ULUSAL MESLEK STANDARDI CNC PROGRAMCISI SEVİYE 5 REFERANS KODU/ RESMİ GAZETE TARİH-SAYI/ Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 1
Meslek : CNC PROGRAMCISI Seviye : 5 1 Referans Kodu : Standardı Hazırlayan Kuruluş(lar) : ANKARA SANAYİ ODASI 1. ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ Standardı Doğrulayan Sektör Komitesi : MYK Metal Sektör Komitesi MYK Yönetim Kurulu Onay Tarih/ Sayı : Tarih ve. Sayılı Karar Resmi Gazete Tarih/Sayı : Revizyon No : 00 1 Mesleğin yeterlilik seviyesi, sekizli (8) seviye matrisinde seviye (5) olarak belirlenmiştir. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 2
TERİMLER, SİMGELER VE KISALTMALAR AISI: Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsü nü, ARAÇ ÇUBUKLARI: Kullanıcının program komutlarına daha çabuk ulaşması için gerekli komut simgelerinin bulunduğu çubuk menüyü, ARTIMSAL ÖLÇÜ: En son bulunduğu nokta neresi ise orasının referans kabul edildiğini ve ölçü değerlerinin buna göre verildiğini, BS: İngiliz Standartları nı, CAD/CAM: Bilgisayar Destekli Çizim/Bilgisayar Destekli Üretimi, CNC: Bilgisayarlı Sayısal Kontrolü, ÇİZİM KOMUTLARI: Bilgisayar destekli çizim programında kullanılan çizim komutlarını, DETAY RESİM: Bir işin ayrıntılarını gösteren ve atölyede yapım sırasında kullanılan teknik resmi, DEVİR SAYISI: İş parçasının veya iş milinin bir dakikada yaptığı dönme sayısını, DEVİR: Bir cismin, belirli bir noktadan başlayarak dairesel olarak bir tur atmasını, DIN: Alman Standartlar Enstitüsü nü, DOSYA FORMATI: Bilgisayarda kullanılan dosyaları birbirinden ayırmak için belirlenmiş özellikleri, EMNİYETLİ ÇALIŞMA MESAFESİ: İş parçası çevresinde belirlenen emniyet mesafesini, FİKSTÜR: İş parçasının bağlanmasına yardımcı olan aparatı, GENLEŞME KATSAYISI: Bir maddenin ısı etkisiyle genleştiği miktarın belirlenmesi için kullanılan katsayıyı, GÜVENLİK POZİSYONU: Kullanılan takımların güvenli referans noktasını, HAREKET KODLARI: Tezgah hareketlerini sağlayan CNC program kodlarını, ISCO: Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması nı, ISO: Uluslararası Standart Organizasyonu nu, İLERLEME: İş parçasından talaş alan kesici aletin genel olarak her devrinde milimetre, bazen de dakikada metre olarak aldığı yolu, İŞLEME GÜCÜ: Kesici aletlerle, metal parçaların üzerinden çeşitli usullerle talaş kaldırma gücünü, İŞLEME HIZ LİMİTLERİ: İş parçası üzerinden talaş kaldırırken yapılan hız limitlerini, Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 3
İŞLEME YÖNÜ: İşlenen parçanın yüzeyi ile kalemin kesici yüzeyinin hareket yönünü, JIS: Japon Endüstri Standartları nı, K FAKTÖRÜ: Sac parçaların bükümünde gerçekleşen uzama miktarının hesaplanmasında kullanılan katsayıyı, KATI MODELLEME: İşlenecek parçayı gerçeğe en yakın şekilde modellemek amacıyla kullanılan çizim yöntemini, KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM (KKD): Bir veya birden fazla sağlık ve güvenlik riskine karşı korunmak için, kişilerce giyinmek ya da taşınmak amacıyla tasarlanmış her türlü cihaz, alet ya da malzemeyi, KOMPLE RESİM: Birçok parçadan oluşan bir bütünün parçalarını bir arada, bir veya daha fazla görünüşte gösteren teknik resimleri, KONTROL PANELİ: Operatör tarafından tezgahın kullanımını sağlayan üniteyi, KONTROL ÜNİTESİ: Tezgah hareketlerini kontrol eden üniteyi, KÖŞE BOŞALTMA: İş parçası üzerinde belirlenen köşelerden talaş kaldırma işlemini, MAKİNE PARKI: Atölye içerisinde mevcut olan ve kullanılan makineleri, MENÜ: Komut veya seçenek listesini, MONTAJ SAYFASI: Çizilen makine parçalarının program içerisinde belli bir düzene göre birleştirildiği sayfayı, MOTOR GÜCÜ: Bir motorun, belirli bir devirde, belirli bir krank torku elde edebilme kuvvetini, OFSET SAYFASI: CNC tezgahların kontrol