MEHMET MUSTAFA GÜRES

MEHMET MUSTAFA GÜRES 58.880 ADET/DÖNEM KAPASİTELİ YUMURTACI DAMIZLIK TAVUK YETİŞTİRME VE KULUÇKALIK YUMURTA ÜRETİM İŞLETMESİ PROJE TANITIM DOSYASI MANİSA İLİ, SARUHANLI İLÇESİ, KOLDERE BELDESİ, KURUÇEŞME MEVKİİ, D1-3B PAFTA, 190 PARSEL X Proje Tanıtım Dosyası ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu RAPORU HAZIRLAYAN KURUM Tel: 0.236.238 79 38 Manisa, Şubat 2014

PROJE SAHİBİNİN ADI Mehmet Mustafa GÜRES (T.C.Kimlik No: 19589286996) ADRESİ Çamlıca Mah. Değirmen Yolu Sok. No:9 Mütevelli Beldesi Saruhanlı/MANİSA TELEFON NUMARASI 0.236.398 70 06 GSM 0.533.267 04 89 FAKS NUMARASI 0.236.398 75 57 E-POSTA nayyildiz@gures.com.tr PROJENİN ADI Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi PROJENİN BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ 970.000 TL İLİ: MANİSA İLÇESİ: SARUHANLI BELDE:KOLDERE MEVKİİ: KURUÇEŞME PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI (ZONE) PAFTA NO : K19-d1 ARAZİ ALANI : 19.375 m 2 KAPALI ALAN : 4.275 m 2 DATUM : WGS-84 DATUM : ED-50 TÜRÜ : DERECE.KESİR TÜRÜ : UTM 6 DERECE AYRAÇ : : AYRAÇ : : DOM : 27 DOM : 27 ZON : 35 ZON : 35 ELEMAN SIRASI : ENLEM BOYLAM 38.67835759:27.60278544 38.67748022:27.60468806 38.67686543:27.60409647 38.67781183:27.60170262 38.67800338:27.60204417 38.67818830:27.60251638 38.67826644:27.60268879 ELEMAN SIRASI : SAĞA-YUKARI 552480.1200:4281435.9900 552646.2600:4281339.7200 552595.2500:4281271.1600 552386.3300:4281374.8100 552415.9000:4281396.2600 552456.8400:4281417.0500 552471.7800:4281425.8200 PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) PROJENİN NACE KODU EK-1 X EK-2 MADDE 32 Hayvan Yetiştirme Tesisleri ç) Kanatlı yetiştirme tesisleri [(Bir üretim periyodunda 20.000 adet ve üzeri tavuk (civciv, piliç, ve benzeri) veya eşdeğer diğer kanatlılar)(1 adet hindi = 7 adet tavuk)] 01.47.01 Kümes hayvanlarının yetiştirilmesi (tavuk, hindi, ördek, kaz ve beç tavuğu vb.) RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI MİM Mühendislik & Danışmanlık San. ve Tic. Ltd. Şti. ADRESİ Merkez Efendi Mah. 8 Eylül Cad. No:173/4 MANİSA YETERLİK BELGE NO 23 TELEFON NUMARASI 90-(0)-236-238.7938 FAKS NUMARASI 90-(0)-236-238.4900 WEB ADRESİ - www.mimconsulting.eu E-POSTA ADRESİ info@mimmuhendislik.com RAPOR SUNUM TARİHİ (GÜN,AY,YIL) İlk Sunum: 14.02.2014 Revize Sunum: 11.04.2014 YASAL UYARI Raporun tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılı Yasa ile değişik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca, MİM Mühendislik ve Danışmanlık Ltd. Şti. nin yazılı izni olmadıkça; hiçbir şekil ve yöntemle sayısal ve/veya elektronik ortamda çoğaltılamaz, kopya edilmez, çoğaltılmış nüshaları yayınlanamaz, ticarete konu edilemez, elektronik yöntemlerle iletilemez, satılamaz, kiralanamaz, amacı dışında kullanılamaz ve kullandırılamaz. Copyright 2014 2

İÇİNDEKİLER DİZİNİ: PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ... 5 BÖLÜM I. PROJENİN ÖZELLİKLERİ... 5 I.A. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ... 14 I.B. PROJENİN İŞ AKIM ŞEMASI, KAPASİTESİ, KAPLADIĞI ALAN, TEKNOLOJİSİ, ÇALIŞACAK PERSONEL SAYISI... 15 I.C. DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI (ARAZİ KULLANIMI, SU KULLANIMI, KULLANILAN ENERJİ TÜRÜ, VB.)... 28 I.Ç. ATIK MİKTARI (KATI, SIVI, GAZ V.B.) VE ATIKLARIN KİMYASAL FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ... 30 I.D. KULLANILAN TEKNOLOJİ VE MALZEMELERDEN KAYNAKLANABİLECEK KAZA RİSKİ... 48 BÖLÜM-II PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANIN MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ... 49 II.A. MEVCUT ARAZİ KULLANIMI VE KALİTESİ (TARIM ALANI, ORMAN ALANI, PLANLI ALAN, SU YÜZEYİ V.B)... 49 II.B. EK-V DEKİ DUYARLI YÖRELER LİSTESİ DİKKATE ALINARAK KORUNMASI GEREKEN ALANLAR... 50 BÖLÜM III. PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER... 56 NOTLAR VE KAYNAKLAR... 72 EKLER... 74 TABLOLAR DİZİNİ: TABLO 1 TÜRKİYE DE KANATLI VERİLERİ (2006-2012)... 8 TABLO 2 2002-2012 YILLARI DAMIZLIK CİVCİV VE YUMURTA İLE KULUÇKALIK YUMURTA İTHALATLARI... 12 TABLO 3 2002-2012 YILLARI KANATLI ETİ VE SAKATATI İHRACATI (TON)... 13 TABLO 4 2002-2008 YILLARI KANATLI YUMURTASI İHRACAT KALEMLERİ (ADET)... 13 TABLO 5 BOVANS WHİTE IRKI DAMIZLIK CİVCİVLERİN ÖZELLİKLERİ... 21 TABLO 6 BOVANS WHİTE IRKININ YAŞA GÖRE PERFORMANS DEĞERLERİ... 22 TABLO 7 BOVANS WHİTE CİNSİ TAVUKLARIN HAFTALIK YEM TÜKETİMLERİ... 22 TABLO 8 YILLIK ÜRETİM KAPASİTESİ... 23 TABLO 9 KULLANILACAK HAM VE YARDIMCI MALZEMELER... 24 TABLO 10 TESİSTE KULLANILACAK MAKİNE VE EKİPMANLAR... 28 TABLO 11 TESİSTE KULLANILACAK TOPLAM SU MİKTARI... 29 TABLO 12 TAVUKLARIN ÜRETTİKLERİ DIŞKI MİKTARLARI... 31 TABLO 13 TOZ HESAPLAMALARI İÇİN GEREKLİ VERİLER... 34 TABLO 14 HAFRİYAT ALIMI SIRASINDA ORTAYA ÇIKACAK TOZ MİKTARININ SAATLİK KÜTLESEL DEBİSİ... 34 TABLO 15 HAFRİYATIN ALINDIĞI YERDEN KAMYONA TAŞINMASI SIRASINDA ÇIKACAK TOZ MİKTARININ... 34 TABLO 16 HAFRİYATIN KEPÇEDEN KAMYONA YÜKLENMESİ SIRASINDA ÇIKACAK TOZ MİKTARININ SAATLİ 34 TABLO 17 ARAZİ İÇİNDE HAFRİYAT SEVK EDİLMESİ SIRASINDA ÇIKACAK TOZ MİKTARININ SAATLİK... 35 TABLO 18 HAFRİYATIN KAMYONDAN DEPO ALANINA BOŞALTILMASI SIRASINDA ÇIKACAK TOZ MİKTARI... 35 TABLO 19 İNŞAAT AŞAMASINDA OLUŞACAK TOPLAM TOZ MİKTARININ SAATLİK KÜTLESEL DEBİSİ... 35 TABLO 20 ENDÜSTRİ TESİSLERİ İÇİN ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SINIR DEĞERLERİ... 37 3

TABLO 21 BAZI MAKİNE VE EKİPMANIN MÜSAADE EDİLEN SES GÜCÜ DÜZEYİ SEVİYELERİ FORMÜLLERİ... 37 TABLO 22 PROJE ALANINDA KULLANILACAK MAKİNE EKİPMANLARIN ADETLERİ VE MOTOR GÜÇLERİ... 38 TABLO 23 PROJE ALANINDA MUHTEMEL GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI VE GÜRÜLTÜ DÜZEYLERİ... 39 TABLO 24 MESAFELERE GÖRE İNŞAAT AŞAMASINDA OLUŞACAK ORTALAMA SES GÜCÜ DÜZEYİ... 43 TABLO 25 MESAFELERE GÖRE ATMOSFERİK YUTUM DEĞERLERİ... 43 TABLO 26 MESAFELERE GÖRE İNŞAAT AŞAMASINDA OLUŞACAK NET SES DÜZEYİ... 44 TABLO 27 İNŞAAT AŞAMASINDA OLUŞACAK GÜRÜLTÜNÜN EN YAKIN YERLEŞİM YERİNE ETKİSİ... 44 TABLO 28 TESİSTE KULLANILACAK EKİPMANLARIN SES GÜCÜ DÜZEYLERİ... 46 TABLO 29 EKİPMANLARIN SES GÜCÜNÜN MESAFE İLE DEĞİŞİMİ... 46 TABLO 30 EŞDEĞER GÜRÜLTÜNÜN MESAFE İLE DEĞİŞİMİ... 47 TABLO 31 ARAZİNİN KOORDİNATLARI... 49 TABLO 32 BERN SÖZLEŞMESİ UYARINCA KORUMA ALTINA ALINMIŞ FAUNA TÜRLERİ... 53 TABLO 33 İŞLETMEDE OLUŞACAK ATIK MİKTARLARI, OLUŞTUĞU BÖLÜM VE BERTARAF ŞEKİLLERİ... 56 TABLO 34 TESİSTE OLUŞACAK TOPLAM ATIKSU... 61 TABLO 35 İŞLETMEDE OLUŞACAK ATIK MİKTARLARI, OLUŞTUĞU BÖLÜM VE BERTARAF ŞEKİLLERİ... 68 ŞEKİLLER DİZİNİ: ŞEKİL 1 TÜRKİYE KANATLI YOĞUNLUĞU HARİTASI... 10 ŞEKİL 2 TÜRKİYE DE BÖLGELERE GÖRE YUMURTA ÜRETİMİ DAĞILIMI... 10 ŞEKİL 3 EGE BÖLGESİNDE YILLARA GÖRE YUMURTA ÜRETİMİ DEĞİŞİMİ... 11 ŞEKİL 4 MANİSA VE İLÇELERİNDE YUMURTA TAVUĞU SAYISI... 11 ŞEKİL 5 DAMIZLIK TAVUK YETİŞTİRME VE DAMIZLIK YUMURTA ÜRETİM TESİSİ İŞ AKIM ŞEMASI... 19 ŞEKİL 6 ÖRNEK KAFES GÖZLERİ... 25 ŞEKİL 7 ÖRNEK YEMLEME SİSTEMİ... 26 ŞEKİL 8 ÖRNEK SU İÇME SİSTEMİ... 26 ŞEKİL 9 ÖRNEK DIŞKI SEVK SİSTEMİ... 27 ŞEKİL 10 ÖRNEK OTOMATİK YUMURTA TOPLAMA SİSTEMİ... 27 ŞEKİL 11 İNŞAAT AŞAMASINDA NET GÜRÜLTÜNÜN MESAFE İLE DEĞİŞİMİ... 45 ŞEKİL 12 İŞLETME AŞAMASINDA EŞDEĞER GÜRÜLTÜNÜN MESAFE İLE DEĞİŞİMİ... 47 ŞEKİL 13 ÖRNEK GÜBRE FERMANTASYON REAKTÖRLERİ... 58 ŞEKİL 14 GÜBRE FERMANTASYON REAKTÖRÜ PROSES İŞ AKIM ŞEMASI... 60 ŞEKİL 15 GFR KOKU GİDERME SİSTEMİ ÇALIŞMA PRENSİBİ... 64 ŞEKİL 16 BÖLGEDEKİ HÂKİM RÜZGÂR YÖNÜ... 65 4

PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ M.Mustafa GÜRES, Manisa ili, Saruhanlı ilçesi, Koldere Beldesi, Kuruçeşme mevkii, D1-3B pafta, 190 nolu parsel üzerinde 58.880 adet/dönem kapasiteli Yumurtacı Damızlık Tavuk Yetiştirme ve Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi kurmayı planlamıştır. Planlanan faaliyet, 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliğinin, EK-II Listesi Madde 32-ç Kanatlı yetiştirme tesisleri [(Bir üretim periyodunda 20.000 adet ve üzeri tavuk (civciv, piliç, ve benzeri) veya eşdeğer diğer kanatlılar)(1 adet hindi = 7 adet tavuk)] maddesinde yer almaktadır. Kurulacak olan kümesler bir üretim periyodunda toplam 58.880 adet tavuk kapasiteli olacaktır. Proje Tanıtım Dosyasına konu olan Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi yatırımının toplam bedelinin 970.000 TL civarında olması planlanmaktadır. Belirlenen yatırım bedelinin yaklaşık 300.000 TL sinin makine ekipman harcamalarına, 20.000 TL sinin arazi düzenlemesine, 600.000 TL sinin inşaat giderlerine ve 50.000-TL sinin proje ve diğer beklenmeyen giderlere harcanması beklenmektedir. Faaliyet alanının parsel sınırına en yakın yerleşim yeri, kuzeybatıda Mütevelli Beldesi, kuş uçumu 1.300 m. mesafededir. Faaliyet alanı, Saruhanlı ilçe merkezine kuş uçumu yaklaşık 6 kilometre mesafededir. EK-8 de verilen Harita (Plan) Örneğinden görülebileceği üzere parselin kuzeybatısı yola cepheli olup, kuzeydoğusu 191 parsel, doğusu 186 parsel, güneyi 1176, 179 ve 180 parseller ile çevrilidir. Planlanan faaliyet ile ilgili parsel üzerinde herhangi bir çalışma yoktur. Kümesler ile ilgili inşaat çalışmaları ÇED Gerekli Değildir Kararının alınmasından sonra başlayacaktır. Tesisin kurulacağı araziye ait tapuda vasfı tarla olarak belirtilmiştir. Mülkiyeti Mehmet Mustafa Güres a ait olup araziye ait tapu örneği EK-7 de verilmiştir. Kurulması planlanan tesiste damızlık tavuk yetiştirme kümesine, yerli yarka yetiştirme kümeslerinden alınacak damızlık yumurtacı tavuklar yerleştirilerek 70 hafta süresince damızlık yumurta üretimi yapılacaktır. Süreç sonunda verimsizleşen tavuklar ıskarta tavuk olarak bu işi yapan kurumlara kesim için gönderilecektir. Damızlık yumurta kümesleri belirli periyotlarda boşaltılıp, temizlenip dezenfekte edildikten ve bir süre boş bırakıldıktan sonra yeni bir parti konulacak ve bu işlem böylece sürdürülecektir. Faaliyet ünitelerinin tamamının ekonomik ömrü 20 yıl olarak alınmıştır. Sürekli yapılacak olan modifikasyon işlemleri ve ilave yeni makinelerle bu süre uzatılacaktır. Tesiste 6 kişi istihdam edilecektir. Aile büyüklüğü 5 kişi kabul edildiğinde, tesisten toplam 30 kişinin yararlanacağı düşünülmektedir. Çalışacak personel yakın çevreden ve civar köylerden karşılanacaktır. Rapor konusu proje ile birlikte 3.600 m 2 büyüklüğünde 4 adet kümes yapılması planlanmaktadır. Ayrıca parsel üzerinde 675 m 2 lik bir adet tarımsal depo inşa edilecektir. Tesiste toplam 16,38 m³/gün su tüketimi olacağı hesaplanmıştır. Proseste kullanılacak olan su ve çalışacak personel için kullanma suyu, DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden gerekli izinleri alınarak tesis alanında açılacak su kuyusundan sağlanacaktır. 5

Yumurta tavuklarına bölgenin iklim koşullarının uygun olması nedeniyle ortam ısısında bakılabilmekte, ısıtma sistemi ihtiyacı olmamaktadır. Dolayısı ile tesiste hava kullanımı olmayacak, yakma sistemi kurulmayacaktır. Kurulması planlanan tesisin yapılacağı parselde kazı çalışması yapılacaktır. Ayrıca tesis arazisinin tesviyesi amacı ile de hafriyat çalışması olacaktır. Buna göre hafriyat yapılacak alan büyüklüğü yaklaşık 4.309 m 2 olacaktır. Oluşacak hafriyat miktarı, 1.400,5 m 3 olacaktır. Buradan çıkacak malzeme tesisin diğer alanlarına yayılarak arazinin sathının belirli bir eğime ve yüksekliğe gelmesi sağlanacaktır. Hafriyatın tamamı, faaliyet alanı içinde zemin düzenlemesi, yol dolgusu, bahçe düzenlemeleri için tekrar dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. İnşaat esnasında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne uyulacaktır. Dışkılar; belli aralıklarla dışkı bantları vasıtasıyla tesiste inşa edilecek tamamen kapalı silo sisteminde fermantasyon işleminin gerçekleştiği Gübre Fermantasyon Reaktörlerine (GFR) nakledilecektir. GFR lerin çalışma prensibi ve kapasiteleri ile ilgili raporun ilgili bölümlerinde verilmektedir. Ölen tavuklar için işletmenin uygun bir yerinde sızdırmazlığı sağlanmış, üstü kapalı betonarme ölü piliç imha çukuru yapılacak ve üstüne sönmemiş kireç serpilecektir. Tesiste oluşacak 414 kg/yıl kırık ve bozuk yumurta yine GFR lerde işlenerek gübre olarak değerlendirilecektir. Ekonomik ömrünü tamamlamış (ıskarta) tavuklar ise yöredeki kesimhanelere gönderilerek değerlendirilmesi sağlanacaktır. Söz konusu tesiste oluşacak 2,61 ton/yıl evsel katı atık, ağzı kapaklı saç varillerde biriktirilecek ve Koldere Belediyesi tarafından alınarak yönetmeliklere uygun bertarafı sağlanacaktır. Katı atıklar 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne göre bertaraf edilecektir. Tesiste oluşacak 648 m 3 /yıl evsel atıksu 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik e uygun olarak inşa edilecek evsel sızdırmasız fosseptikte toplanacaktır. Tesiste oluşacak 98,55 m 3 /yıl proses atıksuyu 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik e uygun olarak inşa edilecek sızdırmasız atıksu toplama çukurunda toplanacaktır. Bahçe sulaması için 2,0 m³/gün su tüketimi öngörülmektedir. Bu su toprak tarafından emileceği için atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır. Tesisten çıkacak atıksu, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve 31.12.2005 tarih ve 26040 sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak bertaraf edilecektir Planlanan tesiste oluşacak naylon, plastik bidon, jüt torba, tahta, cam, kağıt v.b. gibi ambalaj atıkları, tesiste ayrı ayrı toplanıp 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazetede 6

yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne göre bertaraf edilecektir. Tesiste aşı ve kümes dezenfeksiyonunda kullanılacak malzemelerin stoku yapılmayacaktır. Aşı ve kümes ilaçlanması işlemleri, tecrübeli kurumlara yaptırılacaktır. Aşı ve kümes temizliğinde kullanılan malzemelerin ambalaj atıkları, işlemleri yapmaya gelen ekip tarafından alınıp götürüleceği için tıbbi atık oluşmayacaktır. Yumurta tavuklarına bölgenin iklim koşullarının uygun olması nedeniyle ortam ısısında bakılabilmekte, ısıtma sistemi ihtiyacı olmamaktadır. Dolayısı ile tesiste gaz emisyonu oluşmayacaktır. Dışkının kümesten dışarı çıkartılırken kullanılan el arabalarının üzeri bastırılacak ve savrulma yapılmayacaktır. Gübre sahada stoklanmayacak, kamyonlara yüklenmesi esnasında savrulma yapılmayarak tozumanın önüne geçilecektir. Tesisin batısında zeytinlik bulunmaktadır. Planlanan faaliyetin, Manisa İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nün 10.04.2014 tarih ve 4626 sayılı görüş yazısında yan parselde bulunan zeytinlik açısından bir sakıncasının bulunmadığı belirtilmektedir. Anılan görüş yazısı EK-9 da verilmiştir. Kümeslerin havalandırmalarından dışkı kokusu yayılacaktır. Bunu önlemek için koku önleme sistemi olarak, kümes içinden çekilen kokulu havanın devirdaim yapan su perdesine verilerek su fazına alınması yöntemi veya benzer koku giderme üniteleri kurulacaktır. Gübre Fermantasyon Reaktöründe kümeslerden çıkan dışkının fermantasyonu sırasında koku emisyonu oluşacaktır. Oluşan bu koku emisyonunun azaltılabilmesi için koku giderme sistemi kurulacaktır. 19.07.2013 tarih ve 28712 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Hakkında Yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. Raporun ilgili bölümlerinde hesaplanan toplam canlı hayvan kütlesine göre asgari mesafe eğrisinden hesaplanan asgari mesafe, 310 metredir. Proje alanına en yakın yerleşim birimi olan kuzeybatı yönündeki Mütevelli Beldesinin parsel sınırına kuş uçumu mesafesi yaklaşık 1.300 metre > 310 metre olduğundan asgari mesafe şartı sağlanmıştır. İşletme aşamasında, parsel sınırına yaklaşık olarak 1.300 metre mesafede bulunan Mütevelli Beldesinde gürültü seviyesi sınır değerlerinin (< 65 dba) çok altında olacak, işletme sırasında oluşacak gürültüden etkilenmeyecektir. 04.06.2010 Tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne riayet edilecektir. İşletme konut dışı alanda tarımsal arazi üzerinde kurulacaktır. Tesis nedeniyle karayollarına aşırı bir yük gelmeyecektir. 7

