OCAK-ŞUBAT-MART 2014 JANUARY-FEBRUARY-MARCH 2014 SAYI 12 ISSUE 12

G İ R İ Ş İ M L E R İ OCAK-ŞUBAT-MART 2014 JANUARY-FEBRUARY-MARCH 2014 SAYI 12 ISSUE 12 G İ R İ Ş İ M L E R İ G İ R İ Ş İ M L E R İ TÜRSAB MÜZE GİRİŞİMLERİNDE YENİ DÖNEM NEW ERA IN TÜRSAB MUSEUM ENTERPRISES TÜRKİYENİN İLK DENİZ MÜZESİ THE FIRST NAVAL MUSEUM OF TURKEY ŞANLIURFA ARKEOLOJİ MÜZESİ ŞANLIURFA ARCHAEOLOGY MUSEUM KENT MÜZELERİ CITY MUSEUMS YILDIZ SARAYI YILDIZ PALACE

Museum Pass Advantage Points Atelier By Ismail Acar, Museum Shops and Cafés, BlueShuttle, Efendi Travel, Faruk Yalcin Animal Kingdom and Botanical Garden, Ges Shops, İstanbul Archaeological Museums Shop & Café, İstanbul Cooking School, İstanbul Şehir Hatları, Jurassic Land, Maiden s Tower, The Museum of Innocence, Pera Museum, Rahmi M. Koç Museum, Sadberk Hanım Museum, Sakıp Sabancı Museum, Türvak Cinema-Theatre Museum.

içindekiler TABLE OF CONTENTS Ocak-Şubat-Mart 2014 Sayı 12 January-February-March 2014 Issue 12 TÜRSAB-MÜZE Girişimleri tarafından üç ayda bir yayınlanır Published quarterly by the TÜRSAB-MUSEUM Enterprises TÜRSAB-MÜZE Girişimleri adına SAHİBİ TÜRSAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI OWNER on behalf of the TÜRSAB-MUSEUM Enterprises PRESIDENT OF THE TÜRSAB EXECUTIVE BOARD Başaran ULUSOY SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ RESPONSIBLE MANAGING EDITOR Feyyaz YALÇIN Başyazı Müze Gişe Yönetimi ve Modernizasyonunda Yeni Dönem 3 4 Editorial New era in administration and modernisation of ticket offices YAYIN KURULU EDITORIAL BOARD Başaran ULUSOY, Arzu ÇENGİL, Hümeyra ÖZALP KONYAR, Ufuk YILMAZ, Özgül ÖZKAN YAVUZ, Özgür AÇIKBAŞ, Köyüm ÖZYÜKSEL ÜNAL, Ayşim ALPMAN, Avniye TANSUĞ, Elif TÜRKÖLMEZ, Ahmet ALPMAN, Pınar ARSLAN, Turgut ARIKAN Türkiye nin ilk Deniz Müzesi Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi 600 Yıllık Sanat Hazinesi Uffizi Galeri 11 16 23 The First Naval Museum of Turkey Şanlıurfa Archaeology Museum The Uffizi Gallery, The 600 Year-old Art Treasure TÜRSAB adına YAYIN KOORDİNATÖRÜ EDITORIAL COORDINATOR on behalf of TÜRSAB Arzu ÇENGİL GÖRSEL VE EDİTORYAL YÖNETİM VISUAL AND EDITORIAL MANAGEMENT Hümeyra ÖZALP KONYAR KENT MÜZELERİ Osman Hamdi Bey Evi ve Müzesi ROSETTA TAŞI 28 34 42 CITY MUSEUMS House and Museum of Osman Hamdi Bey ROSETTA STONE HABER ve GÖRSEL KOORDİNASYON NEWS AND VISUAL COORDINATION Özgür AÇIKBAŞ GRAFİK UYGULAMA GRAPHICAL IMPLEMENTATION Semih BÜYÜKKURT SEYYAHÎNDEN TURİZME 46 FROM SEYYAHÎN TO TOURISM Yıldız Sarayı, Korusu ve Müzesi BAKSI MÜZESİ 53 59 Yıldız Palace, Woods and Museum BAKSI MUSEUM Gazeteciler Sitesi Haberler Sk. No: 15 Esentepe Şişli İstanbul / Türkiye Tel / Phone: (212) 327 13 00 Faks / Fax: (212) 327 13 06 www.muze.gov.tr e-mail: yardim@muze.gov.tr ÜÇ GÜZELLER 62 THE THREE GRACES Baskı Printing Müka Matbaa AMASYALI STRABON Haber turu TÜRSAB-MÜZE Rehberi TÜRSAB-MÜZE Harita 68 74 76 78 STRABO FROM AMASEIA News in overview TÜRSAB-MUSEUM guide TÜRSAB-MUSEUM map of museums MÜZE Dergisi Basın Konseyi üyesi olup, Basın Meslek İlkeleri ne uymaya söz vermiştir. The Museum Journal is a member of the Turkish Press Council and has resolved to abide by the Press Code of Ethics. MÜZE Dergisi nde yayınlanan yazı ve fotoğraflardan kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz. None of the articles and photographs published in the The Museum Journal maybe quoted without mentioning of resource.

Müze ve ören yerlerinin daha fazla ziyaretçi çekmesi için, koleksiyon zenginliğinin ya da doğal güzelliklerin yeterli olmadığı bir çağdayız. Bu yüzden dünyada müzecilik anlayışı değişiyor. Artık sergileme alanlarından ışığa, müze görevlilerinden bilet temin etme biçimine kadar, bir müze ziyaretiyle ilgili her şey daha fazla ziyaretçi dostu olmak zorunda. Müzelerin görünürlüğünün artması için olmazsa olmaz zorunluluklardan bir diğeri de tanıtım. Bizler yıllardır müze ve ören yerlerinde işte bu saydığım değişim ve dönüşümleri uygulayarak, müzelerimizin modernizasyonu için çalışmaktayız. Şimdi sizlerle paylaşmak istediğim bir başka gurur verici gelişme var. Kültür ve Turizm Bakanlığı nın 2010 yılında açtığı 49 Müze ve Örenyerinin Modernizasyonu konulu ihaleyi kazanan TÜRSAB; Bakanlığımızın 2013 yılı Ekim ayında II. Aşama olarak ihaleye çıkardığı 105 Müze ve Örenyerinin Modernizasyonu ihalesini de kazandı. Müzeciliğe Sürdürülebilir Turizm ve Kültürel Seferberlik anlayışı ile yaklaşan bir kurum olarak; müzelere ziyaretçi erişimini kolaylaştırmak ve özendirmek üzere satış imkânlarının artırılması ile kültür turizmi hacminin büyütülmesini amaçlıyoruz. Toplamda 154 müze/örenyerinin tanıtımı sayesinde kültür turizminde yeni destinasyonlar doğacağına, yerli ve yabancı turistlere sunacağımız hizmetin daha da zenginleşeceğine inanıyorum. We are at an age where collection richness or natural beauties are not enough to draw more visitors to museums and ruins. That s why the art of museology in the world is changing. Now, everything has to be more visitor friendly from display areas to light, from museum employees to the way to obtain tickets. Another compulsory prerequisite to increase the visibility of museums is publicity. We have been working to modernize our museums for years by applying the change and transformations, I have mentioned, in the museums and ruins. Now, there is another sublime development I want to share with you. TÜRSAB, after winning the tender bid initiated by Ministry of Culture and Tourism in 2010 for the modernization of 49 museums and ruins has also won the 2 nd Phase of the Tender Bid initiated by the Ministry in September 2013 for the modernisation of 105 museums and ruins. TÜRSAB, as an association, that moves with the concept of Sustainable Tourism and Cultural Mobilisation is aiming to ease visitors reach, encourage museum visits and increase cultural tourism capacity by improving sales potentials. I believe that with the promotion of 154 museums/ruins in total there will be new destinations coming to life in cultural tourism and the service that we are going to present to domestic and foreign tourists will be enriched. Başaran Ulusoy

