Süleyman ŞENOCAK DİE İMALAT SANAYİNDE ENERJİ TÜKETİMİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Süleyman ŞENOCAK DİE İMALAT SANAYİNDE ENERJİ TÜKETİMİ"

Bilge Özek
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Süleyman ŞENOCAK DİE İMALAT SANAYİNDE ENERJİ TÜKETİMİ Enerji hem üretim proseslerinde kullanılması zorunlu bir girdi, hemde toplumların refah düzeylerinin yükseltilmesi için gerekli bir hizmet aracı olarak, ekonomi ve sosyal kalkınmanın temel göstergelerinden birisidir. Bilinen enerji kaynaklarının hızla tükendiği günümüzde enerjinin verimli ve etkili bir şekilde kullanımı giderek önem kazanmaya başlamıştır. Bu nedenle, sanayi ve diğer nihai enerji tüketim sektörlerindeki verilerin, periyodik olarak toplanması ve değerlendirilmesi uygulamaların sağlıklı bir şekilde yönlendirilmesi için gereklidir. Bu amaçla Devlet istatistik Enstitüsü tarafından İMALAT SANAYİNDE ENERJİ TÜKETİMİ, 1992 adında çalışma gerçekleştirilmiştir. Enerji verilerinin karşılaştırılması için ortak bir enerji birimi olan TEP Eşdeğer Petrol) kullanılmıştır. (Ton Bu çalışmada; - Tüketilen enerji değerinin girdi maliyetleri içindeki oranı, - İşyeri istihdam büyüklüğüne, coğrafi bölgelere ve yakıt türlerine göre enerji tüketim verileri yer almaktadır. İmalat sanayinde devlet sektörünün tümü ile özel sektörde 25 ve daha fazla işçi çalıştıran işletmeler kapsama alınmıştır. Toplam 5974 işletmeye ait enerji tüketimi Ton Eşdeğer Petrol cinsinden TEP olarak bulunmuştur. Kamu işletmelerinin sayısı 44 olup tüketilen enerji değeri TEP olarak hesaplanmıştır. Bu değer genel enerji tüketiminin 57' sini ifade etmektedir. Çalışmada 5540 Özel işletmenin verileri kullanılmış, TEP tüketimleri olduğu bulunmuştur. Özel işletmelerin tüketimdeki payı ise 4 olarak gerçekleşmiştir. Enerji tüketiminde elektrik enerjisinin tüketim oranı yaklaşık 12 olmuştur. Ton Eşdeğer Petrol olarak TEP elektrik enerjisi tüketilmiştir. Tüketimin yaklaşık olarak 88 yakıt tüketiminden elde edilen enerjiye aittir. Bu da TEP enerji demektir. 69

2 Sanayi gruplarına göre imalat sanayinde enerji tüketimi, 1992 Sanayi grupları Yakıt Elektrik Toplam Ton Eşdeğer Petrol (TEP) Yüzde İmalat Sanayi Türkiye Toplamı Metal Ana Sanayii Taş-Toprağa Dayalı UrünlerSanayii Kimya-Petrol Ürünleri Sanayii Gıda Sanayii Mensucat Sanayii Kağıt ve Basım Sanayii Makina ve Ulaşım Araçları Sanayii Orman Ürünleri ve Mobilya Sanayii Diğer İmalat Sanayii 12,240,540 4,59,509 2,688,928 2,11,172 1,194,67 756,296 8, ,296 72,780 4,600 1,728,52 417,97 6,14 288, ,405 27,497 8, ,850 21,80 1,68 1,969,072 4,957,482,025,242 2,600,068 1, ,08,79 467,441 40,146 94,160 5, TÜKETİLEN ENERJİNİN SANAYİ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI imalat Sanayi ikili iktisadi faaliyete göre 9 ana gruptan oluşmaktadır. Enerji tüketim verilerinin sanayi gruplarına göre dağılımlı incelendiğinde, enerji tüketimi en çok olan sanayi Metal Ana Sanayii olmuştur.tüketimin 5.5' i bu sektöre ait olup. bu orana karşılık enerji tüketimi TEP'tir. Metal Ana Sanayini, Taş - Toprağa Dayalı Ürünler Sanayi izlemektedir. Tüketim oranı 21.7 olup enerji değeri TEP'e ulaşmıştır, Enerji tüketiminin yoğun olduğu bir diğer sektör Kimya-Petrol Ürünleri Sanayidir Bu sektör 18.6 oranında ve TEP miktarında enerji tüketmiştir. Sanayi grupları içerisinde bu üç grup genel enerji tüketiminin yaklaşık 76'sını oluşturmaktadır. Diğer gruplarda, enerji tüketiminde 24 gibi bir paya sahipler. 70