BÖLÜM I. PROJENİN ÖZELLİKLERİ Hayvancılık iş kolu içerisinde, en hızlı gelişen sektör tavukçuluktur. Ülkemizde tavukçuluk sektörü modern teknolojiyi uygulamada ileri ülkeler seviyesinde entegre tesislere sahiptir. 1950 den itibaren gelişmeye başlayan, 1970 li yıllardan sonra ticari mahiyette işletmelere dönüşen tavukçuluk sektörü, 1980 den sonra damızlıkçı işletmelerin de kurulmaya başlaması ve 1987 de Tarım Bakanlığımızca Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu uygulaması ile bugün ülke ihtiyacının dışında oldukça büyük bir ihracat kapasitesine ulaşmış durumdadır. Tablo 1 Türkiye de Kanatlı Verileri (2006-2012) Yıllar Kuluçkahane Damızlık Ticari Etlik Ticari Yumurtacı Toplam 2006 İşletme Sayısı 82 238 8.899 1.304 10.523 Kümes Sayısı - 1.445 11.020 3.284 15.749 2007 İşletme Sayısı 81 248 8.919 1.195 10.443 Kümes Sayısı - 1.507 11.263 3.289 16.059 2008 İşletme Sayısı 81 247 8.948 1.075 10.351 Kümes Sayısı - 1.548 11.543 3.059 16.150 2009 İşletme Sayısı 90 274 8.827 1.078 10.269 Kümes Sayısı - 1.586 11.350 3.120 16.056 2010 İşletme Sayısı 79 277 8.908 1.072 10.410 Kümes Sayısı - 1.657 11.623 3.162 16.442 2011 İşletme Sayısı 79 276 9.164 1.042 10.561 Kümes Sayısı - 1.769 12.227 3.044 17.040 2012 İşletme Sayısı 78 302 9.403 1.050 10.900 Kümes Sayısı - 1.949 12.852 3.243 18.044 Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Hayvancılık Genel Müdürlüğü Yayını, www.tarim.gov.tr Kanatlı sektöründe 2012 yılı verilerine göre; Toplam 10.900 kuluçkahane, kombinakesimhane, damızlık, etlik ve yumurtacı işletme mevcuttur. Üretim işletmelerinde 1.949 damızlık kümes, 12.852 ticari etlik kümes, 3.243 ticarî yumurtacı kümes olmak üzere toplam 18.044 adet kümes bulunmaktadır. Mevcut işletme ve kümeslerde kapasite kullanım oranının %85-90 civarında olduğu tahmin edilmektedir. 1 Damızlık sürüler, ıslah aşamasında ebeveynlerin seçimi ve çoğaltılması ile elde edilmektedir. Üretimin yapısı bunlardan döl elde etmeyi amaçladığından, yetiştirme teknikleri bakımından ticari et ve yumurta üretiminden farklılıklar göstermektedir. Genel olarak ıslah aşamasında elde edilen büyük ebeveynlerin (grand parent) elde edilmesinde kullanılan hatlarla büyük ebeveynlerden elde edilen yumurtalar damızlık yumurta, ebeveynlerden (parent) elde edilen yumurtalar ise kuluçkalık yumurta olarak tanımlanmaktadır. Kuluçkalık yumurtalar doğrudan üretim materyali olan etçi veya yumurtacı hibritlerin elde edilmesinde kullanılmaktadır. Birçok açıdan büyük ebeveyn ve ebeveynlerin üretim sistemleri benzerlik göstermektedir. Ayrıca canlı ağırlık kontrolü, sürü üniformitesi, sağlık koruma, yerleşim sıklığı gibi konularda yumurta tavuğu yetiştiriciliği ile benzerdir. Damızlık sürüler, horoz ve tavukların bir arada bulunduğu ve döllü yumurta elde etmeyi hedefleyen sürülerdir. Bu sürülerde etkin bir döllülük oranı sağlayabilmek için horoz ve tavuklar belirli oranlarda tutulur, elde edilen yumurtalar kuluçkalık özelliklerine göre seçilir ve kuluçkahanelere gönderilirler. 1 Kanatli Sektörünün Genel Durumu-2013, www.tarim.gov.tr 8

Son üretim materyalinin elde edildiği ebeveyn işletmeleri erkek ve dişi civcivleri damızlık yumurta veya günlük civciv olarak büyük ebeveyn işletmelerinden satın alırlar. Mehmet Mustafa GÜRES tarafından planlanan Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi de bir ebeveyn işletmesi dir. Ebeveyn işletmeleri, büyük ebeveyn işletmelerinden satın aldıkları ebeveynleri yetiştirir, çiftleştirir ve kuluçkalık yumurtaları üreterek ticari hibritlerin üretimi için kuluçkahanelere satarlar veya kendileri civciv üretirler. M. Mustafa GÜRES de Yumurtacı Damızlık Tavuk Yetiştirme ve Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesinde üreteceği yumurtaları, yumurtacı civciv üretmek üzere anlaşma yapacağı firma kuluçkanesine gönderecektir. Damızlık tavuklar et ve yumurtacı hibritlerle karşılaştırıldığında büyük farklılıklara sahiptir. Örneğin bu tavuklar çevre şartlarına ve yetiştirme tekniklerine karşı daha hassastırlar. Genetik yapılarındaki mevcut potansiyelden en yüksek düzeyde yararlanabilmek için daha iyi çevre ve bakım şartlarının sağlanması gerekmektedir. 2 Ülkemizdeki tavuk yetiştiricilerinin önemli bir çoğunluğu, damızlık civcivi, tıpkı dünyadaki belli başlı firmalar gibi, uluslararası ölçekte faaliyet gösteren damızlık yetiştiricilerinden (büyük ebeveyn işletmeleri) ithal etmektedir. Özellikle ABD li, İngiliz, İskoç ve Fransız damızlık firmaları tercih edilmektedir. Damızlık yetiştiricileri, özel seçilmiş, en güçlü saf ırkları melezleyerek, en sağlıklı ve en verimli damızlık civcivleri yetiştirip, ardından tüm dünyaya ihraç etmektedirler. İthal ya da Türk kökenli damızlık civcivler üretici firmanın damızlık çiftliklerine yerleştirilmektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı denetiminde olan bu çiftliklerde, ziraat mühendisleri ve veteriner hekimler görev yapmaktadır. Damızlıklar 16 hafta süreyle hijyenik bir ortamda, uygun ısı ve havalandırma koşullarında, içinde mısır, soya, vitamin, mineraller, yüksek oranda protein ve kalori barındıran yemle beslenmektedirler. Bu süreçte, gerekli tüm sağlık kontrollerinden geçirilmektedirler. Bir yumurtacı damızlık tavuk yıllık üretim döneminde yaklaşık 90-100 dişi civciv, bir etçi damızlık tavuk ise 140 erkek-dişi karışık civciv üretimi sağlar ki bu büyük üretim gücü olarak görülmektedir. Bir yumurtacı damızlık civcivi yaklaşık 4 ay içerisinde yumurtaya gelir ve 72-80 haftalık yaşa kadar ekonomik bir şekilde yumurta vermeye devam eder. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, ucuz ve sağlıklı protein kaynağı olan beyaz et ile yumurtanın halkımız tarafından kolay ve en uygun fiyatla temin edilebilmesi için, kanatlı üretiminin yönlendirilmesi ile ortaya çıkan ve çıkabilecek aksaklıkların önlenmesi faaliyetlerinde bulunmaktadır. Bakanlık bunun için dünyada belirli ülkelerin geliştirdiği verimi çok yüksek damızlık ebeveyn ve büyük ebeveyn kanatlıların ülkemize ithalatının gerçekleştirmesinde seçici ve yönlendirici rol oynayarak entegre tavukçuluk firmalarına ithalat izni vermektedir. İthal edilen bu damızlık civciv ve yumurtalardan üretim yapılmaktadır. Yumurtacı damızlık tavuk yetiştirme işletmelerinde elde edilen kuluçkalık yumurtalardan kuluçkahanelerde civciv elde edilmekte, elde edilen civcivler yarka yetiştirme tesislerinde 16 hafta süre ile beslenmekte daha sonra ise tavuklar yumurta üretim işletmelerine transfer edilerek yumurta üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle piyasada yumurtaya olan talep arttıkça zincirleme olarak kuluçkalık yumurta ihtiyacı da artmaktadır. 2 Tavukçuluk Bilimi Yetiştirme, Besleme, Hastalıklar Türkoğlu M., Sarıca M. Bey Ofset Matbaacılık, 2009 9

Dolayısı ile sofralık yumurta üretimi ile kuluçkalık yumurta üretimleri ve bu üretimlerdeki değişimler paralellik göstermektedir. Türkiye de tavuk yetiştiriciliğinin yoğun olduğu bölgeler Ege, Güney Marmara ve Batı Karadeniz bölgeleridir. Bunun nedenleri arasında bu bölgelerin büyük yerleşim merkezlerine yakınlığı nedeniyle tüketimin fazla oluşu, enerji temininin daha kolay olması, iklim, coğrafi yapı uygunluğu ve ulaşım imkânlarının kolaylığı sayılabilir. Buralarda kilometrekareye düşen kanatlı sayısı 1.000 adetten fazladır. (Şekil 1) Yumurta üretimi de yine aynı bölgelerde yoğunluk arz etmektedir. Özellikle, Çorum, Kayseri, Afyon ile Bolu illerimizde üreticiler kooperatif ve şirketleşme yoluyla güçlü birlikler oluşturmuşlardır. Yumurta üretiminde genellikle kapalı alandan daha çok yararlanmayı sağlayan kafes sistemi uygulanmaktadır. Şekil 1 Türkiye Kanatlı Yoğunluğu Haritası Kaynak: Agri-Livestock Consultants Ltd. Kanatlı Eti Sektör Raporu Kasım 2006 Yumurta tavukçuluğu özelinde inceleme yapıldığında yoğunluğun Ege, Batı Anadolu ve Batı Marmara bölgelerinde oluştuğu görülmektedir. (Şekil 2) Şekil 2 Türkiye de Bölgelere Göre Yumurta Üretimi Dağılımı Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Veritabanı 10

Ege Bölgesinin Yumurta Tavukçuluğu sektörü daha yakından incelendiğinde 1991-2009 yılları arasında yumurta üretim miktarının 2,5 milyar seviyelerinden 4,5 milyar seviyelerine ulaştığı görülebilir. (Şekil 3) Bu da yaklaşık % 80 lik bir artışa tekabül etmektedir. Şekil 3 Ege Bölgesinde Yıllara Göre Yumurta Üretimi Değişimi Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Veritabanı Yumurta Tavukçuluğu faaliyetinin Manisa ili genelinde yoğun olduğu yerler sırasıyla Akhisar, Saruhanlı ve Salihli ilçeleridir. (Şekil 4) Bu ilçelerde ulusal ölçekte satış ve dağıtım yapan büyük firmaların üretim tesisleri bulunmaktadır. Mehmet Mustafa GÜRES de entegre firma yatırımlarının Saruhanlı ilçesi çevresinde yoğunlaşması nedeni ile Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi yatırımını Saruhanlı ilçesine yapmaya karar vermiştir. Şekil 4 Manisa ve İlçelerinde Yumurta Tavuğu Sayısı Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Veritabanı 11

Konu ile ilgili dış ticaret istatistiklerine bakıldığında ithalat yönünde bir ağırlığın olduğu göze çarpmaktadır. İthalat Bilindiği üzere ülkemiz damızlık materyal bakımından genelde ithalatçı konumdadır. Yüksek verimli genotiplere sahip hatların geliştirilmesi için devletimizin, kanatlı sektörümüzün ve üniversitelerimizin daha fazla gayret göstermesi gerekmektedir. Aşağıdaki tabloda 2002-2012 yıllarına ait damızlık civciv ve yumurta ile kuluçkalık yumurta ithalat rakamları verilmiştir. Tablodan da görülebileceği üzere ülkemizde damızlık işletmelerinin son yıllarda artmasından dolayı damızlık yumurta ithalatında 2007 yılına kadar 2002 yılına göre önemli bir düşüş kaydedilmiştir. 2007 yılından sonra ise yumurta üretim işletmelerindeki artıştan dolayı damızlık civciv ihtiyacı doğmuş ve ithalatta artış meydana gelmiştir. Yıllar Tablo 2 2002-2012 Yılları Damızlık Civciv ve Yumurta ile Kuluçkalık Yumurta İthalatları (adet) Yumurtacı Kuluçkalık Etçi Damızlık Etçi Damızlık Hindi Damızlık Hindi Civciv Damızlık Yumurta Civciv Civciv Yumurtası İthalatı İthalatı İthalatı İthalatı İthalatı 2002 1.453.576 11.007.690 490.894 23.597 1.848.000 2003 1.167.285 9.744.434 445.014 31.416 4.785.200 2004 1.120.239 10.399.366 464.456 25.700 6.519.200 2005 845.378 11.599.355 469.364 30.600 4.985.120 2006 1.174.122 4.276.901 499.270 0 3.236.900 2007 1.027.207 5.784.689 379.822 0 5.039.815 2008 1.729.310 5.077.858 525.082 14.560 4.745.135 2009 1.796.766 5.961.154 574.258 7.480 3.694.168 2010 2.850.263 5.952.899 732.571 16.870 5.233.242 2011 4.248.012 8.979.192 712.820 16.525 5.006.600 2012 5.172.052 8.233.260 725.822 17.474 5.489.700 Kaynak: Kanatlı Sektörünün genel Durumu-2013 Hayvancılık Genel Müdürlüğü İhracat Tavukçuluk sektöründe faaliyet gösteren entegre işletmeler, teknoloji yönünden ileri ülkeler seviyesinde çok modern işletmelere sahiptirler. Avrupa ve Ortadoğunun en modern kanatlı kombinalarına sahip etlik piliç entegrasyonları, çevremizde dünyanın en büyük ithalatçı ülkeleri bulunmasına rağmen yeterli ihracat yapamamaktadırlar. Rusya, Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri, Ortadoğu Ülkeleri etlik piliç ithalatında dünyanın önde gelen devletleri olup hemen hepsi komşumuz durumundadırlar. AB ülkeleri, AB normlarına uygunluk konusunda ithalâtta belirli standartlar aramaktadırlar. 2008 yılı verilerine göre 7 kanatlı entegre firması Avrupa Birliği ne ihracat için ön izin belgesi almıştır. Yapılan ihracat dikkatle incelendiğinde büyük kısmının sakatat ihracatı olduğu görülebilmektedir. Ağırlıklı olarak tavukayağından oluşan tavuk sakatatı daha ziyade Çin, Hong Kong gibi Uzak Doğu ülkelerine ihraç edilmektedir. Kanatlı eti ve sakatatı ihracatımız 2002 yılında 19.642 ton iken 2012 yılında ileri işlenmiş kanatlı eti ile birlikte 326.249 ton olarak gerçekleşmiştir. 12

Tablo 3 2002-2012 Yılları Kanatlı Eti ve Sakatatı İhracatı (Ton) Yıllar Tavuk Eti Hindi Eti Tavuk Ayağı İşlenmiş Kanatlı Eti Toplam 2002 6.252 695 12.695 19.642 2003 8.547 805 15.818 25.170 2004 11.096 615 17.339 29.050 2005 27.278 1.929 15.767 44.974 2006 20.411 420 18.979 39.810 2007 24.775 808 26.174 51.758 2008 47.895 1.297 30.660 79.852 2009 81.632 953 32.511 115.096 2010 104.106 1.036 35.232 10.869 151.243 2011 195.937 2.081 36.632 12.865 247.515 2012 269.985 3.737 31.159 21.368 326.249 Kaynak: Kanatlı Sektörünün genel Durumu-2013 Hayvancılık Genel Müdürlüğü Yumurta ihracatı ise 1980 yılından itibaren başlamıştır. İhracatta Ortadoğu ülkeleri başı çekmektedir. 2002 yılında sofralık ve damızlık /kuluçkalık toplam yumurta ihracatımız 31.900.693 adet iken 2012 yılında bu rakam 4.230.860.000- adet olmuştur. İhracat rakamlarından görüldüğü üzere 2002-2012 yılları arasında kanatlı eti ve sakatatı ihracatı 16 kat, yumurta ihracatı ise 132 kat artmıştır. Tablo 4 2002-2008 Yılları Kanatlı Yumurtası İhracat Kalemleri (Adet) Yıllar Sofralık Damızlık/ Kuluçkalık Toplam 2002 13.405.174 18.495.519 31.900.693 2003 75.634.913 48.430.617 124.065.530 2004 123.289.304 54.216.888 177.506.192 2005 105.274.000 67.211.863 172.485.863 2006 256.625.000 42.176.597 298.801.597 2007 760.023.000 40.000.000 800.023.000 2008 1.229.170.000 135.400.000 1.364.570.000 2009 1.005.307.000 186.155.000 1.191.462.000 2010 2.115.859.000 97.506.000 2.213.365.000 2011 3.618.983.000 191.759.000 3.810.742.000 2012 3.971.382.000 259.478.000 4.230.860.000 Kaynak: Kanatlı Sektörünün genel Durumu-2013 Hayvancılık Genel Müdürlüğü Yukarıdaki tablolardaki verilerden de görülebileceği üzere günümüz piyasasında yumurtaya olan iç ve dış talep arttıkça zincirleme olarak kuluçkalık yumurta ihtiyacı da artmaktadır. Dolayısı ile sofralık yumurta üretimi ile kuluçkalık yumurta üretimleri ve bu üretimlerdeki değişimler paralellik göstermektedir. Dolayısı ile M. Mustafa GÜRES de piyasada artan talebi karşılamak amacıyla Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi kurmayı planlamıştır. M.Mustafa GÜRES, Manisa ili, Saruhanlı ilçesi, Koldere Beldesi, Kuruçeşme mevkii, D1-3B pafta, 190 nolu parsel üzerinde 58.880 adet/dönem kapasiteli Yumurtacı Damızlık Tavuk Yetiştirme ve Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi kurmayı planlamıştır. 13

