ÇALIŞAN SAYISI ELLİ Yİ GEÇEN İŞYERLERİN DE UYGULANMASI GEREKEN YÜKÜMLÜLÜKLER; Bilindiği gibi 4857 iş kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte işçi sağlığına ve güvenliğine yönelik tedbirlere önem verildi ve buda ilgili tüzük ve yönetmeliklerle de desteklendi. Sonuçta bahsi geçen konumuzda da önemini ön safa çıkardı. Konu ile ilgili bilgi verirken ana başlığımıza bağlı kalmaya, mümkün olduğu kadar ana temadan kopmamaya gayret ettim. Çalışan sayısı elli kişi yi geçince, işyerlerine getirdiği yükümlülükleri genel de 4 ana başlıkta toplayabiliriz. Bunlar; 1- ÖZÜRLÜ, ESKİ HÜKÜMLÜ VE TERÖR MAĞDURU ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU; 4857 sayılı İş Kanunu gereğince elli ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde çalıştırılacak özürlü, eski hükümlü ve terör mağdurları toplam oranı % 6'dır. Ancak özürlüler için belirlenecek oran, toplam oranın yarısından az olamaz. Aynı il sınırları içerisinde birden fazla işyeri bulunan işverenlerin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır."oranların hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülür. İşyerinin işçisi iken sakatlanan, eski hükümlü ya da terör mağduru olanlara öncelik tanınır. İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlarlar veya işveren temin ettiğinde İş Kurumuna bildirir. Elli veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde özürlü, eski hükümlü çalıştırma zorunluluğuna uymayan işverenlere İş kanununun 101 maddesi gereğince çalıştırmadığı her özürlü ve eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için 750.000.000.- TL. (yediyüzellimilyon) lira para verilir. 2- İŞYERİ HEKİMİ ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU; 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında yer alan ve devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran işyerlerinde uygulanır. İlgili yönetmeliğin 5.maddesine göre İşverenler, elli ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde bir sağlık birimi kurmak zorundadırlar. İşverenler, işyerlerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının tesis edilmesi, sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi için gerekli tedbirlerin belirlenmesi, bu tedbirlerin uygulanması ve uygulamaların izlenmesi işlerini yürütmek üzere; işyerinin risk grubuna ve işçi sayısına göre bir veya daha fazla işyeri hekimi görevlendirmek ve bu görevlerin yapılması için gerekli yer, donanım ve personeli temin etmekle yükümlüdürler. İşverenler, elli ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde bir sağlık birimi kurmak zorundadırlar. İşverenler, işyerlerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının tesis edilmesi, sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi için gerekli tedbirlerin belirlenmesi, bu tedbirlerin uygulanması ve uygulamaların izlenmesi işlerini yürütmek üzere; işyerinin risk grubuna ve işçi sayısına göre bir veya daha fazla işyeri hekimi görevlendirmek ve bu görevlerin yapılması için gerekli yer, donanım ve personeli temin etmekle yükümlüdürler. Sağlık biriminde; en az bir işyeri hekimi ile birlikte en az bir işyeri hemşiresi veya sağlık memuru görevlendirilmesi zorunludur. Sağlık birimi, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülebilmesine ve çalışacak personel sayısına yetecek büyüklükte, kolay ulaşılabilir, tercihen tek katlı bir binada veya kurulacağı binanın giriş katında olmalıdır. Sağlık birimi; en az bir muayene odası, bir müdahale odası, bir yardımcı sağlık personeli odası ile bekleme odasından oluşur. Sağlık biriminde yeterli aydınlatma, havalandırma, 1
