalışan ile bilişim sektörü 15 sektör arasında 7. sırada bulunmaktadır. 23

OTOMOTİV VE YAN SANAYİ Tablo 16: Kocaeli ve Türkiye de Otomotiv ve Yan Sanayi Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ / KOCAELİ / ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA TÜRKİYE TÜRKİYE ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI ARTIŞI ÇALIŞAN FİRMA SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI (%) (%) (%) (%) ORANI (%) ORANI (%) 2005 13.654 973 133.719 26.868 10,21 3,62 2006 14.713 1.095 160.199 31.479 7,76 12,54 19,80 17,16 9,18 3,48 2007 16.978 1.219 167.976 33.624 15,39 11,32 4,85 6,81 10,11 3,63 2008 8.542 1.244 161.538 35.621-49,69 2,05-3,83 5,94 5,29 3,49 2009 14.710 1.225 170.745 35.381 72,21-1,53 5,70-0,67 8,62 3,46 2010 19.641 998 205.787 30.995 33,52-18,53 20,52-12,40 9,54 3,22 2011 24.396 1.302 247.353 37.096 24,21 30,46 20,20 19,68 9,86 3,51 Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kocaeli de otomotiv ve yan sanayi sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2008 yılında ciddi bir düşüş yaşadığı, buna karşın 2005-2011 arasındaki diğer yıllarda sürekli arttığı tablo 16 dan görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 24.396 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 247.353 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam otomotiv ve yan sanayi çalışanlarının %9,86 sı kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde otomotiv ve yan sanayi 24.396 çalışan ile 5. sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %6,27 si söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. Grafik 31: Kocaeli de Otomotiv ve Yan Sanayi Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının 2005-2010 yılları arasında, 2009 ve 2010 yılı hariç olmak üzere, diğer yıllarda sürekli artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 1.302 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle otomotiv ve yan sanayi sektöründe 37.096 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı ise %3,51 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde otomotiv ve 24

yan sanayi sektörü 1.302 işletme ile 6. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %3,79 u söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. Grafik 32: Otomotiv ve Yan Sanayi Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Otomotiv ve yan sanayi sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 18,74 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 18,74 çalışan ile otomotiv ve yan sanayi sektörü 15 sektör arasında 4. sırada bulunmaktadır. ANA METAL SANAYİ Tablo 17: Kocaeli ve Türkiye de Ana Metal Sanayi Sektöründeki Çalışan ve Firma Sayılarının Yıllar İtibariyle Dağılımı KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ TÜRKİYE KOCAELİ / KOCAELİ / ÇALIŞAN FİRMA TÜRKİYE TÜRKİYE ÇALIŞAN FİRMA ÇALIŞAN FİRMA ARTIŞI ARTIŞI ÇALIŞAN FİRMA SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI (%) (%) ORANI (%) ORANI (%) 2005 32.337 1.283 420.703 31.778 7,69 4,04 2006 37.975 1.418 484.016 34.926 17,44 10,52 15,05 9,91 7,85 4,06 2007 39.842 1.568 473.260 36.360 4,92 10,58-2,22 4,11 8,42 4,31 2008 36.110 1.631 462.257 37.077-9,37 4,02-2,32 1,97 7,81 4,40 2009 40.099 1.675 476.316 36.253 11,05 2,70 3,04-2,22 8,42 4,62 2010 44.413 1.650 504.453 35.105 10,76-1,49 5,91-3,17 8,80 4,70 2011 47.371 1.680 538.119 36.337 6,66 1,82 6,67 3,51 8,80 4,62 Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Kocaeli de ana metal sanayi sektörünün istihdam ve firma yapıları yıllar itibariyle incelendiğinde, çalışan sayısının 2008 yılında düştüğü, buna karşın 2005-2011 arasındaki diğer yıllarda sürekli arttığı tablo 17 den görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bakıldığında sektörde Kocaeli bazında 47.371 kişinin istihdam edildiği görülmekte olup, Türkiye genelinde ise 538.119 kişi çalışmaktadır. Kocaeli deki çalışan sayısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, Kocaeli de söz konusu sektörde çalışanların, Türkiye toplam ana metal sanayi çalışanlarının 25