ÇAĞIRAN KARŞILAYAN AĞIRLAYAN MÜZELER KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI MÜZE GİŞE YÖNETİMİ VE MODERNİZASYONUNDA YENİ DÖNEM 2010 yılından beri 49 müze ve örenyerinin modernizasyonu ve gişe işletmesini üstlenen türsab müze girişimleri, kültür ve turizm bakanlığı nın 2013 yılı ekim ayında açtığı ıı. aşama ihalesi ni de kazandı. şimdi 105 müzemiz daha çağdaş bir kimlik kazanacak. döner sermaye işletmesi merkez müdürlüğü (dösimm) ile üç yıldır başarıyla yürütülen müze modernizasyonu projesi bundan böyle toplam 154 müzeyi kapsayacak. NEW ERA IN ADMINISTRATION AND MODERNISATION OF TICKET OFFICES OF THE MINISTRY OF CULTURE AND TOURISM TÜRSAB Museum Enterprises, that has undertaken the modernisation and ticket office managements of 49 museums and ruins since 2010, has also won the 2 nd Phase of Tender Bid initiated by Ministry of Culture and Tourism in September 2013. Now 105 more museums will have a contemporary identification. Rasim Konyar & Shutterstock, mdgn DOSYA Dossier 4

ültürel varlıkların korunması için kaynak sağlamak, ziyaretçi sayısını artırmak ve toplumda müze algısını güçlendirmek amacıyla yola çıkan TÜRSAB ın çalışmaları kesintisiz sürüyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı nın 2010 yılında açmış olduğu 49 müze ve örenyerinin modernizasyonu konulu ihaleyi kazanan TÜRSAB; Bakanlığın 2013 yılı Ekim ayında II. Aşama olarak ihaleye çıkardığı 105 müze ve örenyerinin modernizasyonu ihalesi ni de kazandı. Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü (DÖSİMM) ile üç yıldır başarıyla yürütülen müze modernizasyonu projesi bundan böyle toplam 154 müzeyi kapsayacak. Sürdürülebilir Turizm ve Kültürel Seferberlik anlayışı ile hareketle, ziyaretçi erişimini kolaylaştırmak, müzelere ziyareti özendirmek, satış olanaklarını artırarak kültür turizmi hacminin büyütülmesi amaçlanıyor. TÜRSAB, Kültür ve Turizm Bakanlığı nın müze işletmelerindeki girişim ortağı olarak, I. Aşama İhale sonucu modernizasyon ve gişe işletmesini üstlendiği 49 müze ve örenyerini teknolojinin en gelişmiş cihazlarıyla donatmaya, sahip olduğu mirasa yakışır bir kimlik kazandırmaya başlamıştı. Yeni ihale ile gişe işletmesini üstlendiği toplam müze sayısı 154 e ulaşan TÜRSAB The works of TÜRSAB that started with the target to provide funds to preserve cultural assets, increase number of visitors and strengthen the museum perception of the society are still running without interruption. TÜRSAB, after winning the tender bid initiated by Ministry of Culture and Tourism in 2010 for the modernization of 49 museums and ruins has also won the 2 nd Phase of the Tender Bid initiated by the Ministry in September 2013 for the modernisation of 105 museums and ruins. TÜRSAB that moves with the concept of Sustainable Tourism and Cultural Mobi- Niğde Müzesi nden bir vazo ve Ana Tanrıça heykelciği (sol sayfa), İstanbul ve Aya İrini (üst solda), Van Akdamar Kilisesi nden detay (üst sağda) ve Göbeklitepe kalıntıları (yanda). A vase from Niğde Museum and a Mother Goddess figurine (left page), Istanbul and Hagia Irene (above left), detail from Van Akdamar Church (above right) and Göbeklitepe ruins (side). 5

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI NIN GİRİŞİM ORTAĞI OLARAK TÜRSAB IN İŞLETMESİNİ ÜSTLENDİĞİ MÜZELER MUSEUMS THAT TÜRSAB HAS UNDERTAKEN THEIR MANAGEMENT AS THE ENTERPRISE PARTNER OF THE MINISTRY OF CULTURE AND TOURISM 1. ARKEOLOJİ MÜZESİ ADANA 2. PİRİN ÖRENYERİ ADIYAMAN 3. ADIYAMAN MÜZESİ ADIYAMAN 4. ARKEOLOJİ MÜZESİ AFYON 5. İSHAK PAŞA SARAYI AĞRI 6. MANASTIR VADİSİ ÖRENYERİ AKSARAY 7. AMASYA MÜZESİ AMASYA 8. HAZERANLAR KONAĞI AMASYA 9. SARAYDÜZÜ KIŞLA BİNASI MİLLİ MÜCADELE MÜZESİ VE KONGRE MERKEZİ AMASYA 10. CUMHURİYET MÜZESİ ANKARA 11. ETNOĞRAFYA MÜZESİ ANKARA 12. GORDİON MÜZESİ TÜMÜLÜS VE ÖRENYERİ ANKARA 13. ROMA HAMAMI ÖRENYERİ ANKARA 14. XANTHOS ÖRENYERİ ANTALYA 15. KARAİN MAĞARASI ÖRENYERİ ANTALYA 16. ARYKANDA ÖRENYERİ ANTALYA 17. ALANYA MÜZESİ ANTALYA 18. PRİENE ÖRENYERİ AYDIN 19. MİLET MÜZESİ AYDIN 20. AYDIN MÜZESİ AYDIN 21. AMASRA MÜZESİ BARTIN 22. HASANKEYF ÖRENYERİ BATMAN 23. BATMAN MÜZESİ BATMAN 24. SAGALASSOS ÖRENYERİ BURDUR 25. BURDUR MÜZESİ BURDUR 26. İZNİK MÜZESİ BURSA 27. MUDANYA MÜTAREKE EVİ MÜZESİ BURSA 28. İSLAM ESERLERİ MÜZESİ BURSA 29. ARKEOLOJİ MÜZESİ ÇANAKKALE 30. APOLLON SMINTHEION ÖRENYERİ ÇANAKKALE 31. ÇORUM MÜZESİ ÇORUM 32. ALACAHÖYÜK MÜZESİ VE ÖRENYERİ ÇORUM 33. BOĞAZKÖY MÜZESİ ÇORUM 34. HİERAPOLİS ARKEOLOJİ MÜZESİ DENİZLİ 35. ARKEOLOJİ MÜZESİ DİYARBAKIR 36. ARKEOLOJİ VE ETNOĞRAFYA MÜZESİ EDİRNE 37. TÜRK İSLAM ESERLERİ MÜZESİ EDİRNE 38. (YAKUDİYE) TÜRK-İSLAM ESERLERİ MÜZESİ ERZURUM 39. ERZURUM KALESİ ERZURUM 40. ARKEOLOJİ MÜZESİ ERZURUM 41. ETİ ARKEOLOJİ MÜZESİ ESKİŞEHİR 42. GAZİANTEP ARKEOLOJİ MÜZESİ GAZİANTEP 43. ST. PİERRE ANIT MÜZESİ HATAY 44. ÇEVLİK ÖRENYERİ HATAY 45. ANTİOCHEİA ÖRENYERİ (YALVAÇ) ISPARTA 46. HİSARLAR MÜZESİ (RUMELİ HİSARI) İSTANBUL 47. İSLAM BİLİM VE TEKNOLOJİ TARİHİ MÜZESİ İSTANBUL 48. GALATA MEVLEVİHANESİ MÜZESİ İSTANBUL 49. YILDIZ SARAYI MÜZESİ İSTANBUL 50. FETHİYE MÜZESİ İSTANBUL 51. AYA İRİNİ ANIT MÜZESİ İSTANBUL 52. AGORA ÖRENYERİ İZMİR 53. ÇEŞME MÜZESİ İZMİR 54. BAZİLİKA ÖRENYERİ İZMİR 55. TARİH VE SANAT MÜZESİ İZMİR 56. BERGAMA MÜZESİ İZMİR 57. ARKEOLOJİ MÜZESİ İZMİR 58. KLAROS ÖRENYERİ İZMİR 59. KAHRAMANMARAŞ MÜZESİ K.MARAŞ 60. ANİ ÖRENYERİ KARS 61. YEŞİLHİSAR SOĞANLI ÖRENYERİ KAYSERİ 62. ARKEOLOJİ MÜZESİ KAYSERİ 63. KAMAN KALEHÖYÜK ARKEOLOJİ MÜZESİ KIRŞEHİR 64. KOCAELİ MÜZESİ KOCAELİ 65. SARAY MÜZE (AV KÖŞKÜ) KOCAELİ 66. MEVLANA MÜZESİ KONYA 67. KARATAY MÜZESİ KONYA 68. İNCE MİNARE MEDRESESİ TAŞ VE AHŞAP ESERLER MÜZESİ KONYA 69. ARKEOLOJİ MÜZESİ KONYA 70. AKŞEHİR BATI CEPHESİ KARARGAHI MÜZESİ KONYA 71. ARKEOLOJİ MÜZESİ KÜTAHYA 72. AİZONAİ ÖRENYERİ KÜTAHYA 73. ÇİNİ MÜZESİ KÜTAHYA 74. SARDES ÖRENYERİ GYMNASİUM SİNAGOG MANİSA 75. ARKEOLOJİ MÜZESİ MANİSA 76. MARDİN MÜZESİ MARDİN 77. ASTIM MAĞARASI MERSİN 78. ST. PAULUS KUYUSU MERSİN 79. MAĞMURE KALESİ MERSİN 80. KANLI DİVANE ÖRENYERİ MERSİN 81. ANAMURİUM ÖRENYERİ MERSİN 82. ST. PAUL ANIT MÜZESİ MERSİN 83. KIZ KALESİ (DENİZKALESİ, KARA KALESİ, PLAJ) MERSİN 84. ZEKİ MÜREN SANAT EVİ MUĞLA 85. MARMARİS MÜZESİ MUĞLA 86. TLOS ÖRENYERİ MUĞLA 87. LETOON ÖRENYERİ MUĞLA 88. BEÇİN KALESİ VE ÖRENYERİ MUĞLA 89. HACIBEKTAŞ MÜZESİ NEVŞEHİR 90. ÇAVUŞİN KİLİSESİ NEVŞEHİR 91. GÜMÜŞLER ÖRENYERİ NİĞDE 92. NİĞDE MÜZESİ NİĞDE 93. ARKEOLOJİ VE ETNOĞRAFYA MÜZESİ SAMSUN 94. GAZİ MÜZESİ SAMSUN 95. TARİHİ SİNOP CEZAEVİ SİNOP 96. SİNOP MÜZESİ SİNOP 97. ARKEOLOJİ MÜZESİ SİVAS 98. ŞANLIURFA MÜZESİ ŞANLIURFA 99. ŞANLIURFA KALESİ ŞANLIURFA 100. HARRAN ÖRENYERİ ŞANLIURFA 101. GÖBEKLİTEPE ÖRENYERİ ŞANLIURFA 102. KOSTAKİ KONAĞI TRABZON MÜZESİ TRABZON 103. ARKEOLOJİ MÜZESİ UŞAK 104. AKDAMAR ANIT MÜZESİ VAN 105. CEHENNEMAĞZI MAĞARALARI ZONGULDAK 6

