İZMİR TİCARET ODASI TUNUS CUMHURİYETİ ÜLKE RAPORU ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ MART 2015 Hazırlayan: Zeynep Küheylan Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü Uzman Yardımcısı
TEMEL BİLGİLER Ülke Adı: Tunus Cumhuriyeti Yüzölçümü: 163 610 km² Yönetim Biçimi: Cumhuriyet Cumhurbaşkanı: Beji Caid ESSEBSI (31 Aralık 2014 den beri) Başbakan: Habib ESSID (6 Şubat 2015 den beri) Bağımsızlık Tarihi: 20 Mart 1956 tarihinde Fransa dan bağımsızlık kazanmıştır. Başkent: Tunus Başlıca Şehirler: Sousse, Bizerte, Sfaks Din: Müslüman % 99.1 Dil: Arapça (resmi dil), Fransızca (ticaret dili) DEMOGRAFİK VERİLER Nüfus: 10.9 milyon Nüfus Artış Oranı: % 0.9 Nüfus Yapısı 0-14 yaş % 23.2 15-64 yaş % 69.3 65 yaş ve üstü % 7.5 DİPLOMATİK TEMSİLCİLER T.C Tunus Büyükelçisi: Ömer GÜCÜK Tunus Ankara Büyükelçisi: Mohammed Saleh TEKAYA Tunus İzmir Fahri Konsolosu: Mustafa Selim YAŞAR Tunus İstanbul Fahri Konsolosu: Mustafa GÖKSU Tunus Adana Fahri Konsolosu: Nuri SABUNCU TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER Para Birimi: Tunus Dinarı (TND) GSYİH: 108.4 milyar dolar Reel Ekonomik Büyüme: % 2.8 Enflasyon Oranı: % 6.1 Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 9 900 dolar İşgücü: 3.9 milyon İşsizlik Oranı: % 17.2 (Genç nüfus (15-24) işsizlik oranı: % 42.3) İhracat: 17.4 milyar dolar İthalat: 24.9 milyar dolar 2
GENEL EKONOMİK DURUM Tunus ekonomisi tarım, madencilik, turizm ve tekstil gibi çeşitli sektörlere dayanan gelişmekte olan bir ekonomidir. Ülkenin genç nüfusa istihdam yaratmakta yetersiz kalması nedeniyle işsizlik Tunus un en önemli sorunlarının başında gelmektedir. Bu çerçevede, hükümetin öncelikli ekonomi politikaları istihdam yaratmak, işsizliği önlemek, ihracatı geliştirmek, yabancı yatırımları artırmak, enflasyonu kontrol altında tutmak ve ekonomide genel verimliliği artırmaktır. Tunus Ekonomisindeki Başlıca Sektörler Tarım ve Gıda: Tarım sektörü Tunus un en önemli sektörlerinden biri olup ülke GSYİH sına % 9 katkı sağlamaktadır. Toplam tarım ve gıda ürünleri ihracatı yaklaşık 1 milyar dolardır. Ülkenin başlıca tarım ürünleri zeytin, domates, narenciye, şeker kamışı, hurma ve bademdir. Tunus dünyadaki en önemli zeytinyağı üreticisi ve ihracatçısı ülkelerin başında gelmektedir. Balıkçılık: 1350 km lik sahil şeridine sahip olan Tunus ta balıkçılık sektörünün önemi büyüktür. Ülkede çok sayıda balık üretim çiftliği bulunmaktadır. Özellikle ton balığı üretimi yaygındır. Dondurulmuş balık ürünleri büyük ölçüde ihraç edilmektedir. Madencilik: Dünya fosfat üretiminde ilk sıralarda yer alan Tunus ta yıllık ortalama 10 milyon ton civarında fosfat çıkarılmaktadır. Çıkarılan fosfatın büyük bölümü ihracata yönelik gübre ve kimyasal madde üretiminde kullanılmaktadır. Ülkede aynı zamanda yıllık ortalama 4.2 milyon ton petrol üretilmekte olup söz konusu üretim Tunus un petrol ihtiyacının ancak yarısını karşılamaktadır. Sanayi: Ülkenin en önemli sanayi faaliyetleri tekstil, deri, makina parçaları imalatı, petrol üretimi ve başta fosfat olmak üzere madenciliktir. Tunus sanayileşme politikasında önceliği tarım ürünlerinin işlenmesine vermiştir. Buradaki hedef, ülkenin gıda ürünlerini ithal etmek yerine kendine yeterli hale gelemsini sağlamaktır. Tekstil: Tekstil ve konfeksiyon sanayinin gelişmesinde büyük önem taşımaktadır. Tekstil sektörü, ülke ihracatının % 26.4 ünü oluşturmaktadır. Toplam tekstil ihracatının % 92 si hazır giyimdir. Hükümet, dokuma ve örme alt sektörlerindeki yatırımları arttırarak katma değeri arttırmayı amaçlamaktadır. Müteahhitlik: Tunus ta 2.000 adet kayıtlı müteahhitlik ve inşaat şirketi bulunmakta ve 15.000 adete yakın taşeron kayıt dışı faaliyet göstermektedir. Sektörde yaklaşık olarak 300.000 kişi istihdam edilmektedir. TAV Holding tarafından üstlenilen Enfidha Uluslararası Havalimanı, Rades- La Goulette Köprüsü, Tunis Spor Şehri, derin su limanı ülkedeki büyük yatırım projeleridir. Turizm: Tunus her yıl 5-6 milyon civarında yabancı ziyaretçi ağırlamaktadır. Ülkeyi ziyaret eden turistlerin büyük bölümü Fransa, Almanya, İngiltere ve İtalya dan gelmektedir. Çöl, çevre, kültür, kongre ve golf turizmini geliştirmek için çalışmalar yapılmaktadır. 3
