MS-DOS dosya sistemlerine ulaşmak Bu yazıda ports koleksiyonumuzda bulunan ve MS-DOS dosya sistemi üzerinde bulunan bilgilere ulaşmamızı sağlayacak iki programa göz atmak istiyorum.dos-çeşidi komut satiri programcıklarını içeren mtools disket üzerinde, sabit diskinizin diğer bölümünde, Jaz ve Zip sürücü`lerinizde bulunan MS-DOS bilgilerine ulaşımı sağlarken, mfm disket üzerinde bulunan MS-DOS bilgilerine kolay ve güzel bir grafik ara yüz ile aracılığıyla ulaşmanıza olanak veriyorlar. Her iki programcığında en iyi yönleri kullanıcıya ilk önce mount etmeden diğer dosya sistemindeki bilgiye ulaşma olanağı sunmaları.bildiğiniz gibi dosya sistemlerini mount etme hakki sadece süper kullanıcıda bulunuyor.eğer bir sistem yöneticisi iseniz veya ailenizde diğer üyeler FreeBSD sistemizini kullanıyorsa disketteki bilgiye ulaşabilmek için her seferinde mount işlemi için uğraşmak gerçekten baş ağrısı haline gelebilir.bunun yanında yeni bir kullanıcı olarak yanlışlıkla ilk önce unmount etmeden disketi yerinden çıkarabilirsiniz.bu durumda ki yasayanlarınız bilir, FreeBSD panik verebilir, sistemi yeniden başlatabilir veya birçok hata mesajı ile karsınıza gelebilir. Eğer hazırsak bu programları kullanamaya başlayalım.her ikiside paket veya port halinde gelen bu programları yine her iki şekilde de kurabiliyorsunuz.ben yazıda her ikisini de örneklemek için mtools`u port mfm `yi ise paket olarak kurmayı deneyeceğim.süper kullanıcı olun, internete bağlanın ve mtools programını kurmak için ports içinden klasörüne girin: su Password: cd /usr/ports/emulators/mtools make && make install Kurulum tamamlandıktan sonra kullandığınız web tarayıcınızı acın ve http://www.freebsd.org/x11-fm.html adresinde girin. mfm-1.5 dosyasına inin ve sabit diskinizde bir yere bu dosyayı çekin.ben kendi sistemimde /usr/packages klasörünü oluşturup buraya ekledim.dosyayı indirdikten sonra ise: cd /usr/packages pkg_add mfm* Đle dosyayı paketlerimiz arasına ekleyelim. Paket eklendikten sonra süper kullanıcı hesabından exit komutunu kullanarak çıkalım.eğer C shell`i kullanıyorsanız rehash komutunu kullanıp sisteminizin eklediğiniz dosyanın farkına varmasını sağlamak iyi bir fikirdir. Simdi mtools programına göz atabiliriz.eğer sadece ismini yazarsanız size kullanabileceğiniz tüm opsiyonları gösteren bir tablo verecektir:
mtools Supported commands: mattrib, mbadblocks, mcat, mcd, mcopy, mdel, mdeltree,, mdoctorfat, mdu, mformat, minfo, mlabel, mmd, mmount, mpartition, mrd, mread, mmove, mren, mshowfat, mtoolstest, mtype, mwrite, mzip Dos ile daha önce çalıştıysanız m ile başlamaları dışında tüm yazılı programlar ile aşinasınız demektir.bütün bu komutlar için yazılmış ayrı ayrı man safyaları bulunduğundan bütün bunlara gözatıp detaylı bilgi edinebilirsiniz. Şimdi de mcd: komutunu deneyelim: mcd A:/ Bu prompt`un MS-DOS üzerinde kullanılan disket sürücüyü belirttiğini farz edersek hiçte kötü görünmüyor.tecrübeli DOS kullanıcıları kullanılan eğri çizginin DOS yerine UNIX stilinde yazıldığını fark edeceklerdir.disketimizin içindeki bilgileri görüntülemeye çalısalım: fd0c: hard error reading fsbn 0 (No status) plain_io: Input/output error init A: could not read boot sector Cannot initialize 'A:' Opps, şimdi çok utandım; tabiki disketi sürücüye takmadan içindekileri okumayı bekleyemeyiz değil mi?simdi disketimiz takılı durumda iken tekrar deneyelim: Can't open /dev/rfd0: Permission denied Cannot initialize 'A:' Đzinler ile uğraşmaya başlamadan önce, mtools konfigürasyon dosyasına bir bakalım.eğer : man 5 mtools Komutu ile gelen man sayfasına bakarsanız konfigürasyon dosyasının mtools.conf olduğunu ve usr/local/etc içinde bulunduğunu görürsünüz. ls -l /usr/local/etc drwxr-xr-x 9 root wheel 1024 Dec 2 11:57. -r--r--r-- 1 root wheel 4441 Dec 2 11:50 mtools.conf Görünüşe göre bu dosyayı herkes okuyabilirken değiştirme hakkı her zamanki gibi süper kullanıcıya ait.bu dosyaya bir göz atilim:
more /usr/local/etc/mtools.conf # Example mtools.conf files. Uncomment the lines which correspond to # your architecture and comment out the "SAMPLE FILE" line below # # A note on permissions: a user must have read and # write permissions for the devices named here in # order to access the DOS file systems. You might # give ALL USERS access to ALL FLOPPY DISKS via #the command # # chmod a+rw /dev/*fd* /dev/rfd[0-9]* # # # FreeBSD floppy drives drive a: file="/dev/rfd0" drive b: file="/dev/rfd1" Görünüşe göre kullanıcıların disket sürücüyü kullanabilmeleri için onlara izin vermemiz gerekecek.freebsd disket sürücü aygıt isimleri önündeki işaretler kaldırılmış şekilde kullanıma hazır geldiği için bunlarda hiçbir değişiklik yapmamız gerekmiyor. "A:" olarak görünecek olan /dev/rfd0, üzerindeki izinlere bir göz atalım: mtools: ls -l /dev/rfd0 crw-r----- 18 root operator 9, 0 Oct 3 08:51 /dev/rfd0 Đşte sorun burada. mtools.conf`tada belirtildiği gibi kullanıcılar bu aygıtı kullanabilmesi için rw hakkına sahip olmaları gerekirken sadece r hakları bulunmakta.dosya süper kullanıcıya ait olduğu için üzerindeki izin haklarını değiştirmek için süper kullanıcı olmam gerekiyor.sadece tek bir disket sürücüm olduğu için ise sadece bir aygıta rw ekliyorum: su Password: chmod a+rw /dev/rfd0 ls -l /dev/rfd0 crw-rw-rw- 18 root operator 9, 0 Oct 3 08:51 /dev/rfd0 Bundan sonra süper kullanıcı hesabından çıkın ve normal kullanıcı olarak komutunu deneyin, simdi disket içindeki bilgileri görebiliyor olmanız gerekiyor. Hadi başka bir şey deneyelim.sabit diskimin basinda bulunan FAT bölümüne acaba mtools ulaşabilecek mi deneyelim. mtools.conf ta bulunan sabit disk ile ilgili olan bölümlere bir bakalım: more /usr/local/etc/mtools.conf # IDE hard disks # first disk on the first IDE
# interface (wd0) slice 1 (s1) drive c: file="/dev/rwd0s1" FreeBSD 4.0 versiyonundan daha yüksek bir sürüm kullandığım için, ilk IDE wd0 yerine ad0 olarak adlandırılmış durumda.tekrar bu satırları değiştirebilmek için süper kullanıcı olup satiri aşağıdaki şekilde değiştiriyoruz: drive c: file="/dev/rad0s1" ^ Hazır süper kullanıcı iken bu aygıt üzerindeki izinlere de bir göz atalım: ls -l /dev/rad0s1 crw-r----- 1 root operator 116, 0x00020002 Oct 4 15:58 rad0s1 Ve kullanıcıların C: sürücüsüne girebilmeleri için izinleri değiştirelim: chmod a+rw /dev/rad0s1: Daha sonra normal kullanıcı olarak A: ve C: sürücülerine girip giremediğimizi kontrol edelim: mcd a: Volume in drive A has no label Volume Serial Number is 3505-18E3 Directory for A:/ dru3 txt 2846 11-28-2000 21:46 inetdc~1 txt 13669 10-05-2000 21:22 inetd.conf.txt cisco doc 10752 11-13-2000 18:07 3 files 27 267 bytes 1 428 698 bytes free mcd c: Volume in drive C has no label Volume Serial Number is 39D0-A67B Directory for C:/ bootsect bsd 512 10-04-2000 15:22 confer~1 <DIR> 11-01-2000 20:39 conferencing server sybex <DIR> 11-10-2000 20:18 Sybex 3 files 512 bytes 492 470 272 bytes free Artık C: sürücümde gizli dosyalar olduğunu biliyorum.eğer man dosyasına bakarsanız a parametresinin gizli dosyaları göstermek için kullanıldığını görürsünüz.komutu tekrar deneyelim: -a Volume in drive C has no label Volume Serial Number is 39D0-A67B
Directory for C:/ bootsect dos 512 10-04-2000 15:33 config sys 0 10-04-2000 15:40 autoexec bat 0 10-04-2000 15:40 io sys 0 10-04-2000 15:40 msdos sys 0 10-04-2000 15:40 bootsect bsd 512 10-04-2000 15:22 msdownld tmp <DIR> 10-04-2000 16:10 confer~1 <DIR> 11-01-2000 20:39 conferencing server recycled <DIR> 11-01-2000 21:01 Recycled sybex <DIR> 11-10-2000 20:18 Sybex arcldr exe 148992 12-07-1999 12:00 arcsetup exe 162816 12-07-1999 12:00 ntldr 214416 12-07-1999 12:00 ntdetect com 34468 11-25-2000 21:45 boot ini 214 11-25-2000 20:00 pagefile sys 104857600 11-25-2000 19:51 16 files 105 419 530 bytes 492 470 272 bytes free Let's see if I can read one of these files: Bakalım o dosyalardan birini okuyabiliyor muyum? mtype boot.ini [boot loader] timeout=30 