lisation is aiming to ease visitors reach, encourage museum visits and increase cultural tourism capacity by improving sales potentials. As a result of the 1st Phase Tender Bid for the modernisation and ticket office management of 49 museums and ruins, TÜRSAB started to create an identity in harmony with the heritage and equipped the venues with the most developed devices of technology. With the new tender bid the total number of the museums that TÜRSAB Museum Enterprises has taken the responsibility to manage ticket offices has reached to 154 and realised remarkable projects in recent years. 4 million 250 thousand Müzekart, 30 million visitors TÜRSAB Museum Enterprises, the enterprise partner of The Ministry of Culture and Tourism in museum management, has realised important projects during the last two years. Museum Passes that have been diversified in coordination with many establishments and banks was the heart of the project. Last year, the total number of Müzekart reached to 4 million 250 thousand and the number of visitors to 30 million. The works of TÜRSAB Museum Enterprises from now on will cover new museums and ruins; our museums, the essential stops of the culture tours, will invite, welcome and host more and more people day after day... Müze Girişimleri, geçtiğimiz yıllarda önemli projelere imza atmıştı. 4 milyon 250 bin Müzekart, 30 milyon ziyaretçi Kültür ve Turizm Bakanlığı nın müze işletmelerindeki girişim ortağı, TÜRSAB Müze Girişimleri, geçtiğimiz iki yıl içinde de önemli projelere imza attı. Pek çok kurum ve bankayla işbirliği yapılarak çeşitlendirilen Müzekartlar ise projelerin can damarını oluşturuyor. Geçtiğimiz yıl Müzekart sahiplerinin sayısı 4 milyon 250 bine, ziyaretçi sayısı ise 30 milyona ulaştı. TÜRSAB Müze Girişimleri nin bundan sonraki çalışmaları yeni müze ve örenyerlerini de kapsayacak ve kültür gezilerinin vazgeçilmez durağı olan müzelerimiz artık her gün daha fazla kişiyi çağıracak, karşılayacak, ağırlayacak... 105 yeni müze arasında... Kültür ve Turizm Bakanlığı nın müze işletmelerindeki girişim ortağı, TÜRSAB Müze Girişimleri Sagalassos Örenyeri nden bir detay (sol üstte), Niğde Müzesi nden eserler (en üstte), Aya İrini nin içi (üstte), Klaros dan bir detay (solda) ve Hacı Bektaş Müzesi salonlarından biri (yanda). A detail from Sagalassos Ruins (left above), artefacts from Niğde Museum (topmost), interior of Hagia Irene (above), a detail from Claros (left) and one of the halls of Hadgi Bektash Museum (side). 7

