Sayfa No 1/10 1. AMAÇ -KAPSAM Bu talimatın amacı iş yerinde oluşan ses ve gürültünün şiddetini ve çalışanın bu gürültüye olan maruziyetini ölçen dozimetrik gürültü cihazının kullanım şeklinin belirlenmesidir. 2. SORUMLULAR Bu talimatın uygulanmasından laboratuvar sorumlusu ve deney sorumlusu sorumludur. 3. 3.1 Cihazın Tanımı Cihaz Marka : EXTECH Cihaz Model : SL355 3.2 Teknik Özellikler Dozimetre, Ses seviyesi ölçümü ve datalogger özelliği Kullanıcı biçimlendirmesi Standard kriteri belirleme (Eşik değeri, frekans ağırlıklandırması ve tepki süresi ayarı) Bilgisayar ortamına bağlantı ve erişim desteği 20 farklı depo dizininde toplam 14400 kayıt hafızası Ölçümlere tarih ve zaman desteği Kontrolsüz kullanım ve ölçüme müdahalenin önlenmesi amaçlı tuş kilidi Askı klipisi Mikrofon Ekran Lineerite ve ölçüm aralığı Tepe Noktası Aralığı Frekans Ağırlıklandırma 0.5 inç LCD 60-130 db (A ve C ağırlıklı) 70-140 db (Ave C ağırlıklı) 93-130 db (60-130 db) 103-143 db (70-140 db) A ve C (Maruziyet)
Sayfa No 2/10 C ve Z (Tepe Noktası) Tepki Süresi Değişim Hızı (Q) Kararlılık Süresi Eşik Değer Kriter Seviyesi Azami Yük Asgari Yük Yüksek Seviye İmleci Zaman Ayarı Çalışma Programı Örnekleme Zamanı Hafıza Batarya Maruziyet Parametreleri Ses Ölçüm Parametreleri Hızlı yada Yavaş 3, 4, 5 veya 6 db Cihazın açılmasını takiben 10 saniye 70-90 db ± 1dB 80, 84, 85 veya 90 db Maksimum seviyenin 0.1 db üzeri Minimum seviyenin 1 db altı 115 db 5, 10, 15, 30 dakika 1, 2, 4, 8, 10, 12, 24 saat Başlama ve bitişi ayarlanabilen 5 farklı çalışma programı 1, 2, 5, 10, 15, 20, 30 saniye 1, 2, 5, 10, 15, 20, 30, 60 dakika 20 farklı alanda toplam 14400 değer 3 adet "AAA" pil dose%, TWA SPL, LEQ, SEL, PKZ
Sayfa No 3/10 3.3 Kullanım Şekli No Açıklama 1 Mikrofon Girişi 2 114 db Doğrulama Ayarı 3 LCD Ekran 4 Menu / Açma Kapama Tuşu 5 Sola Ok Tuşu 6 Aşağı Ok Tuşu 7 USB Bağlantı Girişi 8 Sağa Ok Tuşu 9 Yukarı Ok Tuşu 10 Başla / Duraklat ve Geri Tuşu -Şekil 1- No Açıklama 1 Azami Yük Simgesi 2 Asgari Yük Simgesi 3 Kayıt Simgesi 4 Duraklama (PAUSE) Simgesi 5 Kullanılabilir Yön Tuşları 6 Mod Göstergesi 7 Frekans Ağırlıklandırma ve Tepki Süresi Göstergesi 8 Ses Seviyesi Birimi -Şekil 2-9 Batarya Durumu 10 Ana Gösterge Bölümü (Değer, Saat vb.) 11 Menü Göstergeleri 12 Yüksek Seviye Risk Uyarısı 13 Zamanlayıcı Göstergeleri
Sayfa No 4/10 3.4 Cihazın Kullanımı Cihazı açmak için Açma Kapama / Menu tuşuna basın. Açılış ekranında cihazın model numarası ve sürümü görüntülenir. Cihazın açılmaması durumunda bataryayı kontrol edin. Yeni ve kısmi kullanılmış pillerin bir arada kullanımından kaçının. Cihazın mikrofon girişine mikrofon bağlantısını dikkatlice yapın. Saat yönünde sıkıştırarak düzgün oturtulduğundan emin olun. Çok fazla sıkmaktan ve mikrofona zarar verecek durumlardan kaçının. Cihazın kullanımı bittiğinde Açma Kapama / Menu tuşuna basılı tutarak kapatın. 3.5 Dozimetre / Datalogger Menüsü (DATA) Bu menüde cihaz dozimetre olarak çalışarak aldığı ölçüm verilerini kaydeder. Ölçüm zamanı ve diğer parametreler gibi ayarlamalar SETUP menüsünde yapılır (4.3.2.3). Cihaz ilk açıldığında SLM modunda çalışacaktır. SLM modunda iken cihaz ekranının alt kısmında SLM uyarısı görülür. SLM modundan DATA moduna geçmek için Açma Kapama / Menu tuşuna basılır. Ayarlanan ölçüm süresi ve zamanında ölçümü başlatmak için RUN tuşuna basın. Cihaz belirli bir süre geri sayım yaparak