3 Yakıt türlerine göre imalat sanayinde enerji tüketimi, 1992 I Yakıt türleri Miktar (Ton) Ton Eşdeğer Petrol (TEP) Değer ( TL) () Genel toplam Fuel-oil No:6 Taşkömürü Elektrik (kwh) Linyit Doğal Gaz (m ) Kok Kömürü Diğerleri YAKIT TÜRLERİNE GÖRE İMALAT SANAYİNDE ENERJİ TÜKETİMİ İmalat sanayinde tüketilen yakıt türlerinin miktarlarından TEP değerlerine ulaştığımızda görüyoruz ki, tablomuzda da görüldüğü üzere en çok tüketilen yakıt türü Fuel-oil' dir. Genel tüketimdeki oranı 28.6 olmuştur Enerji tüketiminin TEP' i fue-oil tüketiminden gelmektedir. ikinci sırada Taşkömürü yer almaktadır. Taşkömürünün tüketim oranı 26.8 olup TEP'e eşdeğerdir. Fuel-oil ve taşkömüründen sonra çok tüketilen yakıt türü elektrik olmuştur.tüketimin eşdeğeri TEP olup genel tüketimdeki oranı 12.4'dür. Linyit, tüketilen enerjinin 11.7' sini oluşturmakta ve TEP eşdeğerindedir. Doğalgaz tüketim oranı 8. ve TEP, Kok kömürü tüketim oranı 6.2 buna karşılık tüketim TEP şeklinde gerçekleşmiştir. 71

4 İşyeri büyüklük grubuna göre imalat sanayinde enerji tüketimi, 1992 işyeri büyüklük grubu Enerji Tüketimi (TEP) Toplam Yakıt Elektrik Genel toplam * İŞYERİ BÜYÜKLÜK GRUBUNA GÖRE İMALAT SANAYİNDE ENERJİ TÜKETİMİ Enerji tüketimi işyerinde çalışan işçi sayısına göre tablo yapıldığında doğrusal orantı olduğu görülmüştür.çalışan işçi sayısı, işyeri bazında 12 aylık ortalamadır. Bu ortalamalara göre işyerlerleri büyüklük grupları oluşturulur, işyerleri 11 büyüklük grubuna ayrılmışlardır. Bu grublardan en çok enerji tüketimi çalışan işçi sayısı 1000 ve daha üzerinde olan işletmelerde olmuştur.genel enerji tüketiminin 47'si bu grupta tüketilmiş, buna karşılık gelen Ton Eşdeğer Petrol miktarı TEP bulunmuştur. Büyüklük olarak arası kişi çalıştıran işyerlerindeki tüketim TEP, oransal olarak da 22 olarak bulunmuştur arası kişi çalışan işyerlerindeki tüketim oranı 20 olup, karşılığında TEP enerji tüketimi olmuştur. İşyerlerinde çalışan kişi sayısı azaldıkça TEP tüketimide azalmıştır arası istihdamı olan işyerlerinin enerji tüketimine katkısı 5 olarak gerçekleşmiştir. Tüketim TEP olarak hesaplanmıştır ile grublarının tüketimdeki payları gibi az bir orana tekamül etmektedir büyüklük grubu TEP, büyüklük grubu TEP enerji tüketmiştir. 72