ünitesinde kesici takım bilgilerinin ve iş parçasının tanımlandığı bölümü, OPERASYON: Sürekli olarak kendini tekrar eden işlemleri, ÖLÇÜLENDİRME: Parçaların yapımı için gerekli ölçülerin belirli kurallara göre parça üzerine veya görünüşlerin üzerine yazılması işlemini, PAKET PROGRAM: Herhangi bir amaç için hazırlanmış ve bilgisayar konusunda uzmanlık gerektirmeden kullanılabilen bilgisayar programlarını, PROGRAM KODLARI: CNC tezgahları programlamak için kullanılan kodları, RADÜS: Yarıçapı, REFERANS: Bir sabit noktayı ya da sabit kabul edilen bir nesneyi, Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 4
REFERANSA GÖNDERME: Tezgah eksenlerini belirlenmiş koordinattaki sıfır noktasına göndermeyi, RİSK: Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ile sonuçlarının bileşimini, SAYFA DÜZENLEMESİ: Program sayfası içerisinde çizime başlamadan yapılan düzenlemeleri, SIFIRLAMA: İşlenecek parçanın referans konumunu belirlemeyi, SİMÜLASYON: Gerçek bir durumu tüm değişkenlerini hesaba katarak bir PC programı yardımıyla (sanal ortamda) canlandırmayı, SOĞUTMA SIVISI: Daha parlak bir yüzey elde etmek, kesici aletin ömrünü artırmak ve sürtünmeden dolayı meydana gelen ısıyı soğurmak için kullanılan çeşitli soğutma araçlarını, ŞEKİL VE KONUM TOLERANSLARI: Teknik resimde gösterilen bir makine parçasının şekline tanınan hata payını, TAKIM BOYU: Ölçülen takım uzunluğunu, TAKIM KODLARI: CNC tezgahlarda takımla ilgili işlemlerde kullanılan kodları, TAKIM SIFIRLAMA: Belirlenen sıfır noktasına göre takım boylarının ofset sayfasına girilmesini, TAKIM TELAFİSİ: Kesici takımların uzunluk, çap ve takım ucu yarıçapı değerlerinin kontrol ünitesine girilmesini, TAKIM YOLU: Parçaya istenilen şeklin verilmesi sürecinde, takımın parça üzerinde izlediği yolları, TAKIM: İş parçasından talaş kaldırma işlemini yapan kesicileri, TALAŞ DERİNLİĞİ: İş parçasından kaldırılan malzeme kalınlığını, TALAŞ KIRMA: İşlenen parçadan çıkan talaşı kırmak için kalemin kesici kenarının hemen altına açılan oyuğu, TASARIM ÇIKTISI: Bilgisayar destekli çizim programında tasarımı yapılan modelin kağıt ortamına aktarılmasını, TASLAK ÇİZİM: Bilgisayar destekli çizim programında oluşturulacak model için çizilen nesneleri, TEHLİKE: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, TOLERANS: En büyük ölçü ile en küçük ölçü arasındaki farkı, Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 5
TUTUCU: Freze çakıları, matkaplar, kılavuzlar gibi kesicileri tezgaha bağlamaya yarayan elemanları, UZAMA YÜZDESİ: Malzemeye uygulanan kuvvet sonucu, malzemede meydana gelen uzama miktarının, malzemenin başlangıç uzunluğuna oranını, ÜRÜN AĞACI: Bir ürünü oluşturan parçaları gösteren listeyi, YÜZEY MODELLEME: İşlenecek parçanın yüzeylerini modellemek amacıyla kullanılan çizim yöntemini ifade eder. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 6
İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 8 2. MESLEK TANITIMI... 9 2.1. Meslek Tanımı... 9 2.2. Mesleğin Uluslararası Sınıflandırma Sistemlerindeki Yeri... 9 2.3. Sağlık, Güvenlik ve Çevre ile İlgili Düzenlemeler... 9 2.4. Meslek ile İlgili Diğer Mevzuat... 10 2.5. Çalışma Ortamı ve Koşulları... 11 2.6. Mesleğe İlişkin Diğer Gereklilikler... 11 3. MESLEK PROFİLİ... 12 3.1. Görevler, İşlemler ve Başarım Ölçütleri... 12 3.2. Kullanılan Araç, Gereç ve Ekipman... 41 3.3. Bilgi ve Beceriler... 43 3.4. Tutum ve Davranışlar... 44 4. ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE BELGELENDİRME... 45 Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 7
