Yurt Dışı Çalışma Dünyası Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanmıştır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın Yurt Dışı Teşkilatının Bulunduğu Ülkelerdeki Türk Vatandaşlarına İlişkin Sayısal Veriler Vatandaş Sayısı Toplam Çalışan Sayısı İşsiz Vatandaş Sayısı Vatandaşlarımız Arası İşsizlik (%) F. Almanya 1 1.607.461 511.329 146.603 22,28 Fransa 2 576.986 159.893 55.326 25,70 Hollanda 3 *392.923 143.000 24.000 14,37 Avusturya 4 114.011 53.805 8.302 13,36 İngiltere 5 116.528 22.458 4.279 16,00 Danimarka 6 *60.031 15.243 4.653 23,38 Belçika 7 39.419 17.048 4.677 21,52 İsveç 8 101.837 18.530 2.483 11.81 İsviçre 9 69.459 43.703 2.797 6,01 Avustralya 10 75.797 36.257 3.500 8,80 K.K.T.C. 70.000 27.996 907 3,23 Azerbaycan 17.577 4.121 Kazakistan 15.000 7.360 Türkmenistan 9.500 6.000 Kuveyt 3.963 3.110 Suudi Arabistan 125.000 105.000 Libya 15.000 13.000 GENEL TOPLAM 3.410.492 1.169.323 257.527 Ort. % 15,13 1 1972-2012 yılları arasında Alman vatandaşlığına geçen vatandaşlarımızın sayısı 884.022 dir. 2 1991-2012 yılları arasında Fransız vatandaşlığına geçen vatandaşlarımızın sayısı 162.994 tür. 3 1946-2012 yılları arasında Hollanda vatandaşlığına geçen vatandaşlarımızın sayısı 308.093 tür. 4 1999-2012 yılları arasında Avusturya vatandaşlığına geçen vatandaşlarımızın sayısı 96.376 dır. 5 1989-2011 yılları arasında İngiliz vatandaşlığına geçen vatandaşlarımızın sayısı 66.862 dir. 6 1980-2011 yılları arasında Danimarka vatandaşlığına geçen vatandaşlarımızın sayısı 26.442 dir. 7 1985-2012 yılları arasında Belçika vatandaşlığına geçen vatandaşlarımızın sayısı 130.374 tür. 8 1990-2012 yılları arasında İsveç vatandaşlığına geçen vatandaşlarımızın sayısı 42.082 dir. 9 1990-2012 yılları arasında İsviçre vatandaşlığına geçen vatandaşlarımızın sayısı 50.959 dur. 10 1996-2006 yılları arasında Avustralya vatandaşlığına geçen vatandaşlarımızın sayısı 39.446 dır. * Çifte uyruklu vatandaş sayısı dahildir. 160
Yabancı Ülkelerde Bulunan Türk Vatandaşlarına İlişkin Sayısal Veriler * Vatandaş Sayısı Toplam Çalışan Sayısı A) AVRUPA F. Almanya 1.607.161 511.329 Fransa 576.691 215.220 Hollanda 392.923 143.000 Avusturya 114.011 53.805 İngiltere 91.115 22.458 Danimarka *60.031 15.609 Yunanistan 48.880 3.563 Belçika 39.419 17.048 İsveç 101.837 18.530 İtalya 20.882 6.414 Finlandiya 5.825 Polonya 3.253 1.586 İspanya 3.395 1.097 İrlanda 1.472 800 Çek Cumhuriyeti 1.487 475 Malta 400 360 Lüksemburg 472 242 Portekiz 637 120 Slovakya 161 88 Litvanya 45 35 Letonya 95 Slovenya 122 20 Estonya 72 6 Macaristan 5.814 İsviçre 71.692 34.200 Norveç 15.000 6.000 Romanya 20.447 3.200 Bulgaristan 28.296 1.100 Makedonya 1.412 250 Lihtenştayn 808 254 Bosna Hersek 700 500 Sırbistan 2.194 Vatikan 300 55 Avrupa Kıtası Toplamı 3.217.049 1.038.834 * Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın yurt dışı teşkilatının bulunduğu ülkeler ile diğer ülkelerin istatistiğini içermektedir. 161