%8,8 i kadar olduğu 2011 yılı itibariyle görülmektedir. Kocaeli de, 15 sektörün çalışan sayısı sıralaması içerisinde ana metal sanayi 47.371 çalışan ile 1. sırada yer alırken Kocaeli deki kayıtlı istihdamın %12,17 si söz konusu sektörde istihdam edilmektedir. Grafik 33: Kocaeli de Ana Metal Sanayi Sektörü Çalışan ve Firma sayısının Yıllar İtibariyle Artış Oranları (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Firma bazında sektör incelendiğinde ise firma sayısının 2005-2010 yılları arasında, 2010 yılı hariç olmak üzere, diğer yıllarda sürekli artış gösterdiği ve 2011 sonu itibariyle 1.680 firmanın faaliyet gösterdiği görülmektedir. Türkiye geneline bakıldığında 2011 sonu itibariyle ana metal sanayi sektöründe 36.337 firmanın faaliyet gösterdiği görülmekte olup, sektörde Kocaeli deki firma sayısının Türkiye deki Toplam firma sayısına oranı ise %4,62 olmaktadır. Firma sayısı olarak 15 sektör arasındaki sıralama incelendiğinde ana metal sanayi sektörü 1.680 işletme ile 4. sırada yer aldığı görülmekte olup, Kocaeli deki toplam kayıtlı firmaların %4,89 u söz konusu sektörde faaliyet göstermektedir. Grafik 34: Ana Metal Sanayi Sektöründe Kocaeli deki Çalışan ve Firma Sayının Türkiye deki Çalışan ve Firma Sayısına Oranı nın Yıllar İtibariyle Dağılımı (%) Kaynak: SGK Başkanlığından temin edilen veriler KOTO tarafından derlenmiştir. Ana metal sanayi sektöründe Kocaeli için firma başına düşen çalışan sayısı incelendiğinde, bir firmanın 28,2 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Firma başına 28,2 çalışan ile ana metal sanayi sektörü 15 sektör arasında 2. sırada bulunmaktadır. 26

1.2. İHRACAT KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ Tablo 18- Yıllar ve Sektörler İtibariyle İhracat (dolar) SEKTÖRLER 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 (6 aylık) Ana Metal Sanayi Çimento ve Toprak Ürünleri Elektrik ve Elektronik Gıda Maddeleri Ticareti Hazır Giyim ve Konfeksiyon Kimyevi Madde ve Mamulleri Makine ve Yedek Parça 220.223.377 262.141.472 488.282.810 623.107.536 447.183.395 886.547.066 1.149.788.768 555.037.442 102.769.219 89.102.562 94.810.409 98.025.000 88.505.609 61.980.882 70.136.182 38.689.598 229.787.407 304.806.596 433.810.744 664.067.051 676.844.903 820.682.336 846.240.573 369.115.570 203.947.770 231.419.102 180.801.034 187.122.330 162.020.674 128.329.493 128.188.876 62.914.474 96.412.514 27.152.198 32.984.218 13.938.532 43.891.062 54.629.468 50.280.726 30.013.215 2.217.683.824 3.414.224.324 3.819.674.237 5.136.913.294 2.339.986.318 3.469.305.763 5.114.920.358 2.947.387.475 57.853.554 78.399.527 126.544.671 177.640.613 212.646.438 375.589.931 537.737.521 214.830.321 Otomotiv ve Yan Sanayi 261.579.586 343.846.585 582.006.786 1.152.468.754 2.593.290.643 3.573.075.010 4.456.655.879 2.232.920.288 DİĞER 27.864.365 36.772.505 48.915.949 116.751.054 81.881.293 114.975.815 275.164.610 339.876.576 TOPLAM 3.418.121.616 4.787.864.871 5.807.830.858 8.170.034.164 6.646.250.335 9.485.115.763 12.629.113.493 6.790.784.959 Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi nden Temin Edilen Veriler KOTO tarafından Derlenmiştir. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, İlimiz Kocaeli, 2012 yılının ilk yarısında ihracatı 1 milyar doları geçen 10 il arasında yer almaktadır. Bu yılın Ocak-Haziran döneminde TİM verilerine göre Türkiye nin ihracatı ise 69 milyar 253 milyon dolar olurken, ihracat şampiyonu illerin ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.4 artarak 56 milyar 656 milyon dolardan 59 milyar 594 milyon dolara yükselmiştir. İhracatın yüzde 86'sını İstanbul, Bursa, Kocaeli, İzmir, Ankara, Gaziantep, Manisa, Denizli, Hatay ve Sakarya illeri karşılamaktadır. Yılın ilk 6 ayında geçen yılın aynı ayına göre ihracatını yüzde 1,2 artıran Kocaeli, ihracatın yüzde 9,8 ini karşılamıştır. 2012 ilk altı aylık dönemde Kocaeli den 6 milyar 790 milyon 785 bin dolar tutarında ihracat gerçekleştirilmiştir. 27