1. GİRİŞ CNC Programcısı (Seviye 5) 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) Kanunu ile anılan kanun uyarınca çıkartılan Ulusal Meslek Standartlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik ve Mesleki Yeterlilik Kurumu Sektör Komitelerinin Kuruluş, Görev, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre MYK nın görevlendirdiği Ankara Sanayi Odası 1.Organize Sanayi Bölgesi (ASO 1. OSB) tarafından hazırlanmıştır. CNC Programcısı (Seviye 5), sektördeki ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak değerlendirilmiş, MYK Metal Sektör Komitesi tarafından incelendikten sonra MYK Yönetim Kurulu nca onaylanmıştır. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 8
2. MESLEK TANITIMI 2.1. Meslek Tanımı CNC programcısı (Seviye 5); tanımlanmış görev talimatlarına göre çevre, iş sağlığı ve iş güvenliği önlemlerini alan, kalite yönetimi sistemlerine göre çalışan, iş organizasyonu yapan ve uygulayan, bilgisayar destekli imalat tezgâhlarında; üretimini yapacağı işe göre takım seçimini yapan, makine ve işe göre sıfırlama yapan, CNC kodlarını yazan, programlama yapacağı makineyi kullanan, bilgisayar destekli tasarım ve imalat programlarını kullanan, bilgisayar destekli imalat programları yardımıyla işlem sırasına göre üretim kodlarını ve hazır programları kullanan, mesleki gelişim faaliyetlerini yürüten, teknolojik gelişmeleri takip eden nitelikli kişidir. 2.2. Mesleğin Uluslararası Sınıflandırma Sistemlerindeki Yeri ISCO 08: 3115 (Makine mühendisliği teknisyenleri) 2.3. Sağlık, Güvenlik ve Çevre ile ilgili Düzenlemeler 4207 Sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun 4857 Sayılı İş Kanunu 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Çevre Kanunu ve İlgili Yönetmelikler Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik Gürültü Yönetmeliği Güvenlik Bilgi Formlarının Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Tebliği Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği Haftalık İş Günlerine Bölünemeyen Çalışma Süreleri Yönetmeliği Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği İlkyardım Yönetmeliği İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği İş Güvenliği ile Görevli Mühendis veya Teknik Elemanların Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik İş Kanunu'na İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 9
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik İşyeri Kurma İzni ve İşletme Belgesi Alınması Hakkında Yönetmelik İşyeri Sağlık Birimleri ve İşyeri Hekimlerinin Görevleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılmalarına İlişkin Yönetmelik Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği Makine Koruyucuları Yönetmeliği Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Mağduru İstihdamı Hakkında Yönetmelik Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği Tehlikeli Maddelere ve Müstahzarlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formlarının Hazırlanması ve Dağıtılması Hakkında Yönetmelik Titreşim Yönetmeliği TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi TS EN ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi TS EN ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi TS ISO/IEC 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi TSE ve/veya ISO direktifleri (normlar) Yangın Yönetmeliği Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği Ayrıca, iş sağlığı ve güvenliği ve çevre ile ilgili yürürlükte olan diğer mevzuat, kanun, tüzük ve yönetmeliklere uyulması ve konu ile ilgili risk analizi yapılması esastır. 2.4. Meslek ile İlgili Diğer Mevzuat Mesleğe ilişkin diğer mevzuat bulunmamaktadır. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 10
