KONU 23 ARAÇLARIN BOYUT ÖLÇÜ VE AĞIRLIKLARI İLE YÜK VE YOLCULARIN TAŞINMASI KURALLARI A -ARAÇLARIN BOYUT ÖLÇÜ VE AĞIRLIKLARI Karayollarında trafiğe çıkarılacak araçların yüklü ve yüksüz olarak ölçümlendirilmelerinde uyulacak boyutlar şunlardır; Azami yükseklik Azami genişlik 4.00 metre, 2.55metredir. Azami uzunluklar; Otobüs dışındaki motorlu araçlarda............12.00 m Römorklarda...........................12.00 m iki dingilli otobüslerde.....................13.50 m İkiden çok dingilli otobüslerde............... 15.00 m Yarı römorklu araçlarda....................16.50 m Mafsallı (körüklü) otobüslerde................18.75 m Römorklu otobüslerde..................... 18.75 m Römorklu katarlarda...................... 18.75 m Azami ağırlıklar; Tahriksiz tek dingilde....................... 10 Ton Tahrikli (Motordan hareket alan) tek dingilde.......11,5 Ton İki dingilli bir ak grubu için en çok motorlu Araçlarda aks grubu; Dingiller arası mesafe 1 m.den az ise............ 11.5 Ton Dingiller arası mesafe 1 m ile 1.3 m-arası ise.........16 Ton Dingiller arası mesafe 1.3 m ile l.8 m arası ise........18 Ton -Dingiller arası mesafe 1.3 m ile 1.8 m arası ise (Tip Onayı Yönetmeliğindeki Şortlarla)............18 (19)Ton -Römork ve yarı römorklarda aks grubu; Dingiller arası mesafe 1 m den az ise.............. 11 Ton Dingiller arası mesafe 1 m ile l.3 arası ise............16 Ton Dingiller arası mesafe 1.3 m ile l.8 m...............18 Ton Dingiller arası mesafe 18 m den büyük ise........... 20 Ton üç dingilli ak grubu için en çok Dingiller arası mesafe 1.3 m den az ise............. 21 Ton Dingiller arası mesafe 1.3 m ile 1.4 m arası ise.........24 Ton Toplam Ağırlıklar İki dingilli motorlu araçlar ve römorklarda.............18 Ton Üç dingilli motorlu araçlarda (Tip Onayı Yönetmeliğindeki Şartlarla).............25 (26) Ton Üç dingilli yarı römorklu araçlarda, mafsallı otobüslerde....28 Ton Dört dingilli motorlu araçlarda....................32 Ton Dört dingilli römorklu ve yarı römorklu araçlarda........ 36 Ton Dört dingilli yarı römorklu araçlarda yarı römork dingil grubu ağırlığı 20 ton olan araçlarda......................38 Ton Beş veya daha çok dingilli yarı römorklu ve römorklu katarlarda.40 Ton Konteynır taşıyan yarı römorklu Araçlarda.............. 44 Ton
Araçların ölçümlendirilmesi ve boyutlandırılması ile ilgili olarak; Frigrofik taşıtların yalnız Frigrofik yapılarında azami genişlik 2.60 metredir. Tarım işlerinde kullanılmak üzere imal edilmiş araçlarla, yol yapım - Bakım araçları, kurtarıcı araçlar ve itfaiye araçlarında azami genişlik 3,05 metre olabilir. Azami genişliği 2.55 m ile 3.05 m arasında olan tarım alet ve makineleri günün kararmasından itibaren, aydınlanıncaya