Akdamar Adası ve Kilisesi (sol üstte), Mevlana Müzesi (solda), Şanlıurfa Kalesi (en üstte) ve Kaman Müzesi bahçesi (üstte). Sağ sayfa: Nevşehir Çavuşin Kilisesi nden bir detay (en üst, ortada), II. Meclis Binası (orta sırada), Trabzon Kostaki Konağı içi (en alt solda), Çorum Müzesi (altta) ve Gılgamış Destanı nın 2. Tableti, MÖ 1400, Boğazköy Müzesi, Çorum (sağ üst köşede). Akdamar Island and the Church (top left), Mevlana Museum (left), Şanlıurfa Castle (topmost) and garden of Kaman Museum (above). Right page: a detail from Nevşehir Çavuşin Church (topmost, centre), 2 nd Parliament Building (mid row), interior of Trabzon Kostaki Mansions (below most, left), Çorum Museum (below) and the 2 nd tablet of the Epic of Gilgamesh, 1400 BC, Boğazköy Museum, Çorum (above right corner). tarafından modernizasyon ve gişe işletmesi üstlenilen yeni 105 müze ve örenyeri arasında; gerek iç, gerekse dış turizme hizmet veren, pek çok yerli ve yabancı seyahat acentasının tur listesinde bulunan önemli duraklar var. Anadolu nun arkeolojik değerlerini gözler önüne seren, tarih öncesi çağlardan günümüze kadar pek çok eser ve anıyı koruyan, etnografik eserler eşliğinde kültürel yaşamımıza büyük bir ayna tutan bu müze ve örenyerlerimizden bazıları şöyle sıralanıyor: Göbeklitepe Örenyeri, Şanlıurfa: Dünyanın en eski tapınak merkezi olarak kabul edilen ve tarihin sıfır noktası olarak nitelendirilen Göbeklitepe, Unesco nun Dünya Mirası Geçici Listesi nde de yer alıyor. Mevlana Müzesi, Konya: Konya da bulunan, eskiden Mevlâna nın dergâhı olan ve 1926 yılından beri faaliyet gösteren ve Mevlana Türbesi olarak da anılan Mevlana Müzesi, Türkiye nin inanç turizmi açısından en önemli duraklarından biri. Hacıbektaş Müzesi, Nevşehir: 105 müzenin yer aldığı listede inanç turizmi adına bir başka önemli durak, Bektaşilik ve hoşgörüsünün merkezi olarak anılan Hacıbektaş Müzesi. Bektaşi Dergahı içinde yer alan müzede Bektaşiliğe ait belgeler, günlük eşyalar, el yazmaları, hat örnekleri sergileniyor. Aya İrini Anıt Müzesi, İstanbul: Bugüne kadar yalnızca özel izin ile ziyaret edilebilen ve Bizans tan günümüze kalmış en önemli kiliselerden biri olan Aya İrini de bu listeye dahil edildi ve artık ziyarete açılıyor. Cumhuriyet Müzesi, Ankara: Türk siyasi tarihinde önemli bir yeri olan II. Türkiye Büyük Millet Meclisi binası işlevini 27 Mayıs 1960 tarihine kadar 36 yıl boyunca sürdürmüştü. II. Türkiye Büyük Millet Meclisi binası 1923 yılında Mimar Vedat Tek tarafından Cumhuriyet Halk Mahfeli olarak tasarlanmış ve inşa edilmişti. 1924-1960 yılları arasında, Atatürk ilke ve devrimlerinin gerçekleştirildiği, Cumhuriyetimizin gelişmesi için çok önemli kararların alındığı, çağdaş yasaların çıkarıldığı, uluslararası alanda Türkiye nin etkinliğini ve saygınlığını artıran antlaşmaların yapıldığı, çok partili sisteme geçişin sağlandığı bu önemli yapı da 105 müzenin yer aldığı listenin içinde. Kaman Kalehöyük Arkeoloji Müzesi, Kırşehir: Japon Hükümeti tarafından yaptırılan Kalehöyük Arkeoloji Müzesi, ABD de En iyi yeşil müze (Green Good Design) ödülü kazanmıştı. Kırşehir il sınırları içinde yer alan müze, özellikle yabancı turistlerin büyük ilgisini çekiyor. Among 105 new museums... Among the 105 new museums and ruins, that TÜRSAB has undertaken their modernisation and ticket office managements as the enterprise partner of The Ministry of Culture and Tourism in museum management, there are important stops that take place in the tour programmes of many local and foreign travel agencies serving both local and international markets. Some of these museums and ruins that reveal the archaeological values, protect so many artefacts and memories from the prehistoric ages to the present, reflect at large scale our cultural life alongside with ethnographical artefacts are listed as follows: Göbeklitepe Ruins, Şanlıurfa: Göbeklitepe is assumed to be the oldest temple centre of the world, qualified as the zero point of history and takes place in The Unesco s World Heritage Provisional List. Mevlana Museum, Konya: Mevlana Museum in Konya, active since 1926, is one of the most important stops of faith tourism in Turkey that was originally the dervish lodge of Mevlana and also referred to as the Mevlana Mausoleum. Hacıbektaş Museum, Nevşehir: Another important stop of faith tourism among the list of 105 museums is the Hacıbektaş Museum, referred to as the centre for Bektashism and tolerance. In the museum, that takes place in the Bektashi dervish lodge, documents related with Bektashism, daily articles, manuscripts and samples of calligraphy are displayed. Hagia Irene (Aya Irini) Monument Museum, Istanbul: One of the most important churches that was made in the Byzantine period could only be visited with special permission until now is included to this list and will be opened to visits. Cumhuriyet (Republic) Museum, Ankara: The building of the second Grand National Assembly of Turkey that has an important place in the Turkish political history has served its purpose for 36 years, until May 27, 1960. The building of the second Grand National Assembly of Turkey was designed and built by architect Vedat Tek as the gathering place of the Republican People s Party. This important edifice where the principles and revolutions of Atatürk were realised, where very important decrees were taken for the development of our republic, where modern legislation were enacted, where agreements that increased the efficiency and 8

Akdamar Anıt Müzesi, Van: Akdamar Adası nda yer alan Surp Haç Kilisesi, yalnızca mimari özellikleri değil, Kayıp Haç ın bir parçasını barındırdığı inancıyla da önem kazanıyor. Öyküye göre, 7. yüzyılda, Kudüs ten İran a kaçırılan Hakiki Haç, Van yöresine getirilmişti. Haç ın bir parçasını barındırmak isteyen Kral I. Gagik, 915-921 yıllarında Mimar Manuel e bu kiliseyi yaptırmıştı. Akdamar Anıt Müzesi yerli ve yabancı turist gruplarının büyük ilgisini çekiyor. Ani Örenyeri, Kars: Cami, kilise ve Zerdüşt tapınağı ile yüzyıllar boyunca değişik ulus ve dinleri bünyesinde barındıran Ani, Anadolu daki çok kültürlülüğün en güzel örneği. Klaros Örenyeri, İzmir: Apollon adına inşa edilmiş tapınak, bir Bilicilik Merkezi olarak önem kazanıyor ve özellikle yabancı turistler tarafından ilgi görüyor. Sagalassos Örenyeri, Burdur: Türkiye nin UNESCO Dünya Miras Listesi adayları arasındaki Sagalassos, Anadolu daki Roma uygarlığına ait en önemli kentlerden biri. Alanya Müzesi, Antalya: Alanya Kalesi ne çıkış yolunun başlangıç noktasında, kent merkezinde yer alan müze, Haziran 2011-Ekim 2012 tarihleri arasında gerçekleştirilen restorasyondan sonra kapılarını yeniden açmıştı. Pirin Örenyeri, Adıyaman: Nemrut Örenyeri üzerinde bulunan Pirin, Kommagene ülkesinin 5 büyük şehrinden biriydi. 200 e yakın kaya mezarının bulunduğu bir Nekropole sahip kent, Adıyaman turlarının ikinci önemli durağı. Şanlıurfa Kalesi: Türkiye nin Sıra Dışı Müze ve Arkeolojik Alanları kapsamında değerlendirilen Şanlıurfa Kalesi, hazırlanmakta olan yeni tur programları listesine de dahil edilecek. Tarihi Sinop Cezaevi ve Mardin Müzesi: Ağırlıklı olarak yerli turistlerin ilgisini çeken bu iki önemli müze Anadolu nun yakın ve uzak tarihine ışık tutuyor. prestige of Turkey were signed between the years 1924 and 1960 is among the list of 105 museums. Kaman Kalehöyük Archaeological Museum, Kırşehir: Kalehöyük Archaeological Museum that was made by the Government of Japan has won the Green Good Design (The Best Green Museum) award in USA. The museum that is within the boundaries of the City of Kırşehir draws considerable attention mostly of foreign tourists. Akdamar Monument Museum, Van: The Church of the Holy Cross, located in Akdamar Island does not only draw attention with its architectural features but also with the belief that the a piece of the Lost Cross is housed. According to the myth The Real Cross that was smuggled from Jerusalem to Iran in 7 th century was brought to Van. King Gagik I who wanted to shelter a piece of the cross asked Architect Manuel in 915-921 to build this church. Akdamar Monument Museum attracts great interest of both international and national tourist groups. Ani Ruins, Kars: Ani that housed different nations and religions for centuries with mosques, churches and Zoroaster temples is a very good sample of multi-cultures in Anatolia. Claros Ruins, Izmir: The temple built in the name of Apollo became famous as a Centre of Prophecy and draws especially the attention of foreign tourists. Sagalassos Ruins, Burdur: Sagalassos is one of the candidates of Turkey for UNESCO s World Heritage List and also one of the most important cities of the Roman Civilisation in Anatolia. Alanya Museum, Antalya: The museum that is located in the city centre, at the starting point of the road up to Alanya Castle reopened its doors after the refurbishment works realised between June 2011 and October 2012. Pirin Ruins, Adıyaman: Pirin is located over the Nemrut Ruins and was one of the 5 great cities of the Commagene Kingdom. The city that has a necropolis with almost 200 rock graves is the second important stop for Adıyaman Tours. Şanlıurfa Castle: Şanlıurfa Castle that is evaluated within Extraordinary Museum and Archaeological Fields concept and will be included in the new tour programmes to be designed. Historical Sinop Prison and Mardin Museum: These two important museums that enlighten the recent and ancient history draw mainly the interest of local tourists. 9

