Yetiştirici ve İş Adamı Mehmet Çelik ile Türk atçılığını ve yatırımlarını konuştuk FOTOĞRAFLAR: YURDAKUL KAYACAN
Kemal AKYER: Atçılık Çalıştayını takip ettiniz mi? Çalıştay ve konuşmaları nasıl buldunuz? Mehmet ÇELİK: Sektörün tüm paydaşları gibi bende takip etmeye çalıştım. Türkiye Yarış Atı Yetiştiricileri ve Sahipleri Derneği, Jokeyler Derneği ve Safkan Arap Atı Sahipleri ve Yetiştiricileri Derneği dışındaki konuşmaları okuyamadım. TYAYSD. Çalıştay a çok iyi hazırlanmış, tüm konularda açık ve net atçının düşüncesini sunmuştur. İthal Yönetmeliğinde hiç engel olmamasından yanayım. WAHO nun kabul ettiği Uluslararası soy kütüğüne kayıtlı (Stud-Book) bütün safkanlar ithal edilebilmelidir. Zaten babası, anası, baba ve anne kardeşlerinden birisi şampiyon, performansı iyi, denenmiş bir aygırdan ve kısraktan iyi tay elde etme garantisini de kimse veremez. Kaliteli at yetiştirmek için ıslah çalışmalarını bilmek lazım. Modern Doping Yönetmeliği de uygulamaya girmelidir. Doping affı çok iyi değerlendirilmelidir. Sakıncalı yönleri de var. Kemal AKYER: Sizce Uluslararası Yarış Festivali nasıl geçti, atçılığımızın nerede olduğunu anlayabildiniz mi? Mehmet ÇELİK: Organizasyon mükemmeldi. Ancak her yıl olduğu gibi yurtdışından gelen birkaç ekürinin hâkimiyetiyle geçti. Tabi ki bu işe milli gözle bakıldığı için at sahibimizin, jokeyimizin, seyisimizin, yarış severin moralini bozuyordu ki WA- NETA ve GÜMBÜRGÜMBÜR den goller geldi, çok mutlu olduk. Bu yarışlar atçılığımızın nerede olduğunu göstermez. Handikap ve 4-5 klâs koşuda koşan atlar geliyor. Uluslararası koşularda koşacak bir tane bile atımız yoksa bu bizim atçılığımızın zurnanın son deliği olduğunu gösterir. Bahis yönünden iyi durumda olduğumuzu ve kendi aramızda iyi mücadeleler olduğunu düşünüyorum. Kemal AKYER: TİGEM den veya Bakanlığın diğer birimlerinden Yüksek Komiserler Kurulu na atanan personeller tarafsız olabiliyor mu? Mehmet ÇELİK: Yüksek Komiserler Kurulu nun ve çalışanlarının görev ve yetkileri yasalarla belirlenmiştir. Hiç kimse yasaların verdiği yetkinin dışında bir tasarrufta bulunamaz. YKK ve çalışanlarının tarafsız olması gerekir. Koordinatör ve şef düzeyinde çalışanların ben tarafsız olduğuna inanmıyorum. İçlerinde tarafsız olan da olabilir. TİGEM i korumak için ellerinden geleni yapıyorlar. KAANKEREM isimli atımız için damızlık belgesi müracaatı yaptık. Müracaatımızdan kimin haberi var ki? Koordinatörün beyanına göre 15 imzalı dilekçe varmış, Ankara ya muayeneye getirdik. Çakma dilekçe bizce, paralelcilerin uyguladığı yöntem. Sonucu merakla bekliyoruz. Bir TİGEM müdürü aygırımızın taylarına Damızlık Belgesi verdirtmeme konusunda çalıştıklarını söylemiş, Tİ- GEM müdürü senin başarın bizi engellemekle olacaksa bir şey diyecektim demiyorum. Koordinatör de TİGEM i koruyacakmış, bizi kim koruyacak. Tİ- GEM kim, biz kimiz? Bizler emeğini ve sermayesini ortaya koymuş yetiştiricilik yapıyoruz. TİGEM bu hususta bize rakip olmamalı, tam tersine özel yetiştiricinin önünü açmalıdır. Ancak tam tersi bir duruşa şahit oluyoruz. Bir kamu kuruluşunun vatandaşın önüne set çektiği Türkiye deki tek alan atçılık sektörüdür.