2.5. Çalışma Ortamı ve Koşulları CNC Programcısının (Seviye 5) çalışma ortamı; CNC sistemleri ile CNC Makinelerine sahip işletmelerin açık ve kapalı ortamlarıdır. Çalışma ortamı ve koşulları sektörlere göre farklılıklar gösterse de genellikle temiz, sağlıklı ve iş güvenliği kurallarına uygundur. Üretim çalışmaları sırasında iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini gerektiren, kaza ve yaralanma riskleri bulunmaktadır. CNC Programcısı çalışmaları sırasında diğer işleri yürüten çalışanlarla işbirliği içinde olur ve gerekli kişisel koruyucu donanım kullanır 2.6. Mesleğe İlişkin Diğer Gereklilikler Çalıştığı sektöre bağlı olarak İşe Giriş ya da Periyodik Muayene Formu raporuna sahip olması gerekir. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 11
3. MESLEK PROFİLİ 3.1. Görevler, İşlemler ve Başarım Ölçütleri A.1.1 Günlük deneyim ve gözlemler çerçevesinde kendisinin ve aslarının eğitim ihtiyacını tespit eder. A.1 İSG eğitimlerine/toplantıların a katılmak A.1.2 Tespitler çerçevesinde eğitim ihtiyacının giderilmesi için önerilerde ve girişimlerde bulunur. A.1.3 Organize edilen eğitimlere katılır ve katıldığı eğitim hakkında geri bildirimde ve önerilerde bulunur. A İş sağlığı ve iş güvenliği (İSG) konusunda önlem almak (Devamı var) A.2 Çalışanların İSG kurallarına uymasını sağlamak A.2.1 A.2.2 A.2.3 A.2.4 Çalışanlara, iş başında uyulması gereken İSG kuralları hakkında uygulamalı bilgi verir. Çalışanlara, çalışma ortamındaki riskler ve tehlikeler hakkında bilgi verir. Çalışanlara, acil müdahale gerektiren durumlar hakkında bilgi verir. Çalışanlara, acil müdahalede yapılacaklar hakkında uygulamalı bilgi verir. A.2.5 Çalışanlara, kişisel koruyucu donanım ve kullanımı hakkında uygulamalı bilgi verir. A.2.6 Çalışanlara, kullanılan alet edevatın güvenli kullanımı hakkında uygulamalı bilgi verir. A.2.7 Çalışanlara, çalışma ortamındaki uyarı levhaları ve bu levhaların anlamları hakkında bilgi verir. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 12
A.3.1 KKD kullanımı bakımından çalışanları gözlem yoluyla izler. A.3 Çalışanların kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanmasını sağlamak A.3.2 A.3.3 KKD kullanımı konusunda eksikleri ve kullanım hatalarını tespit eder. Eksik KKD ve kullanım hatalarına ilişkin uyarıda bulunur. A.3.4 KKD kullanımı hakkında ilgililere uygulamalı bilgi verir. A İş sağlığı ve iş güvenliği (İSG) konusunda önlem almak A.4.1 A.4.2 Kendisinin, çalışanlarının ve çalışma ortamında bulunan herkesin iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak üzere, işletmenin İSG prosedürlerini, ikaz, emniyet şeridi ve emniyet kilidi düzenlemelerini kontrol eder/ettirir. Uyarı levhalarını; herkes tarafından görülebilecek uygun mesafeye, devrilme, uçma gibi riskleri ortadan kaldıracak şekilde yerleştirir/yerleştirilmesini sağlar. (Devamı var) A.4 Çalışılan alanlarda emniyet tedbirleri almak (Devamı var) A.4.3 A.4.4 Emniyet şeridi çekmek için; emniyet şeridi/bariyer çekilmesi gereken alanı belirler. Emniyet şeridi çekmek için; uygun şeridi, bağlantı noktalarını ve aparatlarını hazırlar/hazırlatır. A.4.5 Tüm çalışma alanını çevreleyecek şekilde şerit / bariyer çeker/çekilmesini sağlar. A.4.6 Emniyet kilidi takmak için, enerji kesme formunu eksiksiz olarak doldurur. A.4.7 Emniyet kilidi takmak için; yazılı enerji kesme talimatına göre, çalışılacak ekipmanın/sistemin enerjisini keser/kestirir. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 13