GSYİH IN SEKTÖREL DAĞILIMI (2013) TARIM % 8.6 SANAYİ % 30.4 HİZMETLER % 61 İŞGÜCÜNÜN SEKTÖREL DAĞILIMI (2009) TARIM % 18.3 SANAYİ % 31.9 HİZMETLER % 49.8 TUNUS DIŞ TİCARETİ BAŞLICA İHRACAT YAPTIĞI ÜLKELER (2013) FRANSA % 26.4 Başlıca İhraç Ürünleri İTALYA % 18.5 Tekstil ürünleri ALMANYA % 9 Yarı mamül mallar Tarım ürünleri LİBYA % 5.1 Elektrik aksamları İSPANYA % 4.7 Kimyasallar Fosfat BAŞLICA İTHALAT YAPTIĞI ÜLKELER (2013) FRANSA % 18.3 Başlıca İthal Ürünleri İTALYA % 14.5 Tekstil ürünleri ALMANYA % 7.2 Makinalar ve ekipmanları Kimyasallar ÇİN % 6.3 Hidrokarbonlar CEZAYİR % 4.9 Gıda ürünleri İSPANYA % 4.6 4
TUNUS VE TÜRKİYE ARASI TİCARET Türkiye ve Tunus Arasındaki Başlıca Anlaşmalar Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması Deniz Taşımacılığı Anlaşması Dostluk ve İşbirliği Anlaşması Gümrük İşbirliği Anlaşması Kültür Anlaşması Madencilik ve Jeoloji Alanlarında İşbirliği Anlaşması Sağlık ve Tıp Alanında İşbirliğine Dair Anlaşma Sanayi İşbirliği Anlaşması Serbest Ticaret Anlaşması Sivil Havacılık Anlaşması Tarım Alanında İşbirliği Anlaşması Ticaret, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması Turizm İşbirliği Anlaşması Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması Vize Muafiyeti Anlaşması Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması TÜRKİYE-TUNUS ARASI İHRACAT-İTHALAT GENEL VERİLER (000 $) YILLAR İHRACAT İTHALAT DIŞ TİCARET DENGESİ DIŞ TİCARET HACMİ 2014 915 092 196 697 718 395 1 111 789 2013 892 537 289 268 603 269 1 181 805 2012 796 861 195 659 601 202 992 520 2011 802 778 249 789 552 989 1 052 567 2010 713 631 280 720 432 911 994 351 Kaynak: TÜİK İZMİR-TUNUS ARASI DIŞ TİCARET ($) İHRACAT İTHALAT 2014 103 986 288 23 537 032 2013 59 742 702 33 341 369 2012 57 431 403 37 602 943 2011 32 555 520 2 884 182 2010 31 068 114 28 879 108 Kaynak: TÜİK 5
TÜRKİYE NİN TUNUS A İHRAÇ ETTİĞİ BAŞLICA ÜRÜNLER (2013) İHRAÇ EDİLEN ÜRÜNLER MİKTAR (000 $) TÜRKİYE NİN TUNUS DAN İTHAL ETTİĞİ BAŞLICA ÜRÜNLER (2013) İTHAL EDİLEN ÜRÜNLER MİKTAR (000 $) Pamuk 160.704 Gübreler 112.113 Motorlu kara taşıtları 124.983 İnorganik Kimyasallar 42.101 Makinalar 83.361 Tekstil Aksesuarları 18.168 Demir çelik 59.393 Elektrikli ve elektronik ekipmalar 13.740 Tütün, işlenmiş tütün 53.594 Makinalar 7.441 Elektrikli ve elektronik ekipmalar 46.231 Yenilebilen meyveler, kabuklu yemişler vb. 5.857 Plastik, plastikten mamüller 33.455 Pamuk 4.613 TÜRKİYE DE FAALİYET GÖSTEREN TUNUS SERMAYELİ FİRMALAR 31 Aralık 2014 tarihi itibariyle Türkiye de 76 adet Tunus sermayeli firma faaliyet göstermekte olup, İzmir de Tunus sermayeli firma bulunmamaktadır. NOTLAR * THY nin Tunus un başkenti Tunus a direkt uçuşu bulunmaktadır. * Tunus ta 2 adet Türk Okulu bulunmaktadır. * Tunus Üniversitesi, Manouba Üniversitesi ve Nabeul deki 9 lisede Türkçe seçmeli ders olarak okutulmaktadır. KAYNAKÇA Cental Intelligence Agency, World Factbook (https://www.cia.gov/) International Trade Centre (http://www.trademap.org/) Market Acces Map (http://www.macmap.org/) T.C. Dışişleri Bakanlığı (http://www.mfa.gov.tr/) T.C. Ekonomi Bakanlığı (http://www.ekonomi.gov.tr/) Türkiye İstatistik Kurumu (http://www.tuik.gov.tr/) 6