Planlanan faaliyet, 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliğinin, EK-II Listesi Madde 32-ç Kanatlı yetiştirme tesisleri [(Bir üretim periyodunda 20.000 adet ve üzeri tavuk (civciv, piliç, ve benzeri) veya eşdeğer diğer kanatlılar)(1 adet hindi = 7 adet tavuk)] maddesinde yer almaktadır. Kurulacak olan kümesler bir üretim periyodunda toplam 58.880 adet tavuk kapasiteli olacaktır. Proje Tanıtım Dosyasına konu olan Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi yatırımının toplam bedelinin 970.000 TL civarında olması planlanmaktadır. Belirlenen yatırım bedelinin yaklaşık 300.000 TL sinin makine ekipman harcamalarına, 20.000 TL sinin arazi düzenlemesine, 600.000 TL sinin inşaat giderlerine ve 50.000-TL sinin proje ve diğer beklenmeyen giderlere harcanması beklenmektedir. Faaliyet alanının parsel sınırına en yakın yerleşim yeri, kuzeybatıda Mütevelli Beldesi, kuş uçumu 1.300 m. mesafededir. Faaliyet alanı, Saruhanlı ilçe merkezine kuş uçumu yaklaşık 6 kilometre mesafededir. EK-8 de verilen Harita (Plan) Örneğinden görülebileceği üzere parselin kuzeybatısı yola cepheli olup, yolun karşı tarafında başka bir firmaya ait damızlık tavuk yetiştirme tesisi bulunmaktadır. Parselin kuzeydoğusu 191 parsel, doğusu 186 parsel, güneyi 1176, 179 ve 180 parseller ile çevrilidir. Planlanan faaliyet ile ilgili parsel üzerinde herhangi bir çalışma yoktur. Kümesler ile ilgili inşaat çalışmaları ÇED Gerekli Değildir Kararının alınmasından sonra başlayacaktır. Tesisin kurulacağı araziye ait tapuda vasfı tarla olarak belirtilmiştir. Araziye ait tapu örneği EK-7 de verilmiştir. Kurulması planlanan tesiste damızlık tavuk yetiştirme kümesine, yerli yarka yetiştirme kümeslerinden alınacak damızlık yumurtacı tavuklar yerleştirilerek 70 hafta süresince damızlık yumurta üretimi yapılacaktır. Süreç sonunda verimsizleşen tavuklar ıskarta tavuk olarak bu işi yapan kurumlara kesim için gönderilecektir. Damızlık yumurta kümesleri belirli periyotlarda boşaltılıp, temizlenip dezenfekte edildikten ve bir süre boş bırakıldıktan sonra yeni bir parti konulacak ve bu işlem böylece sürdürülecektir. Faaliyet ünitelerinin tamamının ekonomik ömrü 20 yıl olarak alınmıştır. Sürekli yapılacak olan modifikasyon işlemleri ve ilave yeni makinelerle bu süre uzatılacaktır. Tesiste 6 kişi istihdam edilecektir. Aile büyüklüğü 5 kişi kabul edildiğinde, tesisten toplam 30 kişinin yararlanacağı düşünülmektedir. Çalışacak personel yakın çevreden ve civar köylerden karşılanacaktır. I.A. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ Günümüzde ve teknik anlamda tavukçuluk, belirli bir kapasitenin üzerinde, bilimsel yöntemler uygulanarak ve karlılık amacıyla üretim yapılan, ekonomik bir uğraşı alanı olarak kabul edilmektedir. Tavukçuluk, sektörde büyük bir endüstri haline gelmiştir. Entansif yetiştirme ve artan otomasyon sayesinde, küçük bir alanda çok sayıda tavuk yetiştirilmesi ve daha az iş gücüyle büyük kapasitelerle çalışılması ile sağlanan yüksek üretim, etlik piliç yetiştiriciliğini daha kârlı hale getirmiştir. Yemin ete dönüşüm oranının çok uygun olması nedeniyle, protein talebini karşılamada tavuk ürünleri, kırmızı et ve süt mamülleri gibi protein kaynaklarından daha çok tercih edilmektedir. 14

Bunun yanı sıra tavuk işleme teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak değişik tavuk ürünleri tüketicinin beğenisine sunulmaktadır. Tavukçuluk, hayvansal proteinin en ucuz ve en kolay sağlanabildiği hayvansal üretim kolları arasındadır. Nitekim bugün üretimi yapılan kasaplık piliçler 7 ila 8 haftada 1.8-2.0 kg a kadar canlı ağırlığa ulaşmaktadır. Proje kapsamında sunulan, yumurtacı damızlık yetiştirme faaliyeti esnasında kullanılacak yöntemler ve ekipmanlar, günün teknolojisine uygun olarak seçilecektir. Tesiste bulunacak kümeslere konacak damızlık yarkalar 70-80 haftalık ömre kadar ortalama 275 damızlık yumurta verecektir Kümesler boşaldıktan sonra, temizlenip dezenfekte edildikten ve bir süre boş bırakıldıktan sonra yeni bir parti konacak ve bu işlem böylece sürdürülecektir. Bu sistemde, eldeki tüm hayvanlar aynı yaştadır. Her partide kümesler temizlenip dezenfekte edildiği için, sistem hastalık açısından büyük güven sağlar. Planlanan proje kapsamında 6 kişi istihdam edilecektir. Bu sayı ilerleyen yıllarda üretim kapasitesine bağlı olarak arttırılacaktır. Bu nedenle tesisin hem bölge ekonomisine hem de ülke ekonomisine katkı sağlanacağı, düşünülmektedir. Tesisten kaynaklanacak olan dışkı atıkları, kurulacak Gübre Fermantasyon reaktörlerinde fermente edilecek ve tarım sektöründe gübre olarak kullanılarak doğaya geri dönüşümü sağlanacaktır. Ege bölgesi tarım sektörünün gelişim gösterdiği bölgelerin başında gelmektedir. Bu nedenle tesis yerinin bu bölgede seçilmesi isabetli olmuştur. Önemli yem ve kanatlı üreticilerinin bulunduğu bu yöre, tüketim merkezlerine ve planlanan tesisten çıkacak damızlık yumurtaların gönderilmesi planlanan kuluçkahanelere yakın olması nedeniyle tercih edilmiştir. Faaliyetin planlandığı arazinin ise mülkiyeti faaliyet sahibinin kendisine ait olup, mevcut durumda bu alanda tarımsal faaliyet gerçekleştirmektedir. M. Mustafa Güres, mülkiyeti kendisine ait arazide planlanan faaliyeti gerçekleştirmek istediğinden alternatif alan bulunmamaktadır. Tesisin yerleşim yerlerinden ve EK-V deki duyarlı yörelerden yeteri kadar uzakta inşa edilecek olması olumsuz çevresel etkilerin oluşmaması açısından isabetli olmuştur. I.B. PROJENİN İŞ AKIM ŞEMASI, KAPASİTESİ, KAPLADIĞI ALAN, TEKNOLOJİSİ, ÇALIŞACAK PERSONEL SAYISI Söz konusu proje, Mehmet Mustafa GÜRES tarafından Manisa ili, Saruhanlı ilçesi, Koldere Beldesi, Kuruçeşme mevkii, D1-3B pafta, 190 nolu parsel üzerinde 19.375 m 2 lik alanda kurulması planlanan 58.880 adet/dönem kapasiteli Yumurtacı Damızlık Tavuk Yetiştirme ve Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi projesidir. Proje sahasının koordinatları EK-1 de, Yerbulduru Haritası EK-2 de, proje sahasının 1/25.000 ölçekli Topografik Harita daki konumu EK-3 de, proje sahasının uydu fotoğrafları EK-4 de, proje sahasının panoramik fotoğrafları EK-5 de, tesisin Vaziyet Planı EK-6 da, araziye ait tapu örneği EK-7 de verilmiştir. Yumurta tavukçuluğunda hayvanın yaşına göre isimlendirilmesi aşağıdaki gibi yapılmaktadır. 15

İsim Yaş (hafta) Ağırlığı (gr) Civciv 0-7 32-585 Piliç 7-12 585-900 Yarka 12-16 1.200-1.300 Tavuk 16-80 1.300-1.700 Yumurta üretimi (ister ticari ister damızlık ) yapılacak kafes tipli kümeslerde beslenen sürünün civciv, piliç ve yarka dönemi aynı kümeste (yetiştirme kümesi) ve kafeste, tavuk dönemi başka bir kümeste (yumurta kümesi) geçmektedir. Kurulması planlanan Damızlık Kanatlı İşletmesinde 16.01.2014 tarih, 28884 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kuluçkahane ve Damızlık Kanatlı İşletmeleri Yönetmeliği Madde-7 de belirtilen bölümler bulunacak ve bu işletmelerde aynı yönetmelik Madde-8 de belirtilen Damızlık kanatlı işletmelerinin bölümlerindeki gerekli asgari teknik ve hijyenik şartlar sağlanacaktır. Anılan Yönetmeliğin ilgili maddeleri aşağıda verilmiştir. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Damızlık kanatlı işletmelerinin bölümleri MADDE 7 (1) Damızlık kanatlı işletmelerinde aşağıdaki bölümlerin bulunması zorunludur. a) Damızlık kanatlı işletmeleri girişinde; motorlu araç veya diğer nakil araçlarının giriş ve çıkışlarında dezenfeksiyonunu sağlamak amacıyla araçların içinden geçirilebileceği dezenfektan havuzları veya dezenfeksiyon ünitesi ile alet ve ekipmanların dezenfeksiyonunun yapılabileceği uygun bir sistem. b) Damızlık kanatlı işletmelerinin girişinde personelin duş yapabileceği, giysilerini değiştirebileceği giyinme dolapları ve tuvalet bulunan uygun bölüm. c) İdari kısım ve bürolar. ç) Kümesler. d) Yem depoları veya yem siloları. e) Yumurta toplama odası. f) Malzeme odası. g) Dezenfekte edilebilir nekropsi odası. Damızlık kanatlı işletmelerinin bölümlerindeki gerekli asgari teknik ve hijyenik şartlar MADDE 8 (1) Damızlık kanatlı işletmelerinin asgari teknik ve hijyenik şartları aşağıda belirtilmiştir. a) İşletmeye girenlerin el ve ayaklarını dezenfekte etmelerini sağlayacak uygun ekipman ile alet ve malzemelerin temizlenip dezenfekte edilebileceği uygun bir yer ve yeterli imkanlar bulundurulur. b) İşletme çevresi, en az birbuçuk metre yüksekliğinde duvar veya tel örgü ile çevrilir. 16

c) Kümeslerin bina çevre zemini en az elli santimetre genişliğinde beton tretuar ile çevrilir, işletme ara yolları beton, asfalt, taş döşeme, stabilize veya benzer malzemeyle kaplanır. ç) Damızlık kanatlı işletmelerinin boşaltılmasından sonra yapılacak olan temizlik esnasında oluşacak olan atık suyun tahliyesi sağlanır. Tahliye; temizlik ve dezenfeksiyona uygun, yuvarlak şekilli, yeterli derinlik ve büyüklükte, kanal kapak ve/veya ızgaraları kolay çıkabilen özellikte ve katı atıkların tutulması için bölümler arasındaki kanal bağlantılarında özel tertibatlara sahip sistem ile yapılır. Atık ve kirli suların çevre kirliliğine sebep olmayacak şekilde kanalizasyon veya bir fosseptiğe bağlanması zorunludur. d) Damızlık kanatlı işletmelerinde mevcut olan kümes, oda ve koridorlarda zemin, su geçirmez, kolay temizlenebilir ve dezenfekte edilebilir malzemeden usulüne uygun bir şekilde yapılır. e) Duvarlar; tabandan tavana kadar açık renkli, dezenfekte edilebilir, sağlam, düzgün ve geçirgen olmayan bir malzeme ile sıvanır veya kaplanır. f) Duvarların birbiri ile birleşen kısımları ve duvar-zemin bağlantısı pislik tutmayacak yapıda olur. g) Kapı ve pencere çerçeveleri dayanıklı paslanmaz materyalden yapılır. Eğer ahşap veya demir ise bütün yüzeyleri düzgün ve su geçirmez bir materyal ile kaplanır. Açılabilen dış pencerelerin tamamı kuş ve kemiricilerin içeri girmesini engelleyecek şekilde tel ile kaplanır. Kapı ve pencereler yeteri büyüklükte olur. ğ) Havalandırma ve buhar tahliyesini sağlayacak uygun bir sistem ve yeterli ışıklandırma sağlanır. h) Tavan düzgün ve kolay temizlenebilir yapıda olacaktır. ı) Kümeslerde devamlı içilebilir nitelikte su imkânı ile yeterli sayıda musluk bulunur. Buralardaki lavabolarda sıvı temizlik malzemesi ve dezenfektan gibi gerekli sıhhi malzeme bulundurulur. i) Damızlık kanatlı işletmelerinde kullanılacak suların, insan tüketimine uygun içmekullanma sularının taşıdığı niteliklere sahip olduğuna dair rapor alınmalıdır. Şehir şebeke suyu kullanmayan işletmelerde su, resmî bir laboratuvarda kimyasal yönden gerektiğinde daha sık yapılmak kaydı ile üç yılda bir defa ve mikrobiyolojik yönden de her altı ayda bir analiz ettirilerek "içme-kullanma suyu" nitelikleri haiz olduğuna dair rapor alınarak işletmenin faaliyette bulunduğu sürece dosyasında muhafaza edilir. Şehir şebeke suyu kullanan işletmelerde su faturası veya su ile ilgili ödemeleri gösteren belgeler işletme yetkilileri tarafından iki yıl süreyle dosyasında saklanır. Damızlık kanatlı işletme yetkilileri; talep edilmesi durumunda suyun kimyasal ve mikrobiyolojik analizlerini gösterir raporları denetim için gelen uzmanlara gösterir. j) Çöplerin ve atıkların konulması için su geçirmez, paslanmaz, kolay temizlenir ve dezenfekte edilebilir nitelikte taşınabilecek ekipmanlar bulundurulur. k) Oluşan atık ve artıkların hijyenik şartlara uygun bir şekilde çevre ve toplum sağlığına zarar vermeden ilgili mevzuat hükümlerine göre izole, bertaraf ve tahliyesi yapılır. l) Damızlık kanatlı işletmelerinde çalışan personelin kullanımına mahsus, düzgün, su geçirmez, yıkanabilir duvar ve zemine sahip yeterli büyüklükte oda veya odalar bulundurulur. Ana damızlık (grand parent) işletmelerde bir vardiyada çalışan beş işçi için bir lavabo, duş, tuvalet ve her işçi için elbiselerini koyabileceği bir dolap; damızlık (parent 17

stock) işletmelerde ise bir vardiyada çalışan yedi işçiye bir lavabo, duş, tuvalet ve her işçi için elbiselerini koyabileceği bir dolap bulundurulur. Tuvaletler, doğrudan çalışma bölümlerine açılmaz. m) Damızlık kanatlı işletmelerinde oluşan atık ve artıklarının imhası insan tüketimi amacıyla kullanılmayacak hayvansal yan ürün kullanımına ilişkin mevzuat hükümlerine göre yapılır. n) Damızlık kanatlı işletmelerinde saklanması gereken ekipman, alet ve malzemeler malzeme odası veya depo içinde bulundurulur. o) Yemlik ve suluklar uygun şekilde yerleştirilir ve sık sık temizlenir. ö) Yeni grup kanatlılar gelmeden önce kümesler ile alet ve ekipman temizlenir ve dezenfekte edilir. p) İçme suyu depoları ve sistemi dezenfekte edilebilir özellikte olur. r) Farklı yaş ve türdeki hayvanlar aynı kümeste bulundurulamaz. s) Kümeslere yabani kuşların girmesi engellenir. ş) İşletme içerisinde açık alanlarda gübre, çöp ve benzeri atıklar bulundurulmaz. t) Yem depoları, hijyenik koşullarda depolamaya uygun olur. u) İşletmelerde böcekler ve fareler gibi zararlılara karşı mücadele edilir. ü) Damızlık kanatlı işletmelerinde, suda yaşamaya ihtiyaç duyanlar hariç, tavuk, hindi, bıldırcın ve benzeri gibi kümes hayvanlarını barındıracak olan ve bu kanatlı hayvanlarını açıkta gezdirmek isteyen işletmelerin plan ve projelerinde gezinti alanlarını göstermeleri, üstü ve etrafının yabani kuşlarla irtibatını kesecek şekilde kuş teli, ağ veya uygun başka bir yapı malzemesi ile kapatılmaları zorunludur. Devekuşu gezinti yerlerinde sadece gezinti yeri etrafının çit veya duvar ile kapatılması yeterlidir. v) Damızlık kanatlı işletmeleri, işletmenin girişinde işletme numarasının da yer aldığı bir tabela bulundurarak o yerin hangi amaçla kullanıldığını ve kime ait olduğunu göstermek zorundadır. İşletmede yer alan kümeslerin uygun bir yerine kümes ile ilgili numara, mevcut kapasite ve sayısını gösterir bilgileri taşıyan levhalar asılır veya bu bilgiler kümes kartlarında bulundurulur. y) Personelin açık renkli, kolayca temizlenebilir, başlık, çizme veya özel ayakkabı, çalışma kıyafetleri kullanması zorunludur. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ebeveyn işletmelerinin canlı hayvan varlığı dışa bağımlı olup, üretimi sağlamak için her yıl değişik ülkelerden günlük damızlık civciv ithalatı yapılır. Yumurtacı tavuğun üretim öyküsü, damızlık civcivlerin uçakla yurtdışından Türkiye ye getirilişi ile başlar. Ülkemizdeki entegre tavukçuluk firmalarının önemli bir çoğunluğu, damızlık civcivi, tıpkı dünyadaki belli başlı üretici firmalar gibi, uluslararası ölçekte faaliyet gösteren damızlık yetiştiricilerinden ithal etmektedir. Özellikle ABD li, İngiliz, İskoç, Hollanda ve Fransız damızlık firmaları tercih edilmektedir. Damızlık yetiştiricileri, özel seçilmiş, en güçlü saf ırkları melezleyerek, en sağlıklı ve en verimli damızlık civcivleri yetiştirerek tüm dünyaya ihraç etmektedirler. Kurulması planlanan Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesinde, yarka yetiştirme işletmelerinin yurtdışından (Hollanda dan) ithal 18

ederek proje konusu tesise satacağı parent stock damızlık (ebeveyn) Bovans White ırkı yumurtalık damızlık civcivlerden elde edilecek sürülerin beslenmesi planlanmaktadır. Yetiştirilmesi planlanan Bovans White cinsi tavuklar, genetik firması ISA tarafından uzun yıllar boyunca yapılan araştırmalar neticesinde beyaz yumurtacı tavuk ırkı olarak ön plana çıkmış verimli bir ırktır. I.B.1.Prosesin İş Akım Şeması ve Açıklaması Kurulması planlanan işletmede gerçekleşecek proseslerin detaylı açıklamaları ve bu proseslere ait iş akım şeması aşağıda verilmiştir. Prosesin İş Akım Şeması YETİŞTİRME KÜMESİ Bozuk Yumurta Ölü Tavuk Dışkı Gürültü Koku Iskarta Tavuk Kümeslerin Temizlenmesi Kümeslerin Kontrolü Yarka Gelişine Hazırlanması Yetiştirme Kümesi Ortamının Ayarlanması Yarkaların Yumurta Üretim Kümeslerine Yerleştirilmesi ve Aile Oluşturulması (16. Hafta) Kuluçkalık Yumurtanın Yumurtahaneye Alınması Yumurta Üretim Kümeslerinde Kuluçkalık Yumurta Üretimi (16. - 80. Hafta) Kuluçkalık Yumurtanın Kontrol Edilerek Viyole Dizilmesi Kuluçkalık Yumurtanın İlaçlanması (Fumige Edilmesi) Kuluçkalık Yumurtanın Soğuk Hava Deposuna Konması (15 C) Bozuk Yumurta Kuluçkalık Yumurtanın Kuluçkahaneye veya Satışa Gönderilmesi Şekil 5 Damızlık Tavuk Yetiştirme ve Damızlık Yumurta Üretim Tesisi İş Akım Şeması 19