A.4 Çalışılan alanlarda emniyet tedbirleri almak A.4.8 A.4.9 Emniyet kilidi takmak için; ilgili uyarı levhasını görülebilecek şekilde, uygun mesafeye, devrilme, uçma gibi riskleri ortadan kaldıracak şekilde yerleştirir. Kendisine veya saha çalışanına özel emniyet kilidini, kilit takma noktasına takar. A.5.1 İşin bitişine dair yazılı talebi/enerji verme formunu alır. A.5.2 İşin bittiğini, yerinde görerek teyit eder. A İş sağlığı ve iş güvenliği (İSG) konusunda önlem almak (Devamı var) A.5 Emniyet tedbirlerini kaldırmak A.5.3 A.5.4 A.5.5 Enerji verme formunu eksiksiz olarak doldurur. Emniyet kilidini, sahada bulunan/kullanılan emniyet kilidinden başlayarak geriye doğru sırasıyla kaldırır. Uyarı levhalarını sırasıyla kaldırır/kaldırtır. A.5.6 Yazılı enerji verme talimatına/formuna uygun olarak ekipmanın/sistemin enerjisini verir. A.5.7 Sahadaki uyarı levhaları, bariyer, ikaz levhaları gibi diğer emniyet tedbirlerini kaldırır/kaldırtır. A.6 İSG konusundaki eksiklikleri ilgililere bildirmek A.6.1 A.6.2 Çalışma ortamında koruyucu donanım, uyarı levhası, aydınlatma gibi İSG ve çevre ile ilgili eksiklikleri tespit eder. Eksikliklerin giderilmesi konusunda ilgilileri yazılı olarak bilgilendirir. (Devamı var) A.6.3 Kullanıma uygun olmayan, emniyetsiz kişisel koruyucu donanım ve araç gereç hakkında iyileştirme, yenileme gibi konularda bildirimlerde bulunur. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 14
A İş sağlığı ve iş güvenliği (İSG) konusunda önlem almak A.6 A.7 İSG konusundaki eksiklikleri ilgililere bildirmek İş kazaları hakkında ilgiliyi bilgilendirmek A.6.4 A.7.1 A.7.2 Çalışanların tehlikeli hareketleri ve diğer tehlikeli durumlar hakkında ilgililere bilgi verir. Meydana gelen kaza hakkında, kaza yeri, şekli, birimi, ihtiyaç duyulan destek türü gibi konularda sahadan bilgi alır. Kaza hakkında amir, revir, itfaiye gibi ilgililere bilgi verir. A.7.3 Kazanın gerçekleştiği alanda elektrikle ilgili enerji kesme, kaza alanının aydınlatılması gibi önlemleri alır. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 15
B.1 Çevre koruma standart ve yöntemlerini uygulamak B.1.1 B.1.2 Gerçekleştirilen işlemlerin çevreye etkisinin doğru bir şekilde saptanması çalışmalarına katılır. İş süreçlerinin uygulanması sırasında süreçlerin çevreye etkilerini gözler ve zararlı sonuçların önlenmesi çalışmalarına katılır. B.2.1 Geri dönüştürülebilen malzemelerin geri kazanımı için gerekli ayırmayı ve sınıflamayı yapar. B Çevre güvenlik önlemlerini almak B.2 Çevresel risklerin azaltılmasına katkıda bulunmak B.2.2 B.2.3 B.2.4 Tehlikeli ve zararlı atıkları verilen talimatlar doğrultusunda diğer malzemelerden ayrıştırır ve gerekli önlemleri alarak bu atıkların geçici depolamasını yapar. İşlem sırasında ve hazırlık aşamalarında kişisel koruyucu donanım ve malzemeleri kullanır ya da diğerlerine kullandırır. Dökülme ve sızıntılara karşı kullanılacak uygun donanım, malzeme ve ekipmanı hazır bulundurur. (Devamı var) B.3 İşletme kaynaklarının tüketiminde tasarruflu hareket etmek B.3.1 B.3.2 İşletme kaynaklarını tasarruflu ve verimli bir şekilde kullanır. İşletme kaynaklarının verimli kullanımı için gerekli tespit ve planlama çalışmalarına katılır. B.4 Çevre eğitimlerine/toplantıların a katılmak B.4.1 B.4.2 B.4.3 Günlük deneyim ve gözlemler çerçevesinde kendisinin veya çalışanlarının eğitim ihtiyaçlarını tespit eder. Yaptığı tespitler çerçevesinde eğitim ihtiyaçlarının giderilmesi için önerilerde bulunur. Organize edilen eğitimlere katılır/katılımı sağlar ve katıldığı eğitim hakkında geri bildirimde ve önerilerde bulunur. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 16
B.5.1 Çalışanlara, iş başında uyulması gereken çevre kuralları hakkında uygulamalı bilgi verir. B.5 Çalışanların çevre kurallarına uymasını sağlamak B.5.2 B.5.3 Çalışanlara, çalışma ortamındaki riskler ve tehlikeler hakkında bilgi verir. Çalışanlara, acil müdahale gerektiren durumlar hakkında bilgi verir. B.5.4 Çalışanlara, endüstriyel atıkların uygun şekilde depolanması ve kontrol altına alınması hakkında bilgi verir. B Çevre güvenlik önlemlerini almak B.6 Çalışma sonrasında oluşan atıkları sınıflandırmak B.6.1 B.6.2 Atıkları geri dönüşümlü ya da geri dönüşümsüz olmalarına ve malzeme özelliğine göre