ısıtma, soğuk ve sıcak su tesisatı bulunmalı, sağlık biriminin tabanı kolay temizlenebilen ve yıkanabilen nitelikte olmalıdır. Sağlık birimi aşağıda belirtilen araç ve gereçler ile donatılır. Nitelikleri dolayısıyla devamlı çalışma yapılan işyerlerinde sağlık birimleri çalışma süresince açık bulundurulur ve en az bir işyeri hemşiresi veya sağlık memuru görevlendirilir. Normal çalışma süresi dışında kalan vardiya çalışmalarında bu personelin sağlanamadığı hallerde, sağlık biriminde ilkyardım kursu görmüş en az bir eleman görevlendirilir. Yönetmeliğin 25 ve 31maddesi gereği I inci, II inci ve III üncü Risk Gruplarında yer alan ve 1000 işçi çalıştırılan işyerlerinde tam gün çalışacak bir işyeri hekimi görevlendirilir. 1000 kişiyi aşan hallerde bu Yönetmeliğin 21 inci maddesinde belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar hekim eklenir. IV üncü ve V inci Risk Gruplarında yer alan ve 750 işçi çalıştırılan işyerlerinde tam gün çalışacak bir işyeri hekimi görevlendirilir. 750 kişiyi aşan hallerde bu Yönetmeliğin 21 inci maddesinde belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar hekim eklenir. Sağlık biriminde tam gün çalışacak en az bir işyeri hemşiresi veya sağlık memuru görevlendirilir. Buna ilave olarak; a. I inci, II inci ve III üncü Risk Gruplarında yer alan ve 500 ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde her 500 işçi için tam gün çalışacak bir işyeri hemşiresi veya sağlık memuru görevlendirilir. b. IV üncü ve V inci Risk Gruplarında yer alan ve 350 ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde her 350 işçi için tam gün çalışacak bir işyeri hemşiresi veya sağlık memuru görevlendirilir. İŞYERİ SAĞLIK BİRİMİ MALZEME LİSTESİ TIBBİ MALZEMELER 1- Sfingomanometre, 2- Stetoskop, 3- Oftalmoskop, 4- Otoskop, 5- Kulak küreti, 6- Abeslan, 7- Beden derecesi, 8- Cerrahi dikiş seti(tam gün hekim çalıştıranlar zorunludur) 9- Pansuman malzemesi, 10- Enjeksiyon malzemesi, 11- Tartı, 12- Muayene Masası, 13- Paravan, 14- İlaç Dolabı, 15- Tıbbi malzeme dolabı, 16- Sedye, 17- Oksijen tüpü, 18- Buzdolabı, BÜRO MALZEMELERİ 1- Bilgisayar, 2- Yazı masası ve koltuk 3- Hasta sandalyesi, 4- Kırtasiye malzemesi, 5- Dosya dolabı, 2
TAŞIT Ağır ve tehlikeli işlerin yapıldığı işlerin yapıldığı ve sürekli 50 işçinin çalıştığı işyerlerinde, hastalanan veya kaza geçiren işçilerin işyerine en yakın sağlık kuruluşuna taşınmaları için uygun taşıt. İşkanunun 105.maddesine göre; 81 inci maddesine aykırı olarak işyeri hekimi çalıştırma ve işyeri sağlık birimi oluşturma yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren veya işveren vekiline 500.000.000.-TL.para cezası verilir. Bu Kanunun 86 ncı maddesi uyarınca işçilere doktor raporu almayan işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için 100.000.000.-TL. para cezası verilir. Bu Kanun 89.maddesi gereği Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; a. Ağır ve tehlikeli işlerden başka işler için de işçilerin işe başlamadan hekim muayenesinden geçirilmelerini, b. Bazı işlerde çalışan işçilerin belirli sürelerde genel olarak sağlık muayenesinden geçirilmelerini, c. Çeşitli veya bir kısım işlerde çalışan işçilerin sağlık durumlarının aksaması, yaptıkları işin ürünlerine ve genel sağlığa yahut birlikte çalıştıkları öteki işçilere zararlı olursa, bu gibilerin o işlerden çıkarılmalarını, Ne durumda ve ne gibi şartları haiz olan işyerlerinde banyo, uyku, dinlenme ve yemek yerleri ile işçi evleri ve işçi eğitimi yerleri yapılmasını, öngören yönetmeliğe uymayanlara 500.000.000.-TL para cezası verilir. 3- İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KURULU OLUŞTURULUR, 4857 sayılı iş kanunun 80 md.sinde yer alan ve ilgili yönetmelikte de sanayiden sayılan ve devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran, altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde, her işveren, bir işçi sağlığı ve iş güvenliği kurulu kurmakla yükümlüdür. Buna göre; İşçi sağlığı ve iş güvenliği kurulları, aşağıda belirtilen kimselerden oluşur. a)işveren veya işveren vekili, b)işyeri güvenlik şefi, yoksa işyerine işçi sağlığı ve iş güvenliği konularında görevli teknik bir kişi, c)işyeri hekimi, d)sosyal işler danışmanı, yoksa personel veya sosyal işleri yürütmekle görevli bir kişi, e)varsa sivil savunma uzmanı, f)işyerinde görevli formen, ustabaşı veya usta, g)274 sayılı kanunun değişik 20 nci maddesi hükmü uyarınca işyerinde bulunan sendika temsilcilerinin kendi aralarında seçecekleri bir işçi, işyerinde sendika temsilcisi yoksa, o işyerindeki işçilerin yarıdan fazlasının katılacağı toplantıda açık oyla seçilecek bir işçi. h)iş güvenliği görevli mühendisi, İlgili tüzüğün 4.md gereği; a) İşçi sağlığı ve iş güvenliği konularında o işyerinde çalışanlara yol göstermek işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin tedbirleri tespit etmek ve işveren veya işveren vekiline tekliflerde bulunmak, işyerinin niteliğine uygun bir işçi sağlığı ve iş güvenliği işçi yönetmeliği taslağı hazırlamak ve işverenin veya vekilinin onayına sunmak ve iç yönetmeliğin uygulanmasını izlemek, 3