Grafik 35- Yıllar İtibariyle Ana Metal Sanayi İhracatı KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi nden Temin Edilen Veriler KOTO tarafından Derlenmiştir. Ana metal sanayi sektörünün ihracat rakamlarına baktığımızda, 2008 yılına kadar artarak giden seyrin 2009 yılında bir önceki yıla göre yüzde 28,2 oranında düştüğü, ancak 2010 yılında 2009 a göre yüzde 98,25 oranında olağanüstü bir artış meydana geldiği görülmektedir. 2011 yılında da bu artış eğilimi devam etmiş, 2011 yılında bir önceki yıla göre meydana gelen artış oranı yüzde 29,7 olmuştur. Grafik 36- Yıllar İtibariyle Çimento ve Toprak Ürünleri Sektörü İhracatı Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi nden Temin Edilen Veriler KOTO tarafından Derlenmiştir. Çimento ve toprak ürünleri sektörünün ihracat rakamları incelendiğinde değişken bir seyir görülmektedir. 2006 yılında bir önceki yılara göre yüzde 13,3 oranında düşüş görülmekte, 2007 ve 2008 yıllarında tekrar artış izlenmektedir. 2009 ve özellikle 2010 yılında keskin bir düşüş görülmekle birlikte sektör 2011 yılında tekrar artış trendine girmiştir. 28

Grafik 37- Yıllar İtibariyle Elektrik-Elektronik Sektörü İhracatı KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi nden Temin Edilen Veriler KOTO tarafından Derlenmiştir. Elektrik ve elektronik sektöründe 2005 yılından itibaren tamamen artan bir trend gözlenmektedir. Sektörde dikkat çekici en hızlı artış 2008 yılında bir önceki yıla göre meydana gelen yüzde 53,1 oranındaki artış olmuştur. 2011 yılında ise bir önceki yıla göre yüzde 3,1 oranında artış meydana gelmiştir. Grafik 38- Yıllar İtibariyle Gıda Maddeleri Ticareti İhracatı Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi nden Temin Edilen Veriler KOTO tarafından Derlenmiştir. Gıda maddeleri ticareti sektöründe 2006 yılından itibaren sürekli bir düşüş eğilimi göze çarpmaktadır. Bu düşüşte belli bir doygunluk noktasına gelinmesinin yanı sıra gıda güvenliğine yönelik önlemlerin yeterince alınmaması nedenler arasında sayılabilir. Ayrıca gıda ihracatında yaşanan sıkıntılar, artan girdi fiyatlarındaki yükselmeler ürün fiyatlarının yerinde sayması bu düşüşlerde önemli rol oynayan sebepler arasında sayılabilir. 29

Grafik 39- Yıllar İtibariyle Hazır Giyim Sektörü İhracatı KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi nden Temin Edilen Veriler KOTO tarafından Derlenmiştir. Ülkemizde tekstil ve hazır giyim sanayi imalat sanayi içinde öncü sektör konumundadır. 2005 yılında tekstil ve hazır giyim ticaretindeki kotaların kalkmasıyla dünyanın en büyük hazır giyim üreticisi ve ihracatçısı olan Çin, dünya tekstil ve hazır giyim pazarındaki liderliğini güçlendirmektedir. Kotaların kalkması, 2006 yılında bir önceki yıla göre yaşanan yüzde 71,84 lük keskin bir düşüşle etkisini göstermiştir. 2007 yılında görülen ufak çaplı artışın ardından, 2007 yılının ortalarında ABD de ortaya çıkan finansal kriz, 2009 yılında hem ABD de hem de AB de daha da derinleşmiş; büyük ölçüde bu pazarlara ihracat yapan gelişmekte olan ekonomilerde de daha yıkıcı etkiler oluşturarak tüm dünyayı etkisine almıştır. Bu olumsuz koşullarda özellikle gelişmiş ülkelerdeki tüketicilerin zorunlu olmayan mallardaki tüketimlerini büyük ölçüde kısmaları pek çok üründe olduğu gibi hazır giyim harcamalarının da azalmasına yol açmış ve bu durumdan ülkemiz hazır giyim ihracatı da çok olumsuz bir biçimde etkilenmiştir. 2007 yılında başlayan ve en çok etkisinin 2008 yılında görüldüğü ekonomik krizden en çok etkilenen sektörlerden biri olan tekstil ve hazır giyim sektörü, 2009 yılından itibaren ilerleme kaydetmeye başlamıştır. 2008 yılını bir önceki yılara göre yüzde 57,7 oranında düşüşle kapatan sektör, 2009 yılında ihracat çıtasını yeniden yükseltmiştir. Ancak, halihazırda en önemli ihraç pazarımız olan AB ülkelerinin içinde bulunduğu borç krizi de ülkemizin söz konusu pazara olan ihracatını etkilemektedir. Bu da, 2011 yılında bir önceki yıla göre meydana gelen yüzde 8 lik düşüşle kendini göstermektedir. 30

