Safer Agriculture For Employees in Rural-SAFER/ Kırsal Alanda Çalışanlar Đçin Daha Güvenli Tarım TARIM MAKĐNALARININ DOĞRU KULLANIMI Çiftçiler/Operatörler/Kullanıcılar Đçin Eğitim Modülü TRAKTÖRE BAĞLI, ASILIR ve ÇEKĐLĐR MAKĐNALARLA ÇALIŞMA KONU 1 Traktöre Bağlı Makinalarla Çalışmada Genel Riskler
Bu eğitim modülü Avrupa Birliği Hayat Boyu Öğrenme Programı Leonardo da Vinci Yenilik Transferi Projeleri kapsamında desteklenen, Kırsal Alanda Çalışanlar için Daha Güvenli Tarım - Safer Agriculture For Employees in Rural - SAFER projesi için üretilmiştir. Koordinatör: Ondokuz Mayıs Üniversitesi-OMÜ Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Türkiye Ortaklar: Federacion Agroalimentaria de Comisiones Obreras-CCOO Đspanya Asesoria Declerq SL Estudios Europeos Đspanya Ente Nazionale per la Meccanizzazione Agricola-ENAMA Đtalya Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Uluslararası Tarımsal Eğitim Merkezi Müdürlüğü-UTEM Türkiye Ankara Üniversitesi -AÜ Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Türkiye Türk Tarım Alet ve Makineleri Đmalatçıları Birliği-TARMAKBĐR Türkiye Türkiye Ziraat Odaları Birliği-TZOB Türkiye Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü-TÜGEM Türkiye 2/13
Bu çalışmada; yerleştirme, çalıştırma, ayarlama, bakım, temizleme, onarım, taşıma işlerini yapan tarım makinesi kullanıcıları ve bu işlerin yapılması sırasında etkilenen diğer şahısların iş güvenliği ile ilgili karşılaşabilecekleri durumlarda yapılması gerekenler ile makinelerin güvenli imalatı ve kullanıcılara iletilmesi açısından uyulması gereken kurallar açıklanmaya çalışılmıştır. Tarım makinelerinde iş güvenliği ve kazalarla ilgili istenmeyen durumları sergileyen görsel bilgilerden hem olumsuz örneklerin edinilmesi ve içselleştirilmesindeki rolü hem de marka imajını zedelememek adına özellikle kaçınılmıştır. Bu eğitim modülündeki bilgiler ve bunlar esas alınarak üretilen bilgi kartları, video ve animasyonlara, http://safer-omu.net/ adresinden ulaşılabilir. Modüller internet ortamında mevcut olup, serbest olarak indirilebilir ve eğitim amacıyla kullanılabilir. Ancak, modüllerin tamamın veya bir kısmının ticari olsun ya da olmasın başka sitelerde yayımlanması projenin yasal sahibi kurum (OMÜ) ile temasa geçilip izin alınmasıyla ve proje web sitesine bağlantı verilmesi ile mümkündür. Proje materyallerini edinmek için; Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü 55139 Kurupelit-Samsun adresi ile temasa geçilebilir. 3/13
Đçindekiler KONU 1 Traktöre Bağlı Makinalarla Çalışmada Genel Riskler 1. Asılır makinalar ile çalışma sırasında traktörde tehlikeli noktalar ve bölgeler 1.1. Hidrolik sistem 2. Benimsenmiş genel koruyucu tedbirler 2.1. Hidrolik güç ile kontrol edilen ekipmanların doğru kullanılması için öncelikler 2.2. Ezilme tehlikesinin olduğu bölgeler 3. Kabul edilen koruyucu tedbirler 4/13
KONU 1 TRAKTÖRE BAĞLI MAKĐNALARLA ÇALIŞMADA GENEL RĐSKLER 5/13