B) ASYA 1. Türk Cumhuriyetleri Azerbaycan 17.577 4.121 Kazakistan 15.000 7.360 Türkmenistan 9.500 6.000 Kırgızistan 3.380 1.967 Özbekistan 700 600 Tacikistan 600 500 K.K.T.C. 31.977 28.073 Türk Cumhuriyetleri Toplam 78.734 48.621 2. Ortadoğu Ülkeleri Suudi Arabistan 125.000 105.000 İsrail 10.901 6.000 Lübnan 8.976 188 Birleşik Arap Emirlikleri 5.484 2.650 Kuveyt 3.963 3.110 Dubai 3.000 2.650 Suriye 2.350 946 Ürdün 8.262 1.400 Katar 1.985 1.500 Irak 1.200 1.200 Bahreyn 724 617 Oman 500 384 Yemen 249 169 Ortadoğu Ülkeleri Toplam 172.594 125.814 3. Diğer Ülkeler Rusya Federasyonu 59.177 22.808 Japonya 3.653 1.300 Afganistan 4.500 4.500 Ukrayna 5.394 1.900 Gürcistan 2.145 1.000 İran 10.000 Güney Kore 1.026 560 Moldova 1.482 200 Çin 578 492 Pakistan 310 164 Malezya 212 154 Moğolistan 200 Singapur 918 Beyaz Rusya 150 120 162
Tayland 140 95 Filipinler 100 40 Endonezya 97 47 Hindistan 76 43 Bangladeş 53 27 Vietnam 16 13 Kamboçya 15 12 Myanmar (burma) 15 11 Nepal 5 Sri Lanka 4 Toplam 90.266 33.486 Asya Kıtası Toplamı 341.594 207.921 C) AFRİKA Mısır 2.783 300 Sudan 1.800 1.100 Cezayir 1.480 1.379 Libya 15.000 13.000 Fas 2.996 587 Tunus 1.009 31 Nijerya 200 150 Kenya 129 72 Gine (Conakry) 120 118 Mali 109 103 Senegal 79 37 Tanzanya 56 36 Uganda 37 26 Etopya 35 29 Kongo Demkr. Cumh. 22 Fildişi Sahilleri 12 4 Gambiya 11 8 Burkina Faso 11 5 Kongo Cumhuriyeti 4 Brundi 3 Gine - Bissau 1 1 Angola 1 Yeşilburun Takım Ada. 1 1 Afrika Kıtası Toplamı 25.899 16.987 163
D) AMERİKA A.B.D. 250.000 114.000 Kanada 41.000 29.000 Arjantin 750 Meksika 200 120 Brezilya 150 Şili 147 111 Beliza 60 45 Küba 62 Venezuella 40 Kosta Rika 35 20 Panama 25 10 Peru 11 4 Uruguay 10 10 Surinam 10 Guatemala 6 Paraguay 3 3 Bolivya 2 2 Honduras-Nikaragua 1 Amerika Kıtası Toplamı 292.512 143.325 E) AVUSTRALYA Avustralya 73.430 36.341 Yeni Zelanda 1.000 590 Avustralya Kıtası Toplamı 74.430 36.931 GENEL TOPLAM 3.951.484 1.443.998 164
Türkiye Tarafından İmzalanan İşgücü Anlaşmaları No İmzalanan Anlaşma 1 Türkiye - Federal Almanya İstisna Akdi Anlaşması 2 Türkiye - Federal Almanya İşgücü Anlaşması 3 Türkiye - Avustralya İşgücü Anlaşması 4 Türkiye - Avusturya İşgücü Anlaşması 5 Türkiye - Belçika İşgücü Anlaşması 6 Türkiye - Fransa İşgücü Anlaşması 7 Türkiye - Hollanda İşgücü Anlaşması 8 Türkiye - İsveç İşgücü Anlaşması (*) 9 Türkiye - KKTC İşgücü Anlaşması 10 Türkiye - Katar İşgücü Anlaşması 11 Türkiye - Libya İşgücü Anlaşması 12 Türkiye - Ürdün İşgücü Anlaşması 13 Türkiye - Kuveyt İşgücü Değişimi Hakkında Anlaşma * Türkiye-İsveç İşgücü Anlaşması 1983 yılında İsveç tarafından tek taraflı olarak feshedilmiştir. 165
Türkiye Tarafından İmzalanan Sosyal Güvenlik Anlaşmaları ÜLKELER İmza Tarihi Yürürlük Tarihi Revizyon Tarihi Yürürlük 1) İngiltere 09.09.1959 01.06.1961 20.12.1999 ( ---- ) 2) Almanya 30.04.1964 01.11.1965 02.11.1984 01.04.1987 3) Hollanda 05.04.1966 01.02.1968 04.09.1980* 01.05.1983 4) Belçika 04.07.1966 01.05.1968 5) Avusturya 12.10.1966 01.10.1969 28.10.1999 01.12.2000 6) İsviçre 01.05.1969 01.01.1972 7) Fransa 20.01.1972 01.08.1973 8) Danimarka 22.01.1976 01.02.1978 13.12.1999 01.12.2003 9) Libya 20.03.1976 01.10.1976 13.09.1984 01.09.1985 10) İsveç 30.06.1978 01.05.1981 26.08.2004 01.08.2012 11) Norveç 20.07.1978 01.06.1981 12) KKTC 09.03.1987 01.12.1988 13) Kanada 19.06.1998 01.01.2005 14) Makedonya 06.07.1998 01.07.2000 15) Arnavutluk 15.07.1998 01.02.2005 16) Azerbaycan 17.07.1998 