Grafik 40- Yıllar İtibariyle Kimyevi Madde ve Mamulleri Sektörü İhracatı Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi nden Temin Edilen Veriler KOTO tarafından Derlenmiştir. Kimyevi madde ve mamulleri sektörü de 2008 krizinden olumsuz olarak etkilenen sektörler arasında gelmektedir. 2008 yılına kadar artan bir trend izleyen sektörde 2009 yılında bir önceki yıla göre yüzde 54,45 oranında düşüş görülürken, 2010 yılından itibaren tekrar artış trendine girilmiş ve 2011 yılında da bu artış devam etmiştir. Grafik 41- Yıllar İtibariyle Makine ve Yedek Parça Sektörü İhracatı Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi nden Temin Edilen Veriler KOTO tarafından Derlenmiştir. Makine imalat sanayi, sanayi sektörleri içinde yatırım malı üreten temel sektör olup, imalat sanayi içinde özel ve önemli bir yeri vardır. Makine, ekipman ve yedek parçalarının imal edildiği, mühendislik sanayileri denilen alt sektörlerin tamamını kapsamaktadır. Makine imalat sanayi, bütün dünyada olduğu gibi ülkemizin sanayileşmesinin de itici gücüdür ve gelecekte de ülkemizin gelişiminin temel taşı olacaktır. Bu sektörde tablodan da görüldüğü üzere 2005 yılından itibaren artan bir trend izlenmektedir. Özellikle 2010 yılında bir önceki yıla göre meydana gelen yüzde 76 oranındaki artış dikkat çekmektedir. 2011 yılında 2010 a göre meydana gelen artış yüzde 43,2 olmuştur. 31

Grafik 42- Yıllar İtibariyle Otomotiv ve Yan Sanayi İhracatı KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi nden Temin Edilen Veriler KOTO tarafından Derlenmiştir. Otomotiv ve yan sanayinde, ekonomide yaşanan olumsuz koşullara rağmen, teknoloji yatırımları devam etmektedir. Sektör bu yapısı ile Türkiye deki teknolojik gelişmenin de temelini oluşturmaktadır. Yan sanayi firmaları, artan tasarım, projelendirme ve geliştirme yükümlülükleri nedeniyle ve aldıkları lisanslarla ana sanayicilere paralel olarak teknolojiye, insan kaynaklarına, bilgiye ve kalite eğitimine daha fazla yatırım yapmaktadır. Otomotiv ve yan sanayi sektörü ihracatında da yıllar itibariyle giderek artan bir seyir görülmektedir. 2005-2011 yılları arası ihracat rakamları değerlendirildiğinde en büyük sıçramanın 2009 yılında bir önceki yıla göre meydana gelen yüzde 125 lik artışla olduğu görülmektedir. Bu artışlar, 2010 yılında bir önceki yıla göre yüzde 38, 2011 yılında bir önceki yıla göre yüzde 25 olarak sürmektedir. Grafik 43- Yıllar İtibariyle Tüm Sektörlerdeki Toplam İhracat Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi nden Temin Edilen Veriler KOTO tarafından Derlenmiştir. 2005-2011 yılları arası yukarıda detaylı verdiğimiz sektörler itibariyle toplam ihracat rakamları incelendiğinde 2008 yılına kadar olan dönemde artış olduğu, ancak 2008 yılında yaşanan küresel ekonomik krizin etkilerinin 2009 yılında belirgin olarak hissedildiği görülmektedir. Ancak, 2010 yılından itibaren toparlanma sürecine girildiği ve bu sürecin 2011 yılında da devam ettiği de yukarıdaki tablodan görülmektedir. 32