sınıflandırır. Atıkları birbirleriyle etkileşime sebep olmayacak şekilde ve mesafede, varil, koli, kutu gibi kaplarda ve uygun ortamlarda depolar. B.6.3 Atık bilgilerini; atıkların tür, miktar gibi özelliklerini dikkate alarak kayıt eder. B.7 Tasnif edilen atıkların fabrika tarafından uygun görülen sahaya taşınmasına destek vermek B.7.1 B.7.2 Çevre kurallarına ve prosedürlerine uygun olarak atıkların, türlerine göre; kırılma, dökülme, sızma gibi olaylarla karşılaşmamalarını sağlar. Atıklar arasında istenmeyen etkileşimi önleyerek, atıkların uygun araçlarla fabrikanın tasnif sahasına taşınmasına destek verir. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 17
C.1.1 İşlem formlarında yer alan talimatlara ve planlara göre kalite gerekliliklerini uygular. C.1 İşe ait kalite gerekliliklerini uygulamak C.1.2 Uygulamada izin verilen tolerans ve sapmalara göre kalite gerekliliklerini uygular. C.1.3 Alet, donanım ya da sistemin kalite gerekliliklerine uygun çalışır. C.2.1 Yapılacak işlemin türüne göre kalite sağlama tekniklerini uygular. C Kalite yönetimi sistemi dokümanlarına uygun çalışmak C.2 Kalite sağlamadaki teknik prosedürleri uygulamak C.2.2 C.2.3 C.3.1 İşlemler sırasında kalite sağlama ile ilgili teknik prosedürleri uygulayarak, özel kalite şartlarının karşılanmasını sağlar. Çalışmayla ilgili kalite ve fire/hata formlarını doldurur. Operasyon bazında çalışmaların kalitesini denetleme çalışmalarına katılır. (Devamı var) C.3 Yapılan çalışmaların kalitesini denetim altında tutmak C.3.2 Monte edilecek parçaların üzerinde yapılan ayarların uygunluğunu kontrol eder. C.3.3 Montajı tamamlanan parçaların teknik özelliklere uygunluğunu kontrol eder. C.4.1 Çalışma sırasında saptanan hata ve arızaları amirlerine bildirir. C.4 Süreçlerde saptanan hata ve arızaları düzeltme çalışmalarına katılmak C.4.2 C.4.3 Hata ve arızaları oluşturan nedenlerin belirlenmesine ve belirlenen nedenlerin ortadan kaldırılmasına katkıda bulunur. Hata ve arıza gidermeyle ilgili prosedür ve yöntemleri uygular. C.4.4 Yetkisinde olmayan veya gideremediği hata ve arızaları amirlerine bildirir. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 18
C.5 Ürün şartlarına uygunluğu sağlamak için gerekli çalışma ortamını belirlemek C.5.1 C.5.2 C.5.3 Ürünün üretileceği ortam sıcaklığının standartlara uygun olmasını sağlar. Yapılacak ölçmenin şartlarını ve bu ölçme için gerekli ölçme cihazlarını belirler. Gerekli izleme cihazlarını belirler ve izlemeyi gerçekleştirir. C Kalite yönetimi sistemi dokümanlarına uygun çalışmak C.6 Ürün şartlarına uygunluğa ulaşmak için gereken altyapıyı sağlamak C.6.1 C.6.2 C.6.3 Ölçme cihazlarının taşıma, bakım ve depolama sırasında olası hasar görme ve bozulmalarına karşı önlemlerini alır. Belirli aralıklarla ölçme ve izleme cihazlarının kalibre edilmiş veya doğrulanmış olmasını sağlar. Gerekli olduğunda, ölçme ve izleme cihazlarını yeniden ayarlar. C.7.1 Tasarım için gerekli olan şartların tutarlı olmasını sağlayacak süreci oluşturur. C.7 Ürünün gerçekleştirilmesi için gerekli süreçleri planlamak C.7.2 C.7.3 Programın yapılabilmesi için gerekli olan şartların tutarlı olmasını sağlayacak süreci oluşturur. Ürünün üretiminin yapılabilmesi için gerekli olan şartların tutarlı olmasını sağlayacak süreci oluşturur. C.7.4 Ürünün üretim aşamasında izlenebilmesi için gerekli olan şartların tutarlı olmasını sağlayacak süreci oluşturur. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 19