kadar kara yollarında trafiğe çıkarılamazlar. Dingil kapasiteleri, çeki araçlarında azami din ağırlıklarından en çok %20, kurtarıcı seyyar tamir ve bakım, beton karıştırma ve pompalama makineleri ve aksamları monte edilmiş bulunan araçlar ile özel amaçlı ve özel teçhizatlı araçlarda en çok % 50 daha fazla ola bilir. Bu araçlar karayolunda seyrederken azami dingil ağırlık ve azami toplam ağırlık sınırların, aşamazlar. Karayolları Genel Müdürlüğünce yapılacak yol boyu sabit veya seyyar ağırlık kontrollerinde, aracın azami toplam ağırlığının en çak % 2 si kadar tolerans tanınır. Ancak, ocaklardan çıkarılan ve ocak sahasının içinde tartılamayan madenlerin; paketlenmemiş veya herhangi bir şekilde ambalajlanmamış dökme yüklerle mermer ocaklarından çıkarılan blok yüklerin, ocak içi yolların bitiminden,tartım yapılabilecek şekilde seçilecek stok sahalarına depolanması. zirai ürünlerin üretildiği arazi parçasından stoklama alanlarına yapılacak seri taşıma amaçlı depolamaları sırasında, her türlü karayolu üzerinde 1 kilometreye kadar yakın mesafeli taşımalarda, taşıtların hızı saatte 60 km.yi geçmeme şartı ile azami toplam ağırlıklarına %15 lik bir ilave yapılabilir. B- ARAÇLARIN YÜKLENILMESI VE YOLCULARIN TAŞ INMASI Ticari amaçla çalışan; taksi, dolmuş, minibüs ve otobüs gibi taşıtlarla yolcu taşımacılığı yapan; kamyon, kamyonet, triportör ve benzeri taşıtlarla yük taşımacılığı yapmak isteyen sürücülerin, Ticari Taşıt Kullanma Belgesi ne.sahip olmaları zorunludur. Bu belgeye sahip olmayan sürücüler ticari amaçla yük ve yolcu taşımacılığı yapamazlar. Ticari taşıt kullanma belgesi alacak sür eğitimi ve al maya hak kazananlara belge verilme işlemleri Türkiye ve şoförler otomobilciler Federasyonuna bağlı meslek odalar tarafından yapılır. Araç sürücülerinin; Taşıma sınırını aşacak şekilde, Araçların çamurluk, basamak, karoseri kenarı, sürücü mahalli, aracın üstü, bagaj merdiveni gibi dış kısımlarında, Yük üzerinde ve araç dışında. İnsan. taşınması yasaktır. Şehirlerarası otobüslerin Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası ve Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası yaptırmadan trafiğe çıkmalarına izin verilemez. Ayakta ve fazla yolcu taşıyan araçlarda, fazla yolcular en yakın yer leşim bitiminde indirilir ve bütün sorumluluk ve giderler, araç işletenine aittir. Karayollarında yolcu taşımacılığı yapan otobüs ve benzeri taşıtların karışmış olduğu ölümlü trafik kazası sonuçlarının; kusurlu araç veya aracı kullanan sürücü ve araca ait plaka numaraları ile birlikte otobüs işleticisi, teşebbüsün unvanını, televizyon ve basın yayın organları tarafından kamuoyuna görüntülü ve yazılı olarak, kusur oranlarından söz edilmeksizin ilan edilebilir.