1.3. SEKTÖRLER İTİBARİYLE VERİLEN TEŞVİK BELGELERİ KOCAELİ NİN SEKTÖREL GÖRÜNÜMÜ T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü nce 2005 2011 yılları arasında Kocaeli deki firma, kurum ve kuruluşlara toplam 779 adet teşvik belgesi verilmiştir. Bu belgelerin 597 adedi yerli sermaye, 182 adedi ise yabancı sermayeli firmadır. 779 adet teşvik belgesinin aldığı toplam sabit yatırım tutarı ise 17 milyar 826 milyon 410 bin 271 TL dir. Tablo 19- Sektörler İtibariyle 2005-2011 Yılları Arasında Verilen Teşvik Belgesi Sayıları ve Yatırım Tutarları SEKTÖRLER VERİLEN TEŞVİK BELGESİ SAYISI YATIRIM TUTARI (TL) TARIM - Bitkisel Üretim 2 1.659.445 TARIM - Hayvancılık 1 1.713.528 MADENCİLİK - İstihraç ve İşleme 4 21.363.949 İMALAT - Gıda ve İçki 39 264.155.372 İMALAT - Dokuma ve Giyim 20 118.588.360 İMALAT - Orman Ürünleri 21 712.943.956 İMALAT - Kağıt 18 505.495.223 İMALAT - Lastik-Plastik 89 948.734.398 İMALAT - Kimya 41 4.499.875.448 İMALAT - Cam 9 102.170.000 İMALAT - Demir Çelik 30 678.709.451 İMALAT - Demir Dışı Metaller 15 50.785.753 İMALAT - Madeni Eşya 78 433.229.861 İMALAT - Otomotiv 117 2.944.712.742 İMALAT - Makine İmalat 46 248.809.313 İMALAT - Elektrikli Makinelar 32 256.205.668 İMALAT - Elektronik 4 53.375.934 İMALAT - Çimento 2 22.929.006 İMALAT - Pişmiş Kil ve Çim.Ger. 13 98.034.837 İMALAT - Seramik 2 2.122.797 İMALAT - İnşaat 2 1.052.486 İMALAT - Mesleki Bilgi Ölçme ve Optik Donanım 7 24.847.134 İMALAT - Diğer 2 2.572.658 ENERJİ - Enerji 27 3.041.401.191 HİZMETLER - Ulaştırma 31 723.997.840 HİZMETLER - Turizm 18 174.618.888 HİZMETLER - Eğitim 2 13.920.693 HİZMETLER - Sağlık 12 64.548.340 HİZMETLER - Ticaret - Depolama 40 1.479.527.899 HİZMETLER - Altyapı - Belediye Hizmetleri 26 91.903.329 HİZMETLER - Diğer 29 242.404.871 TOPLAM 779 17.826.410.370 Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü Tablo 20- Yatırım Tutarı Bazında En Çok Teşvik Alan Sektörler (2005-2011) (TL) Kimya Enerji Otomotiv Ticaret- Depolama Lastik- Plastik Ulaştırma Orman Ürünleri Demir- Çelik Diğer 4.499.875.448 3.041.401.191 2.944.712.742 1.479.527.899 948.734.398 723.997.840 712.943.956 678.709.451 2.796.507.445 Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü 33