Kemal AKYER: Engin SEZEN İstiklal Savaşı Koşusu töreninde TİGEM e teşekkür etti. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Mehmet ÇELİK: Engin Bey, elbette TİGEM e teşekkür edecek. Kendileri TİGEM in 3-5 zengin müşterisinden biridir. TİGEM rakiplerinin bu yarışa katılımını engellemiş, buyurun Engin Bey demiş, tabi ki teşekkür edecek. TİGEM den tay satın alıp koşmak kolay. Yetiştiricilik var mı? Emek var mı? Maalesef kamu gücü kullanılarak hakkımız yenmektedir. Bir takım bürokratlar bu konularda karar alma süreçlerinde siyasi iradeyi kasıtlı olarak yanlış bilgilendirmektedir. Bizde hakkımızı bu paralelcilere helal etmiyoruz. Kemal AKYER: Çalıştay daki Remazan Kaya nın konuşmasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Mehmet ÇELİK: Çalıştay da Remazan Kaya nın konuşmasının hiçbir teknik değeri yoktur. Siyasetçi gibi hemşehrilerini koruyucu, rakiplerinin aleyhine konuşmuştur. Bu hususta ülkemizdeki meri mevzuat neyi emrediyorsa o çerçevede hareket ederek ülkemiz ve dünya soy kütüklerine kayıtlı atlar ile ıslah kurallarına göre at yetiştiriciliği yapmaktayız. Bizde bir sorun yok. Bahsettiği konuda kendisi bayrak taşıyandır. Dolayısıyla bu konuda bize taşı en son atacak kişi Remazan Kaya dır. Kemal AKYER: Çalıştay da Kaizbert ile ilgili bir dilekçe sunulmuş, bunun hakkında ne düşünüyorsunuz? Mehmet ÇELİK: Koordinatör ve TİGEM müdürlerinin şifahi destekleriyle böyle bir dilekçe sunulmuş. Her yerde ve zamanda atçılığımızın kalitesinin artırılmasından ve ıslah çalışmalarından bahsediliyor. Bir aygır iyi tay veriyor, diye övünülmesi gerekirken karalanması atçılığımızın yüz karasıdır. Kaç tane CAŞ, BİLGİN, TAMERİNOĞLU gibi aygırların taylarına sahip olan var. Oysa aygırımızdan tay sahip olmak isteyenlerin neredeyse tamamı sahip oldu. Biz Türk Arap atçılığına hizmet ediyoruz. TİGEM in iyi tayları 3-5 zengin atçı tarafından paylaşılırken biz Arap atçılığını yaymaktayız. Özellikle Trakya bölgesi Arap atı merkezi olmuştur. Aygırımız fakir atçıların hayali ve umudu olmuştur. İyi futbol oynuyor, diye BARCELONA hakkında da imza toplayalım. Şampiyonlar Liginden atılsın. Ancak bunu akli dengesi bozuk insanlar yapar. Biz muz Cumhuriyetinde mi yaşıyoruz. Her şey hukuk dâhilinde uluslararası sözleşmelerle yürüyor. Bunun dışında söylenen her söz boş ve dedikodudan ibarettir. Bizim de dedikoduyla geçirecek vaktimiz yoktur. Kemal AKYER: Kaizbert tayları yarışçılığımızın kalitesini ve seyir zevkini arttırdığını düşünüyorum. Bu konuda ne düşünüyorsunuz? Mehmet ÇELİK: Kaizbert Türk Arap kısrakları ile çok iyi uyum sağlamıştır. Tüm yarışlarımız mücadeleli ve zevkli oluyor. Birkaç yarış sonucu isterseniz koyalım.
Yukarıda görüldüğü gibi neredeyse bütün atlar aynı saniye içinde finişe girmiş gözüküyor.
Kemal AKYER: Kaizbert taylarının ülkemizde pist rekoru var mıdır? Mehmet ÇELİK: Kaizbert taylarının ülkemizde kırdığı bir rekor yoktur. TJK internet sitesinden alınmış rekor çizelgesi. Yıl At İsmi Mesafe Derece Pist 1992 ESENRÜZGAR 800 0.56.09 Kum 2009 DUYGU YILDIZI 800 0.50.81 Çim 2016 İLGAR TAY 900 0.57.38 Çim 1990 YUSUFÇUK.1 900 1.00.32 Kum 1991 FİLİKA.1 950 1.01.42 Çim 1989 KALAMIŞ 950 1.03.12 Kum 2012 KAYAYÜREKLİ 1.000 1.06.28 Kum (Sent.) 2003 HERKÜL 1.000 1.03.82 Çim 2012 HIZLITUĞRA 1.000 1.07.70 Kum 2015 GÜZELKAYA 1.100 1.13.38 Kum (Sent.) 2008 SUZİRA 1.100 1.10.96 Çim 1992 DİKTATÖR 1.100 1.13.68 Kum 2010 ESERYEL 1.200 1.17.90 Kum (Sent.) 2014 TANATAR 1.200 1.16.37 Çim 1999 GÖKTUĞ 1.200 1.19.36 Kum 2012 FOBİ 1.300 1.25.02 Kum (Sent.) 1989 SUNERBEY 1.300 1.26.42 Kum 2009 