09.08.2001 17) Gürcistan 11.12.1998 20.11.2003 18) Romanya 06.07.1999 01.03.2003 19) Kebek 21.11.2000 01.01.2005 20) Bosna-Hersek 27.05.2003 01.09.2004 21) Çek Cum. 02.10.2003 01.01.2005 22) Lüksemburg 20.11.2003 01.06.2006 23) Hırvatistan 12.06.2006 01.06.2012 * Hollanda: Türkiye Cumhuriyeti ile Hollanda Krallığı Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Revizyonunu Amaçlayan Anlaşmaya Ek Anlaşma 16 Nisan 2009 tarihinde Ankara da imzalanmıştır. Ancak, 12 Ekim 2011 tarihinde TBMM Dışişleri Komisyonundan yeniden incelenmek üzere geri çekilmiştir. Dolayısıyla bu Ek Anlaşmanın bir parçası durumunda olan 6 Ocak 2000 tarihinde imzalanarak onaylama prosedürü tamamlanmış bulunan Türkiye Cumhuriyeti İle Hollanda Krallığı Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Revizyonunu Amaçlayan Anlaşma da yürürlüğe girmemiştir. 166
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve İlgili Ülkelerin Muhatap Bakanlıkları Arasında İmzalanan İşbirliği Anlaşmaları Ülke Anlaşma İmza Tarihi 1 Azerbaycan Ortak İşbirliği Anlaşması 05.05.1997 2 Kazakistan Ortak İşbirliği Anlaşması 19.10.2000 3 Tacikistan Ortak İşbirliği Anlaşması 11.10.2002 4 Kırgızistan Ortak İşbirliği Anlaşması 09.03.2005 5 Kırgızistan Ortak İşbirliği Anlaşması 09.03.2005 6 Moğolistan Ortak İşbirliği Anlaşması 09.09.2005 7 Suriye Ortak İşbirliği Anlaşması 15.01.2009 8 İran Bakanlıklar Arasında Mutabakat Zaptı 23.06.2010 9 Endonezya İşgücünün Geliştirilmesi Hakkında Mutabakat Zaptı 29.06.2010 10 Sırbistan Bakanlıklararası İşbirliği Anlaşması 23.09.2010 11 Bahreyn Bakanlıklararası İşbirliği Mutabakat Zaptı 29.09.2010 12 Kazakistan 13 Karadağ 14 Mısır Kazakistan da Kazak İnşaat İşçileri İçin Eğitim Merkezi Kurulmasına İlişkin İşbirliği Anlaşması Çalışma, Sosyal Güvenlik ve İstihdam Alanlarında İşbirliği Anlaşması. Türkiye-Mısır İşgücü Alanında Teknik İşbirliği Protokolü 24.12.2010 15 Mart 2012 17 Kasım 2012 167
Türkiye Tarafından Onaylanan ILO Sözleşmeleri No Sözleşme Adı Onay Tarihi Durumu C 2 İşsizlik Sözleşmesi 14.07.1950 Onaylandı C 11 Örgütlenme Özgürlüğü (Tarım) Sözleşmesi 29.03.1961 Onaylandı C 14 Haftalık Dinlenme (Sanayi) Sözleşmesi 27.12.1946 Onaylandı C 15 Asgari Yaş (Trimciler ve Ateşçiler) Sözleşmesi 29.09.1959 30.10.1998 tarihinde fesholmuştur. C 26 Asgari Ücret Belirleme Yöntemi Sözleşmesi 29.01.1975 Onaylandı C 29 Zorla Çalıştırma Sözleşmesi 30.10.1998 Onaylandı C 34 Ücretli İş Bulma Büroları Sözleşmesi 27.12.1946 23.01.1952 tarihinde fesholmuştur. C 42 İşçinin Tazmini (Meslek Hastalıkları) Sözleşmesi (Revize) 27.12.1946 Onaylandı C 45 Yeraltı İşleri (Kadınlar) Sözleşmesi 21.04.1938 Onaylandı C 53 C 55 Ticaret Gemilerinde Çalışan Kaptanlar ve Gemi Zabitlerinin Meslekî Yeterliliklerinin Asgari İcaplarına İlişkin Sözleşme Gemiadamlarının Hastalanması, Yaralanması ya da Ölümü Halinde Armatörün Sorumluluğuna İlişkin Sözleşme C 58 Asgari Yaş (Deniz) Sözleşmesi (Revize) 29.09.1959 C 59 Asgari Yaş (Sanayi) Sözleşmesi (Revize) 12.07.1993 C 68 C 69 Gemilerde Mürettebat İçin İaşe ve Yemek Hizmetlerine İlişkin Sözleşme Gemi Aşçılarının Mesleki Ehliyet Diplomalarına İlişkin Sözleşme 22.04.2005 Onaylandı 30.10.1998 tarihinde fesholmuştur. 30.10.1998 tarihinde fesholmuştur. C 73 Gemi Adamlarının Sağlık Muayenesine İlişkin Sözleşme C 77 Gençlerin Tıbbi Muayenesi (Sanayi) Sözleşmesi 02.11.1984 Onaylandı C 80 Son Maddelerin Revizyonu Sözleşmesi 13.07.1949 Onaylandı 168