ölçüme ve kayıta başlayacaktır. >>> RUN >>> NOT: Ekranda REC uyarısı sabit durumda görülüyor ise kayıt işlemi sürüyor demektir. Yanıp sönen REC uyarısı ölçümün başladığını anda tuşların kilitli olduğunu gösterir. NOT: Tuş kilidini açmak için sol ve aşağı tuşları aynı anda basılmalıdır. Tekrar tuş kilidi yapmak için sağ ve yukarı tuşlarına basılması gerekir. Cihaz ölçüm alıyor iken (REC sabit) sağa / sola ok tuşları ile ölçüme ait bilgilere ulaşılabilir. Sırası ile kayıt yeri, örnekleme sıklığı, anlık ölçüm süresi, kriter değer, eşik değeri ve değişim hızı değerleri görüntülenir (Şekil 3). Bu değerler RUN tuşu ile seçilir, ok tuşları ile değiştirilir / düzenlenir ve tekrar RUN tuşu ile onaylanır.
Sayfa No 5/10 -Şekil 3- NOT: Kriter değer stadart ve yönetmeliklerce izin verilen sınır değer olarak seçilmelidir. Maruziyet ölçümü bu seviyeye göre yapıldığından kriter değerin uygunsuzluğu ölçüme direkt etkide bulunacaktır. Ölçüm esnasında kayıt edilen değerler RUN tuşuna bir kez basılarak duraklatılabilir (ekranda duraklatma simgesi belirecektir.) ve tekrar Run tuşuna basarak devam ettirilebilir (ekrandaki duraklatma simgesi kaybolacaktır.). Ölçüm esnasında sağa / sola ok tuşları ile USR menüsüne erişildiğinde aşağı ve yukarı tuşları ile maruziyet değerleri görüntülenebilir. Ölçüm belirlenen süre sona ermeden ya da süresiz çalışma durumunda durdurulabilir. Ölçüm
Sayfa No 6/10 durumunda iken açma kapama tuşuna basıldığında cihaz STOP ekranı verecektir. 3 saniye içerisinde RUN tuşuna basılıp onaylanması halinde ölçüm sona erecektir. 3 saniyelik geri sayım periyodunda onaylama yapılmaması halinde cihaz ölçüm ekranına dönerek ölçüm yapmaya devam edecektir. Kayıt altına alınan veriler bilgisayar ortamına aktarılarak program yazılımı yardımıyla izlenebilir. 3.6 Ses Seviye Ölçüm Menüsü (SLM) Cihaz bu modda anlık ses seviyelerini ölçer. Datalogger içerisine herhangi bir kayıtta bulunmaz. Ancak ölçüm sonunda hesaplanan değerler ekrandan elde edilebilir. Cihazı SLM moduna getirmek için ekranın alt kısmında SLM simgesi görüntülene dek MENU tuşuna tekrarlı olarak basılır. Cihaz SLM modunda iken aşağı veya yukarı ok tuşu ile çeşitli seçeneklere ulaşılabilir (Şekil 4). Cihaz SLM modunda iken sağa ve sola ok tuşu ile çeşitli seçeneklere ulaşılabilir (Şekil 5). Bu seçenekler RUN tuşu ile seçilir, ok tuşları ile ayarları yapılır ve RUN tuşu ile saklanır. -Şekil 4- -Şekil 5-
Sayfa No 7/10 3.7 Ayarlamalar Menüsü (SETUP) Bu menüde cihazın ölçüm ayarları ve yapılandırması uygulanabilir. Bu menüye alternatif olarak bilgisayar ortamında program yazılımı yardımı ile ölçüm ayarları yapılabilir. Cihazı bu moda getirmek için ekranın alt kısmında SETUP simgesi görüntülene dek MENU tuşuna tekrarlı olarak basılır. Cihaz SETUP modunda iken sağa ve sola ok tuşu ile çeşitli seçeneklere ulaşılabilir (Şekil 6). Bu seçenekler RUN tuşu ile seçilir, ok tuşları ile ayarları yapılır ve RUN tuşu ile saklanır. -Şekil 6-3.8 Seçenekler Menüsü (OPTION) Bu menüde cihazın diğer ayarlamaları yapılır. Cihazı bu moda getirmek için ekranın alt kısmında OPTION simgesi görüntülene dek MENU tuşuna tekrarlı olarak basılır. Cihaz OPTION modunda iken sağa ve sola ok tuşu ile çeşitli seçeneklere ulaşılabilir. Bu seçenekler RUN tuşu ile seçilir, ok tuşları ile ayarları yapılır ve RUN tuşu ile saklanır. Bu menüde karşımıza çıkan seçenek ve uyarılar aşağıda verilmiştir.