Aşağıdaki grafikte de görüldüğü üzere Kocaeli ye verilen yatırım teşvik belgelerindeki toplam yatırım tutarları sektör bazında değerlendirildiğinde en çok yatırım teşvikinin yüzde 25 ile kimya sektörüne verildiği görülmektedir. Oldukça geniş bir ürün yelpazesine sahip olan kimya sektörü, ayrıca sermaye-teknoloji yoğun bir sektör olduğundan dolayı en çok yatırım teşvik alan sektörlerin başında gelmektedir. Kimya Sanayi; önümüzdeki yıllarda küresel üretim ve ticarette etkin olacak sektörlerden otomotiv, bilgi ve iletişim teknolojileri, makine, yatırım ve tüketim malları sektörlerinin tamamına girdi sağlamaktadır. Kimya sanayi tarafından üretilen (plastikten kozmetiğe, ilaçlardan boyalara) ürünlerin yüzde 30 u doğrudan tüketiciye ulaşırken yüzde 70 i ise diğer sektörlerde (tekstil, elektrikli eşya, metal, madeni ürünler, inşaat, otomotiv, kâğıt, hizmet sektörü) ara mal veya hammadde olarak kullanılmaktadır. Bu özelliği nedeniyle kimya sanayi hem yaşamımız hem de diğer sektörler için vazgeçilmez öneme sahip bir sanayi dalıdır. Kimya sektörünü, yüzde 17 ile enerji sektörü, yine yüzde 17 ile otomotiv sektörü, yüzde 8 ile ticaretdepolama (hizmet) sektörü, yüzde 5 ile lastik plastik (imalat) sektörü, yüzde 4 ile orman ürünleri (imalat) sektörü, yüzde 4 ile demir-çelik (imalat) sektörü takip etmektedir. Kalan yüzde 16 lık kısımda ise diğer tüm sektörler yeralmaktadır. Grafik 44- Yatırım Tutarı Bazında En Çok Teşvik Alan Sektörlerin Dağılımı (%) Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü 1.4. SEKTÖRLER İTİBARİYLE YABANCI SERMAYE T.C.Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü verilerine göre; 2011 yılı itibariyle Kocaeli deki yabancı sermayeli şirketlerin ülke ve sektör bazındaki dağılımı aşağıdaki tablolarda gösterilmektedir. 2011 yılı itibariyle Kocaeli de, yatırımın çoğunluğu Türk firmasına ait olmak üzere toplamda 342 yabancı sermayeli firma bulunmaktadır. 34

Tablo 21-2011 Yılı İtibariyle Kocaeli deki Yabancı Sermayeli Şirketlerin Sektör Bazında Dağılımı SEKTÖR FİRMA SAYISI SEKTÖR FİRMA SAYISI ANA METAL SANAYİİ 11 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME HİZMETLERİ 3 MAKİNE VE TEÇHİZATI HARİÇ; METAL EŞYA SANAYİİ METALİK OLMAYAN DİĞER MİNERAL ÜRÜNLERİN İMALATI B.Y.S. ELEKTRİKLİ MAKİNE VE CİHAZLARIN İMALATI 10 MOBİLYA İMALATI; B.Y.S. DİĞER İMALAT 7 B.Y.S. MAKİNE VE TEÇHİZAT İMALATI 15 BASIM VE YAYIM; PLAK, KASET V.B. KAYITLI MEDYANIN ÇOĞALTILMASI BİLGİSAYAR VE İLGİLİ FAALİYETLER 8 2 MOTORLU KARA TAŞITI, RÖMORK VE YARI- RÖMORK İML. MOTORLU TAŞITLAR VE MOTOSİKLETLER DIŞINDA KALAN TOPTAN TİCARET VE TİCARET KOMİSYONCULUĞU MOTORLU TAŞITLAR VE MOTOSİKLETLERİN DIŞINDA KALAN PERAKENDE TİCARET, KİŞİSEL VE EV EŞYALARININ TAMİRİ 14 4 35 48 13 BÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI 1 MOTORLU TAŞITLAR VE MOTOSİKLETLERİN SATIŞI, BAKIMI VE ONARIMI 18 DESTEK.VE YRD.ULAŞTIRMA FAAL.; SEYAHAT ACENTELERİNİN FAAL. 5 ORMANCILIK, TOMRUKÇULUK VE İLGİLİ HİZMET FAAL. DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ 1 PLASTİK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ İMALATI 15 DİĞER İŞ FAALİYETLERİ 16 RADYO, TV, HABERLEŞME TEÇHİZATI VE CİHAZLARI İML. DİĞER ULAŞIM ARAÇLARININ İMALATI 8 SAĞLIK İŞLERİ VE SOSYAL HİZMETLER 3 EĞİTİM HİZMETLERİ 1 SU YOLU TAŞIMACILIĞI 2 EĞLENCE, DİNLENME, KÜLTÜR VE SPORLA İLGİLİ FAALİYETLER ELEKTRİK, GAZ, BUHAR VE SICAK SU ÜRETİMİ VE DAĞITIMI 2 8 SUYUN TOPLANMASI, ARITILMASI VE DAĞITILMASI TARIM, AVCILIK VE İLGİLİ HİZMET FAALİYETLERİ GIDA ÜRÜNLERİ VE İÇECEK İMALATI 7 TAŞOCAKÇILIĞI VE DİĞER MADENCİLİK 3 İNŞAAT 17 TEKSTİL ÜRÜNLERİ İMALATI 3 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALATI 3 KAMU YÖNETİMİ VE SAVUNMA, ZORUNLU SOSYAL GÜVENLİK 3 TETKİK VE ARAMA HARİÇ, HAM PETROL VE DOĞALGAZ ÇIKARIMI VE BUNLARLA İLGİLİ HİZMET FAALİYETLERİ TIBBİ ALETLER; HASSAS VE OPTİK ALETLER İLE SAAT İML. 4 8 3 2 1 3 KANALİZASYON, ÇÖP VE ATIKLARIN TOPLANMASI, HIFZISIHHA VE BENZERİ HİZM. 4 TÜTÜN ÜRÜNLERİ İMALATI 1 KARA TAŞIMACILIĞI VE BORU HATTIYLA TAŞIMACILIK 5 YENİDEN DEĞERLENDİRME 3 KİMYASAL MADDE VE ÜRÜNLERİN İMALATI 22 TOPLAM 342 Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü 35