D İş organizasyonu yapmak (Devamı var) D.1 D.2 D.3 Yapılan işin kaydını tutmak Bir önceki ekipten yazılı/sözlü olarak bilgi edinmek Yapılacak işle ilgili bilgi edinmek D.1.1 D.2.1 D.3.1 D.3.2 D.3.3 Yapılan işle ilgili işlemleri belirlenen standart formlara, defterlere ya da bilgisayarda elektronik ortama eksiksiz olarak işler. Vardiya değişiminde, yapılan işlerle ilgili sözlü ya da yazılı olarak bilgi paylaşımında bulunur. Yapılacak iş ile ilgili olarak, ilgili ünite/amirden; yapılacak işe ilişkin, işin içeriği, kapsamı, zaman planı gibi bilgileri içeren iş emrini alır. İş emrinde bulunmayan konularda sözlü bilgi alır. Yapılacak işe ilişkin plan ve projeyi temin ede eder ve inceler D.3.4 Daha önce benzer işleri yapan kişi/ekiplerden bilgi/görüş alır. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 20
D.4.1 Yapılacak işe ilişkin kullanılacak araç-gereci ve standart kodlarını kullanarak malzemeyi ve özelliklerini belirler. D.4 Araç-gereç ve malzemeyi hazırlamak D.4.2 D.4.3 Araç-gereç ve malzemeler için yazılı/sözlü talepte bulunur. Gelen araç-gereç ve malzemeyi miktar, cins, özellikler açısından yapılan talebe göre kontrol eder. D İş organizasyonu yapmak D.5 Çalışanlar arasında iş bölümü yapmak D.4.4 D.5.1 D.5.2 Eksiklerin giderilmesini sağlar. Yapılacak işe ilişkin uygun personeli bilgi/beceri düzeyi, fiziksel özellikleri, sağlık durumu gibi ölçütlere göre belirler. Yapılacak işi personele uygun bir dille, açık biçimde anlatır. D.6 Diğer birimlere iş talebinde bulunmak D.6.1 D.6.2 Yapılacak iş ile ilgili olarak ilgili birimden iş talebinde bulunur. Yapılacak işe ilişkin ayrıntıları iş emri yoluyla, yazılı veya sözlü olarak, açık ve anlaşılır biçimde anlatır. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 21
D.7.1 Verilen görev/iş emrine göre yapılan işi yerinde görerek, ölçüm ve test cihazı kullanarak, gerekirse cihazları çalıştırarak kontrol eder. D.7 Çalışanlara ve diğer birimlere verilen işi takip etmek D.7.2 D.7.3 Kontrol sonucu tespit edilen eksik ve hataları kayıt altına alır. Yapılan iş hakkında personele/ilgili birime geri bildirimde bulunur. D İş organizasyonu yapmak D.7.4 D.8.1 Diğer personele işin yapılma şeklini gerekirse uygulamalı olarak gösterir. İşi tamamladıktan sonra, ilgili birimde birim temsilcisi olan elemanının gözetiminde, fonksiyonel test ve ölçümleri yaparak, sistemi/ekipmanı çalıştırır. D.8 İş teslimi yapmak D.8.2 Sistemin/ekipmanın kullanımına ilişkin yazılı veya sözlü bilgi verir. D.8.3 Gerekli formları doldurup ilgililere imzalattırarak teslim işlemlerini tamamlar. D.9 Amirleri bilgilendirmek D.9.1 Yapılan işe ilişkin olarak amirine, yazılı/sözlü olarak bilgi verir. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 22
E.1 Takım seçmek E.1.1 E.2 Ölçü toleransına göre takım seçmek E.2.1 E.3.1 İş parçasının malzemesinin özelliğine, uzunluğuna, derinliğine ve çapına göre belirlenmiş takımları seçer. Kaba veya hassas operasyonlar için belirlenmiş takımları özelliklerine göre seçer. Kesici ucun talaş kırma formunu tespit eder. E Takım seçimi yapmak E.3 Kesici uç kullanmak E.3.2 Malzemeye göre kesici uç özelliklerini tespit eder. E3.3 Kesici ucun hangi kater ve tutuculara bağlanacağını tespit eder. (Devamı var) E.3.4 Uç kalitesine göre kesici ucun çalışma ömrünü hesaplar. E.3.5 Delik delme takımlarının bileme açılarını hesaplar. E.4 Takım tutucularını seçmek (Devamı var) E.4.1 E.4.2 Kesici takımın özelliğine göre belirlenen tutucuları seçer. Tezgâh ve kesiciler için belirlenen tutucuları seçer. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 23
E.4 Takım tutucularını seçmek E.4.3 E.4.4 İş parçasının resmine göre tutucuların boylarını tespit eder. İş parçasının resmine göre takımların operasyon sırasını değiştirir. E.5.1 Ölçülen takımın boyunu, çapını, kesici uç radüsünü; tezgâhın ofset sayfasına program menülerini kullanarak yazar. E Takım seçimi yapmak E.5.2 Ölçü değerleri girilen takımın boyunu, çapını, kesici uç radüsünü program yardımıyla ölçtürerek ölçü değerlerini tezgâhın ofset sayfasına yazdırır. E.5 Takımın özelliklerini tezgâha tanıtmak E.5.3 Varsa takım telafisini tezgâhın ofset sayfasına program menülerini kullanarak yazar. E.5.4 Ölçülen takım boyutları ile yazılan ofset sayfasını kontrol eder. E.5.5 Görülen hataların düzeltilmesini sağlar. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 24