PROSES AKIM ŞEMASI AÇIKLAMASI 1- Damızlık Yarka (Yetiştirme) ve Damızlık Tavuk Kümeslerinin Temizlenmesi ve Yarka Yerleşimine Hazırlanması İşletmede 4 adet, 4 katlı, 16 gözlü, 5 sıralı ve toplam 320 adet kafesi olan yumurta tavuğu kümesi (4 kümes x 4 sıra/kümes x 16 göz/sıra x 5 kat/sıra x 46 adet/göz = 58.880 adet Tavuk/4 Kümes) bulunacaktır. Kümesler tam çevre kontrollü (kapalı) olarak yapılacaktır. Kümesin hazırlanması ve dezenfeksiyonu yarkalar gelmeden önce yapılacaktır. Kümesler bir önceki parti boşalır boşalmaz genel kuru temizliğe alınır, ilaçlanır ve bir sonraki partinin gelişine hazır hale getirilir. Kümesler en az iki hafta dezenfekte edilmiş olarak bekletilecektir. Böylece ikinci yarka partisine hazırlanan kümeste hastalık etkenlerinin hayat devreleri kırılmış olacaktır. Kümeslerin temizlik ve dezenfeksiyonu için aşağıdaki işlemler yapılacaktır. Kümes içindeki bütün atıklar ve organik maddeler iyice kazınacak, kümes tabanı süpürülecek, temizlenecek ve kümesin tümü dezenfekte edilecektir. Kümes içindeki bütün ekipmanlar dışarıda iyice temizlenecek, fırçalanacak ve dezenfekte edilecektir. Küçük ekipmanlar da etkili bir dezenfektanı içeren geniş bir kaba daldırılarak dezenfekte edilecektir. Bu işlemden geçirtilen bütün ekipmanlar temizlenmiş olan kümese tekrar alınacaktır. Yemin depolandığı büyük yem bidonlarıyla variller de boşaltılarak temizlenecek ve ardından dezenfekte edilecektir. Kümes içinde bulunan elektrik, havalandırma fanları gibi tesisatla ilgili bakım ve onarım işlemleri tamamlanacaktır. Yemin depolandığı yerdeki belirli köşelere fare zehiri konulacaktır. Temizlenen ve dezenfekte edilen kümes ayrıca tütsülenecektir. Bunun için kümesin pencere, perde, kapı ve bacaları hava sızdırmayacak şekilde kapatılacak ve formaldehit gazıyla % 3 dozunda tütsülenecektir. Bu amaçla kümes hacminin her 2,8 m³ lük hacmini 120 cc formalin ve 60 gr potasyum permanganat veya 30 gr. paraformaldehit tozu kullanılarak fumige (tütsüleme) edilecektir. Kümesin etrafı iyice temizlenerek çöp v.s. uzaklaştırılacaktır. Kümes kapıları kilitlenerek içeriye girilmemesine dikkat edilecektir. 2- Yarka Gelişi, Kafeslere Yerleştirilmesi: Yumurta üretimi yapılacak kümeslerin temizlenmesi, dezenfekte edilmesi ve tavuk girişine hazırlanmasının ardından firmanın yarka kümeslerinden ya da yarka yetiştirme tesislerinden 16 haftalık yumurtacı piliçler (yarkalar) özel araçlarla işletmeye getirilecektir. Taşıma işlemi, serin havada ve karanlık ortamda, hayvanlarda stres oluşturmadan, özenle yapılacaktır. Hayvanlara stresten etkilenmemeleri için taşınmadan bir süre önce ve sonra vitamin verilecektir. Yeterli ağırlığa ve seksüel olgunluğa erişen damızlık yarkalar yumurta kümeslerine nakledilirler. Bu kümeslerdeki kafeslerde ticari yumurtacı tavuk kafeslerinden farklı olarak tüneklik, folluk gibi ekstra parçalar bulunmaktadır. Her bir kafese 40 tavuk 6 horoz olmak üzere 46 hayvan konulacaktır. Bu kümeslerde yemleme, sulama ve dışkı alımı tam otomatik sistemlerle gerçekleştirilecektir. Kümeslerdeki kafeslerde üretilen yumurtalar folluk altındaki bantta 20

toplanıp, her kümesin dışındaki rulo konveyöre aktarılacak oradan da yumurta deposuna taşınacaktır. Bu kafeslerde 52-62 hafta yumurta üretilecektir. Bir ebeveyn tavuktan yılda ortalama 279 adet yumurta alınabilmektedir. Yarka Büyütme ve Geliştirme: Yumurtacı damızlık civciv, piliç ve yarka aynı kümeste ve kafeste büyütülmektedir. Yer kümeslerindeki gibi ana makinesi, seyyar yemlik ve suluk kafes sisteminde bulunmamaktadır. Piliçlerin büyüme sürecindeki yem rasyonları hafta yaşlarına göre değişiklik arz eder. Işık programları ırkın özelliklerine göre ayarlanır. Yem Siloları: Kümesteki hayvanların yemlenmesi tamamen otomatik sistemlerle yapılmaktadır. Her kümeste yem silosu ve yem taşıma sistemi bulunmaktadır. Silodan alınan yem dağıtım arabasına helezonla otomatik olarak doldurulmaktadır. Her 1.000 hayvan için 900 kg lık silo kapasitesi hesaplanması yeterli olmaktadır. Tavuk Performans Ölçütleri: Tavuk yetiştiricilerinin üzerinde en çok durması gereken konulardan biri, sürülerine ait performans ölçütlerini yakından izlemek ve incelemektir. Bunlardaki performans ölçütleri aşağıdaki gibi sıralanabilir. Canlı ağırlık Yem tüketimi Yemden yararlanma oranı Ölüm oranı (Mortalite) Tablo 5 Bovans White Irkı Damızlık Civcivlerin Özellikleri Yetiştirme Dönemi % Ölüm Oranı 5 18 Haftalık Dişilerin Ağırlığı (gr) 1.264 Kanatlı Başına Birim Tüketim (kg) 6,58 Örnekleme yoluyla yapılan haftalık tartımlarla sürünün canlı ağırlık artışı izlenmelidir. Canlı ağırlık bakımından mevsimler arasında farklılık bulunmaktadır. Bahar ve yaz aylarında canlı ağırlık kış aylarına göre daha iyi olabilir. Yetiştirilmesi planlanan Bovans White cinsi tavukların genetik firması ISA tarafından uzun yıllar boyunca yapılan araştırmalar neticesinde hazırlanan performans değerleri tablosu ile hafta bazında ve kümülatif yem tüketimleri ile canlı ağırlıkları tabloları aşağıda verilmiştir. Aşağıdaki tabloda Bovans White Stock anaçların yaşa göre performans değerleri verilmiştir. 21

Tablo 6 Bovans White Irkının Yaşa Göre Performans Değerleri Yumurtlama Dönemi Yaş (Hafta) Yumurta Sayısı 232,00 256,00 279,00 Civciv Çıkan Yumurta Sayısı 186,00 208,00 228,00 Dişi Civciv Yüzdesi (%) 41,00 41,00 40,00 Satılabilir Dişi Sayısı 80,00 89,00 97,00 Ortalama Yumurta Ağırlığı (gr) 61,70 61,90 62,00 Ölüm Oranı (%) 7,50 8,80 10,00 Dişi Vücut Ağırlığı (gr) 1.779,00 1.786,00 1.786,00 Erkek Vücut Ağırlığı (gr) 2.313 2.339 2.365 Ortalama Yem Tüketimi (gr) 116 116 115 Kaynak: ISA A Hendrix Genetics Company Tablo 7 Bovans White Cinsi Tavukların Haftalık Yem Tüketimleri Vücut Ağırlığı ve Besleme Programı Kanatlı Başına Yem Tüketimi Hafta Sonunda Vücut Ağırlığı Hafta Günlük (g) Kümülatif (kg) Dişi (g) Erkek (g) 19-21 96-102 2,5 1.463 1.795 22 99-105 3,2 1.509 1.845 23 101-107 3,9 1.544 1.887 24 104-109 4,7 1.572 1.926 25 105-111 5,5 1.593 1.951 26 106-113 6,2 1.609 1.977 27 107-116 7,0 1.626 2.008 28 107-117 7,8 1.642 2.030 29-32 108-119 11,0 1.675 2.085 33-36 110-120 14,2 1.698 2.126 37-40 111-120 17,4 1.719 2.167 41-44 112-119 20,7 1.734 2.196 45-48 112-119 23,9 1.747 2.228 49-52 113-118 27,1 1.760 2.262 53-56 113-118 30,4 1.770 2.289 57-60 113-118 33,6 1.779 2.313 61-64 113-118 36,8 1.785 2.334 65-68 113-118 40,1 1.786 2.355 Kaynak: ISA A Hendrix Genetics Company 3- Damızlık Yumurtanın Yumurtahaneye Alınması: Yumurtalar yukarıda bahsedildiği gibi rulo konveyörlerle otomatik olarak yumurtahaneye kadar taşınmaktadır. 4- Damızlık Yumurtanın Kontrol Edilerek Viyole Dizilmesi: Konveyörle yumurtahaneye gelen yumurtalar gözle ve otomatik makineler ile kontrol edilip uygun olanlar viyole dizilir. 5- Damızlık Yumurtanın İlaçlanması: Viyole dizilen damızlık yumurtalar olası mikroplardan temizlenmek için fumige edilir. (Formalin vb. maddelerle tütsülenerek dezenfekte edilir.) 22

6- Damızlık Yumurtanın Kuluçkahaneye veya Satışa Sunulması: Alınan siparişe göre üretilen damızlık yumurtalar satışa veya kuluçkahaneye sevk edilirler. Damızlık yumurta uygun şartlarda 21 gün stoklanabilir. Canlı çıkma oranı stok süresiyle ters orantılıdır. Stok süresi arttıkça canlı çıkma yüzdesi azalmaktadır. I.B.2.Kapasitesi Planlanan tesiste 4 adet Damızlık Yumurtacı kümesi inşa edilmesi planlanmaktadır. Kümesler 58.880 adet/dönem damızlık yumurtacı tavuk kapasiteli olarak planlanmıştır. Kümesler : 60 m. x 15 m. x 4 adet = 3.600 m 2 Damızlık Yumurta Kümesi Toplam Kümes Alanı = 3.600 m 2 İşletmede maksimum kapasitede bir periyotta 58.880 adet damızlık yumurtacı tavuk beslenecektir. Damızlık Yumurta Miktarı: 58.880 adet/tavuk x 279 adet/yıl.tv =16.427.520 adet Tablo 8 Yıllık Üretim Kapasitesi 1 Periyot (Yumurtacı Tavuk) Hafta 62 1 Periyot (Yumurtacı Tavuk) Gün 434 1 Kafesteki (Tavuk) Sayısı Adet 46 Kümeslerdeki Toplam Kafes Sayısı (Tavuk) Adet 1.280 Kümeslerdeki Toplam (Tavuk) Sayısı Adet/Tesis 58.880 1 Periyotta Üretilecek Toplam Tavuk Sayısı Adet/Tesis 58.880 Toplam Kafes Sayısı Adet 1.280 1 Tavuk Ort. Yumurtası Adet/52 Hafta 279 Verim % 76,44 1 Yılda Elde Edilecek Damızlık Yumurta Adet 16.427.520 1 Periyotta Çıkacak Iskarta Tavuk Sayısı Adet 55.936 Üretimde Kullanılacak Hammadde ve Yardımcı Malzemeler Aşağıdaki tabloda bir periyotta kullanılan tüm ham ve yardımcı malzemelerin listesi verilmiştir. Tablo 7 de verilen değerler kullanılarak hesaplanan yem ve su tüketimleri aşağıdaki verilmiştir. Yem Tüketimi Tablo 7 de verilen kümülatif yem tüketimi = (40,1 2,5=) 37,6 kg/canlı.periyot İşletmede yetiştirilecek tavuk sayısı İşletmede yem kullanımı = 58.880 adet canlı/periyot = 37,6 kg/canlı.periyot x 58.880 adet canlı/periyot x 1 ton/1.000 kg = 2.214 ton/periyot 23

Su Tüketimi Canlıların yaşamları boyunca ortalama günlük su tüketimi İşletmede yetiştirilecek canlı sayısı İşletmede su kullanımı = 0,20 litre/canlı = 58.880 adet canlı/periyot = 0,2 litre/canlı x 58.880 adet canlı/periyot x 434 gün/periyot x 1 m 3 /1.000 litre = 5.111 m 3 /periyot I.B.3.Kapladığı Alan Tablo 9 Kullanılacak Ham ve Yardımcı Malzemeler BİR PERİYOTTA (62-70 Hafta) KULLANILACAK HAM VE YARDIMCI MALZEME 1 Periyotta Yetiştirilecek Piliç Sayısı adet 58.880 Tüketilecek Yem ton/periyot 2.213,89 Su ton/periyot 5.110,78 Potasyum Permanganat kg/periyot 1,39 Form Aldehit kg/periyot 2,78 Toz Şeker kg/periyot 0,00 Süt Tozu kg/periyot 0,00 Kömür ton/periyot 0,00 Altlık (Pirinç Kabuğu) ton/periyot 0,00 LPG Tüpü adet/yıl 0,00 Ortalama Günlük Su Tüketimi kg/gün 0,20 Besi Gün Sayısı gün 434,00 Kümes Alanı m 2 3.600,00 Elektrik Tüketimi (Aydınlatma) watt/m 2 1,50 Elektrik Tüketimi (Diğer) kw /yıl 3.528.000,00 Yem Tüketimi 1 Periyot kg/adet 37,60 Süt Tozu gr/adet 0,00 1 Periyotta Yetiştirilecek Canlı adet 58.880,00 Bir Yıldaki Periyot adet 0,84 M.Mustafa GÜRES, Manisa ili, Saruhanlı ilçesi, Koldere Beldesi, Kuruçeşme mevkii, D1-3B pafta, 190 nolu parsel Rapor konusu proje ile birlikte 3.600 m 2 büyüklüğünde 4 adet kümes yapılması planlanmaktadır. Ayrıca parsel üzerinde 675 m 2 lik bir adet tarımsal depo inşa edilecektir.üzerinde 58.880 adet/dönem kapasiteli Yumurtacı Damızlık Tavuk Yetiştirme ve Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi kurmayı planlamıştır. Rapor konusu proje ile birlikte 3.600 m 2 büyüklüğünde 4 adet kümes yapılması planlanmaktadır. Ayrıca parsel üzerinde 675 m 2 lik bir adet tarımsal depo inşa edilecektir. Kümesler : 60 m. x 15 m. x 4 adet = 3.600 m 2 Tarımsal Depo-İdari Bina : 45 m x 15 m = 675 m 2 Toplam kapalı alan : 3.600 + 475 = 4.275 m 2 Toplam inşaat alanı 4.275 m 2 olup parsel alanının yaklaşık %22 sine tekabül etmektedir. Tesis ile ilgili Vaziyet Planı EK-6 da sunulmuştur. 24

I.B.4.Teknolojisi Damızlık yumurtacı tavuklarından damızlık yumurta üretimi kafes sistemi kullanılarak yapılmaktadır. Kafes sistemlerinin ana bileşenleri, galvanizli sac ve galvanizli tel malzemeden oluşmaktadır. Kafeslerin konstrüksiyonu ve kafes bölmelerinde kullanılan bu galvanizli saclar ve teller ISO 9001 belgeli olup; kullanılan sac ve tellerin yüzey kaplamaları, yüksek standartlardadır. Kafes sisteminin tasarımı yer hareketlerinden etkilenmeyecek şekilde tasarlanmıştır. Kafes sisteminin ana konstrüksiyonunda, her 60 cm de bir kafes ayağı ve bu ayakların altına konan geniş tabanlı pabuçlar bulunmaktadır. Bu sayede maksimum direnç kazanan sistem, platformsuz olarak 8 kata, platformlu olarak ise 12 kata kadar sorunsuz olarak monte edilebilmektedir. Kafes gözleri 120 x 96 cm ölçülerindedir. Yan duvarlar galvanizli saçtan imal edilmiştir. Bu sayede tavuklar, kendi bölmelerinde müstakil yaşamakta, yan bölmeler ile irtibatı kesilmekte, gagalama ve ürkme önlenerek daha sakin olmaları sağlanmaktadır. Uygun eğimli alt teller ile yumurtaların kolaylıkla yumurta kanalına ulaşması sağlanmakta ve böylece yumurtalarda meydana gelebilecek kırık ve kirlilik oranı minimum seviyeye indirilmektedir. Şekil 6 Örnek Kafes Gözleri Yem arabalı yemleme sistemi tam otomatik olup tamamı galvanizli sacdan üretilmiştir. Yem arabalı sistem, zincirli yemleme sistemindeki olumsuzluklar dikkate alınarak geliştirilmiştir. Çok daha ideal olan yem arabalı sistemde özel olarak dizayn edilen yem dağıtım aparatları sayesinde yemin sıhhî, homojen, karıştırılarak ve eşit dağılımı sağlanmaktadır. Yem zayiatları asgariye indirilmiştir. 4 adet kademe ayarı ile istenilen seviyede yem verilebilmektedir. Yem, kümeslerin dışında bulunan konik tabanlı silolarda muhafaza edilmektedir. Yem, silonun altından başlayıp yem kovalarına kadar uzanan 125 mm çapındaki borulardan geçen spiral helezonlar sayesinde yem arabalarına otomatik olarak dağıtılmaktadır. Yem kovaları dolunca sistem fotoseller sayesinde otomatik olarak durmaktadır. Sıranın her iki yanında bulunan yem kovaları önceden ayarlanmış periyodik zamanlarda sıra boyunca hareket ederek, yemleri yemliklere boşaltmaktadır. Yem arabaları kafeslerin üzerinde bulunan raylarda 0,75 HP elektrik motorları ve ithal çelik halatlar aracılığı ile hareket etmektedir. Yemlikler, tavuk kafes sistemlerinde her kata eşit miktarda yem dağıtmak ve yemin yemlik dışına taşmasını önlemek üzere özel olarak tasarlanmıştır. Bu sistemle yem israfı minimuma inmekte ve hayvanlara taze yem sunulmaktadır. Ayrıca tavuğun yemi seçme imkânı ortadan kaldırılarak, yem içeriğinin tamamının tavuk tarafından tüketilmesi sağlanmaktadır. 25

Şekil 7 Örnek Yemleme Sistemi Kafes gözleri arasında, kafesi boydan boya geçen PVC boru üzerinde her iki göze 2 adet kırmızı plastik ve paslanmaz çelik malzemeden imal edilmiş olan nipel ile altında V şeklinde plastik damla yakalayıcı bulunmaktadır. Kanatlılar kırmızı renkteki nipellerin ucundaki metal parçaya dokunduklarında otomatik su akışı sağlanmaktadır. Kanatlılar su ihtiyacını bu şekilde gidermektedir. Nipellere dokunma anında akan fazlalık sular, suluk borusunun altında bulunan V damlalığa düşmektedir. Böylece kafes gözlerinin altında bulunan dışkı bantları ıslanmamaktadır. Her katta ve sırada 1 adet su rezervuarı bulunmaktadır. Su şebekesinden gelen su, uygun basınç altında rezervuarlara verilmekte ve oradan da içme suyu borularına gönderilmektedir. Şekil 8 Örnek Su İçme Sistemi Dışkı, her kafes sırası ve katının altında bulunan, kafes boyunca uzanan ve dışkının kusursuz olarak temizlenmesine olanak tanıyan, 1 mm kalınlığında Polipropilen (PP) dışkı bantları ile 1 HP dışkı bandı redüktörlü hareket motorları sayesinde çekilerek temizlenmektedir. Bu güçlü ve sağlam yapı, çok uzun kümeslerde dahi sorunsuz çalışmaktadır. Her katta bulunan merdane ve sıyırıcılar ile kümes sonundaki yatay dışkı boşaltma konveyörüne aktarılan dışkı, buradan kümes dışında bulunan dikey dışkı boşaltma konveyörüne aktarılmaktadır. Dışkı nakil konveyörleri; galvanizli saçtan imal edilmiş olan konstrüksiyon ve sabit borular üzerinde çalışan kord bezli 5 mm kalınlığında kauçuk bant ve ön arka merdaneler ile 1,5 HP redüktörlü motordan oluşmaktadır. Dışkı bantlarının kümesin arka tarafına denk gelen kısmına, dışkının dışarıya sıçrayıp kümesi kirletmemesi ve düzgün bir şekilde dışkı konveyörüne aktarılması için koruyucu bir kapak konulmuştur. 26

Şekil 9 Örnek Dışkı Sevk Sistemi Tesiste kullanılan otomatik yumurta toplama ünitesinde her kata aşağı yukarı hareket ederek ulaşan lift sistemi bulunmaktadır. Otomatik yumurta toplama ünitesi, galvaniz sac ve malzemeden imal edilmiştir. Yumurta konveyörü de galvaniz sac gövdeli olarak üretilmiş olup; elektrostatik plastik kaplamalı fırın boyalı zincir ve çubuklu, redüktörlü lift tertibatlıdır. Konveyör motoru 0,75 HP, bez bant motoru 0,75 HP, asansör motoru 0,75 HP gücündedir. İthal bez yumurta bantları ile yumurtalar nakledilecek ve bağlantı elemanları plastikten imal edilmiştir. İthal bez bantları antistatik olup ve bu sayede toz tutmamaktadır. Kafesler boyunca uzanan ve dönüş yapan yumurta bez bantları, yumurta toplama başlıkları ile hareket ettirilmektedir. Bez bantlar ve alt tel, yumurtaların çarpışmasını engelleyecek şekilde tasarlanmıştır. Asansörlü konveyör sisteminin aşağı yukarı hareketi sayesinde her kattaki yumurtalar, yumurta bantlarından yumurta taşıma konveyörüne geçirilmektedir. Yumurtaların, bez bant üzerinde konveyöre aktarılırken hasar görmemesi için geçiş yerlerinde plastik ara geçiş elemanları bulunmaktadır. Bu sayede en az düzeyde enerji tüketimi ile yumurtalar toplanmaktadır. Sistemde 90 derece + 90 derece viraj dönmek mümkün olduğundan, herhangi bir aktarmaya ihtiyaç duymadan yumurtaların kırılmaları engellenmekte ve sistem yumurta toplama ve tasnif makinelerine uygun olarak monte edilebilmektedir. Her sıra sonunda yumurta bantlarını temiz tutmak amacıyla konulmuş özel fırçalar bulunmaktadır. Şekil 10 Örnek Otomatik Yumurta Toplama Sistemi 27