Tablo 22-2011 Yılı İtibariyle Kocaeli deki Yabancı Sermayeli Şirketlerin Ülke Bazında Dağılımı ÜLKELER FİRMA SAYISI ÜLKELER FİRMA SAYISI ÜLKELER FİRMA SAYISI ALMANYA 68 İRAN 6 MOLDOVA 3 ABD 16 İRLANDA 1 MONAKO 1 AVUSTRALYA 1 İSPANYA 4 NİJERYA 1 AVUSTURYA 9 İSRAİL 2 NORVEÇ 1 AZERBEYCAN 8 İSVEÇ 3 ÖZBEKİSTAN 1 BELÇİKA 5 İSVİÇRE 12 PORTEKİZ 1 BERMUDA 1 İTALYA 15 ROMANYA 2 BOSNA-HERSEK 1 JAPONYA 11 RUSYA FEDERASYONU 9 BULGARİSTAN 5 KANADA 2 SIRBİSTAN 1 CEBELİ TARIK 1 KIRGIZİSTAN 1 SURİYE 1 DANİMARKA 2 K.K.T.C. 3 SUUDİ ARABİSTAN 1 FRANSA 30 KUZEY KORE 1 TAYLAND 1 GÜNEY KORE 14 LICHTENSTEIN 1 TÜRKİYE 1 HİNDİSTAN 1 LÜBNAN 1 TÜRKMENİSTAN 2 HOLLANDA 34 LÜKSEMBURG 13 UKRAYNA 1 HONG-KONG 1 MACARİSTAN 1 ÜRDÜN 3 IRAK 2 MAKEDONYA 1 YUNANİSTAN 7 İNGİLTERE 27 MISIR 1 TOPLAM 342 Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü 1.5. SEKTÖRLERE GÖRE DOĞALGAZ TÜKETİMLERİ (SM³) Doğalgaz, havayı kirletmeyen, doğaya zarar vermeyen "çevreci" bir enerji kaynağıdır. Dünyada kullanımı hızla yaygınlaşan verimli bir yakıt olan doğalgaz, sanayinin kalbi olan Kocaeli de yoğun olarak tüketilmektedir. Tablo 23- Sektörlere Göre Doğalgaz Tüketimleri (Sm3) Sektörler 2008 2009 2010 2011 Ana Metal Sanayi 41.221.052 36.666.769 44.350.512 46.462.873 Elektrik ve Elektronik 552.773.846 595.915.673 552.178.113 455.372.906 Gıda Maddeleri Ticareti 30.076.355 27.072.323 27.247.156 28.204.157 Hazır Giyim ve Konfeksiyon 450.991 262.056 138.852 173.136 İnşaat 20.757.432 16.619.107 19.795.807 26.057.067 Kimyevi Madde ve Mamulleri 506.356.492 402.174.726 704.930.988 1.164.973.584 Kaynak: İZGAZ-GDF SUEZ Nakliye (Lojistik) 0 47.771 2.216.656 2.917.434 Otomotiv ve Yan Sanayi 31.564.186 24.157.995 30.256.637 38.034.144 Turizm 584.039 465.658 486.403 593.499 TOPLAM 1.183.784.393 1.103.382.078 1.381.601.124 1.762.788.800 36