10 MÜZELER Museums

TÜRKİYE NİN İLK DENİZ MÜZESİ istanbul un beşiktaş semtinde bulunan deniz müzesi; kadırgalar, seyir aletleri, sancaklar ve tarihi kayıklar gibi denizcilikle ilgili eserlerden oluşan yaklaşık 20 bin parçalık zengin koleksiyonuyla türkiye nin en büyük müzelerinden biri... Özgür Açıkbaş THE FIRST NAVAL MUSEUM OF TURKEY The Naval Museum, located at the district of Beşiktaş in Istanbul is one of the biggest museums of Turkey with a rich collection of 20 thousand pieces constituted by artefacts related with the sea; such as galleys, navigation instruments, starboards and historical boats... 11

ahriye Nazırı Cemal Paşa! Deniz Müzesi nden söz edilecekse ilk önce onun adı anılmalı. Denizcilik alanında yaptığı pek çok reformun yanında, 1897 doğumlu, kadim İstanbul Deniz Müzesi ni yenileyen, modern bir görünüme kavuşturan da o. Gerçi bu müze, 31 Ağustos 1897 de Bahriye Nazırı Bozcaadalı Hasan Hüsnü Paşa`nın emirleri ve Tersane Komutanı Amiral Arif Hikmet Paşa nın destekleri ile Binbaşı Süleyman Nutki tarafından Tersane-i Amire bünyesindeki Mayın Müfreze Komutanlığı na ait binada Müze ve Kütüphane İdaresi adıyla kurulmuştu. Mütevazı bir yerdi o zamanlar. İçinde de tasnifi yapılmamış birkaç parça eşya vardı. 1914 yılında Bahriye Nazırı olan Cemal Paşa, müzede reform yapıp müdürlüğüne Deniz Yüzbaşı Ressam Ali Sami Boyar ı getirerek, müzenin bilimsel anlamda yeniden düzenlenmesine olanak sağladı. Deniz Müzesi nin geliştirilmesi ve bugünkü haline gelmesinin temelinde, 1917 yılında müzenin ilk kataloğunu yayınlayan, Türk gemilerinin tam ve yarım modellerinin ve mankenlerin yapılabilmesi için Mulaj (döküm)-manken Atölyesi ni kuran Ali Sami Boyar ın payı büyük. Savaş Yıllarında Koruma Deniz Kuvvetleri Komutanlığı na bağlı olan müze, 1933 yılında Kasımpaşa daki Nakkaşhane binasına taşınarak Bahriye Müzesi Müdürlüğü adıyla açılmış. Müze, savaşlardan olumsuz yönde etkilendiği için II. Dünya Savaşı nda olası bir tahribattan korumak üzere koleksiyon, Ankara, İzmit ve Niğde ye aktarılmış. Savaş sonunda, 1946 yılında, müzenin tekrar İstanbul da kurulmasına karar verilmiş. Koleksiyon da önce bugünkü Kuzey Deniz Saha Komutanlığı binasına depolanmış, sonra da Dolmabahçe Camii Hünkar Mahfili ne taşınmış. Dönemin Müze Müdürü Haluk Şehsuvaroğlu idaresinde, 1948 yılında Preveze Deniz Zaferi nin 410. yıldönümü sırasında Deniz Müzesi ve Arşivi Müdürlüğü adı ile ziyarete açılmış. Açıldı ama restorasyon devam ediyor Müze son olarak 27 Eylül 1961 de, Beşiktaş İskele Meydanı nda Kaptan-ı Derya Barbaros Hayreddin Paşa nın anıtı ve türbesi yanında, bugün bulunduğu yere taşınmış. Müzeyi ziyaret etmediyseniz bile, hemen meydanda bulunan Barbaros Hayreddin Paşa türbesini görmüşsünüzdür. Şimdi isterseniz gelin, içeri girelim. Türk denizcilik tarihinin güngörmüş kayıklarına, bahriyelilerin o güzel beyaz üniformalarına, Cemal Pasha the Minister of Navy! If we are going to talk about the Naval Museum it has to be his name that we first have to recall. Besides so many naval reforms, he renovated and bestowed a modern look to the old Istanbul Naval Museum that was established in 1897. In fact this museum was established in August 31, 1897 with the order of the Minister of Navy Hasan Hüsnü Pasha from Bozcaada with the support of the Commander of the Navy Yard Admiral Arif Hikmet Pasha by Major Süleyman Nutki at the building that belonged to the Mine Platoon Commandment within the Imperial Shipyard complex with the name Museum and Library Administration. In those days it was a modest place. There were only a few unclassified pieces of articles. Cemal Pasha who became the Minister of Navy in 1914 made a reform in the museum and assigned Lieutenant Painter Ali Sami Boyar as the manager and opened the way to the reorganization of the museum in a scientific sense. Ali Sami Boyar, who published the first catalogue of the museum in 1917 and set up the Casting Model Atelier so as to make complete and half ship models and mannequins, had remarkable share in the development and modern appearance of the museum. Preservation during the years of war The museum that is under the authority of the Naval Forces was moved to the House of Muralists in Kasımpaşa in 1933 and was opened with the title Naval Museum Management. As the museum was affected negatively during wars the collection was moved to Ankara, Izmit and Niğde during the World War II so as to keep it away from possible depredation. In 1946, at the end of the war, it was decided that the museum Müzede çocuklar için denizcilik temalı bir çocuk odası düzenlenmiş (üstte). Sergilenen kayıklardan örnekler (altta). A kid s room has been organized in the museum for children with marine theme (above). Samples from displayed boats (below). 12

çapalara, amforalara, gemici düğümlerine bakalım... 2500 m 2 alana sahip, üç kattan oluşan Ana Teşhir Binası, şu sıra restorasyon nedeniyle kapalı. 2014 yılında restorasyon bittiğinde Yeni Müze Binası ve Ana Teşhir Binası toplam 15.600 m 2 lik bir alana sahip olacak. Ve iki bina birbirine tüp geçitlerle bağlanacak. Geçtiğimiz Ekim ayında ziyarete açılan yeni müze binası, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından açılan bir mimari proje yarışması neticesinde birincilik ödülünü alan projenin uygulanmasıyla inşa edilmiş. Yeni müze binasında sergilenen en önemli eser şüphesiz 24 Çifte Kürekli Tarihi Kadırga. Osmanlı sultanlarının yakın sularda kullandıkları tekne olan bu kadırga, dünyada orijinal olarak günümüze kalmış tek kadırga örneği olarak biliniyor. Kadırganın baş kısmı mahmuz şeklinde öne doğru uzanıyor. 40 m. uzunluğunda, 5.70 m. genişliğindeki teknenin baş tarafında varaklı oyma kabartma yıldız, hilal, güneş üçlüsü, stilize yaprak ve çiçekler bulunuyor. İki direkli olan tekne, 24 çifte kürekle çekiliyormuş. Toplam should be re-established in Istanbul. And the collocation was first stored in the building of today s North Commander Sea Area then moved into the Sultan s Box of the Dolmabahçe Mosque. In 1948, during the 410th anniversary of the Naval Victory of Preveza it was opened to visitors with the title Naval Museum and Archive under the management of Haluk Şehsuvaroğlu who was the manager of the museum at the period. Opened but the restoration is in progress The museum finally moved to where it still is; on September 1961 to Beşiktaş Iskele (Pier) Square next the Monument and Shrine of Chief Admiral Barbaros Hayrettin Pasha. Even if you have not visited the museum you must have seen the shrine of Barbaros Hayrettin Pasha right at the square. Now, if you want, let s go in. And look at the sophisticated boats of the Turkish naval history, those beautiful white uniforms of the mariners, anchors, amphora and sailor knots... The Main Exhibition Building that has 2500 m 2 area on three floors is Dünyada orijinal olarak var olan tek kadırga olma özelliği taşıyan müzenin en dikkat çeken eseri, 24 Çifte Kürekli Tarihi Kadırga sı. 16. yüzyıldan kalma kadırganın, Sultan IV. Mehmet devrinde kullanıldığı düşünülüyor (en üstte ve ortada). Saltanat kayıklarındaki süslemeler, kullanıldıkları dönemin sanatını ve Osmanlı nın ihtişamını sergiliyor (üstte). Mustafa Kemal Atatürk ün Ankara Gazi Çiftliği ndeki Karadeniz Havuzu nda kullandığı sandal (sağda). The most attractive work of art displayed in the museum is the Historical Galiot with 24 Double Rowers which is the only original in the world. This galiot is from 16 th century and believed to have been used in the period of Sultan Mehmet IV. (topmost and in the middle). The decorations of the Sultanate boats reflect the art of the age and the glory of the Ottomans (above). The boat that Mustafa Kemal Atatürk used in the Karadeniz Pool at Ankara Ghazi Ranch (right). 13