MİTRALYÖZ 1.300 1.23.82 Çim 1989 BAŞKENT 1.400 1.28.40 Kum 2016 CANKARDEŞLER 1.400 1.29.58 Çim 2015 SAKARBAŞI 1.400 1.31.76 Kum (Sent.) 2010 GELİBOLU 1.500 1.38.17 Kum (Sent.) 2009 TURBO 1.500 1.36.45 Çim 1996 ŞAHBATUR 1.500 3.00. Kum 1989 BEYAZ MARTI 1.600 1.46.31 Kum 2009 TURBO 1.600 1.43.61 Çim 2012 BATUKAN 1.600 1.47.15 Kum (Sent.) 1991 DEMİRKIR 1.690 1.54.74 Kum 2012 LİDERTAY 1.700 1.46.41 Çim 1990 VAROL.1 1.700 1.55.57 Kum 1989 KEMALBEY 1.800 1.36.09 Çim 1987 SIRDAŞ* 1.800 0.58.30 Kum 2007 İZBATUR 1.900 2.04.59 Çim 1991 GADDAR 1.900 2.09.72 Kum 2012 PALA DAYI 1.900 2.10.83 Kum (Sent.) 1992 ALOŞ.3 1.950 2.11.97 Çim 2015 CANKARDEŞLER 2.000 2.15.44 Kum (Sent.) 1989 TANCA 2.000 1.33.82 Çim 1987 DEMİREL 2.000 0.58.47 Kum 1989 SAM AMCA 2.100 2.20.90 Kum 1992 HİRATASAN 2.100 2.20.08 Çim 2015 HANDASSA 2.100 2.22.70 Kum (Sent.) 2008 DAYIBEY 2.200 2.26.71 Çim 2016 SEMADA YILDIZ 2.200 2.30.12 Kum (Sent.) 1987 DEMİRKIR 2.200 1.14.52 Kum 2011 CANKURUŞ 2.400 2.45.85 Kum (Sent.) 1992 KEREM.3 2.400 2.45.13 Kum 2011 ONURKAAN 2.400 2.41.84 Çim 1996 DEMİRCAN 2.600 3.10.77 Kum 1999 ÇİĞDEMCAN 2.600 3.00.26 Çim 2011 GELİBOLU 2.800 3.10.58 Çim 1989 ATLIEL 3.000 3.26.59 Çim 2003 SEZGİNBEY 3.000 3.38.77 Kum 2011 RAST 3.200 3.48.50 Çim 2001 SEZENHAN 3.200 3.55.22 Kum 2003 ATAK 3.400 4.09.14 Çim Aygırımızın bir rekor kıran tayı yoktur. Ancak taylarının koşma ve kazanma olasılığı rakip aygırlardan biraz daha yüksektir. Bu da bizim için sevindiricidir. Kemal AKYER: Jokey Kulübü başkanının Arap Atçılığına sıcak bakmadığı görüşü yaygın, bu konuda bir görüşünüz var mı? Mehmet ÇELİK: Bu kararlar günübirlik ya da konjonktüre göre alınacak kararlar değildir. Bazı düzenlemeler yapılırken bunların sosyal etkileri de göz önüne alınmalıdır-alınır. Doğrusu Dünya yarışçılığı İngiliz atı üzerinden ilerliyor. Ülkemizde dünyada olduğundan daha fazla Arap atı var. Atçılığımızın ilerlemesi için öncelikte TİGEM in özelleşmesi lazım. Bir takvim ile zaman içinde Arap atı yarışları azaltılabilir. TİGEM atçılığa yatırım yapmak isteyenleri de engellemektedir. At sahibi olmak isteyen niye yatırım yapayım diyor. TİGEM at yetiştiriyor, rakiplerinin de yarışlara katılımını engelliyor Kemal AKYER: TYAYSD nin Yüksek Komiserler Kurulu nun yapısı ile ilgili bir önerisi vardı, buna ne dersiniz? Mehmet ÇELİK: Bana Federasyon görüşü gibi geldi. Bence YKK federasyona dönüşmeli. Futbol Federasyonu gibi. Yetiştiriciliğin de yarışçılığında kuralları objektif olarak konulmalı. İhtiyaç duyulan düzenlemeleri toplanıp karara varacak süper olur. Ancak Federasyonun yapısı içerisinde atçılığın bütün birleşenleri temsil edilmeli. Bu konularda, gerek hukuki altyapı gerekse yetiştiricilik ve yarışçılık alanında bilgisi ve tecrübesi olan kişilerin olmasında hiçbir sakınca yoktur. Böylelikle atçılığımız özelleşmiş olur. Zaten bahis yönünü Jokey Kulübümüz çok iyi yapıyor. Kemal AKYER: Merasız hayvancılık projeniz ne durumda? Mehmet ÇELİK: TİGEM in karteli altında atçılığımızı ve yetiştiriciliğimizi daha fazla ilerletme şansımızın kalmadığını düşünüyoruz. Genel Hükümlerin hukuk dışı uygulanmaya devam etmesinin sonucu olarak ortaya çıkan adaletsizliğin karşısında başarının elde edilmeyeceğini görüyoruz. Buradan hareketle atçılığı ve yetiştiriciliği bırakmayı düşünüyoruz ve bu projemizin her şeyi tamam gibi, Ekim ayında faaliyete geçecek. Açılış törenimiz birkaç ay sonraya sarkabilir. Bu açılışa Sayın Cumhurbaşkanımızı, Başbakanımızı ve Bakanımızı da davet edeceğiz.
Mehmet Çelik in çiftliğindeki çim yetiştirme makinesi ve güvelerin fotoğrafları