I.B.5.Çalışacak Personel Sayısı Kurulacak olan Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesinde 6 kişinin çalışması planlanmıştır. Tesiste çalışacak personelin ihtiyaçlarını karşılamak için parsel üzerinde bulunacak olan tarımsal depo içerisinde planlanan ofisler kullanılacaktır. Üretimde Kullanılacak Makine ve Ekipman Kurulacak olan Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesinde aşağıdaki tabloda belirtilen makine ekipmanın kullanılması planlanmaktadır. Ekipman Adı Tablo 10 Tesiste Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar Adet Motor Gücü (kw) Havalandırma Fanı 40 1,20 Havalandırma Pedleri (Metre) 240 - Otomatik Suluk Sistemi 80 0,80 Otomatik Yemleme Sistemi 16 1,80 Yem Silosu Helezonu 4 0,80 Yumurta Toplama Bandı 16 0,80 Dışkı Toplama Bandı 80 0,80 Su Kuyusu Pompası 1 - Gübre Fermantasyon Reaktörü 4 10,0 Jeneratör (75 kva) 1 - Trafo (400 kva) 1 - I.C. DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI (ARAZİ KULLANIMI, SU KULLANIMI, KULLANILAN ENERJİ TÜRÜ, VB.) I.C.1. Arazi Kullanımı Projenin planlandığı parsele ait tapuda vasfı tarla olarak belirtilmiştir. Parsel tarım arazileri kapsamındadır. Parsel üzerinde entegre olmayan, sadece besi amaçlı hayvan yetiştiriciliği planlanması sebebiyle tarımsal yapılardan, hayvancılık amaçlı yapılar grubuna girmektedir. Hayvancılık işletmeleri tarımsal faaliyetlerdendir. Rapor konusu proje ile birlikte her biri 900 m 2 büyüklüğünde 4 adet kümes yapılması planlanmaktadır. Kümeslerin toplam kapalı alanı 3.600 m 2 olacaktır. Ayrıca parsel üzerinde 675 m 2 lik bir adet tarımsal depo-idari bina inşa edilecektir. Kümesler : 60 m. x 15 m. x 4 adet = 3.600 m 2 Damızlık Yumurta Kümesi Tarımsa Depo : 45 m x 15 m = 675 m 2 Toplam kapalı alan : 3.600 + 475 = 4.275 m 2 Toplam inşaat alanı 4.275 m 2 olup parsel alanının yaklaşık %22 sine tekabül etmektedir. Tesis ile ilgili Vaziyet Planı EK-6 da sunulmuştur. Parsel üzerinde ekonomik değere haiz bitki bulunmamaktadır. Faaliyet ile ilgili arazide henüz bir çalışma yoktur. Faaliyet alanının parsel sınırına en yakın yerleşim yeri, kuzeybatı yönünde kuş uçumu yaklaşık 1.300 metre mesafede bulunan Mütevelli Beldesidir. EK-8 de verilen Harita (Plan) Örneğinden görülebileceği gibi faaliyetin planlandığı 190 nolu parselin kuzeybatısından yol geçmektedir. Parselin güneyinde, doğusunda ve batısında tarlalar, zeytinlik ve bağ bulunmaktadır. 28

Proje alanının mülkiyeti faaliyet sahibi Mehmet Mustafa GÜRES e aittir. Araziye ait tapu örneği EK-7 de verilmiştir. I.C.2. Su Kullanımı Kurulması planlanan tesisin inşaat aşamasında aynı anda en fazla 10 kişinin çalışacağı öngörülmüştür. Çalışanların beşeri ihtiyaçları için; 0,217 m³/gün x 10 kişi/gün = 2,17 m³/gün su tüketimi olacaktır. İşletme aşamasında; tesiste tam kapasitede toplam 6 kişinin çalışacağı öngörülmüştür. Çalışanların beşeri ihtiyaçları için; 0,217 m³/gün x 6 kişi/gün = 1,3 m³/gün su tüketimi olacaktır. (Kişi başı su tüketimi, bu konudaki en yeni istatistik olan Türkiye İstatistik Kurumu Belediye Su İstatistikleri Veritabanı Belediye Su Temel Göstergeleri 2010 Kişi Başına Çekilen Günlük Su Miktarı baz alınarak belirlenmiştir). Bahçe sulaması için 2,0 m³/gün, tesis depo ve idari binalarının günlük temizliği için 0,5 m³ su tüketimi olacağı hesaplanmıştır. Bu amaçla toplam 2,5 m³/gün su tüketimi öngörülmektedir. Proje alanında, koku önleme amacı ile kurulacak indirgeme sisteminde kullanılacak pulverize su için toplamda 4,0 m³ su kullanımı olacağı planlanmaktadır. Kullanılacak bu su sürekli olarak devridaim ettirilecektir. Kullanılacak suyun günlük olarak buharlaşma neticesinde %10 oranında eksileceği varsayılarak ekleme yapılacak miktar 0,4 m 3 /gün olarak hesaplanmıştır. Ayrıca soğutma amacı ile kurulacak ped sisteminde kullanılacak pulverize su için toplamda 4,0 m³ su kullanımı olacağı planlanmaktadır. Kullanılacak bu su sürekli olarak devridaim ettirilecektir. Kullanılacak suyun günlük olarak buharlaşma neticesinde %10 oranında eksileceği varsayılarak ekleme yapılacak miktar 0,4 m 3 /gün olarak hesaplanmıştır. Planlanan tesiste yetiştirilecek canlılara sürekli içme suyu verilecektir. Canlılara (58.880 tavuk x 0,20 litre/gün x 0,001 m 3 /litre), toplam günde 11,78 m³ su verilecektir. Tesiste Kullanılacak Toplam Su Miktarı ve Suyun Temin Edileceği Kaynaklar: Tesiste bir günde kullanılacak su miktarı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 11 Tesiste Kullanılacak Toplam Su Miktarı Su Kullanım Yeri Kullanım Miktarı (m³/gün) Proses İçin (Canlı İçme Suyu) 11,78 Soğutma Pedleri 0,40 Koku İndirgeme Sistemi 0,40 İdari Bina Temizliği 0,50 Bahçe Sulaması 2,00 İçme ve Kullanım 1,30 Toplam Su İhtiyacı 16,38 Yukarıdaki verilere göre toplam 16,38 m³/gün su tüketimi olacağı hesaplanmıştır. Tesiste proseste kullanılacak olan su ve çalışacak personel için kullanma suyu, DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden gerekli izinleri alınarak tesis alanında açılacak su kuyusundan sağlanacaktır. 29

I.C.3. Hava Kullanımı Yumurta tavuklarına bölgenin iklim koşullarının uygun olması nedeniyle ortam ısısında bakılabilmekte, ısıtma sistemi ihtiyacı olmamaktadır. Dolayısı ile tesiste hava kullanımı olmayacaktır. I.C.4. Kullanılacak Enerji Türü (Elektrik Kullanım Miktarı ve Temin Edileceği Kaynak, Kullanılacak Yakıt Cinsi, Miktarı ve Temin Edileceği Kaynak) Proseste Kullanılacak Elektrik Enerjisi Miktarı ve Temin Edileceği Kaynak İşletmenin kurulması planlanan parselde trafo bulunacaktır. İşletme elektrik enerjisini kendisine ait özel iletim hattıyla GEDAŞ tan satın alacaktır. Tesis bünyesinde sadece elektrik kesintilerinde kullanılmak üzere 75 kva lık jeneratör bulundurulacaktır. Tesiste Kullanılacak Yakıt Cinsi, Miktarı, Temin Edileceği Kaynak ve Tesis Yakma Sistemlerinin Isıl Kapasitesi. Yumurta tavuklarına bölgenin iklim koşullarının uygun olması nedeniyle ortam ısısında bakılabilmekte, ısıtma sistemi ihtiyacı olmamaktadır. Dolayısı ile herhangi bir yakma sistemi bulunmayacaktır. I.Ç. ATIK MİKTARI (KATI, SIVI, GAZ v.b.) VE ATIKLARIN KİMYASAL FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ I.Ç.1. Katı Atıklar Bu bölümde, kurulması planlanan tesiste oluşabilecek tüm katı atıklar incelenmiş ve hazırlanan tablolarda miktarları verilmiştir. I.Ç.1.a. Hafriyat Atığı Parsel üzerinde 4 adet toplam 3.600 m 2 lik kümes ve bir adet 675 m 2 lik tarımsal depo-idari bina inşa edilecektir. Binaların tek katlı olması sebebiyle 30 cm temel derinliği yeterli olmaktadır. Ayrıca, 1 adet 4 m x 4 m = 16 m 2 lik Ölü Çukuru, proses atıksuyu için 1 adet 3m x 3m = 9 m 2 lik Sızdırmasız Atıksu Toplama Çukuru ve 1 adet 3 m x 3 m= 9 m 2 lik Evsel Atıksu Fosseptik Çukuru inşa edilecektir. Buna göre hafriyat yapılacak alan büyüklüğü yaklaşık 4.309 m 2 olacaktır. Oluşacak hafriyat miktarı, 1.400,5 m 3 olacaktır. Oluşacak toplam hafriyat miktarı detaylı olarak aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. Kurulacak tesiste yumurtaların depolanacağı tarımsal depoidari bina yapılması planlanmaktadır. Çalışanlar beşeri ihtiyaçlarını da bu binada karşılayacaktır. 4 Adet Kümes için : 3.600 m 2 x 0,3 m = 1.080,0 m 3 Tarımsal Depo-İdari Bina : 675 m 2 x 0,3 m = 202,5 m 3 Ölü Çukuru : 16 m 2 x 4,0 m = 64,0 m 3 Proses Atıksuyu Toplama Çukuru : 9 m 2 x 3,0 m = 27,0 m 3 Evsel Atıksu Fosseptik Çukuru : 9 m 2 x 3,0 m = 27,0 m 3 Toplam Hafriyat Miktarı = 1.400,5 m 3 30

I.Ç.1.b. Oluşacak Proses Katı Atığı Etlik piliç ve yumurta tavuklarının ürettikleri dışkının hacmi, hayvanların yaşı, canlı ağırlıkları, yem tüketimleri ve altlık materyalinin kuruma düzeyine göre değişiklik gösterir. Etlik piliçler 44 ile 67 günlük sürelerde büyütüldüklerinde 1.000 hayvan günde 22 ile 26 kg altlıkla karışık dışkı oluşturur. Kuru madde esasına göre 44 ve 57 günlük sürelerde bu düzey 194 ile 296 kg kuru maddeye eşdeğerdir. Etlik piliçlerde günlük taze dışkı üretimi 1.000 kg canlı ağırlık için 87 kg iken, yumurta tavuklarında 73 kg olarak belirlenmiştir. Kuru madde esasına göre bu değerler 18 ve 25 kg kuru madde / 1000 kg CA/gün olarak ifade edilebilir. Bu değerler etlik piliç kümesleri ile yumurta tavuğu kümeslerinde sırasıyla 20 kg kuru madde / 1000 kg CA ve 11 kg kuru madde / 1000 kg CA şeklinde ortaya çıkmaktadır. Etlik Piliçler 1 HAYVAN Tablo 12 Tavukların Ürettikleri Dışkı Miktarları Taze Dışkı Ortalama Kuru Gübre gr/gün Kg/Yıl Kg/Yıl..42. güne kadar 87 23,72 7,91..49. güne kadar 101 28,70 9,56..56. güne kadar 114 33,28 11,09 Büyümekte Olan Piliçler..Beyaz Yumurtacılar 54 17,94 5,98..Kahverengi Yumurtacılar 61 20,06 6,69 Yumurta Tavukları..Beyaz Yumurtacılar 113 41,06 13,67..Kahverengi Yumurtacılar 128 46,54 15,51 Kaynak: Tavukçuluk Bilimi Yetiştirme, Besleme, Hastalıklar (Türkoğlu, Sarıca, 2009) Yukarıdaki tablodaki verilere göre kurulması planlanan işletmede yetiştirilecek damızlık yumurtacı tavuklar için canlı başına oluşacak günlük dışkı miktarı 113 gr olarak alınmıştır. Oluşacak toplam dışkı miktarının hesaplanmasında bu değer kullanılmıştır. Buna göre işletme aşamasında oluşacak günlük dışkı miktarı: İşletmenin kapasitesi İşletmede 1 günde oluşacak dışkı miktarı = 58.880 adet tavuk/periyot = 0,113 kg/gün x 58.880 tavuk = 6.653,44 kg/gün = 6,65 ton/gün olacaktır. 6,65 ton/gün x 365 gün/yıl = 2.427,25 ton/yıl olacaktır. Damızlık işletmelerinde etlik piliç yetiştirme kümeslerinden farklı olarak dışkının muhteviyatında etlik piliç yetiştirme tesislerinde kümeslere periyot başlarında serilen altlık bulunmamaktadır. Bu nedenle tesiste oluşan dışkı saf dışkı olarak adlandırılmaktadır. İşletmeye yem, silo baslarla getirilip tanklara konacağı için yem ambalajı atığı oluşmayacaktır. Süt tozu boş torbası, naylon, tahta parçası v.b. gibi 0,5 ton/yıl ambalaj atığı oluşacaktır. Kümeslerin boşaltılması esnasında piliçlerin az da olsa tüyleri kopacaktır. Bunlar da dışkı içine karışmaktadır. 31

Bir periyotta Tablo 5 e göre % 5 oranında civciv ve piliç ölümü olabilecektir. (58.880 adet/yıl x 1,5 kg/adet x % 5 = 4,42 ton/yıl) Ortalama olarak bir damızlık yumurtacı tavuğun yumurtlama ömrü 52-60 haftadır. Ömrü dolan yumurtacı tavuklar (ıskarta tavuk) bu süre sonunda tavuk kesimi yapan özel kesimhanelere gönderilecektir. Proje kapsamında yer alan tavukların günlük dışkıları tarımsal amaçlı doğal gübre olarak kullanılmasına olanak sağlayacak şekilde kümeslerin alt tarafında yer alan bant sayesinde toplanacaktır. Düzenli olarak bantla kümeslerin arka kısmında hazır bulunan bantlar ile toplanacaktır. Dışkılar; belli aralıklarla dışkı bantları vasıtasıyla tesiste inşa edilecek tamamen kapalı silo sisteminde fermantasyon işleminin gerçekleştiği Gübre Fermantasyon Reaktörlerine nakledilecektir. Ölü tavuklar ve bunların imhası tavuk yetiştiricilerinin ve çevre kirliliğinin önemli bir sorunu olmakta beraber mevcut işletmede biyogüvenlik önlemleri tam olarak alınacak ve piliçlerin bakım ve beslenmelerde ileri teknoloji ve bilimsel veriler doğrultusunda hazırlanan programlar uygulanacaktır. Ayrıca hayvanların salgın hastalıklara karşı aşılanmaları ve paraziter mücadeleleri tam olarak yapılacağından dolayı üretim dönemi boyunca ölü seviyesinin %4-7 nin üzerine çıkması beklenmemektedir. Her üretim dönemi boyunca %4-7 oranlarında olan ölüm doğrultusunda her dönemde 2.944 adet/baş civciv/tavuk ölebileceği ve bunların toplam olarak yaklaşık 4,42 ton/yıl (58.880 adet/yıl x 1,5 kg/adet x %5) olacağı öngörülmektedir. Ölü tavukların, ölme sebeplerinin tam araştırılmadan (hastalık v.s.) rendering tesislerinde imhası ve daha sonra sağlıklı civcivlerin önüne yem olarak sunulması son derece sağlıksız bir nesil yetiştirmeye sebep olmaktadır. Damızlık işletmesinde ölü tavuklar sızdırmasız olarak inşa edilecek ölü çukurlarına gömülecek, ölüler üzerine kireç vb. dezenfaktanlarla ilaçlanarak çevreye saçılmadan imha edilecektir. Ölüm çukurları dolduğunda çukurların üzeri kapatılıp beton dökülerek çevreye zarar vermesi ve hastalık yayması önlenecektir. Kurulması planlanan işletmede kümeslerde üretim esnasında kırılacak, çatlayacak ve bozuk olarak ayrılacak yumurtalar olacaktır. Bovans White cinsi tavuğun ortalama yumurta ağırlığı 60,4 gr dır. İşletmede günlük 37.850 adet yumurta üretileceği ve % 0,05 oranında kırık, çatlak ve bozuk yumurta olacağı düşünülürse oluşacak atık yumurta miktarı: İşletmenin yumurta üretim kapasitesi İşletmede oluşacak atık yumurta miktarı İşletmede oluşacak atık yumurta miktarı = 37.850 yumurta/gün = 0,0005 x 37.850 yumurta = 19 yumurta/gün = 19 yumurta/gün x 60,4 gr/yumurta = 1,15 kg/gün olacaktır. 1,15 kg/gün x 12 ay/yıl x 30 gün/ay = 414 kg /yıl olacaktır. 32

I.Ç.2. Evsel Atıklar (Evsel Katı ve Sıvı Atıklar) Tesiste inşaat aşamasının 180 gün sürmesi ve aynı anda ortalama 10 kişi çalıştırılması planlanmaktadır. Tesiste inşaat aşamasında, günde 12,1 kg (1,21 kg/kişi-gün x 10 kişi/gün = 12,1 kg/gün) ( 12,1 kg/gün x 180 gün/yıl = 2.178 kg/yıl) evsel katı atık oluşacaktır. (Hesaplamalarda Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Katı atık hizmeti verilen belediye sayısı, nüfusu, yaz ve kış mevsimine göre toplanan ortalama katı atık miktarı, 2010 yılı Manisa ili yaz kış ortalama değeri olan 1,21 kg/kişi-gün verisi kullanılmıştır.) Tesiste işletme aşamasında, günde 7,26 kg ( 7,26 kg/gün x 360 gün/yıl = 2,61 ton/yıl) evsel katı atık oluşacaktır. (1,21 kg/kişi-gün x 6 kişi/gün = 7,26 kg/gün) (Hesaplamalarda Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Katı atık hizmeti verilen belediye sayısı, nüfusu, yaz ve kış mevsimine göre toplanan ortalama katı atık miktarı, 2010 yılı Manisa ili yaz kış ortalama değeri olan 1,21 kg/kişi-gün verisi kullanılmıştır.) Tesiste inşaat aşamasının 180 gün sürmesi ve aynı anda ortalama 10 kişi çalıştırılması planlanmaktadır. Tesiste inşaat aşamasında, 2,17 m³/gün (0,217 m³ x 10 kişi/gün = 2,17 m³/gün) ( 2,17 m³/gün x 180 gün/yıl = 390,6 m³/yıl) evsel sıvı atık oluşacaktır. Oluşacak atıksu tesiste kurulacak sızdırmasız fosseptikte toplanacaktır. Tesiste işletme aşamasında, personel tarafından kullanılacak suyun tamamının atık suya dönüşeceği varsayımı ile tam kapasitede 1,3 m³/gün (0,217 m³ x 6 kişi/gün = 1,3 m³/gün) ( 1,3 m³/gün x 360 gün/yıl = 468 m³/yıl) evsel sıvı atık, idari bina temizliği için günde 0,5 m³/gün ( 0,50 m³/gün x 360 gün/yıl = 180 m³/yıl) atıksu oluşacaktır. Oluşacak toplam günlük 1,8 m³ (648 m 3 /yıl) evsel sıvı atık, tesiste kurulacak olan sızdırmasız fosseptikte toplanacaktır. (Kişi başı su tüketimi, bu konudaki en yeni istatistik olan Türkiye İstatistik Kurumu Belediye Su İstatistikleri Veritabanı Belediye Su Temel Göstergeleri 2010 Kişi Başına Çekilen Günlük Su Miktarı baz alınarak belirlenmiştir) İşletmede başka evsel atık oluşmayacaktır. I.Ç.3. Tıbbi Atıklar Aşı ve tesis dezenfeksiyonunda kullanılan kimyasalların ambalaj atıkları aşı yapmaya gelen ekip tarafından alınıp götürüleceği için tesiste tıbbi atık oluşmayacaktır. I.Ç.4. Sıvı Atıklar (Prosesten Çıkacak Olan Atıksu) Tesiste koku indirgeme sisteminde kullanılacak pulverize suyun buharlaşma nedeni ile kaybolan %10 luk kısmından atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır. Koku indirgeme sisteminde kullanılacak 4,0 m 3 suyun 15 günde bir değiştirileceği hesaplanarak indirgeme sisteminden oluşacak günlük atıksu miktarı 4 m 3 /15 gün = 0,27 m 3 /gün (4 m 3 x 15 günde bir x 24 defa/yıl = 96 ton/yıl) olacaktır. Bahçe sulaması için 2,0 m³/gün su tüketimi öngörülmektedir. Bu su toprak tarafından emileceği için atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır. Üretim bölümünde proses amaçlı kullanılan su tavuklar tarafından içilecektir. Dolayısıyla prosesten dönem sonlarında oluşacak yıkama suyu ve koku indirgeme sisteminde oluşacak atık su haricinde atık su çıkmayacaktır. İşletmede başka evsel atık oluşmayacaktır. I.Ç.5. Gaz Atıklar Yumurta tavuklarına bölgenin iklim koşullarının uygun olması nedeniyle ortam ısısında bakılabilmekte, ısıtma sistemi ihtiyacı olmamaktadır. Dolayısı ile tesiste gaz emisyonu oluşmayacaktır. 33