5 Coörafi bölgelere göre imalat sanayinde enerji tüketimi Coğrafi bölgeler Enerj Toplam Tüketimi ( TEP) Yakyt Elektrik Genel toplam Marmara Akdeniz Karadeniz Ege İç Anadolu Güney Anadolu Doğu Anadolu COĞRAFİ BÖLGELERE GÖRE İMALAT SANAYİNDE ENERJİ TÜKETİMİ 1992 yılı itibariyle 76 il üzerinden çalışma yapılmış, illerin bulundukları coğrafi bölgelere göre enerji tüketimleri hesaplanmıştır. Enerji tüketiminde ilk sırayı alan bölgemiz 0.6 ile MARMARA BÖLGESİ olmuştur. Bölgenin tep olarak tüketimi ' dir. Bunun TEP'İ tüketilen yakıtlardan gelmekte geri kalan kısmı ise elektrik tüketiminden oluşmaktadır. Marmara Bölgesini Akdeniz Bölgesi takip etmektedir. AKDENİZ BÖLGESİ' nin enerji tüketimindeki payı 24.6, ton eşdeğer petrol miktan TEP' dir. Akdeniz bölgesinde tüketilen enerjinin TEP'İ elektrik tüketimine aittir. Bölgeler sıralamasında KARADENİZ BÖLGESİ üçüncü sırada yer almaktadır. Genel tüketimdeki payı 18. olup TEP enerji tüketimi gerçekleşmiştir. Bu bölgede tüketilen enerjinin de TEP'İ elektrik tüketiminden gelmektedir. EGE BÖLGESİ yine sanayinin yoğun olduğu bölgelerimizden. Enerji tüketim sıralamasında bölgeler bazında dörüncü sırada yer almaktadır.tüketim oranı 1.8, tüketim miktarı TEP olmuştur. Kalan bölgelerimizden İÇ ANADOLU, DOĞU ANADOLU. GÜNEYDOĞU ANADOLU bölgelerimizin tüketime katkıları toplam olarak 12.7 oranında olup, buna karşılık TEP olarak hesaplanmıştır. 7

6 Sanayi grubuna göre enerji değerinin girdi içindeki oranı, 1992 Sanayi gruplan İşyeri sayısı Tüketilen enerji değeri Toplam ' TL Girdi İmalat Sanayi Türkiye Toplamı Taş-Toprağa Dayalı ÜrünlerSanayii Metal Ana Sanayii Kağıt ve Basım Sanayii Kimya-Petrol Ürünleri Sanayii Mensucat Sanayii Orman Ürünleri ve Mobilya Sanayii Diğer İmalat Sanayii Gıda Sanayii Makina ve Ulaşım Araçları Sanayii ENERJİ DEĞERİNİN GİRDİ İÇİNDEKİ ORANI İmalat Sanayinde enerji tüketim istatistiklerini verirken, enerjinin oluşmasında kullanılan yakıt türlerini, miktarlarını, kullanım alanlarını ifade etmeye çalıştık. Konumuzun başında da ifade edildiği üzere enerjinin de bir maliyeti var. Bu maliyetin genel girdi kalemlerine göre oranı nedir? Bunun cevabını sanayi grupları bazında ifade etmeye çalışalım yılı itibariyle kapsamımız dahilinde 5974 işyerinin, girdi kalemlerinin toplam maliyeti 24 Trilyona ulaşmış, buna karşılık enerji tüketimine harcanan değer 25.9 Trilyon olmuştur. Bu durumda enerji maliyetinin girdi maliyetleri içindeki oranı 8' e denk gelmektedir. Sanayi grupları bazında incelendiğinde oranda değişmeler gözlenmektedir. Taş-Toprağa Dayalı Ürünler Sanayinde 12.7 trilyon girdi harcaması yapılmış, bu harcamanın 5.1 trilyon TL.'sı enerji harcamalarına ait. Bu sektörde (6) enerji maliyetinin girdi maliyetine oranı 40 olmuştur. Sanayi grupları içinde en yüksek orana bu sektör sahiptir. Taş-toprağa Dayalı Ürünler Sanayinden sonra enerji maliyetinin girdiye oranı büyük olan grubumuz Metal Ürünler Ana Sanayidir. Bu sektörde 4 trilyon TL. girdi harcamaları yapılmıştır. Harcamanın 7.5 trilyon TL. enerji maliyetine aittir. ise 21.9'dur YILI İTİBARİYLE İMALAT SANAYİ İŞLETMELERİ KAPSAMINDA ENERJİ TÜKETİMİNE AİT İSTATİSTİKLERİ İFADE ETMEYE ÇALIŞTIM. SUNDUKLARIMIN KARAR ALICILAR. ARAŞTIRMACILAR VE DİĞER TÜM KULLANICILARA YARARLI OLMASINI TEMENNİ EDERİM. SAYGILARIMLA. 74

Benzer belgeler

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU Zinnur YILMAZ* *Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr, Tel: 0346 219 1010/2476 Özet Yüzyıllardan