144 kürekçi tarafından çekilen kadırganın bir küreğini 3 kişi çekermiş. Atatürk ün kayıkları da burada Müzenin diğer önemli parçaları arasında kayıklar var: Mustafa Kemal Atatürk e ait üç kayık ve Atatürk ün Florya da ve Gazi Çiftliği ndeki havuzlarda kullandığı kayıklar. Saltanat kayıkları ise altın varaklı süslemeleriyle dikkat çekiyor. Bu kayıkların dışında ayrıca piyade kayıkları ve saray halkı tarafından kullanılan diğer kayıklar da var. Tarihi kayıkların yanı sıra Osmanlı Bahriyesinde Ahşap Sanatı Sergisi ve Türk Deniz Tarihinden Sayfalar sergilerini de mutlaka görmenizi öneririz. Örneğin Orhaniye Zırhlı Fırkateyni ne ait 14.5 m. uzunluğunda, dünyanın en büyük gemi baş arması ve İstanbul un fethinde Bizanslılarca Haliç in ağzına gerilen tarihi zincir de bu bölümde yer alıyor. Savaşlarda kullanılan top, tüfek, tabanca ve bombalar, torpido ve mayınlar, gemi modelleri, armalar, gemi baş figürleri de görülmeye değer. Sancaklar, Osmanlı Donanması için oldukça önemliydi. Kumandan gemisinin sancağı, savaş gemisi sancağı birbirlerinden farklı olurdu. Şu an sergilenmemekle birlikte, İnebahtı Muharebesi Sancağı ve Barbaros Hayreddin Paşa nın sancağı da Deniz Müzesi envanterinde yer alıyor. Deniz Müzesi, denizcilik tarihimizi anlamak için gezilip görülmesi gereken bir müze. Belki de her gün önünden gelip geçtiğiniz o kapıdan bu kez giriverin. Büyüleyici bir tarih sizi bekliyor! Hediyelik Eşya Mağazası (en üstte). Saltanat kayıklarında kullanılmış kürekler (üstte solda). Çaka Bey Sergi Salonundan görüntüler (üstte ve ortada). Süleyman Nutki Çok Amaçlı Salonu (üstte). 24 Çifte Kürekli Tarihi Kadırga (solda). Souvenir Shop (topmost). Oars used in Sultanate boats (above left). Scenes from Çaka Bey Exhibition Hall (above and in the middle). Süleyman Nutki Multi Purposed Hall (above). Historical Galiot with 24 Double Oars (left). 14

closed for restoration. In 2014, when the restoration is over the New Museum Building and the Main Exhibition Building will have a total area of 15,600 m 2. And the two building will be connected to each other with tube passages. The New Museum Building that was opened to visits in last October was built in accordance with the first prize award winner project of architecture contest that was opened by the Turkish Naval Forces. The most important work of art displayed in the new museum building is certainly the Historical Galiot with 24 Double Rowers. This galiot that was used by the sultans at close waters is known to be the only original sample galiot that has survived. The front part of the galiot is stretched out in the shape of a spur. At the head of the galiot, that is 40 m long with 5.70 m width, there are a star, a crescent and sun trio, styled leaves and flowers in gilded engraved reliefs. The boat that has two masts was used to be rowed by 24 double oars. The galiot was rowed by a total of 144 rowers, three on each oar. BARBAROS HAYRETTİN PAŞA TÜRBESİ Deniz Müzesi ni gezdikten sonra, hemen yanında yer alan büyük denizci Barbaros Hayreddin Paşa nın türbesini de görmeyi unutmayın. Barbaros Türbesi nin restorasyon çalışmaları bitti, çok yakında halkın ziyaretine açılacak. Barbaros Hayreddin Paşa nın naaşı, Mimar Sinan tarafından yapılan bu türbede yer alıyor. 1475 yılında Midilli de dünyaya gelen Barbaros Hayreddin Paşa (Hızır Reis), Osmanlı İmparatorluğu nun ilk kaptan paşası ünvanına sahip amirali oldu. Akdeniz de Osmanlı nın egemenliğini artırdı ve Akdeniz in Türk Gölü olarak anılmasını sağladı. Barbaros, Kızıl Sakal, Hayreddin, Hızır Reis gibi isimlerle de anıldı. THE SHRINE OF BARBOROS HAYRETTIN PASHA After you visit the Naval Museum do not forget to see the shrine of the great mariner Barbaros Hayrettin Pasha just next to it. The restoration works of the Shrine of Barbaros is over and soon it will be opened to public visits. The dead body of Barbaros Hayrettin Pasha lies in this shrine made by Sinan the Architect. Barbaros Hayrettin Pasha (Captain Hızır) was born in 1475 in Lesbos and he was the first admiral of the Ottoman Empire with the title, captain pasha. He increased the sovereignty of the Ottoman in the Mediterranean and thus enabled the Mediterranean to be called, The Turkish Lake. Barbaros was as well called with the names: Red Beard, Hayreddin, and Captain Hızır. Atatürk s boats are also here Among the other important pieces of the museum are the boats: three boats that belong to Mustafa Kemal Atatürk and the small boats that he used at Florya and the pools at the Ghazi s Ranch. And the Imperial boats draw attention with their golden gilded decorations. Apart from these there are also the boats of the marine and other boats that were used by the members of the palace. Besides historical boats we recommend that you must also see the Wood Art Exhibition in the Ottoman Navy and Pages from the History of Turkish Marine. For example the figurehead of the Orhaniye Armoured Frigate is the longest figurehead on earth with 14.5 m length and the historical chain that was stretched at the mouth of the Golden Horn by the Byzantine during the conquest of Istanbul are displayed in this section. The cannons, rifles, pistols and bombs, torpedoes and mines, model ships, heraldries and figureheads are worth seeing. For the Ottoman Navy, Flags were quite important. The flag of the commandant ship was different from the flag of the battle ship. Although they are not in display now, the Flag of the Battle of Lepanto and the Flag of Barbaros Hayrettin Pasha are in the inventory of the Naval Museum. You have to visit and see the Naval Museum so as to understand our naval history. May be you pass by it every day but this time just go in through that door. A mesmerising history is waiting for you! Wikipedia Barbaros Hayreddin Paşa nın türbesi ve 16. yüzyılda yapıldığı düşünülen tabloları. Matrakçı Nasuh un eserinde ise 1543 te Fransa nın Toulon limanında, Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması görülüyor. The shrine of Barbaros Hayrettin Pasha and the paintings that are believed to be made in 16 th century. In the painting of Matrakçı Nasuh you see the Ottoman fleet under the commandment of Barbaros Hayrettin Pasha in the Port of Toulon, France in 1453. 15

MÜZELER Museums Rasim Konyar ŞANLIURFA ARKEOLOJİ MÜZESİ geçmişten günümüze önemli bir köprü görevi üstlenen şanlıurfa toprakları kültür zenginliği ile göz kamaştırıyor. birbirinden değerli, 66 binden fazla esere sahip şanlıurfa arkeoloji müzesi, 2014 yılında yeni binasına taşınmaya hazırlanıyor. ŞANLIURFA ARCHAEOLOGY MUSEUM The land of Şanlıurfa, an important bridge between the past and the present, is dazzling with its cultural richness. Şanlıurfa Archaeology Museum that houses over 66 thousand pieces, each more valuable than the other, is getting ready to move into its new building in 2014. 16 Göbeklitepe kazılarında bulunan aslan ve yaban domuzu heykelleri (solda). Bozova, Lidar Höyük kazılarında ele geçen balık formundaki heykel (üstte). Lion and boar sculptures found in Göbeklitepe excavations (left). A sculpture in the shape of a fish found in the excavations executed in Bozova, Lidar Tumulus (above).