I.Ç.6. Toz Oluşumu a. İnşaat Aşamasında Oluşacak Toz Kurulması planlanan tesisin yapılacağı parselde kazı çalışması yapılacaktır. Ayrıca tesis arazisinin tesviyesi amacı ile de hafriyat çalışması olacaktır. Hafriyatın tamamı, faaliyet alanı içinde zemin düzenlemesi, yol dolgusu, bahçe düzenlemeleri için tekrar dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Bu nedenle dışarıya herhangi bir inşaat hafriyatının atılması kesinlikle söz konusu olmayacaktır. Tesis arazinde yapılacak hafriyat çalışmalarının 26 gün/ay çalışılarak, 2 ayda tamamlanması planlanmaktadır. Hafriyat işlemi sırasında oluşacak toz miktarları aşağıda hesaplanmıştır. Faaliyet alanında yapılacak inşaat çalışmaları sırasında yukarıda yapılan hesaplamalara göre 1.400,5 m 3 hafriyat oluşması beklenmektedir. Çıkacak hafriyat toprağının toplam ağırlığı: Hafriyat Ağırlığı = Hafriyat Hacmi x Toprak Özgül Ağırlığı Hafriyat Ağırlığı = 1.400,5 m 3 x 1,6 ton/m 3 Hafriyat Ağırlığı = 2.240,8 ton Tablo 13 Toz Hesaplamaları İçin Gerekli Veriler TOZ HESAPLAMALARI İÇİN GEREKLİ VERİLER Planlanan Toplam Hafriyat Miktarı (Ton) 2.240,80 Planlanan Toplam Hafriyat Miktarı (Ton/Gün) 43,09 Kamyon Kapasitesi(Ton) 20 Hafriyatın Taşınması Sırasında Oluşacak Toz Miktarı(Kg/Km) 0,7 Hafriyatın Yükleme ve Boşaltımı Sırasında Oluşacak Toz Miktarı (Kg/Ton) 0,008 Hafriyatın Sökümü Sırasında Oluşacak Toz Miktarı(Kg/Ton) 0,025 Çalışma Süresi(Saat/Gün) 8 Kurulması planlanan tesiste inşat aşamasında, hafriyatın kepçeyle alınması, kamyona taşınması, kamyona yüklenmesi, kamyon ile tesis arazisi içerisinde taşınması ve hafriyatın tesis içerisindeki depolama alanına boşaltılması anlarında toz oluşması beklenmektedir. Yukarıdaki bilgiler ışığında, oluşabilecek toz miktarı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır: Tablo 14 Hafriyat Alımı Sırasında Ortaya Çıkacak Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi Planlanan Günlük Hafriyat Miktarı (Ton/Gün) 43,09 Hafriyat Sökümü Sırasında Oluşacak Toz Miktarı (Kg/Ton) 0,025 Çalışma Süresi (Saat/Gün) 8 Qa = 43,09 x 0,025/8 = (Kg/Saat) 0,1347 Tablo 15 Hafriyatın Alındığı Yerden Kamyona Taşınması Sırasında Çıkacak Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi Planlanan Günlük Hafriyat Miktarı (Ton/Gün) 43,09 Kepçe Kapasitesi (Ton) 1,5 Taşıma Sırasında Oluşacak Toz Miktarı Kg/Km) 0,7 Kepçe Kamyon Mesafesi (m) (maksimum) 5 Çalışma Süresi (Saat/Gün) 8 Qb = 43,09 / 1,5 x 0,7 x 0,005 / 8 = Kg/Saat) 0,0126 Tablo 16 Hafriyatın Kepçeden Kamyona Yüklenmesi Sırasında Çıkacak Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi Planlanan Günlük Hafriyat Miktarı (Ton/Gün) 43,09 Malzeme Boşaltımı Sırasında Oluşacak Toz Miktarı (Kg/Ton) 0,008 Çalışma Süresi (Saat/Gün) 8 Qc = 43,09 x 0,010 / 8 = (Kg/Saat) 0,0431 34

Tablo 17 Arazi İçinde Hafriyat Sevk Edilmesi Sırasında Çıkacak Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi Planlanan Günlük Hafriyat Miktarı (Ton/Gün) 43,09 Kamyon Kapasitesi (Ton) 20 Hafriyatın Taşınması Sırasında Oluşacak Toz Miktarı (Kg/Km) 0,7 Taşıma Mesafesi (Km) 0,2 Çalışma Süresi (Saat/Gün) 8 Qd = 43,09 / 20 x 0,7 x 0,2 / 8 = (Kg/Saat) 0,0377 Tablo 18 Hafriyatın Kamyondan Depo Alanına Boşaltılması Sırasında Çıkacak Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi Planlanan Günlük Hafriyat Miktarı (Ton/Gün) 43,09 Malzeme Boşaltımı Sırasında Oluşacak Toz Miktarı (Kg/Ton) 0,008 Çalışma Süresi (Saat/Gün) 8 Qe = 43,09 x 0,010 / 8 = (Kg/Saat) 0,0431 Tablo 19 İnşaat Aşamasında Oluşacak Toplam Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi Hafriyat Alımı Sırasında Ortaya Çıkacak Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi 0,1347 Hafriyatın Alındığı Yerden Kamyona Taşınması Sırasında Çıkacak Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi 0,0126 Hafriyatın Kepçeden Kamyona Yüklenmesi Sırasında Çıkacak Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi 0,0431 Arazi İçinde Hafriyat Sevk Edilmesi Sırasında Çıkacak Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi 0,0377 Hafriyatın Kamyondan Depo Alanına Boşaltılması Sırasında Çıkacak Toz Miktarının Saatlik Kütlesel Debisi 0,0431 TOPLAM 0,2711 Kurulması planlanan tesiste, inşaat aşamasında saatte 0,2711 kg. toz oluşacaktır. Yukarıda verilen hesaplamalar sonucu saha içerisinde oluşacak olan toz emisyonu, 03 Temmuz 2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği EK-2 Tablo 2.1 3 de verilen 1,0 Kg/Saat değerinden düşük olduğu için hava kirlenmesine katkı değerlerinin hesaplanmasına gidilmemiştir. Toz emisyonu hesapları hep en kötü şartlar düşünülerek ve hiçbir tedbir alınmadığı varsayılarak yapılmıştır. Kurulması planlanan tesiste inşaat aşamasında Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerince, taşıma vasıtalarında taşımadan dolayı tozumanın engellenmesi için gerekli önlemler alınacaktır. Ayrıca, savurma yapılmadan yükleme ve boşaltma yapılacaktır. Arazi içerisindeki yollar tozlanmaya karşı sulanacaktır. Faaliyet kapsamında 20.06.2012 tarih ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nda ve bağlı yönetmeliklerde belirlenen her türlü önlem alınacaktır. b. İşletme Aşamasında Oluşacak Toz Piliç yetiştirme işlemi kapalı alanda yapıldığından dolayı yetiştirme prosesinden atmosfere toz yayılmayacaktır. Ancak gübrenin kamyonlara yüklenmesi ve taşınması esnasında toz oluşabilecektir. İşlem çok seyrek olduğu için toz hesaplaması yapılmamıştır. Yem silolarının dolumu kapalı siklonlu olduğundan bu işlemlerden de toz oluşmayacaktır. Tesis, 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik EK-2 Çevreye Kirletici Etkisi Olan Faaliyet veya Tesisler Listesi 7. Grup (Gıda Endüstrisi, Tarım ve Hayvancılık) Madde-7.30.3 de yer almaktadır. Ancak, 03.09.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü 3 Tesislerin Hava Kirlenmesine Katkı Değerlerinin Hesaplanması ve Hava Kalitesi Ölçümü: Mevcut ve yeni kurulacak tesislerin etki alanında Hava Kirlenmesine Katkı Değeri (HKKD) nin dağılım modellemesi kullanılarak hesaplanması, tesis etki alanında hava kalitesinin ölçülmesi ve ölçüm metotları aşağıdaki esaslara göre yapılır: Mevcut ve yeni kurulacak tesislerin bacalarından veya baca dışından atmosfere verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri, mevcut tesisler için bacalarda ölçülerek, baca dışından atmosfere verilen emisyonlar ile yeni kurulacak tesisler için emisyon faktörleri kullanılarak tespit edilir. Saatlik kütlesel debi (kg/saat) değerleri aşağıdaki Tablo 2.1 de verilen değerleri aşması halinde, tesis etki alanında emisyonların HKKD mümkünse saatlik, aksi takdirde, günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplanır. 35

Yönetmeliği nin 10. Madde, 2. Bendinde (2) (Ek:RG-13/4/2012-28263) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-2 sinde yer alan 7. Gıda Endüstrisi, Tarım ve Hayvancılık başlığı altındaki işletmeler, mezkûr Yönetmelik Ek-1 ve Ek-2 listelerinde başka bir grupta yer almıyorsa, söz konusu işletmeler için; çevre izni kapsamında emisyon ölçüm raporu hazırlanması ve işletmelerin hava emisyonu açısından değerlendirilmesi gerekmez. denilmektedir. Bu bağlamda işletme aşamasında çevre izni için Manisa İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nden görüş almak üzere başvuru yapılacaktır. Tesis dışı yollarda nakliye araçlarından toz oluşabilecektir. Tesis içinde toz oluşmayacaktır. I.Ç.7. Oluşacak Diğer Emisyonlar Kurulması planlanan tesiste proses kaynaklı başka emisyon oluşmayacaktır. I.Ç.8. Koku Yayıcı İşlemler İşletmede oluşacak dışkıdan ve ayrıca kümeslerin havalandırma fanları çıkışlarından atmosfere koku yayılacaktır. Özellikle sıcak havalarda bu koku artabilir. Faaliyet alanının parsel sınırına en yakın yerleşim yeri, güneydoğu yönünde kuş uçumu yaklaşık 1.300 metre mesafede bulunan Mütevelli Beldesi olup, olası kokudan etkilenmesi beklenmemektedir. I.Ç.9. İşletme Esnasında Faaliyet Ünitelerinden Kaynaklanacak Gürültünün Seviyesi a. İnşaat aşamasında oluşacak gürültü Faaliyet alanının parsel sınırına en yakın yerleşim yeri, kuzeybatı yönünde kuş uçumu yaklaşık 1.300 metre mesafede bulunan Mütevelli Beldesidir. İnşaat işlemlerinin yaklaşık 180 gün sürmesi planlanmakta, Mütevelli Beldesinin olası gürültüden etkilenmesi beklenmemektedir. Kurulması planlanan tesiste, inşaat aşamasında kazı işlemleri sırasında kullanılacak olan ekipmanlardan kaynaklanacak gürültü olacaktır. Sahada çalışan personelin kulak sağlığı ve konforu açısından maruz kaldıkları gürültü düzeyleri için; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan, 28.07.2013 Tarihli ve 28721 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik nin 5. Maddesi nde Maruziyet Sınır Değerleri ve Maruziyet Eylem Değerleri belirtilmiştir. Söz konusu yönetmeliğin 5. Maddesinde çalışan personel için en yüksek maruziyet eylem değeri günde 8 saatlik çalışma süresi için 85 dba; en düşük maruziyet eylem değeri 80 dba; anlık gürültü maksimum değeri ise 137 dbc olarak belirtilmiştir. Ayrıca aynı maddede, günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiği işlerde günlük maruziyet değeri yerine haftalık maruziyet sınır değeri 87 dba olarak kullanılabileceği belirtilmiştir. Verilen bu değerler gürültü seviyesi olup, dba, ağırlıklı ortalama olarak ses basınç seviyesidir ve dba ortalama desibelin kısaltılmasıdır. 04.06.2010 Tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin EK-7 Tablo 4 te Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri verilmiştir. Bu tablo aşağıda verilmiştir. 36

Tablo 20 Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Alanlar Lgündüz (dba) Lakşam (dba) Lgece (dba) Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar 60 55 50 65 60 55 68 63 58 Endüstriyel Alanlar 70 65 60 Tesis alanı, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği EK-7 Tablo-4 te belirtilen Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar kategorisine göre değerlendirilirse; hesaplamalara göre en yakın yerleşim yeri olan Mütevelli beldesinde eşdeğer gürültü düzeyi 65 dba nın altında olacaktır. İnşaat aşamasında sahada oluşacak gürültü, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanıp, 22.01.2003 Tarih ve 25001 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik in 5. Maddesi nde verilen tabloda tanımlanan motor gücü seviyelerine göre muhtemel gürültü kaynaklarının gürültü seviyeleri verilen formüller yardımıyla bulunmaktadır. 5. Maddede sunulan tabloda belirtilen makine ekipman listesinden, bu sahada kullanılacak olan Ekipman Tipleri ve bunların motor güçlerine göre tanımlanan formüller ise Tablo 21 de sunulmaktadır. Teçhizatın tipi Tablo 21 Bazı Makine ve Ekipmanın Müsaade Edilen Ses Gücü Düzeyi Seviyeleri Formülleri Net kurulu güç P (kw), Elektrik gücü Pel ( 1 ) (kw), Uygulama kütlesi m 3 Temmuz 2004 den (kg), itibaren Kesme genişliği I. Safha L (cm) Sıkıştırma makineleri (titreşimli silindirler, titreştirici levhalar, titreşimli çekiçler) Paletli dozerler, paletli yükleyiciler, paletli kazıcı yükleyiciler Tekerlekli dozerler, tekerlekli yükleyiciler, tekerlekli kazıcı-yükleyiciler, damperli kamyonlar, greyderler, yükleyici tipli toprak doldurmalı sıkıştırıcılar, içten yanmalı motor tahrikli karşı ağırlıklı hidrolik kaldırmalı kamyonlar, hareketli vinçler, sıkıştırma makineleri (titreşimsiz silindirler), kaldırım perdah makineleri, hidrolik güç oluşturma makineleri Kazıcılar, eşya taşımak için yük asansörleri, yapı (konstrüksiyon) vinçleri, motorlu çapalama makineleri Elle tutulan beton kırıcıları ve deliciler Kule vinçleri Müsaade edilen ses gücü seviyesi db/1 pw 3 Ocak 2006 dan itibaren II. Safha P 8 108 105( 2 ) 8 < P 70 109 106( 2 ) P > 70 89 + 11 log P 86 + 11 log P( 2 ) P 55 106 103( 2 ) P > 55 87 + 11 log P 84 + 11 log P( 2 ) P 55 104 101( 2 )( 3 ) P > 55 85 + 11 log P 82 + 11 log P( 2 )( 3 ) P 15 96 93 P > 15 83 + 11 log P 80 + 11 log P m 15 107 105 15< m < 30 94 + 11 log m 92 + 11 log m( 2 ) m 30 96 + 11 log m 94 + 11 log m 98 + log P 96 + log P 37

Kaynak ve güç jeneratörleri Pel 2 97 + log Pel 95 + log Pel 2 < Pel 10 98 + log Pel 96 + log Pel Kompresörler Çim biçme makineleri, çim düzeltme/çim kenar düzeltme makineleri Pel > 10 97 + log Pel 95 + log Pel P 15 99 97 P > 15 97 + 2 log P 95 + 2 log P L 50 96 94 (2) 50< L 70 100 98 70< L 120 100 98 (2) L > 120 105 103 (2) (1) Kaynak jeneratörleri için Pel : İmalatçı tarafından verilen faktörün en küçük değeri için bilinen yük gerilimi ile çarpılan klasik kaynak akımı. Güç jeneratörleri için Pel : ISO 8528-1: 1993 standardının madde 13. 3. 2 sine göre ana güç. (2) II. Safhaya ait değerler aşağıdaki ekipman tipleri için tamamen örnek niteliğindedir: - arkasından yürünen titreşimli silindirler, - titreşimli plakalar (> 3 kw) - titreşimli çekiçler - dozerler (çelik raylı) - yükleyiciler (çelik raylı > 55 kw) - içten yanmalı motorla çalışan karşı ağırlıklı hidrolik kaldırmalı kamyonlar - sıkıştırma parçalı kaldırım perdah makineleri - elle tutulan içten yanmalı motorlu beton kırıcılar ve kazmalar (15 < m < 30) - çim biçme makineleri, çim düzeltme makineleri / çim kenar düzeltme makineleri Kesin değerler, Komisyonun yapacağı değişikliklere bağlı olacaktır. Böyle bir tadilat olmaması durumunda I. Safhaya ait değerler II. Safha için geçerli olmaya devam edecektir. (3) Tek motorlu seyyar vinçler için, I. Safhaya ait değerler 3 Ocak 2008 tarihine kadar geçerli olmaya devam edecektir. Bu tarihten sonra II. Safha değerleri geçerli olacaktır. İzin verilen ses gücü seviyesi en yakın tamsayıya yuvarlanmalıdır (0,5 ten küçükler için küçük sayı, 0,5 e eşit veya büyükler için büyük sayı kullanılır). Sahada inşaat aşamasında kullanılacak ekipmanların oluşturulacağı gürültü düzeyleri, ekipmanların motor güçleri ile ilgili olup ekipmanların ses düzeylerinin hesaplanabilmesi için yukarıdaki tabloda belirtilen formüller kullanılacaktır. Proje alanında inşaat esnasında kullanılacak ekipmanların motor güçleri aşağıdaki tabloda ayrıntılı olarak verilmiştir. Tablo 22 Proje Alanında Kullanılacak Makine Ekipmanların Adetleri ve Motor Güçleri Ünite Adet Motor Gücü* (HP) Motor Gücü* (kw) Lastik Tekerlekli Kazıcı Yükleyici 1 100 75 Kamyon 1 150 112 Hareketli Vinç 1 150 112 Beton Karıştırıcı 1 150 112 Beton Pompası 1 100 75 *1 HP = 0,746 kw. Makinelerin Ses Gücü Seviyesinin Hesaplanması Tablo 21 de verilen formüller doğrultusunda her makinenin Ses Gücü Seviyesi aşağıda hesaplanmıştır. Lastik Tekerlekli Kazıcı-Yükleyici: Proje alanında kullanılacak lastik tekerlekli kazıcı-yükleyicinin motor gücü 100 HP = 75 kw tır. Tablo 21 de lastik tekerlekli yükleyici için verilen değerlendirme sonucu, P = 75 kw 55 kw olduğundan Lw = 82 + 11 log P formülü ses gücü hesabında kullanılmıştır. Kamyon: Lw = 82 +11 log75 = 102,60 dba Proje alanında kullanılacak Kamyonun motor gücü 150 HP = 112 kw tır. Tablo 21 de kamyon için verilen değerlendirme sonucu, P = 112 kw 55 kw olduğundan Lw = 82 + 11 log P formülü ses gücü hesabında kullanılmıştır. Lw = 82 +11 log112 = 104,54 dba 38