C 81 İş Teftişi Sözleşmesi 05.03.1951 Onaylandı C 87 C 87 Sendika Özgürlüğü ve Sendikalaşma Hakkının Korunması Sözleşmesi Sendika Özgürlüğü ve Sendikalaşma Hakkının Korunması Sözleşmesi 12.07.1993 12.07.1993 Onaylandı C 88 İş ve İşçi Bulma Servisi Kurulması Sözleşmesi 14.07.1950 Onaylandı C 92 Mürettebatın Gemide Barınmasına İlişkin Sözleşme C 94 Çalışma Şartları (Kamu Sözleşmeleri) Sözleşmesi 29.03.1961 Onaylandı C 95 Ücretlerin Korunması Sözleşmesi 29.03.1961 Onaylandı C 96 Ücretli İş Bulma Büroları Sözleşmesi (Revize) 23.01.1952 Onaylandı C 98 Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı Sözleşmesi 23.01.1952 Onaylandı C 99 Asgari Ücret Tespit Mekanizması (Tarım) Sözleşmesi 23.06.1970 Onaylandı C 100 Eşit Ücret Sözleşmesi 19.07.1967 Onaylandı C 102 Sosyal Güvenlik (Asgari Standartlar) Sözleşmesi 29.01.1975 Onaylandı C 105 Zorla Çalıştırmanın Kaldırılması Sözleşmesi 29.03.1961 Onaylandı C 108 Gemi Adamları Ulusal Kimlik Katlarına İlişkin Sözleşme 07.02.2005 Onaylandı C 111 Ayırımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi 19.07.1967 Onaylandı C 115 Radyasyondan Korunma Sözleşmesi 15.11.1968 Onaylandı C 116 Son Maddelerin Revizyonu Sözleşmesi 02.09.1968 Onaylandı C 118 Muamele Eşitliği (Sosyal Güvenlik) Sözleşmesi 25.06.1974 Onaylandı C 119 Makinaların Korunma Tertibatı ile Teçhizi Sözleşmesi 13.11.1967 Onaylandı C 122 İstihdam Politikası Sözleşmesi 13.12.1977 Onaylandı C 123 Asgari Yaş (Yeraltı İşleri) Sözleşmesi 08.12.1992 Onaylandı C 127 Azami Ağırlık Sözleşmesi 13.11.1975 Onaylandı 169
C 133 C 134 Mürettebatın Gemide Barındırılmasına İlişkin Sözleşme (İlave Hükümler) İş Kazalarının Önlenmesine (Gemi adamları) İlişkin Sözleşme C 135 İşçi Temsilcileri Sözleşmesi 12.07.1993 Onaylandı C 138 Asgari Yaş Sözleşmesi 30.10.1998 Onaylandı C 142 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sözleşmesi 12.07.1993 Onaylandı C 144 Üçlü Danışma (Uluslararası Çalışma Standartları) Sözleşmesi 12.07.1993 Onaylandı C 146 Gemi Adamlarının Yıllık Ücretli İznine İlişkin Sözleşme 28.07.2005 Onaylandı C 151 Çalışma İlişkileri (Kamu Hizmeti) Sözleşmesi 12.07.1993 Onaylandı C 152 Liman İşlerinde Sağlık ve Güvenliğe İlişkin Sözleşme C 153 C 155 Karayolları Taşımacılığında Çalışma Saatleri ve Dinlenme Sürelerine İlişkin Sözleşme İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme 22.04.2005 Onaylandı C 158 Hizmet İlişkisine Son Verilmesi Sözleşmesi 04.01.1995 Onaylandı C 159 Mesleki Rehabilitasyon ve İstihdam (Sakatlar) Sözleşmesi 26.06.2000 Onaylandı C 161 Sağlık Hizmetlerine İlişkin Sözleşme 22.04.2005 Onaylandı C 164 C 166 C 182 Gemi Adamlarının Sağlığının Korunması ve Tıbbi Bakımına İlişkin Sözleşme Gemi Adamlarının Ülkelerine Geri Gönderilmesine İlişkin Sözleşme En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Eylem Sözleşmesi 02.08.2001 Onaylandı C 187 İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirme Çerçeve Sözleşmesi 29.05.2013 Onaylandı 170