Sayfa No 8/10 Gösterge Açıklama Notlar HH:MM:SS Saat - Zaman --- DD:MM:YY Tarih--- --- bat Batarya Voltajı Yeni Piller İçin 4.6 V timr Çalışma Zaman Ayarı --- LP Örnekleme Sıklığı Ayarı Ayar için RUN basılı tutulur, ok tuşları ile ayarlanır DUR Çalışma Süresi Ayarı Ayar için RUN basılı tutulur, ok tuşları ile ayarlanır rept Ölçüm Tekrarlanma Ayarı Ayar için RUN basılı tutulur, ok tuşları ile ayarlanır PAIr Çalışma Zaman Ayarı Çiftleri Etkin iken PAIr simgesinin yanında ufak bir L belirir BEG Ölçüm Başlama Zamanı --- END Ölçüm Bitiş Zamanı --- CLrxx Kayıt Silme Seçeneği xx yerine silinecek birimi girin SUreXX Kayıt Silme Onayı Onay için RUN, çıkış için MENU tuşunu kullanın 3.9 Doğrulama İşlemi Önceliikle pillerin şarj durumunu kontol edin Mikrofonu dikkatlice ve özen göstererek kalibratörün mikrofon adaptörüne yerleştirin. Not: Kalibratörü ses seviyesi ölçüm mikrofonu üzerine yerleştirirken yavaş ve özemli yerleştiriniz, aksi takdirde oluşacak basınçtan dolayı mikrofon zarar görebilir. Doğrulama işlemine başlamadan önce doğrulamanın yapılacağı çevresel koşulların uygunluğun kontrol edilir. Cihazın yerleştirildiği zeminde ani ses ve titreşimin olmamasını sağlayın. Doğrulama işlemi sırasında cihazın yerinden oynamayacağı ya da mikrofon girişinden çıkmayacağı bir yüzey seçin. Kalibratörü açın ve ses şiddetini 114 db olarak ayarlayın.
Sayfa No 9/10 Not: Ortamdaki ses şiddeti 98 db üzerindeyse bu ortamda doğrulama yapılması uygun değildir. Cihazı Açma Kapama / Menu tuşuna basarak açın. Ekranda CL XX.X görüntüsü alınana kadar menü tuşuna basın ve tekrarlayarak doğrulama menusune erişin (SLM, DATA, SETUP ve OPTION göstergelerinin hepsi kaybolacaktır.). Ekranda görüntülenen ses seviyesi kalibratörde görüntülenen 114 db değeri ile eşleşecek şekilde cihazın üzt tarafında bulunan doğrulama çubuğunu cihazın özel anahtarı ile ayarlayın. Sinyal sabitlenene kadar 30 sn bekleyin. Doğrulama işlemini ses seviyesi ölçüm cihazı 114 db okuyunca Başla / Durakla / Geri tuşuna (Run / Pause / Return) tuşuna basarak kaydedin. Cihazı ve akustik kalibratörü kapatın. Cihaz mikrofonunu kalibratör girişinden dikkatlice çıkarın. 4. BAKIM VE ONARIM Cihazın pil seviyesi düzenli olarak kontrol edin. Cihaz uzun süre kullanılmayacaksa pilleri çıkartın. Cihaz kuru bir bez ile temizleyin. Cihazı temizlemek için her hangi bir çözücü, alkol ya da temizlik malzemesi kullanmayın. TS EN 61672-1 standardına göre iki yılda bir kez kalibrasyona gönderin. 5. TAŞIMA VE MUHAFAZA -10 60 o C sıcaklık ve 10 90 % neme sahip ortam cihaz muhafazası için uygundur. Cihazın, yüksek nem, güçlü sarsıntı ve yüksek sıcaklık kaynağı yakınında muhafazasından kaçınılmalıdır. Cihaz direkt güneş ışığı ve aşındırıcı kimyasal ya da bu kimyasalların etkilerine maruz bırakılmamalıdır. Cihazı Cihaz Odasında ismi yazılı olan rafta muhafaza edin. 6. REFERANS DÖKÜMANLAR Extech SL355 Kullanım Kitapçığı
Sayfa No 10/10 REVİZYON KONTROL SAYFASI REV NO. REVİZYONUN TANIMI SAYFALAR TARİH