oktanrılı dinler çağlarından başlayarak, üç büyük dinin yeşermesine ev sahipliği yapan, insanlık aleminin inanç yolculuğuna sayısız eser ve efsane armağan eden ve peygamberler şehri olarak ün yapan Şanlıurfa, geçmişi günümüze bağlayan önemli bir köprü görevi üstleniyor. Hele 11 bin 500 yıllık tarihi gözönüne alındığında, benzersiz bir birikime sahip bu ilimiz, son yıllarda gerçekleşen bir arkeolojik kazıyla, tüm dünyanın dikkatini bir kez daha üzerine çekti. Göbeklitepe de devam eden kazılar, dünya arkeoloji tarihinin bilinen tüm doğrularını değiştirdi ve dünyanın en eski tapınağının Türkiye topraklarında yer aldığını kanıtladı. Şanlıurfa nın Müze si de göz kamaştıran bu kültürel zenginliğe parlak bir ayna tutuyor. Müzenin tarihi Şanlıurfa da bir müze açılması fikri 1948 yılına uzanıyor. O zamanlar mevcut olan eserlerin Atatürk İlköğretim Okulu nda bir depoda toplanması, müze için atılan ilk adımı oluşturmuş. Ancak, bu alanın yetersiz kalması üzerine 1965 yılında, Şehitlik mevkiinde, 1500m 2 lik bir alan üzerine bir müze binasının yapımına başlanmış. Binanın tamamlanmasından sonra Şanlıurfa Müzesi 1969 da ziyarete açılmış. Zengin bir tarihi geçmişi olan Şanlıurfa da, birçok höyük ve eski yerleşim bölgeleri var. İl merkezinin 44 km. güneydoğusunda yer alan, kendine özgü sivil mimarisiyle büyük ilgi toplayan ve MÖ 5 binden günümüze kadar kesintisiz iskan edilen Harran, bunların en önemlilerinden biri. Şanlıurfa Müzesi gerek kendi ekipleri gerekse yabancı ekiplerle işbirliği yaparak yıllardır çok önemli kazı ve araştırmaları sürdürüyor. Bunların en önemlileri arasında 1987 den itibaren Atatürk Barajı nın suları altında kalan Lidar Höyük ve Hassek Höyük te yabancı bilim heyetlerince yapılan kazı ile Çavi Tarlası ve Nevali Çori de Müze Müdürlüğü tarafından yapılan kurtarma kazıları yer alıyor. Tilbeş Höyük, Göbeklitepe, Kazane Höyük ve Gürcütebe, Titriş Höyük ise diğer önemli kazı alanlarından. Bu arada kazı çalışmaları arttıkça, müze yetersiz kalmaya başlamış ve yeni depo ve sergileme alanları eklenerek 1987 yılında yeniden hizmete açılmıştı. Şanlıurfa that has been the host of the development of three major religions and bestowed innumerable number of artefacts and legends as of the ages of polytheist religions during the belief voyage of humanity, earned reputation as the city of prophets and has undertaken the function of an important bridge between the past and the present. Above all the city that has an unmatchable accumulation when you take into consideration its history of 11 thousand 500 years, has drawn the attention of the world once more to itself with the archaeological excavations executed during recent years. The excavations that are in progress at Göbeklitepe has altered all the facts of the recognised history of archaeology and proved that the oldest temple of the world is in Turkey. And the Museum of Şanlıurfa successfully reflects this dazzling cultural richness. History of the Museum The idea of opening a museum in Şanlıurfa goes back to 1948. The collection of the existing artefacts in a storeage in Atatürk Primary School was the first step put forward for a museum. But, as the space of this area became insufficient a museum building was started to be build in 1965 at Şehitlik (Martyrdom) location on an area of 1500 m 2. After the completion of the building the Şanlıurfa Museum was opened to visits in 1969. There are many mounds and old settling areas in Şanlıurfa that has a rich historical past. Harran that is situated 44 km to the southeast of the city centre and draws considerable attention with its unique civil architecture and has been inhabited since 5000 BC is among the most important ones. The Museum of Şanlıurfa is carrying on very important excavations and researches for years both with their own team and in coordination with foreign teams. Among the most important ones are the excavations operated by foreign scientific Paleolitik Dönem den başlıyor Şanlıurfa da şu anda hizmet vermekte olan müze binasının giriş ve üst katında üç arkeolojik, bir etnografik sergi salonu, idari bölümler, çok amaçlı salon, kütüphane, bodrum katında ise depolar, laboratuvar ve fotoğrafhane yer alıyor. Harran Örenyeri nde yapılan kazı çalışmalarında ele geçen eserler kronolojik olarak ayrı vitrinlerde sergileniyor. Giriş katındaki salonda; Asur, Babil ve Hitit Çağları na ait taş eserler ile Neolitik Dönem e ait heykeller var. Arkeolojik seksiyona ait ikinci ve üçüncü salonlarda; Alt ve Orta Paleolitik Dönem e ait (MÖ 300.000-40.000) çakmaktaşı aletler, Neolitik Çağ a ait (MÖ 10.000-5.000) çakmak taşından kesici aletler, deliciler, taştan idoller ve kaplar; Kalkolitik Çağ a ait (MÖ 5000-300) pişmiş topraktan yapılmış boyalı ve boyasız geometrik desenli çanak çömlekler, mühürler, ölü gömme küpleri (pithos) ve fayanstan yapılmış kolye taneleri; Eski Tunç Çağı na ait (MÖ 3.000-2.000) pişmiş Müzede sergilenen Mezopotamya Uruk eserleri (üstte ve sağda). Mesopotamian Uruk artefacts displayed in the museum (above and right).

ŞANLIURFA NIN YENİ ARKEOLOJİ MÜZESİ Eski ve Orta Tunç Çağı na ait kap kacaklar ve müzenin salonlarından biri. Pottery from the Old and Medieval Bronze Ages and a hall in the museum. topraktan mühür baskılı küp parçaları, silindir ve damga mühürler, figürinli kap parçaları, hayvan figürinleri, madeni eşyalar, takılar ve idoller gibi çok çeşitli eserler sergileniyor. Haleplibahçe de 60 bin metrekare alanda, mevcut arkeoloji müzesinin 12 katı büyüklüğünde, 32 bin m 2 kapalı alanlı, 3 katlı, yeni Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi inşa ediliyor. Haleplibahçe de ortaya çıkan mozaiklerin sergileneceği 6000 metrekare alanda ise Edessa Mozaik Müzesi ve iki müze arasında Arkeo Park yer alacak. Hızla yol alan inşaat çalışmalarının 2014 yılı Haziran ayı içinde tamamlanması bekleniyor. Müze projesi tamamlandığında yaklaşık 10.000 eser aynı anda sergilenebilecek. İnşaatın % 80 bölümü tamamlanmış durumda. Haleplibahçe projesinin uygulama sahasının tamamı 200 dönümlük bir alan. Bunun 60 dönümlük kısmı Kültür ve Turizm Bakanlığı na tahsis edildi. Geri kalan bölgede ise Şanlıurfa Belediyesi tarafından yeşil alan, otopark ve amfi tiyatro çalışmaları yapılıyor. Çalışmalar tamamlandığında, Müzeler ve Arkeo Park ın bölgede Balıklıgöl e alternatif bir alan oluşturması hedefleniyor. THE NEW ARCHAEOLOGY MUSEUM OF ŞANLIURFA The new Şanlıurfa Archaeology Museum is under construction in Haleplibahçe on an area of 60 thousand m 2, 12 times larger than the existing museum, with 32 thousand m 2 covered area on three storeys. The mosaics that have been unearthed in Haleplibahçe will be displayed in an area of 6000 m 2 in Edessa Mosaic Museum and the Archaeo Park will be in between the two museums. The construction works that is in progress at full speed is expected to be completed by June 2014. When the museum project will be completed approximately 10,000 artefacts will be displayed at the same time. 80 % of the construction is completed. The complete area of Haleplibahçe project is 200 decares. 60 decares of it is allocated to the Ministry of Culture and Tourism. Şanlıurfa Municipality is carrying on with greenbelt, Auto Park and amphitheatre works on the rest of the area. When the works will be over the Museums and the Archaeo Park are expected to create an alternative area to Balıklıgöl. Yöresel eserler Etnografik eserler seksiyonunda; yörenin özelliklerini taşıyan giysiler, gümüş ve bronz takılar, el sanatlarına ait örnekler, yöreye özgü oymalı, kitabeli ahşap kapılar ve pencere kanatları, hat sanatına ait eserler, el yazması Kur an-ı Kerim ler bulunuyor. Arkeolojik eserler kronolojik olarak müze bahçesinde de teşhir ediliyor. Müzenin ön tarafında, hayvan tasvirlerinin yer aldığı mozaik bir havuz yer alıyor. 2007 yılı itibariyle Şanlıurfa Müzesi nde 2.450 etnografik eser, 44.576 adet sikke, 7 adet tablet, 1.061 adet mühür ve mühür baskısı, 9 adet el yazması kitap, bir adet arşiv vesikası olmak üzere 66.045 adet eser var. Ayrıca 1.124 adet kitap, 2 askeri yapı, 29 dinsel ve kültürel yapı, 431 adet taşınmaz kültür varlığı mevcut. Müzenin sit alanları ise 102 adet arkeolojik sit alanı, 3 adet kentsel sit alanı, 3 adet doğal sit alanı ve 1 adet tarihi sit alanı olmak üzere 109 adet olarak sıralanıyor. Şanlıurfa nın Arkeolojik Kazıları Şanlıurfa da yer alan höyük ve arkeolojik kazı alanlarından bazıları şöyle sıralanıyor: Göbekli Tepe: Arkeolojik bir alan olarak ilk kez 1963 yılında fark edilen Göbekli Tepe, Şanlıurfa ilinin 15 km kuzeydoğusunda, Merkez Örencik Köyü yakınlarındaki dağlık alan üzerinde yer alıyor. Şanlıurfa Müze Müdürlüğü başkanlığında, Alman Arkeoloji Enstitüsü nden Klaus Schmidt in ekibi tarafından 1995 yılından beri sürdürülen arkeolojik kazı çalışmalarında yüzeye çıkarılan buluntular arasında, Erken Neolitik Dönem e (Çanak Çömleksiz Neolitik) ait yuvarlak plânlı yapılar, en dikkat çekici buluntular oldu. Kültle ilişkili olduğu düşünülen bu yapılar, boyları 5 metreye ulaşan T biçimli dikilitaşların belli aralıklarla daire oluşturacak şekilde dizilmesi ve etrafının duvarlarla çevrilmesiyle oluşturulmuş. Bazı dikilitaşların üzerinde, çoğunluğunu yılan, tilki, yaban domuzu ve kuşların oluşturduğu çeşitli hayvan kabartmaları bulunuyor. Kazılar sonucunda çok sayıda hayvan heykeli, çakmaktaşından aletler, taştan boncuklar ve kaplar açığa çıkartıldı. Eldeki bulgulara göre Göbekli Tepe de bu 18