default=multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(3)\winnt [operating systems] multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(3)\winnt="microsoft Windows 2000 Server" /fastdetect C:\bootsect.bsd="FreeBSD" Peki ya bu dosyayı disketime kopyalayabiliyor muyum? mcopy boot.ini a: Disket sürücüm sesler çıkartıyor, iyiye işaret.yaptıklarımızı kontrol edelim: a: Volume in drive A has no label Volume Serial Number is 3505-18E3 Directory for A:/ dru3 txt 2846 11-28-2000 21:46 inetdc~1 txt 13669 10-05-2000 21:22 inetd.conf.txt boot ini 214 12-03-2000 11:25 boot.ini cisco doc 10752 11-13-2000 18:07 4 files 27 481 bytes 1 428 484 bytes free
NT boot bölümümdeki dosyaları FreeBSD sistemimde iken diskete aktarabilmek çok güzel.ayni şekilde FreeBSD sistemimdeki dosyaları da C: ve A: sürücülerine rahatlıkla kopyalayabiliyorum. Mtools hakkında dikkate değer birkaç şey daha.bu program DOS programlarını bize sunuyor ve biliyoruz ki DOS limitleri olan bir işletim sistemi.örneğin, disketimde bulunan cisco.doc dosyasını maalesef okuyamayacağım zira DOS doc ile sonlandırılış bu dosyayı tanımadığı için açmayacaktır.eğer hem C: hem de A: sürücüleriniz ile çalışıyorsanız aralarında mcd ile geçiş yapmanız gerekecektir: mcd a: to view and manipulate data on A: mcd c: to view and manipulate data on C: Ayrıca dikkat edeceğiniz başka bir şey ise MS-DOS dosya sistemine girmeye çalışmanız olacaktır.bu programlar ile Unix dosya sistemi ile formatlanmış bir disketin içeriğine bakmayı denemeyin. Simdi de mfm.`ye bakalım.bu diğerine oranla, bir arayüze sahip olduğu için, kullanımı daha kolay fakat ondan daha limitli bir program.bu program ile ancak MS-DOS ile formatlanmış disketin içeriğine ulaşabiliyorsunuz.bakalım nereye yüklenmiş bu program: whereis -b mfm mfm: /usr/x11r6/bin/mfm GUI yani grafik ara yüze sahip olduğu için bir Xwindows oturumu içinde çalıştırmanız gerekecektir.bunun için ben de XFCE ara yüzümde masaüstüne bir kısayol yerleştiriyorum.eğer nasıl kısayol yaratacağınızı bilmiyorsanız, xterm`u acın ve mfm`nin yerini belirtin.(ekran görüntüsüne http://core-coutainville.org/mfm/ adresinden ulaşabilirsiniz.) Program açıldığında ikiye bölünmüş halde bir pencere göreceksiniz; standart olarak bu pencereler ev (home) klasörünüzün içeriğini listeleyecektir.klasörler klasör ikonuna sahip olup izinleri ve okunabilir-yazılabilir-çalıştırılabilirlik durumları mavi olarak gösterilecektir.dosyalar ise bir sayfa kağıda benzeyen bir ikona sahip olacak ve izinleri siyah olarak gösterilecektir.eğer mouse`unuzla options (seçenekler) bölümüne girerseniz "Show dot files" seçeneğini işaretleyerek gizli dosyalarında listelenmesini isteyebilirsiniz. Disketinizin takın menüde bulunan ok işaretine basın ve sabit disk yerine a:`yi secin.su anda disketinizin içeriğini görüntülüyor olmanız gerekmekte.bir dosyanın üzerine tıklayıp onu siyah haline getirmek ve Copy butonuna basmak sureti ile dosyayı kendi ev dizininize kopyalayabilir ayni şekilde sabit diskinden bir dosya üzerine basarak onu disketinize aktarabilirsiniz. File (dosya) menüsüne basarak, silme, tekrar isimlendirme ve seçili dosyayı basma gibi seçenekleri görebilirsiniz.ayrıca bu menu yardımı ile yeni klasörler de oluşturabilirsiniz.eğer eskisini çıkartıp yeni bir disket takarsanız View ( görüntüleme)
menüsünü kullanarak burada bulunan Refresh (tazele) seçeneği ile yeni disketin içeriğini görüntüleyebilirsiniz. Her ne kadar limitli olsa da mfm grafik ara yüzü ev dizininiz ve disket sürücü arasında dosyaları kopyalamak için hiçte kötü bir program sayılmaz. Kolay gelsin. Özgür Özdemircili http://www.enderunix.org http://news.enderunix.org http://haber.enderunix.org Sorularınız için : dionypheles@gmx.net Kaynaklar Dru Lavigne`in Accessing MS-DOS Files Systems adlı yazısından çevirilmiştir. Yazar`in sayfasına http://www.oreillynet.com/pub/au/73, orijinal metne ise http://www.onlamp.com/pub/a/bsd/2000/12/13/freebsd_basics.html adresinden ulaşabilirsiniz.