b)makine ve tezgahlarla gerekli koruyucuların güvenlik verici bir şekilde yerleştirilmesi, uygulanan çalışma usulleri, kullanılan malzeme, kişisel korunma araçları, işyerinin temizliği gibi işyerinde, işçi sağlığını ve iş güvenliğini sağlayacak bir düzen kurulması için işveren veya işveren vekiline tekliflerde bulunmak, c)ölüm veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan her iş kazası veya meslek hastalığında yahut işçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili bir tehlike halinde, gerekli araştırma inceleme ve soruşturmayı yapmak, alınması gereken tedbirleri bir raporla tespit ederek işveren veya işveren vekiline vermek, d)işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği eğitim ve öğretimini planlamak,bu konu ve kurallarla ilgili programları hazırlamak,işverenin veya işveren vekilinin onayına sunmak ve uygulanmasını izlemek e)işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanıp yerleştirilmesi ve geliştirilmesi, bu konudaki ilginin devamı ve pekiştirilmesi için yayınlar yapmak, konferanslar verdirmek ve benzeri çalışmalarda bulunmak, f)tesislerin bakım ve onarımında gerekli güvenlik tedbirleri planlamak ve kontrol etmek, g)işyerlerinin özelliklerine göre işçilerin periyodik sağlık muayene ve kontrollerinin yapılıp yapılmadığını izlemek, h)işyerinde yangınla ilgili tedbirlerin yeterliliğini ve ekiplerin çalışmalarını izlemek, bu konuda işverene veya işveren vekiline tekliflerde bulunmak, ı)sağlık ve güvenlik durumu ile ilgili yenilikleri izlemek, bu konudaki bilgileri toplamak ve değerlendirmek ve bunlara ilişkin tedbirlerin alınmasını teklif etmek, j)işyerinin sağlık ve güvenlik durumuyla ilgili, yıllık bir rapor hazırlamak, o yıl ki çalışmaları değerlendirmek ve elde edilen tecrübeye göre ertesi yılın çalışma programında yer alacak hususları tespit etmek ve işverene teklifte bulunmak, Kurul ayda birkez toplanır. Her toplantıda, görüşülen konularla ilgili olarak bir tutanak düzenlenir. Toplantıya katılan başkan ve üyeler tarafından imzalanır. İmzalı tutanak ve kararlar sırasıyla özel dosyalarda saklanır. İşkanunun 105.maddesine göre; 77 inci maddesine aykırı hareket eden işveren veya işveren vekiline 500.000.000.-TL para cezası verilir. 4- İŞ GÜVENLİĞİ İLE GÖREVLİ MÜHENDİS VE TEKNİK ELEMAN, Devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı, işyerlerini kapsar. İş güvenliği uzmanı Bakanlık tarafından sertifikalandırılmış, iş güvenliği ile görevli mühendis ve teknik eleman niteliğindedir. Sertifikaya sahip iş güvenliği uzmanlarından; A Sınıfı sertifikaya sahip olanlar bütün işyerlerinde, B Sınıfı Sertifikaya sahip olanlar 1.2.3.4.risk gruplarında yer alan işyerlerinde, C Sınıf sertifikaya sahip olan 1.2.3. risk gruplarında yer alan işyerlerinde görev yapabilirler. İş güvenliği uzmanları ; 1 inci Risk grubunda yer alan işyerlerine ayda en az 1 iş günü 2 inci Risk grubunda yer alan işyerlerine ayda en az 2 iş günü 3 inci Risk grubunda yer alan işyerlerine ayda en az 3 iş günü 4 inci Risk grubunda yer alan işyerlerine ayda en az 4 iş günü 5 inci Risk grubunda yer alan işyerlerine ayda en az 5 iş günü gitmek zorundadır. 4
İş güvenliği uzmanı ile ilgili Yönetmelikte ki sözleşme örneği üzerinden, sözleşme yapanlar. Sözleşmenin bir nüshasını Genel Müdürlüğe gönderir. 1.2.3. Risk gruplarında yer alan ve 500 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. 4.5. Risk gruplarında yer alan ve 300 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Görevlendirilecek kişi meslekten olmasına özen gösterilir. İşkanunun 105.maddesine göre; 82 inci maddesine aykırı olarak İş güvenliği ve görevli mühendis tayin etmeyen işveren veya işveren vekiline 500.000.000.-TL para cezası verilir. 1 Bilgilerinize sunar, iyi çalışmalar dileriz. Saygılarımızla, İbrahim ÖNER Yakup UYGUN 1 SERDAR İŞÖZEN (İ.K.ve Personel Uzmanı) tarafından hazırlanmıştır. 5