Hareketli Vinç: Proje alanında kullanılacak hareketli vincin motor gücü 150 HP = 112 kw tır. Tablo 21 de hareketli vinç için verilen değerlendirme sonucu, P = 112 kw 55 kw olduğundan Lw = 82 + 11 log P formülü ses gücü hesabında kullanılmıştır. Beton Karıştırıcı: Lw = 82 +11 log112 = 104,54 dba Proje alanında kullanılacak beton karıştırıcının motor gücü 150 HP = 112 kw tır. Tablo 21 de beton karıştırıcı için verilen değerlendirme sonucu, P = 112 kw 55 kw olduğundan Lw = 82 + 11 log P formülü ses gücü hesabında kullanılmıştır. Beton Pompası: Lw = 82 +11 log112 = 104,54 dba Proje alanında kullanılacak beton pompasının motor gücü 100 HP = 75 kw tır. Tablo 21 de beton pompası için verilen değerlendirme sonucu, P = 75 kw 55 kw olduğundan Lw = 82 + 11 log P formülü ses gücü hesabında kullanılmıştır. Lw = 82 +11 log75 = 102,60 dba Çalışılacak olan arazide muhtemel gürültü kaynakları ve bu kaynakların gürültü düzeyleri aşağıdaki tabloda toplu halde verilmiştir. Ünite Tablo 23 Proje Alanında Muhtemel Gürültü Kaynakları ve Gürültü Düzeyleri Gürültü Düzeyi (dba) Lastik Tekerlekli Kazıcı Yükleyici 102,60 Kamyon 104,54 Hareketli Vinç 104,54 Beton Karıştırıcı 104,54 Beton Pompası 102,60 İnşaat faaliyetleri sırasında oluşacak gürültü seviyeleri aşağıda hesaplanmıştır. Hesaplamada kullanılan formül, 29.01.1992 tarihinde yayımlanan Akustik-Çevre Gürültüsünün Tanımlanması ve Ölçülmesi Kısım 2-Arazi Kullanımında Meydana Gelen Gürültülerle İlgili Verilerin Elde Edilmesi TS 9798 Standardında 1.1.3. Bölümünde verilmiştir. Formülde n gürültü sayısını, Li gürültü düzeyini (dba) göstermektedir. L eq 10log l n n i l İnşaat faaliyetleri sırasında kullanılacak ekipman ve bunların gürültü seviyeleri Tablo 23 de belirtilmiştir. Bütün ekipmanlardan birer adet kullanılacaktır. Eşdeğer Gürültü: Kurulması planlanan tesisin inşaat faaliyeti sırasında oluşacak ortalama eşdeğer gürültü seviyesi: L eq 10 Li /10 102,60/10 104,54/10 104,54/10 104,54/10 10log1/5* 10 10 10 10 Leq = 103,87 dba Gürültü yayılımının hesaplanmasında ise: L pi L w 10log( Q / 4 r 2 ) formülü kullanılır. 10 102,60/10 39

Faaliyet alanına en yakın Meteoroloji İstasyonu olan Manisa Meteoroloji İstasyonunun (1960-2012) verileri dikkate alınarak Yıllık Ortalama Bağıl Nem Değeri % 8 2 60,2 olarak alınmış ve atm 7,4.10 ( f r / ) formülü yardımıyla, 103,87 dba lık eşdeğer gürültü düzeyinin 2,0 km yarıçapındaki dairesel etki alanında dağılımı aşağıda hesaplanmıştır. Kurulması planlanan tesiste inşaat aşamasında oluşacak gürültünün, gündüz-akşamgece gürültü seviyesinin (Lgag) mesafelere göre dağılımı da yine aşağıda hesaplanmıştır. n 1 Eşdeğer Gürültü Seviyesi, Leq : Leq 10 log 10 n n Li Leq i 1 Li /10 : Gürültü kaynak sayısı : Kaynak gürültü seviyeleri : Eş gürültü seviyesi, dba 2 r Mesafedeki ses basıncı (model) : L L 10log( Q / 4 r ) r pi w : kaynaktan uzaklık Q : arazi indirgeme faktörü, 1 8 2 Atmosferik yutum, Aatm : 7,4.10 ( f r / ) f r ilk 100 metrede atm :gürültü kaynağının frekansı, 3200 devir/dak. :mesafe :bağıl nem % 60,2 alınmıştır.(ortalama olarak) :Lpg = Lport 100 metreden sonra : Lpg = Lport Aatm Gürültü kaynaklarının gürültülerinin yayılımının hesaplanması: 1. Lastik Tekerlekli Kazıcı-Yükleyici: x = 10 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 10²)) = 72 dba x = 20 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 20²)) = 66 dba x = 30 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 30²)) = 62 dba x = 40 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 40²)) = 60 dba x = 50 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 50²)) = 58 dba x = 100 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 100²)) = 52 dba x = 200 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 200²)) = 46 dba x = 300 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 300²)) = 42 dba x = 400 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 400²)) = 40 dba x = 500 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 500²)) = 38 dba x = 1.000 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.000²)) = 32 dba x = 1.300 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.300²)) = 29 dba x = 1.500 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.500²)) = 28 dba x = 2.000 m: ( Lpi ) 1 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 2.000²)) = 26 dba 40

2. Kamyon: x = 10 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 10²)) = 74 dba x = 20 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 20²)) = 68 dba x = 30 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 30²)) = 64 dba x = 40 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 40²)) = 62 dba x = 50 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 50²)) = 60 dba x = 100 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 100²)) = 54 dba x = 200m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 200²)) = 48 dba x = 300m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 300²)) = 44 dba x = 400m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 400²)) = 42 dba x = 500 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 500²)) = 40 dba x = 1.000 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.000²)) = 34 dba x = 1.300 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.300²)) = 31 dba x = 1.500 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.500²)) = 30 dba x = 2.000 m: ( Lpi ) 2 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 2.000²)) = 28 dba 3. Hareketli Vinç: x = 10 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 10²)) = 74 dba x = 20 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 20²)) = 68 dba x = 30 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 30²)) = 64 dba x = 40 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 40²)) = 62 dba x = 50 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 50²)) = 60 dba x = 100 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 100²)) = 54 dba x = 200m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 200²)) = 48 dba x = 300m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 300²)) = 44 dba x = 400m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 400²)) = 42 dba x = 500 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 500²)) = 40 dba x = 1.000 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.000²)) = 34 dba x = 1.300 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.300²)) = 31 dba x = 1.500 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.500²)) = 30 dba x = 2.000 m: ( Lpi ) 3 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 2.000²)) = 28 dba 4. Beton Karıştırıcı: x = 10 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 10²)) = 74 dba x = 20 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 20²)) = 68 dba x = 30 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 30²)) = 64 dba x = 40 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 40²)) = 62 dba x = 50 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 50²)) = 60 dba x = 100 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 100²)) = 54 dba x = 200m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 200²)) = 48 dba x = 300m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 300²)) = 44 dba x = 400m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 400²)) = 42 dba x = 500 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 500²)) = 40 dba x = 1.000 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.000²)) = 34 dba x = 1.300 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.300²)) = 31 dba x = 1.500 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.500²)) = 30 dba 41

x = 2.000 m: ( Lpi ) 4 = 104,54 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 2.000²)) = 28 dba 5. Beton Pompası: x = 10 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 10²)) = 72 dba x = 20 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 20²)) = 66 dba x = 30 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 30²)) = 62 dba x = 40 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 40²)) = 60 dba x = 50 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 50²)) = 58 dba x = 100 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 100²)) = 52 dba x = 200 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 200²)) = 46 dba x = 300 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 300²)) = 42 dba x = 400 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 400²)) = 40 dba x = 500 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 500²)) = 38 dba x = 1.000 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.000²)) = 32 dba x = 1.300 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.300²)) = 29 dba x = 1.500 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 1.500²)) = 28 dba x = 2.000 m: ( Lpi ) 5 = 102,62 + 10 log (1/(4 x 3,14 x 2.000²)) = 26 dba Her gürültü kaynağının x mesafesine göre ayrı ayrı gürültü seviyeleri hesaplandıktan sonra, x mesafesindeki ortalama gürültü seviyeleri aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır. Eşdeğer Gürültü Seviyesi (Leq) : Leq = 10 log n l n l1 / 10 1 7,2 7,4 7,4 7,4 7,2 X = 10 m : Leq = 10log * 10 10 10 10 10 i l 10 5 = 72,87 dba 1 6,6 6,8 6,8 6,8 6,6 10log * 10 10 10 10 10 = 66,85 dba 5 1 6,2 6,4 6,4 6,4 6,2 10log * 10 10 10 10 10 5 = 63,33dBA 1 6,0 6,2 6,2 6,2 6,0 10log * 10 10 10 10 10 = 60,83 dba 5 1 5,8 6,0 6,0 6,0 5,8 10log * 10 10 10 10 10 = 58,89 dba 5 1 5,2 5,4 5,4 5,4 5,2 10log * 10 10 10 10 10 5 = 52,87 dba 1 4,6 4,8 4,8 4,8 4,6 10log * 10 10 10 10 10 5 = 46,86 dba 1 4,4 4,6 4,6 4,6 4,4 10 log * 10 10 10 10 10 = 43,34 dba 5 1 4,2 4,4 4,4 4,4 4,2 10log * 10 10 10 10 10 5 = 40,84 dba 1 3,8 4,0 4,0 4,0 3,8 10log * 10 10 10 10 10 = 38,89 dba 5 1 3,2 3,4 3,4 3,4 3,2 10 log * 10 10 10 10 10 = 32,87 dba 5 1 2,9 3,1 3,1 3,1 2,9 10 log * 10 10 10 10 10 5 = 30,60 dba X = 20 m : Leq = X = 30 m : Leq = X = 40 m : Leq = X = 50 m : Leq = X = 100 m : Leq = X = 200 m : Leq = X = 300 m : Leq = X = 400 m : Leq = X = 500 m : Leq = X = 1.000 m : Leq = X = 1.300 m : Leq = 42

1 2,8 3,0 3,0 3,0 2,8 X = 1.500 m : Leq = 10log * 10 10 10 10 10 Mesafe (m) Leq (dba) = 29,35 dba 5 1 2,6 2,8 2,8 2,8 2,6 10 log * 10 10 10 10 10 = 26,85 dba 5 X = 2.000 m : Leq = Tablo 24 Mesafelere Göre İnşaat Aşamasında Oluşacak Ortalama Ses Gücü Düzeyi 10 20 30 40 50 100 200 300 400 500 1.000 1.300 1.500 2.000 72,87 66,85 63,33 60,83 58,89 52,87 46,86 43,34 40,84 38,89 32,87 30,60 29,35 26,85 8 Gürültünün Atmosferik Emilimi (Aatm) : atm = 7,4. 10 ( ² r/ ) İlk 100 metrede Lpg = Lport olup; 100 metre ve sonrası için Atmosferik yutum değerleri hesaplanmıştır. 8 X = 100 m : Aatm = 7,4. 10 8 ( ² r/ )= 7,4. 10 * (3.200² * 100/60,2) = 1,26 dba 8 X = 200 m : Aatm = 7,4. 10 8 ( ² r/ )= 7,4. 10 * (3.200² * 200/60,2) = 2,52 dba 8 X = 300 m : Aatm = 7,4. 10 8 ( ² r/ )= 7,4. 10 * (3.200² * 300/60,2) = 3,78 dba 8 X = 400 m : Aatm = 7,4. 10 8 ( ² r/ )= 7,4. 10 * (3.200² * 400/60,2) = 5,03 dba 8 X = 500 m : Aatm = 7,4. 10 8 ( ² r/ )= 7,4. 10 * (3.200² * 500/60,2) = 6,29 dba 8 X = 1.000 m : Aatm = 7,4. 10 8 ( ² r/ )= 7,4. 10 * (3.200² * 1.000/60,2) = 12,59 dba 8 X = 1.300 m : Aatm = 7,4. 10 8 ( ² r/ )= 7,4. 10 * (3.200² * 1.300/60,2) = 16,36 dba 8 X = 1.500 m : Aatm = 7,4. 10 8 ( ² r/ )= 7,4. 10 * (3.200² * 1.500/60,2) = 18,88 dba 8 X = 2.000 m : Aatm = 7,4. 10 8 ( ² r/ )= 7,4. 10 * (3.200² * 2.000/60,2) = 25,17 dba Tablo 25 Mesafelere Göre Atmosferik Yutum Değerleri Mesafe (m) 100 200 300 400 500 1.000 1300 1.500 2.000 Aatm dba 1,26 2,52 3,78 5,03 6,29 12,59 16,36 18,88 25,17 Net Ses Düzeyi, (L pg) İlk 100 metrede : L pg = L port X = 10 m : L pg = 72,87 dba X = 20 m : L pg = 66,85 dba X = 30 m : L pg = 63,33 dba X = 40 m : L pg = 60,83 dba X = 50 m : L pg = 58,89 dba 100 metreden sonra : L pg = L port _- Aatm x = 100 m : L pg = 52,87 1,26 = 51,61 dba x = 200 m : L pg = 46,86 2,52 = 44,34 dba x = 300 m : L pg = 43,34 3,78 = 39,56 dba x = 400 m : L pg = 40,84 5,03 = 35,80 dba x = 500 m : L pg = 38,89 6,29 = 32,60 dba x = 1.000 m : L pg = 32,87 12,59 = 20,28 dba x = 1.300 m : L pg = 30,60 16,36 = 14,24 dba x = 1.500 m : L pg = 29,35 18,88 = 10,47 dba x = 2.000 m : L pg = 26,85 25,17 = 1,68 dba 43

Tablo 26 Mesafelere Göre İnşaat Aşamasında Oluşacak Net Ses Düzeyi Mesafe (m) 10 20 30 40 50 100 200 300 400 500 1.000 1.300 1.500 2.000 Leq (dba) 72,9 66,9 63,3 60,8 58,9 51,6 44,3 39,6 35,8 32,6 20,3 14,2 10,5 1,7 Kurulması planlanan tesiste inşaat aşamasında, arazide yapılacak olan çalışmalar sadece 8 saatlik gündüz çalışma süresi içerisinde yapılacağından, yukarıda mesafelere göre ayrı ayrı hesaplanan net ses düzeyleri, Gündüz Gürültü Seviyeleri(Lgündüz) dir. Tablo 26 dan da görüleceği üzere, proje sahasına 100 metre mesafede, inşaat faaliyetleri sırasında oluşacak gündüz gürültü seviyesi 51,6 dba seviyesine düşecektir. Dolayısıyla hem gündüz gürültü değerleri hem de gündüz-akşam-gece gürültü değerleri faaliyet alanına en yakın yerleşim yerine gelmeden, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin EK-7 Tablo 4 de verilen Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar kategorisine göre değerlendirilirse gürültü seviyesi sınır değeri (65 dba) altında kalmaktadır. Faaliyet alanının parsel sınırına en yakın yerleşim yeri, kuzeybatı yönünde kuş uçumu yaklaşık 1.300 metre mesafede bulunan Mütevelli Beldesi dir. En kötü senaryo düşünülerek hesaplanan gürültü seviyeleri Lgündüz değerleri aşağıdaki gibi özetlenebilir. Tablo 27 İnşaat Aşamasında Oluşacak Gürültünün En Yakın Yerleşim Yerine Etkisi İnşaat Aşamasında Oluşacak Gürültü Lgündüz (dba) 1.300 metre sonra 14,2 Proje alanının bulunduğu arazi kırsal arazi olup, çevresinde gürültü kaynağı oluşturabilecek herhangi bir endüstriyel alan ya da sanayi tesisi bulunmamaktadır. Mütevelli Beldesi sahada oluşacak gürültüden etkilenebilecek en yakın yerleşim birimidir. Proje Alanı ve Çevresi olarak tanımlanan bu alan, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin EK-7 Tablo 4 de verilen Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar kategorisine göre değerlendirilirse, bu alan için verilen gündüz gürültü seviyesi sınır değeri 65 dba dır. Yukarıda özetlenen gürültü seviyelerine bakıldığında, faaliyet alanından 1.300 metre uzaklıktaki Mütevelli Beldesinde hissedilecek gürültü düzeyi 65 dba sınır değerinin çok çok altında kalmaktadır. Dolayısıyla yerleşim yerinin, proje alanında yapılacak çalışmalar sırasında oluşacak gürültü seviyelerinden etkilenmeyeceği düşünülmektedir. Faaliyet planlama aşamasında uygun alanların tespitinde, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin 27. Maddesi nde tanımlanan Gürültüye maruz kalma kategorileri dikkate alınır. Yönetmeliğin aynı maddesinde Lgündüz değeri cinsinden, gürültüye maruz kalma süreleri tanımlanmıştır. Lgündüz değeri inşaat aşamasında 9,4 dba dır. Hesaplanan değer 55 dba nın altında kalmasından dolayı faaliyetin gürültüye maruz kalma kategorisi Kategori A dır. Kategori A ya göre bu işletmede arazi düzenleme ve tesis kurulması aşamasında, planlama kararları ve tesis izni verilirken çevresel gürültü öncelikli değildir. İnşaat aşamasında oluşacak gürültü seviyelerinin uzaklıklara göre dağılımı aşağıdaki grafikte de görülmektedir. 44

Şekil 11 İnşaat Aşamasında Net Gürültünün Mesafe İle Değişimi İnşaat aşamasında, yukarıdaki grafikten de görüleceği gibi parsel sınırına en yakın yerleşim yerinde gürültü seviyesi sınır değerlerinin (< 65 dba) altına inmektedir. Dolayısıyla en yakın yerleşim yeri inşaat çalışmaları sırasında oluşacak gürültüden etkilenmeyecektir. Yukarıda oluşan sonuçlara göre, gürültü düzeyinin yerleşim yeri üzerinde hiçbir etkisinin olmaması beklenmektedir. Zaten hesaplamalar bütün makinelerin aynı anda çalışacağı varsayımına göre yapılmış olup, gerçekte ise çoğunlukla böyle bir çalışma mümkün olmayacağı için, gürültü seviyesi daha da düşük olacaktır. Gürültülü ortamda çalışacak personel konusunda ise 22.05.2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu ile 20.06.2012 tarih ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun ön gördüğü hükümlere uyulacaktır. b. İşletme esnasında oluşacak gürültü Makine güçleri verilen ses kaynaklarının "ses gücü düzeyi" aşağıdaki formüle göre bulunur. Referans Güç (Watt) : W0 = 1E-12 Çevirme Katsayısı : F = 0,0000005 Ekipman Gücü (Watt) : Wm Ses Gücü (Watt) : W W = Wm x F LW=10 x log (W/W0) (Formül-1) [Makine Gücü-Ses Gücü Düzeyi ilişkisi formülü] Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesinde kullanılacak makinelerin güçlerinden "Formül -1" ile bulunan ses gücü düzeyleri aşağıdaki tabloda dba olarak tek tek hesaplanmıştır. 45

Hesaplamanın basit ve anlaşılabilir olması için tüm ekipmanların aynı ortamda bulunduğu varsayılmıştır. Bu durumda ekipmanların ses gücü düzeyi maksimum seviyede alınmıştır. Tüm hesaplamalarda 4 oktav bandındaki (500-4000) ses gücü düzeyi dikkate alınmıştır. No Ekipman İsmi Adet Tablo 28 Tesiste Kullanılacak Ekipmanların Ses Gücü Düzeyleri Motor Gücü (kw) Motor Gücü (Watt) Ses Gücü (Watt) Ses Gücü Düzeyi (dba) 1 Otomatik Yemleme Sistemi 40 1,80 1.800 0,0009 89,5 2 Yem Silosu Spiral Helezonu 80 0,80 800 0,0004 86,0 3 Otomatik Su Verme Sistemi 16 0,80 800 0,0004 86,0 4 Otomatik Dışkı Toplama Bantları 4 0,80 800 0,0004 86,0 5 Otomatik Yumurta Toplama Sistemi 16 0,80 800 0,0004 86,0 6 Kümes Havalandırma Fanı 80 1,20 1.200 0,0006 87,8 7 Gübre Fermantasyon Reaktörleri (GFR) 4 10,0 1000 0,0005 87,0 Lp1=Lw1+10log(Q/4xπxr 2 ).. (Formül-2) [Ses Gücü Düzeyi-Ses Basıncı Düzeyi ilişkisi formülü] Aşağıdaki tabloda tüm ekipmanların mesafeyle değişen ses basıncı düzeyi, Formül- 2 ile hesaplanmıştır. Lpt=10xlog 10 Lpi /10 Q=1 Tablo 29 Ekipmanların Ses Gücünün Mesafe İle Değişimi Mesafe (m) Lpt1 (dba) Lpt2 (dba) Lpt3 (dba) Lpt4 (dba) Lpt5 (dba) Lpt6 (dba) Lpt7 (dba) Lpt (dba) 10 59 55 55 55 55 57 56 79,5 20 53 49 49 49 49 51 50 73,5 30 49 45 45 45 45 47 46 70,0 40 47 43 43 43 43 45 44 67,5 50 45 41 41 41 41 43 42 65,5 100 39 35 35 35 35 37 36 59,5 200 33 29 29 29 29 31 30 53,5 300 29 25 25 25 25 27 26 50,0 400 27 23 23 23 23 25 24 47,5 500 25 21 21 21 21 23 22 45,5 750 21 18 18 18 18 19 18 42,0 1.000 19 15 15 15 15 17 16 39,5 1.300 16 13 13 13 13 15 14 37,2 1.500 15 12 12 12 12 13 12 36,0 2.000 13 9 9 9 9 11 10 33,5 Hesaplanan bu değerlerin 4 frekans bandındaki ses gücü düzeyi ile "A ağırlıklı ses düzeyi" çok çok yakın olacağından bulunan değer aynı zamanda toplam kaynağın "A ağırlıklı ses düzeyi" olarak alınabilir. 46

