Bölüm 3 Işık ve Tayf
Işığın Doğası 1801 de de, Thomas Young, ışığın dalga yapısını buldu. 1905 de de, Albert Einstein,, ışığın foton olarak adlandırılan küçük dalga paketleri şeklinde yol aldığını fotoelektrik olay ile kanıtladı. IŞIK: : Elektrik ve manyetik alanlar içinde salınım yapan elektromanyetik erkedir.
IŞIK MODELĐ Foton
IŞIK MODELĐ Elektrik Alan Manyetik Alan
Elektroma tromanyetik Dalgalar Erke taşıyan elektomanyetik dalgalar salınım halindeki elektronlar tarafından salınır. Biz bunu, Işık Işınım Foton olarak biliriz.
Sinüs Dalgası Dalgaboyu,
Dalgaboyu (wavelength avelength) Bir dalgada arka arkaya gelen iki maksimum arasındaki uzaklık... Metre (m), nanometre (nm) veya Angstrom (Ǻ)( olarak ölçülür. (1 Angstrom = 10-8 cm)
Dalgaboyunun Tanımı Dalgaboyu
Frekans (frequency requency) Birim zamandaki dalga sayısı. Hertz (Hz) (saniyedeki çevrim) biriminde ölçülür.
Işık hızı Işık Hızı = Frekans Dalgaboyu c = λf
Elektromanyetik dalga hızı Tüm ışık biçimleri (7 ayrı tür) için ışık hızı aynıdır. 300 000 kilometre / saniye
Elektromanyetik Tayf (spectrum) (spectrum): radyo dalgalarından gamma ışınlarına kadar geniş bir dalgaboyu aralığında yayılır. Radyo Dalgaları (Radio( Waves) Mikrodalga (Microwaves( Microwaves) Kızılöte (Infrared( Infrared) Görünür Işık (Visible( Light) Moröte (Ultraviolet( Ultraviolet) X-ışınları (X-rays) Gamma ışınları (Gamma rays)
Görsel Bölge Dalgaboyu aralığı yaklaşık 400-700 nm.
Elektromanyetik Tayf Artan erke Artan dalgaboyu Gamma Işını X-ışını Mor öte Kızılöte Radyo dalgaları Görsel Işık
Işık tarafından taşınan erke Kısa dalgaboylu ışınım, daha uzun dalgaboylu ışınımdan doğru orantılı olarak daha fazla erkeye sahiptir. E = hc λ
Kara Cisim (Blackbody( Blackbody) Isıtıldığında ışık yayan ideal bir cisim Soğutulduğunda tam anlamıyla bir soğurucu Örnek: yıldızlar!
Sıcaklık Ölçeği Fahrenheit Celsius Kelvin Suyun kaynama noktası 212 F 100 C 373 K Suyun donma noktası 32 F 0 C 273 K Mutlak Sıfır -459 F -273 C 0 K
Yıldız sıcaklıkları, 3 000 K - 50 000 K arasında Bir yıldız ısındıkça, parlar ve rengi değişir.
Wien Yasası Sıcak cisimler kısa dalgaboylarında daha kuvvetli ışınım yaparlar. λ T = 0. 2898 m cmk
Yıldız Renkleri Kırmızı Turuncu Sarı Beyaz Mavi en soğuk yıldız en sıcak yıldız
Kirchhoff un Birinci Yasası Sıcak, yoğun gazlar veya katılar bir sürekli tayf (continuous spectrum) ) üretir. Sürekli Tayf
Kirchhoff un Đkinci Yasası Sıcak, az yoğun gaz bir salma çizgili tayf (emission line spectrum) ) üretir. Salma Çizgili Tayf
Kirchhoff un Üçüncü Yasası Sürekli ışık kaynağının önündeki soğuk gaz bir soğurma çizgili tayf (absorption( line spectrum) ) üretir. Örnek: Güneş Soğurma Tayfı
Sürekli tayf Soğurma çizgili tayf prizma Sıcak ışık kaynağı Đnce, soğuk gaz bulut prizma prizma Salma çizgili tayf
Tayf Türleri Sürekli Salma Çizgisi (Hidrojen Gazı) Soğurma Çizgisi (Hidrojen Gazı)
Atomik salma çizgili tayf helyum sodyum
Molekü küler salma çizgili tayf Moleküler Hidrojen (H 2 )
Tayf Bir elektron, düşük bir erke düzeyinden yüksek erkeli bir düzeye atladığında bir foton soğurur (absorption bsorption). Bir elektron, yüksek erke düzeyinden düşük erke düzeyine atladıktan sonra bir foton salar (emission mission).
Salma Tayfı Hidrojen Neon Kalsiyum Stronsiyum Bir elektron bir erke düzeyinden diğerine atladığında tayf çizgileri (spectral lines) oluşur. Herbir kimyasal elementin kendine özgü tayf çizgi deseni vardır.
Doppler Etkisi Işık kaynağının hareketinden dolayı, ışığın dalgaboyu değişir. Doppler Etkisi, E su ve ses dalgalarında da olur. λ λ = v c
Doppler Kayması: Kaynak yaklaştıkça dalgalar daha kısa, uzaklaştıkça daha büyük görünür. Kırmızıya kayma Maviye kayma Dalgaboyu artmış görünür Dalgaboyu azalmış görünür Kaynak 1 den 4 e doğru hareket ediyor
Geçen bir arabadan yayılan ses dalgasının Doppler kayması Kısa dalgaboylu ses Uzun dalgaboylu ses
Laboratuvardaki tayf çizgileri 1. Cismin çizgileri kırmızıya kaymış: cisim bizden uzaklışıyor. 2. Cisim daha büyük kırmızıya kaymış: Cisim, 1. cisimden daha Hızlı uzaklaşıyor. 3. Cisim maviye kaymış: cisim bize doğru yaklaşıyor. 4. Cisim daha çok maviye kaymış: Cisim, 3. cisimden daha hızlı yaklaşıyor
Atmosferin Soğurması
Bölüm sonu...