1. Asılır Makinalar ile Çalışma Sırasında Traktörde Tehlikeli Noktalar ve Bölgeler 1.1.Hidrolik Sistemler Traktörlerin hidrolik sistemi başlıca toprak işleme amacıyla kullanılan makinelerin idaresi ve traktöre asılır olarak bağlanması amacıyla kullanılır. Hidroliğin gelişimi, vites kutusu-şanzıman, dümenleme (direksiyon) ve hidrolik pistonlar son birkaç yılda hatırı sayılır ölçüde önem kazanmıştır. Bu sistemler bir yandan çalışanlar için özellikle yorgunluğun azaltılmasında büyük bir yardım sağlamakta, diğer yandan da bazı kazaların kaynağı olarak gösterilmektedir. Tarımsal faaliyetlerde kullanılan ekipmanların birçoğunda hidrolik sistemler kullanılır. Hidrolik sistemleri anlamak size acı verecek bir kaza riskini azaltır. TAVSĐYE Traktörün hidrolik sistemine herhangi bir ekipmanın bağlantısı konusunda mümkün olduğu her zaman tecrübeli birinden yardım alınız. Böylece beceriniz artacaktır. 6/13
Hidrolik yağ veya hidrolik sıvı tehlikelidir. Bazı sıvılar ekipmanın bir parçasını çıkarırken veya ayarlarken boşalabilir. Hidrolik sistemlerdeki sıvı, motor veya hidrolik pompa kapalı olsa bile basınç altında olabilir. Sıkıştırılmış sıvı 450 kg/cm 2 yi aşan basınç altında olabilir. Basınçlı sıvı deriye nüfuz edebilir, bu durumda sıvının çıkarılması için hızlı cerrahi müdahale gerekmektedir. Eğer bu kazalarda dikkatli olunmazsa kangren e neden olabilir. Deriye nüfuz şeklinde oluşan yaralanmalar ciddi görülmez ve tıbbi müdahale hemen sağlanmazsa sıvı nüfuzundan etkilenmiş kısım kaybedilebilir. 7/13
HATIRLATMALAR - Basınç hattını etkinleştirmeden önce tüm bağlantıları sıkıca bağlayın, - Hortumlarda ve çıkışlarda yüksek basınçtaki sıvının kaçağına dair herhangi bir risk varsa elinizi ve vücudunuzu buralardan uzak tutunuz, - Herhangi bir hidrolik sıvısının sızıntı veya akma olup olmadığını belirlemek için kâğıt ya da karton bir parça kullanın, - Hidrolik hat bağlantısını çıkarmadan önce hidrolik basıncı kaldırınız, - Asla hidrolik hatlar çapraz olmasın. Hatlar doğru ayarlanmış değilse, ekipmanda kaldırma ve indirme işleminin düzgün şekilde uygulanması imkansız olacaktır. - Kazalara önlemek için hatlara renkli kodlar ve bantlar yerleştirin. Gevşetme veya herhangi bir hidrolik elemanı ayırmadan önce hidrolik basıncı ortadan kaldırın. Basınç altındaki hidrolik sıvının sızması yaralanmalara neden olabilir. Bu sistemler enerjiyi taşırlar; pistonlarda enerji bulunur ve bu enerji iletimi gerçekleştirilir. 8/13
2. Benimsenmiş-Uygulanan Genel Koruyucu Tedbirler Bu ekipmanları kullanırken riski azaltmak için, her zaman aşağıdaki hususlara riayet etmek uygundur: - Hidrolik hortumlar (borular) ile işlem yaparken herhangi bir beklenmedik kırılmayı engellemek için özel dikkat gösterin. - Sık sık hortumların ve bağlantıların durumunu kontrol edin. - Herhangi bir darbe, sürtünme ve kısmi açılma nedeniyle hortumlarda bozulma görüldüğünde hortumları değiştirin. - Aşırı yüklemeden kaçının. - Herhangi bir ayar veya tamir işlemi öncesinde, makina hidrolik olarak yükseltilmişse, kaçak veya yanlış manevralar nedeniyle muhtemel düşme veya dökülmelerden kaçınmak için daima indirilmelidir. 9/13
2.1. Hidrolik güç ile kontrol edilen ekipmanların doğru kullanılması için öncelikler Her şeyden önce aşağıdakilerden emin olunuz: - Hidrolik pompanın bağlantısını kesin. Traktör motorunu durdurun ve anahtarı kontaktan çıkartın, - Ekipmanı zemine kadar indirin, - Basıncı azaltmak için hidrolik kolu ileriye ve geriye doğru birkaç kez hareket ettirin, - Operatör El Kitabında/Kullanma Kılavuzundaki talimatları takip ediniz. Bu kılavuzda güvenlik standartlarına dayalı olarak belirlenmiş, hidrolik sistemlerin bakımı için belirli prosedürler vardır, - Mümkün olan her durumda, iletim hattı ve çıkışlardaki yüksek basınçlı sıvı püskürmelerinden her zaman elinizi ve vücudunuzu uzak