dönemde, insanların avcılık ve hayvancılıkla geçindiği, henüz tarım yapılmadığı düşünülüyor. Şimdilik en erken tabaka olan III. Tabakanın tarihi MÖ 9000 olarak belirtiliyor. Yerleşim yerinde henüz ana toprağa ulaşılamadı. Harran: Şanlıurfa İl merkezinin 44 km. güneydoğusunda, Harran İlçesi merkezinde yer alır. Tevrat ta Haran olarak geçen şehir hakkındaki en erken bilgiler, Kuzey Suriye de Mari şehrinde yapılan kazılarda bulunan mektuplardan geliyor. Ayrıca Kültepe ve Ebla da bulunan tabletlerde de Harran dan bahsedildiği biliniyor. Hititler ile Mitanniler arasında yapılan bir antlaşmada Harran daki ay tanrısının (Sin) şahit tutulduğu da bilgiler arasında. Harran da bugün ayakta olan kalıntılar daha çok şehrin İslami devirlerine ait. İlk üniversitenin kurulduğu bu kentte camiler, surlar ayakta kalan kalıntılar olarak dikkat çekiyor. Önemli ticaret yollarının geçtiği Eski Harran sur duvarıyla çevrili. Ulu Cami ya da yerel adı ile Cami el-firdevs, giriş kalıntılarıyla ayakta duruyor. Eski mimari geleneği sürdüren kubbeli toprak evler ise Harran ın karakteristik bulguları. Son yıllarda şehrin ortasında yer alan höyükte gerçekleştirilen kazılar sonucunda prehistorik tabakalara rastlandı. Nevali Çori: Şanlıurfa İli ne bağlı, Hilvan İlçesi nde Fırat Nehri nin bir kolu olan Kantara Çayı kenarında yer alan Nevali Çori, 1992 yılında Atatürk baraj gölü suları altında kaldı. 1983-1991 yılları arasındaki kazılarda en dikkat çekici tabaka Erken Neolitik Dönem (Çanak Çömleksiz Neolitik) oldu. Bu tabakada, dikdörtgen planlı çeşitli yapı tiplerinden ve dörtgen planlı, tabanı mozaik kaplı, içinde çok sayıda T biçimli dikilitaşlar ve heykeller bulunan kült binasından oluşan bir köy yerleşmesi açığa çıkartıldı. Kazılar sonucunda, bu dönemdeki insanların yerleşik hayata henüz geçmeye başladığı, DÜNYANIN EN ESKİ HEYKELİ Balıklıgöl Mevkii nde bir hafriyat çalışması sırasında bulunan Balıklıgöl Heykeli MÖ 9500 yılına tarihleniyor. Kalkerden yapılmış ve gözlerinde obsidyen kullanılmış olan insan boyutlarındaki heykelin erkekliği simgelediği düşünülüyor. THE OLDEST SCULPTURE OF THE WORLD The Balıklıgöl Sculpture found during an excavation near Balıklıgöl location is dated back to 9500 BC. It is believed that the sculpture at human dimensions made out of limestone with obsidian eyes symbolises manhood. teams at Lidar Tumulus and Hassek Tumulus that have been submerged at Atatürk Dam since 1987 and also the salvation excavations run by the Museum Management at Çavi Field and Nevali Çori. Tilbeş Tumulus, Göbeklitepe, Kazane Tumulus and Gürcütepe, Titriş Tumulus are among those other important excavation sites. Meanwhile, as the excavation works increased the museum started to be insufficient and new store and exhibition areas were annexed and the museum was reopened in 1987. It starts as of the Palaeolithic Period In the ground and upper floors of the museum building of Şanlıurfa that is in service now, there are three archaeological, one ethnographic exhibition halls, administrative sections, a multipurpose hall, library and at the basement there are the storages, laboratory and photography sections. The artefacts discovered during the excavations in Harran Ruins are displayed in chronological order in different display windows. In the hall at the ground floor there are stone artefacts from the Assyria, Babylon and Hittite ages together with sculptures of the Neolithic Period. In the second and third halls that belong to the archaeological section so many different articles are displayed such as; flint stone tools of the sub and mid-palaeolithic Periods (300,000 40,000 BC), cutters, punchers from flint stones, cult figures and cups from the Neolithic Age (10,000-5,000 BC); earthenware, painted or not, with geometrical designs, stamps, pithoi (large cups to bury dead bodies) and necklace beads made out of ceramic from the Chalcolithic Age (5000-300 BC); Pieces of cubes of earthenware that have been stamp printed, cup pieces with figurines, animal figurines, metal ware, jewellery and cult figures. Regional artefacts In the ethnographic artefacts section; there are clothing, silver and bronze jewellery, samples of handicrafts that carry the features of the region, wooden doors with inscriptions and window sashes carved with indigenous figures, calligraphic artefacts and handwritten Holy Korans. Archaeological artefacts are also displayed in the garden of the museum in chronological order. In the front section of the museum there is a mosaic pool with animal figurations. As of 2007 there are a total of 66,045 artefacts consisted of 2,450 ethnographic artefacts, 44,576 coins, 7 tablets, 1,061 stamps and stamp impressions, 9 handwritten books and an archive document in the Şanlıurfa Museum. There are also 1,124 books, 2 military structures, 29 religious and cultural structures and 431 immovable cultural assets. And the site fields of the museum that are 109 in total are listed as 102 archaeological sites, 3 urban archaeological sites, 3 natural archaeological sites and 1 historical archaeological site. Eski ve Orta Tunç Çağı na ait oyuncaklar (üstte) ve aynı dönemden insan ve hayvan figürinleri (sağda). Toys from the Old and Medieval Bronze Ages (above) and human and animal figurines from the same period (right). 19