Araçların yüklenmesinde belirlenmiş ölçü ve esaslara aykırı olarak; Trafik güvenliğini veya yol kapasitesini bozacak, Karayolu yapısına ve karayolunu kullananlarla, mülklere zarar verebilecek tarzda yüklenmesi, Taşıma sınırını ve dingil ağırlığını aşacak şekilde yüklenmesi, Tehlikeli ve zararlı maddelerin şartlarına uyulmadan gerekli izin alınmadan taşınması ve taşıttırılması, Gabari dışı yük yüklenmesi, Ağırlık ve boyutlan bakımından taşınması özel izne bağlı yüklerin izin alınmadan ta ve taşıttırılması, yasaktır. Sürekli ve süreksiz olarak yük naklettiren kamu kurum ve kuruluşları gerçek veya tüzel kişilere ait işletmeler; yük naklini yaptırdıkları araçların azami toplam ağırlıklarını dikkate alarak yükleme yapmak zorun dadırlar. Bu şartlara uymayan yük taşıtları, gerekli şartlar sağlanıncaya kadar trafikten men edilirler ve para cezası ile cezalandırılırlar. Yükün her çeşit yolda; Karayoluna değecek, düşecek, dökülecek, saçılacak, akacak veya kayarak, gürültü çıkaracak şekilde, Dengeyi bozacak, bir şeye takılacak veya sivri çıkıntılar oluşturacak şekilde, Sürücünün görüşüne engel olacak veya sürme güvenliğini bozacak şekilde, Tescil plakaları, ayrım işaretleri, dönüş ve dur işaretleri ile yansıtıcıları örtecek şekilde, Aracın boyunu önden 1 m, arkasından 2 m den fazla taşacak şekilde, Kasanın sağ ve sol yanından taşacak şekilde,yüklenmesi yasaktır Ağırlıkları fazla olanlar ile boyutları geniş, uzun ve bölünmeyen eşyalar için Karayolları Genel Müdürlüğünden özel izin belgesi veya özel yük taşıma izin belgesi alınması zorunludur. Çeken ve çekilen araçlarla ilgili şartlar yerine getirilmeden araçların çekilmesi yasaktır. Yönetmeliğe aykırı olan ve yukarıdaki diğer yasaklara uymadığı tespit edilen araçlar, gerekli şartlar sağlanıncaya kadar trafikten men edilirler. Bunlardan trafik güvenliğine ve karayoluna tehlike yaratmayacak durumda olanlar için en yakın yerleşim birimlerinde gerekli önlemleri almaları için izin verilir. Fazla yük yüklenmesi sırasında; Direksiyon hakimiyeti zorlaşır, duruş mesafesi uzar (fren mesafesi), aracın tüm parçaları zorlanır ve far ayarları bozulur. C KAMYON, KAMYONET VE RÖMORKLARDA YOLCU TAŞINABİLME ESASLARI Kamyon, kamyonet, römork ve yarı römorklarda ve yük üzerinde insan taşınması yasaktır. Ancak gerekli hallerde bu araçlarda: Ölçülere uygun otatma yerleri yapılması, Kasa kenarlarının düşmeyi önleyecek şekilde kapalı ve üzerinin örtülü olması şartıyla, taşıma sınırının her tonu için 2 yolcu taşınabilir. Kısa mesafede işçi taşınmasında kullanılacaklar için, kasanın yan ve arka kapaklarının 90 cm yüksekliğinde sağlam şekilde kapalı olması, karoseri zemininden itibaren en az 120 santimetre yüksekliğinde elle tutulacak sağlam bir korkuluğun bulunması şartıyla, taşıma sınırının her tonu için ayakta 2 işçi taşınabilir. Bu araçların üzeri açık olabilir. Yolcu ve hizmetlilerin yükle birlikte taşınması durumunda; Yüklerin sağlam olarak yerleştirilmiş ve bağlanmış olması, Kasanın yan ve arka kapaklarının kapalı olması, Yolcuların, kasa içinde ayrılmış bir yere oturtulması zorunludur. yük üzerinde insan taşınması yasaktır.