tutunuz, - Herhangi bir sıvı deriye nüfuz ettiğinde her zaman tıbbi yardım isteyin. Ne yapılmalı; - Hidrolik sıvı basınç altında iken ekipmanları ayarlama ve çıkarma tehlikeli olabilir, - Hortumlarda ve çıkışlarda yüksek basınçlı sıvının herhangi bir sızıntı riski varsa vücudun tüm kısımlarını hortumlardan ve çıkışlardan uzak tutunuz, - Hortumlar veya hidrolik boruların ilgili bağlantılarına doğru şekilde bağlı olduğundan emin olun, - Ekipmanın bakımı öncesinde, basıncı azaltmak için her zaman önce ekipmanı zemine kadar indirin, - Operatörün el kitabında belirtilen tüm talimatları izleyin. - Eğer hortumlarda yumuşama veya başka bir kötü durum fark ederseniz, her zaman hortumların aynısı ile değiştirilmesini sağlayın. Silindir hortumlarının bağlantılarının kesilmesi Hortumların bağlantısını kesmek için, hortumun bittiği yerden tutarak sıkıca çekiniz. 10/13
ÖNEMLĐ!! Hortumlar çıkartılırken her zaman metal noktalarından tutunuz, asla hortumun kendisini tutmayınız. Eğer hortum metal noktalar yerine üzerinden çekilirse aşınma ve yırtılmalar meydana gelir. Hidrolik sıvıları ile temas durumunda Basınç altındaki sıvı sistemden sızabilir ve bu sıvı çok fazla kuvvete sahiptir, deriye nüfuz ederse ciddi yaralanmalara neden olur. Önceden önlem alma Hidrolik hortumlar veya diğer bağlantıları kesmeden önce ilk olarak basıncı ortadan kaldırarak her türlü tehlikeden kaçının. Basınç uygulamadan önce bağlantıları sıkınız. Hidrolik yağ kaçağı bulmak için bağlantıların altına karton bir parça kullanarak yerleştirin. Asla ellerinizi ve vücudunuzu yüksek basınç sızıntısının yakınında tutmayın. Kaza durumunda derhal tıbbi yardım alın. Sıvı deriye enjekte olduysa, en geç birkaç saat içinde cerrahi işlemle çıkarılmalıdır, aksi durumda kangren riski taşımaktadır. 11/13
2.2. Ezilme Tehlikesinin Olduğu Bölgeler Temas alanın olduğu yerde iki unsur hareket halindedir veya bir unsur hareket halinde diğeri kapalı durumdadır. Hareket halindeki nesne önemli derecede ataletle sağlam bir şekilde durma eğilimindedir. Kesmekten farklı olarak, sıkıştırma hareketi oluşurken, nesnenin kütlesi ile ilgili olmamasına rağmen nesnenin hızı hafiflemiş olabilir fakat artan sıkıştırma hareketi tipik kesilme hareketine karşılık gelen ezilme nedeniyle zarar verir. Ezilme risklerinin ortaya çıktığı karakteristik-tipik durumlar : 1. Askıdaki nesnelerin altında bulunan operatörler, 2. Ekipmanların Bağlanması ve sökülmesi, 3. Ağır nesnelerin birkaç işçi ile taşımak, 4. Doğru bir şekilde bağlanmamış ve sabitlenmemiş ekipmanlar altında bakım işlemleri yapmak, 5. Yükseltilmiş konumda iken damper altında işlem yapmak. 12/13
3. Kabul Edilen Koruyucu Tedbirler - Herhangi bir işe başlamadan önce çalışma alanlarının dikkatlice gözden geçirilmesi ve muhtemel risklerin tahmin edilmesi ve bu durumun dikkate alınması. - Đşlerin yürütülmesinde görev alan herkesin uygun göstergelerle bilgilendirilmesi Tehlikeli alanlardan her zaman uzak durulur. - Yüksek seviyede nesnelerin bulunduğu tehlikeli alanlarda çalışılması gerektiği durumlarda, daima bu nesnelerin kararlı bir şekilde hareketsiz olduğundan ve doğru bir şekilde güvenli hale getirildiğinden emin olun. - Araçların veya tekerlekli ekipmanların üzerinde olunduğu ve çalışıldığı her zaman, bu araçların doğru olarak kapatıldığından ve frenlerin çekildiğinden emin olun ve her zaman tekerlekleri takozla sabitleyin. 13/13