Sektörler itibariyle doğalgaz tüketimine genel olarak bakıldığında; elektik ve elektronik sektörü dışında tüm sektörlerin 2008 yılında yaşanan ekonomik krizden etkilendiği görülmektedir. 2009 yılındaki verilerde görülen düşüş, kriz nedeniyle kapanan işyerlerinin artmasının, doğalgaz tüketimini de etkilediğini göstermektedir. Sektörler itibariyle doğalgaz tüketiminde bir diğer dikkat çekici nokta ise kimyevi madde ve mamulleri sektöründe 2011 yılında bir önceki yılara göre görülen yüzde 65 oranındaki artıştır. SGK verileri incelendiğinde bu sektörde 2011 yılında yeni firma kuruluşu olmadığı aksine 25 firma azaldığı, ancak çalışan kişi sayısında 1.500 kişi artış olduğu göze çarpmaktadır. Bu da mevcut firmaların atıl kapasitelerini çalıştırmış olabileceği ya da yeni yatırımlarla istihdam imkanı sağlamış olabileceği şeklinde yorumlanabilir. 1.6. KULLANICI GRUPLARINA GÖRE YILLAR İTİBARİYLE ELEKTRİK ENERJİSİ TÜKETİMİ Tablo 24-2005-2011 Yılları Arası Kullanıcı Gruplarına Göre Elektrik Enerjisi Tüketimi ve Dağılımı Abone Grupları 2005 2006 2007 kwh Dağılım (%) kwh Dağılım (%) kwh Dağılım (%) Sanayi 896.810.000 35,3% 1.403.818.000 44,0% 3.462.419.819 65,6% Mesken 616.748.000 24,3% 722.381.000 22,7% 809.889.479 15,4% Ticarethane 447.563.000 17,6% 485.788.000 15,2% 660.987.527 12,5% Resmi Daireler 203.203.000 8,0% 245.537.000 7,7% 269.886.529 5,1% Aydınlatma 52.889.000 2,1% 20.735.000 0,7% 56.526.929 1,1% Diğer 321.325.000 12,7% 309.459.000 9,7% 14.431.160 0,3% Toplam Tüketim 2.538.538.000 3.187.718.000 5.274.141.444 Kaynak: SEDAŞ Abone Grupları 2008 2009 2010 kwh Dağılım (%) kwh Dağılım (%) kwh Dağılım (%) Sanayi 3.998.439.034 68,1% 3.737.311.187 66,7% 3.039.343.430 63,1% Mesken 865.297.882 14,7% 914.827.203 16,3% 915.181.346 19,0% Ticarethane 672.455.351 11,5% 577.578.881 10,3% 488.957.366 10,2% Resmi Daireler 255.373.851 4,3% 278.022.043 5,0% 297.409.144 6,2% Aydınlatma 71.047.366 1,2% 88.174.288 1,6% 64.371.139 1,3% Diğer 8.943.390 0,2% 7.099.948 0,1% 8.131.893 0,2% Toplam Tüketim 5.871.556.875 5.603.013.550 4.813.394.318 Kaynak: SEDAŞ Abone Grupları 2011 kwh Dağılım (%) Sanayi 1.719.453.003 50,0% Mesken 1.002.924.258 29,2% Ticarethane 404.444.773 11,8% Resmi Daireler 206.440.990 6,0% Aydınlatma 89.029.132 2,6% Diğer 13.287.866 0,4% Toplam Tüketim 3.435.580.022 Kaynak: SEDAŞ 37

Grafik 45- Kocaeli de Yıllar İtibariyle Toplam Elektrik Enerjisi Tüketimi (kwh) Kaynak: Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. (SEDAŞ) Kocaeli de toplam elektrik enerjisi tüketimi yıllar itibariyle incelendiğinde 2008 yılına kadar görülen artış trendinin 2009 yılından itibaren 2010 ve 2011 yıllarında da düşüş eğilimi gösterdiği görülmektedir. 1.7. SEKTÖRLER İTİBARİYLE İMKB DE İŞLEM GÖREN FİRMALAR Merkezi veya üretim tesisleri Kocaeli de bulunan ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda (İMKB) işlem gören 24 tane Kocaeli li firma bulunmaktadır. Bu firmaların sektörel dağılımı aşağıda gösterilmektedir. Tablo 25- İMKB da İşlem Gören Firmaların Sektörel Dağılımı SEKTÖRLER Firma Sayısı Ana Metal Sanayi 5 Bilişim 1 Çimento ve Toprak Ürünleri 4 Gıda Maddeleri Ticareti 1 Kimyevi Madde ve Mamulleri 8 Otomotiv ve Yan Sanayi 5 TOPLAM 24 Kaynak: IMKB Grafik 46- İMKB da İşlem Gören Firmaların Sektörel Dağılımı (%) Kaynak: IMKB 38