D- LASTİK TEKERLEKLİ TRAKTÖRLERDE VE RÖMORKLARINDA YÜK VE İNSAN TAŞINMASI Lastik tekerlekli traktörlerde ve bunlara römork takarak utan amaçla yük taşımacılığı yapmak yasaktır. (il Trafik Komisyon kararları hariç.) Ancak, tarım ürünlerinin toplanması, yüklenmesi veya boşaltılması sırasında ada veya işyerlerine götürülüp getirilmek üzere bu araçların römork ve yan römorklarında, oturmaları şartıyla taşıma sınırının her tonu için en çok 3 kişi taşınabilir. Ancak yük üzerinde insan taşınması yasaktır. Yolcu ve yükün birlikte taşınması durumunda; Yükün, aman her türlü hareketi ve durması sırasında insanların bulunduğu sahaya tecavüz etmeyecek şekilde sağlamca yerleştirilmesi, Römork kasa kapaklarının, düşmeyi önleyecek şekilde kapalı olması, zorunludur. E- TEHLİKELİ MADDELERİN TAŞINMASI Fiziksel ve Kimyasal yapı ve nitelik bakımından patlayıcı, parlayıcı, yanıcı, yakıcı, kendi kendine kolayca ateş alıcı, radyoaktif ve zehirli maddeler ile bunların benzerleri tehlikeli madde sayılır. Bu tür maddelerin; yüklenilmesi, boşaltılması ve taşınmaları sırasında ilgili mevzuat hükümlerinin yerine getirilmesinin yanında, trafik güvenliğini sağlamak üzere bunları taştan ve taşıyanların aşağıdaki esas, usul ve şartlara uymaları zorunludur. Niteliklerine göre tehlikesizce taşınmaları için ambalajlanmış olacaktır. Ambalajların bozulmaması, patlayıcı madde bulunan kapların sarsılmaması, yüksekten düşürülmemesi, yuvarlanmaması, kaymaması ve sürüklenmemesi için gereken tedbirler alınacaktır. Tehlike yaratacak derecede ambalajı bozulan ve zedelenenler yüklenmeyecek, bu durum taşıma sırasında meydana gelecek olursa, ayıklama yapılarak gerekli tedbirler alınmadan yola devam edilmeyecektir. Patlayıcı, yanıcı ve yakıcı dan ile kolayca ve kendi kendine ateş olan maddelerin yüklenmesi ve boşaltılması sırasında bulundukları yere 30 metre mesafe içinde sigara ve benzeri içilmeyecek, kibrit, çakmak, aydınlatma cihazı ve benzer gibi alev ve kıvılcım çıkaran şeyler kullanılmayacaktır Tehlikeli madde taşıyan araçlarla ilgili olarak; Elektrik donanımları, kısa devre kontak yapmayacak ve kıvılcım meydana getirmeyecek şekilde düzenlenmiş ve izole edilmiş olacaktır. Sürücünün kolayca kullanabileceği yerde ve her an kullanılabilir durumda 6 kg.lık 2 adet yangın söndürme cihazı bulundurulacaktır. Araçların içine, 6 voltu geçmeyen pilli fener dışındaki aydınlatma cihazları ile gerilmeyecektir Tehlikeli madde taşıyan araçların ön ve arka yanlarına kırmızı renkteki zemin üzerine boyu 20 cm ve çizgi kalınlığı 2,5 cm.den az olmayan beyaz renkte TEHLİKELİ MADDE yazısı yazılacak ve ayrıca ön ve arka taraflarına kolayca görülebilen 30 x 30 cm den küçük olmayan kırmızı renkte birer bez asılacaktır Akaryakıt taşıyan araçların sarnıçları üzerine taşınan maddenin adı yazılacaktır Araca başka bir yük alınmayacak, mal sahibi veya hizmetliden başkası bindirilmeyecek Park etme, duraklama veya arıza halinde araç sürücüsü, hizmetli veya bir bekçinin gözetiminde bulundurulacaktır. Bu araçların sürücüleri; yerleşim birimleri dışındaki karayollarında diğer araçlara en az 50 metre mesafe bırakarak izlemek, duraklama ve park etme halin de ise aralarında 20 metrelik mesafe bulundurmaları zorunludur.
Yükleme ve boşaltma sırasında kalabalık olmayan yer ve uygun zaman seçilecek, motoru çalışır durumda bulunmayacak, gerekli güvenlik tedbirleri alınmış olacaktır. Hayvanla çekilen araçlarda geceleri tehlikeli maddeler taşınamaz Radyoaktif maddelerin yüklenmesi, boşaltılması ve taşınabilmesi, için ayrıca Atom Enerjisi Komisyonu'ndan izin alınması zorunludur Tehlikeli Madde Taşıyan Araçlarla ilgili Trafik işaret levhaları Tehlikeli Madde İleride Sağa İleride Sola Taşıyan Araçların Mecburi Yön Mecburi Yön Girmesi Yasaktır Devlet ve İl Yollarında Kullanılan Mecburi Yön Levhaları Otoyollarda Kullanılan Mecburi Yön Levhaları