F.1 Tezgâhı referans konumuna göndermek F.1.1 F.1.2 Tezgahın şalterleri yardımıyla kontrol ünitesini açar. Kontrol ünitesindeki komutları kullanarak eksenleri referansa gönderir. F.2.1 Teknik resme göre parçanın hangi noktasının referans noktası olacağını tespit eder. F.2 İşlenecek parçanın referans konumunu belirlemek F.2.2 F.2.3 Belirlediği referans noktasına göre parçanın eksenlerini tespit eder. Tespit edilen iş parçasının eksenlere göre duruş yönünü belirler. F Sıfırlama yapmak (Devamı var) F.2.4 Tespit edilen referans noktasından işleme başlar. F.3.1 Programda kullanılacak takımların ve parçanın geometrik şekline göre güvenlik pozisyonunu tespit eder. F.3.2 Operasyon şekline ve iş parçasının konumuna göre güvenli uzaklaşma ve yakınlaşma mesafesini kontrol ünitesi yardımıyla ayarlar. F.3 Takımların referans konumunu belirlemek F.3.3 Takımın çap ve boy değerlerini programın kontrol ünitesinden ofset sayfasına elle yazar. F.3.4 Belirlenen referans noktalarını parça referans konumuna göre kontrol eder. F.3.5 Herhangi bir hata varsa, takımların referans noktasının değiştirilmesini sağlar. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 25
F.4.1 İş parçasını taşıyıcılarla tezgâha getirir. F.4.2 İş parçasını bağlamak için fikstür hazırlar. F.4 İş parçasını tezgaha bağlamak F.4.3 Belirlenen referans noktasına göre bağlama araçları yardımıyla iş parçasını tezgâha bağlar. F.4.4 Parçanın bağlanma konumunu ölçme araçları ile kontrol eder. F.4.5 Hatalı bağlanmış parçaları resme göre düzeltir. Gerektiğinde parçanın bağlanma pozisyonunu değiştirir. F Sıfırlama yapmak (Devamı var) F.5.1 F.5.2 Fikstürün doğruluğunu iş parçasını bağlama şekline göre kontrol eder. Fikstürü iş parçasının referans noktasına göre tezgâha bağlar. F.5.3 Fikstür bağlandıktan sonra ölçü aletleri ile parçanın ölçülerini kontrol eder. F.5 İşlenecek parçayı fikstürün referans noktasına göre bağlamak F.5.4 Fikstürü bağladıktan sonra eksenlere göre parçanın pozisyonunu kontrol eder. F.5.5 İşlenecek parçayı referans noktasına göre fikstüre bağlar. F.5.6 İşlenecek parçanın fikstüre göre referansını kontrol eder. F.5.6 Yapılan işlemleri TSE ve ISO standartlarına göre karşılaştırır. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 26
F.6.1 Tezgah özelliğine göre parçanın sıfırlama noktalarını tespit eder. F.6 Parçanın üzerinde belirlenen referans noktasına göre program yazmak F.6.2 F.6.3 F.6.4 Yeni bir program sayfası oluşturarak bu programın parça ismini ve program numarasını açılan penceredeki isim yerine yazar. Tezgâhın kesicisinin çalışma konumunda çalışma düzlemini seçer. Programın referansa göre eksen değerleri belirlemesini sağlar. F Sıfırlama yapmak F.6.5 F.7.1 İş parçasında yapacağı işlem sırasına ve kullanılan kesici takımlara göre program kodlarını yazar. Parça referans noktasını program kodları yardımı ile istenilen yönde taşır. F.7.2 Taşınan referans noktasını program kodları yardımı ile tekrar eski konumuna getirir. F.7 Sıfırlama noktalarını değiştirmek F.7.3 Takım değiştirildiğinde, yeni takım değerlerini ve program sayfasında gerekli değerleri elle ofset sayfasına girer. F.7.4 Birden fazla parça varsa, her bir iş parçası için sıfır noktasını ayrı ayrı belirler ve tezgahı sıfıra alır. F.7.5 Herhangi bir problem olduğu zaman, iş parçası sıfır noktasını program kodları vasıtasıyla taşıyarak belirler. Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2011 Sayfa 27