Tablo 30 Eşdeğer Gürültünün Mesafe İle Değişimi Mesafe (m) Lgündüz (dba) Sınır Değer (dba) 10 79,5 65 20 73,5 65 30 70,0 65 40 67,5 65 50 65,5 65 100 59,5 65 200 53,5 65 300 50,0 65 400 47,5 65 500 45,5 65 750 42,0 65 1.000 39,5 65 1.300 37,2 65 1.500 36,0 65 2000 33,5 65 Şekil 12 İşletme Aşamasında Eşdeğer Gürültünün Mesafe İle Değişimi En kötü senaryo düşünülerek parsel sınırına 1.300 metre mesafede bulunan Mütevelli Beldesi işletme esnasında oluşacak gürültü seviyesi sınır değerlerin (< 65 dba) altına inmektedir. Dolayısıyla işletme sırasında oluşacak gürültüden etkilenmeyecektir. Yukarıda oluşan sonuçlara göre, gürültü düzeyinin yerleşim yeri üzerinde hiçbir etkisinin olmaması beklenmektedir. Zaten hesaplamalar bütün makinelerin aynı anda çalışacağı varsayımına göre yapılmış olup, gerçekte ise çoğunlukla böyle bir çalışma mümkün olmayacağı için, gürültü seviyesi daha da düşük olacaktır. 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve 01.04.2010 tarihinde yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik hükümleri gereği söz konusu yönetmelik EK-2 7.Gıda Endüstrisi, Tarım ve 47

Hayvancılık başlığı altında bulunan proje için Manisa İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ne Çevre İzni hakkında görüş almak üzere başvuru yapılacaktır. Gürültülü ortamda çalışacak personel konusunda ise 22.05.2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu ile 20.06.2012 tarih ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun ön gördüğü hükümlere uyulacaktır. I.D. KULLANILAN TEKNOLOJİ VE MALZEMELERDEN KAYNAKLANABİLECEK KAZA RİSKİ Gerçekleştirilmesi planlanan işletmede olabilecek en büyük kaza riski dikkatsizliktir. Bu sebeple işletmede çalışacak olan personel tamamen kalifiye elemanlardan seçilecek ve eğitimden geçirileceklerdir. Çalışan personelin eğitimsiz olması durumunda hayvanlardan bulaşıcı hastalık mikrobu alma durumu olabilir. Üretimde çalışan personelin verilen güvenlik ve hijyenik malzemelerini kullanmaları sağlanacaktır. Arazinin hazırlanması ve işletme aşamalarında olması muhtemel iş kazalarının ve oluşabilecek risklerin önlenebilmesi amacıyla, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun ilgili maddelerine uyulacaktır. İşletmede çalışacak olan personeli gürültüden, kokudan ve olası bulaşıcı hastalıklardan korumak, işçilerin faaliyet esnasında karşılaşabilecekleri kaza risklerini ortadan kaldırmak ya da en aza indirmek amacıyla koruyucu giysi, kulaklık, başlık ve diğer gereçleri kullanmaları sağlanacak ve ilgili kurallara uymaları temin edilecektir. İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatının gerektirdiği diğer önlemler alınacaktır. Üretimde çalışan personelin verilen güvenlik ve hijyenik malzemelerini kullanmaları sağlanacaktır. Kurulacak olan tesiste tüm faaliyetler işletmeye açıldıktan sonra olumsuz bazı durumları en küçük hasar ile atlatabilmek için acil müdahale planları hazırlanacaktır. Bu planlar tesis faaliyete geçmesi ile beraber işlevlik kazanacak ve geliştirilecektir. Müdahalenin zamanında yapılabilmesi için acil durum organizasyonu yapılacaktır. Müdahaleleri kolay yapabilmek için tesis risk değerlendirilmesi yapılacaktır. Alan içerisinde kullanılan hammaddelerin özellikleri, depolanmaları gibi konular değerlendirilecek ve olası riskin boyutuna bağlı olarak alan risk değerlendirilmesi yapılacaktır. Tüm bunlara bağlı olarak, acil duruma müdahale yönetimi hazırlanacaktır. Acil durumlarda kullanılmak üzere uyarı ve iletişim sistemleri kurulacak ve kullanılması sağlanacaktır. Acil durumlarda kullanılmak üzere gerekli donanım sağlanacaktır. Herhangi bir acil durumda personelin şaşırmaması ve gerekli müdahaleyi yapabilmesi için belirli aralıklarla düzenli acil durum tatbikatları yapılacaktır. Acil durum planı EK-13 de sunulmuştur. Acil Eylem Planı, tesis içinde meydana gelebilecek acil durumlarda zararı en aza indirmek için hazırlıklı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Zamanında müdahalede bulunmak amacıyla tüm birimler arasında ve tesis dışındaki kurumlar ve yetkililer arasında koordinasyonu sağlayarak plan çerçevesinde mevcut personel ve teçhizatla zararı en az düzeyde tutacak tedbirler alınacaktır. Planın uygulanmasından tesis müdürü sorumlu olacaktır. Tesis müdürü planın uygulanması için Acil Durumlara Hazırlık Ekibi kurar. Bu ekipte başta birim yöneticileri olmak üzere hassas alanlardaki ve güvenlik teşkilatından oluşur. Bu ekibin oluşmasından sonra bağlı olarak Acil Müdahale Ekibi kurulacaktır. Kurulacak olan tesiste, kullanılacak teknolojiden veya malzemelerden dolayı kaynaklanabilecek kaza riski bulunmamaktadır. Elektrik kaçağı ve yangına karşı her türlü 48

teçhizat ve malzeme tesiste bulundurulacaktır. Tesis binasında görülebilir yerlere gerekli ikaz işaretleri konularak çalışan personel kazalara karşı uyarılacaktır. Her hangi bir şekilde meydana gelebilecek basit kazalarda, ilk müdahale için tesiste sağlık ünitesi bulundurulacaktır. Faaliyet sahasında, muhtemel bir yangın tehlikesine karşı gerekli tedbirler alınacak, ilgili güvenlik birimleri ile (Emniyet, Jandarma, İtfaiye vb.) iş birliğine gidilecek ve tesiste yangın söndürme ekipmanları bulundurulacaktır. Tesis sahasının belirli alanlarına yangın hidrantı yapılacak ve yangın dolapları yerleştirilecektir. BÖLÜM-II PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANIN MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ II.A. MEVCUT ARAZİ KULLANIMI VE KALİTESİ (TARIM ALANI, ORMAN ALANI, PLANLI ALAN, SU YÜZEYİ V.B) Mehmet Mustafa GÜRES tarafından Manisa ili, Saruhanlı ilçesi, Koldere Beldesi, Kuruçeşme mevkii, D1-3B pafta, 190 nolu 19.375 m 2 büyüklüğündeki parsel üzerinde kurulması planlanan 58.880 adet/dönem Kapasiteli Yumurtacı Damızlık Tavuk Yetiştirme ve Kuluçkalık Yumurta Üretim İşletmesi nin planlandığı parsele ait UTM 6 lik ve coğrafik koordinatları aşağıda verilmiştir. Tablo 31 Arazinin Koordinatları DATUM : WGS-84 DATUM : ED-50 TÜRÜ : DERECE.KESİR TÜRÜ : UTM 6 DERECE AYRAÇ : : AYRAÇ : : DOM : 27 DOM : 27 ZON : 35 ZON : 35 ELEMAN SIRASI : ENLEM BOYLAM ELEMAN SIRASI : SAĞA-YUKARI 38.67835759:27.60278544 38.67748022:27.60468806 38.67686543:27.60409647 38.67781183:27.60170262 38.67800338:27.60204417 38.67818830:27.60251638 38.67826644:27.60268879 552480.1200:4281435.9900 552646.2600:4281339.7200 552595.2500:4281271.1600 552386.3300:4281374.8100 552415.9000:4281396.2600 552456.8400:4281417.0500 552471.7800:4281425.8200 Proje sahasının koordinatları EK-1 de, Yerbulduru Haritası EK-2 de, proje sahasının 1/25.000 ölçekli Topografik Harita daki konumu EK-3 de, proje sahasının uydu fotoğrafları EK-4 de, proje sahasının panoramik fotoğrafları EK-5 de, tesisin Vaziyet Planı EK-6 da, araziye ait tapu örneği EK-7 de verilmiştir. Proje alanının mülkiyeti faaliyet sahibi Mehmet Mustafa GÜRES e aittir. Araziye ait tapu örneği EK-7 de verilmiştir. Parsele ait tapuda vasfı tarla olarak belirtilmiştir. Parsel tarım arazileri kapsamındadır. Parsel üzerinde entegre olmayan, sadece besi amaçlı hayvan yetiştiriciliği planlanması sebebiyle tarımsal yapılardan, hayvancılık amaçlı yapılar grubuna girmektedir. Hayvancılık işletmeleri tarımsal faaliyetlerdendir. Parsel üzerinde ekonomik değere haiz bitki bulunmamaktadır. Faaliyet ile ilgili arazide henüz bir çalışma yoktur. Faaliyet alanının parsel sınırına en yakın yerleşim yeri, kuzeybatı yönünde kuş uçumu yaklaşık 1.300 metre mesafede bulunan Mütevelli Beldesidir. 49

EK-8 de verilen Harita (Plan) Örneğinden görülebileceği gibi faaliyetin planlandığı 190 nolu parselin kuzeybatısından yol geçmektedir. Parselin güneyinde, doğusunda ve batısında tarlalar, zeytinlik ve bağ bulunmaktadır. Tesisin kurulacağı alan, Devlet Ormanı sınırları dışında kalmaktadır. Tesisin kurulacağı alanda ve 0,5 km yarıçaplı yakın çevresinde, rekreasyon alanı ve göl, ırmak gibi çevre unsurları, baraj ve göl gibi tesisler mevcut değildir. Manisa ili I. sınıf deprem bölgesindedir. Yapılacak binalar deprem yönetmeliğine uygun olarak inşa edilecektir. Manisa İli depremsellik haritası EK-15 de verilmiştir. Deprem Haritası, Türkiye Deprem Araştırma Dairesi - Web Sitesi nden alınmıştır. Tesis sahasını içine alan sahanın jeoloji haritası (EK-14) Maden Tetkik Araştırma Enstitüsü web sitesinden, 1/500.000 ölçekli jeoloji haritasından ölçeksiz büyütülerek alınmıştır. Tesis sahası ve etki alanında çığ, heyelan, kaya düşmesi, vb. yerleşime hassas tehlikeler bulunmamaktadır. II.B. EK-V DEKİ DUYARLI YÖRELER LİSTESİ DİKKATE ALINARAK KORUNMASI GEREKEN ALANLAR II.B.1 Duyarlı Yöreler 1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar a. 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. maddesinde tanımlanan ve bu kanunun 3.maddesi uyarınca belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları, Mevcut proje alanının 500 m yarıçaplı yakın çevresinde (a) bendinde bahsi geçen Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı ve Tabiat Koruma Alanı mevcut değildir. b. 3167 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman Bakanlığı nca belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları, Proje sahası ve 500 m yarıçaplı yakın çevresinde Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları bulunmamaktadır. Proje sahası, 26.05.2013 tarih ve 28658 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 2013-2014 Merkez Av Komisyonu kararlarına göre hazırlanan IV. Bölge Müdürlüğü (Manisa) Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritasına göre en yakınındaki ava yasak alana güneydoğu yönünde yaklaşık 8.500 m mesafededir. c. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. maddesinin a - Tanımlar bendinin 1.,2.,3. ve 5. alt bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 3386 sayılı kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar, Proje sahası ve 500 m yarıçaplı yakın çevresinde yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. d. 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunun kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları, Proje sahasının 500 m yarıçaplı yakın çevresinde su ürünleri istihsali yapılan alan bulunmamaktadır. 50

e. 31.12.2004 tarih 25.687 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17., 18.,19. ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar, Proje alanı ve 500 m yarıçaplı yakın çevresinde içme ve kullanma suyu rezervuarı bulunmamaktadır. f. 02.11.1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. maddesinde tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri, Proje Alanı hassas kirlenme bölgeleri dışındadır. 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilen alanlar, Proje Alanı Özel Çevre Koruma Bölgeleri kapsamı dışındadır. g. 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar, Proje Alanı bu kanuna göre koruma altına alınan alanlar dışındadır. h. 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler, Proje Alanı orman alanı dışındadır. i. 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar, Sahanın çevresinde deniz ve kıyı bulunmamaktadır. j. 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun da belirtilen alanlar, Proje alanı çevresinde zeytin ağaçları bulunmaktadır. k. 4342 sayılı Mera Kanunu nda belirtilen alanlar, Proje Alanının mera niteliği bulunmamaktadır. l. 30.01.2002 tarih ve 24656 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nede belirtilen alanlar. Proje Alanının yakın çevresinde sulak alan bulunmamaktadır. 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslar arası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a. 20.02.1984 tarih ve 18318 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda belirtilen I. II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları, Proje alanında Bern Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınan canlıların yaşamadığı, ayrıca proje alanında nesli tehlikede flora türlerinin yetişmediği yapılan literatür araştırmalarından anlaşılmıştır. Bern Sözleşmesi Gereği Koruma Altına Alınan Fauna Türleri Avrupa Konseyi nin doğa koruması alanında diğer devletlerle işbirliği yapma arzusunu göz önünde tutarak, Devletler; yabani flora ve faunanın korunması ve gelecek nesillere aktarılması gerekli, estetik, bilimsel, kültürel, rekreasyonal, ekonomik ve özgün değerde doğal bir miras oluşturduğu, biyolojik dengelerin devamlılığında yabani flora ve faunanın oynadığı temel rolü, yabani flora ve faunanın birçok türlerinin ciddi biçimde tükenmekte olduğu ve bazılarının yok olma tehlikesine maruz olduğu, doğal yaşama ortamlarının muhafazasının, yabani flora ve faunanın koruma ve muhafazasında hayati 51

önemi olduğundan yola çıkarak Bern Sözleşmesini kabul etmişlerdir. Türkiye nin 1984 yılında taraf olduğu bu sözleşmenin 4 tane eki bulunmaktadır. Ek-1- Kesin olarak koruma altına alınan flora türleri Ek-2- Kesin olarak koruma altına alınan fauna türleri Ek-3- Korunan fauna türleri Ek-4- Yasaklanan av metot ve araçları ile diğer yasak işletme şekilleri Her taraf ülke, yaşama ortamlarını korumak amacı ile şu hükümleri yerine getirmekle yükümlüdür; Yabani flora ve fauna türlerinin yaşama ortamlarının, özellikle 1 ve 2 Nolu Ek Listelerde belirtilenlerinin ve yok olma tehlikesi altında bulunan doğal yaşama ortamlarının muhafazasını güvence altına almak üzere, uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Planlama ve kalkınma politikalarını saptarken, önceki paragraf uyarınca sahaların muhafaza gereksinimlerine, bu gibi yerlerin her türlü tahribattan uzak veya tahribatın mümkün olan en alt düzeyde tutulmasına özen göstereceklerdir. 2 ve 3 No lu Ek Listelerde belirtilen göçmen türler için önem taşıyan ve kışlama, toplanma, beslenme, üreme veya tüy değiştirme yönünden göç yollarına uygun ilişki konumunda bulunan sahaların korunmasına özel dikkat göstermeyi kabul ederler. Doğal yaşama ortamlarının korunması için bunların sınır bölgelerinde bulunması halinde, çabaları uyumlu kılmak yönünden eşgüdüm sağlamayı taahhüt ederler. Her Taraf Ülke, türlerin korunması ile ilgili olarak da: 1 No lu Ek Listede yabani flora türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu bitkilerin kasıtlı olarak koparılması, toplanması, kesilmesi veya köklenmesi yasaklanacaktır. Her Taraf Ülke uygun hallerde, bu türlerin elde bulundurulmasını veya alım-satımını yasaklayacaktır. ÇED Yönetmeliği gereği Uluslararası düzeyde koruma altına alınmış canlı türlerinin de belirtilmesi gerekmektedir. Bu nedenle aşağıdaki Tabloda Bern Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınmış türlerin bir listesi verilmiştir. Liste hazırlanırken sözleşmenin ekleri de dikkate alınmıştır. 52

Tablo 32 Bern Sözleşmesi Uyarınca Koruma Altına Alınmış Fauna Türleri Latince İsim Türkçe Adı Risk Sınıfı AMFİBİLER Triturus cristatus (Pürtüklü Semender) Bufo viridis (Gece Kurbağası) Hyla arborea (Ağaç Kurbağası) SÜRÜNGENLER Emvs orbicularis (Benekli Su Kaplumbağası) Mauremvs caspica (Çizgili Su Kaplumbağası) KUŞLAR Alcedo atthis (Yalıçapkını) A.1.2 Anas platvrhvnchos (Yeşilbaş Ördek) A.4 Anas strepera (Boz Ördek) A.3 Athene noctua (Kukumav Kuşu) A.3 Botaurus stellaris (Balaban) A.2 Carduelis chloris (Flozya) A.4 Calandrella brachvdactvla (Kısa Parmaklı Tarla Kuşu) A.3 Cercotrichas qalactotes (Dikkuyruk) Certhia brachydactyla (Bahçe Tırmaşık Kuşu) Ciconia ciconia (Akleylek) A.3 Cuculus canorus (Guguk Kuşu) Enberiza circlus (Ağaç Kiraz Kuşu) Enberiza melanocephala (Karabaş Kiraz Kuşu) Eremophilia alpestris (Kulaklı Tarla Kuşu) A.3 Erithacus rubecula (Kızılgerdan) Falco tinnuculus (Kerkenez) A.4 Galerida cristata (Tepeli Tarla Kuşu) Gallinaao media (Sultani Çulluğu) B.2 Hirunda rustica (Kır Kırlangıcı) İxobivcus minutus (Cüce Balaban) A.3 Lanius collurio (Kırmızı Sırtlı Örümcek Kuşu) Lanius minor (Siyah Alınlı Örümcek Kuşu) Lanius nubicus (Maskeli Örümcek Kuşu) Lanius senator (Kızılbaşlı Örümcek Kuşu) Luscinia meqarhvnehos (Bülbül) A.3 Monticola solitarius (Mavi Kaya Ardıcı) Oenanthe hispanica (Karakulaklı Kuyrukkakan) Oriolus oriolus (Sarıasma) Panıs ates (Çam Baştankarası) Panıs caeruleus (Mavi Baştankara) Phoenicurus phoenicurus (Bahçe Kızılkuyruğu) Picus viridis (Yeşil Ağaçkakan) A.2 + Reaulus reaulus (Çalıkuşu) Rallus aquaticus (Su Yelvesi) A.4 Serinus serinus (Kanarya) Sitta europaea (Sıvacı Kuşu) Svlvia cumica (Çit Ötleğeni) Svlvia melanocephala (Karabaş Küçük Ötleğen) Troqlodutes troqlodutes (Çit Kuşu) A.3 Turdus menila (Kara Tavuk) T.Pilaris (Ardıç Kuşu) Upupa epops (İbibik ) A.2 MEMELİ HAYVANLAR + Erinaceus europaeus (Kirpi) + Lepeus europaeus (Yabani Tavşan) Meles meles (Porsuk) Mustella nivalis (Gelincik) Metres metres (Ağaç Sansarı) Kuşlara ait Türkçe isimler Kiziroğlu (1989,1993) ile Baran ve Balat ın (1984) kaynaklarından alınmıştır. Bern Sözleşmesinde belirtilenlerle bazı farklılıklar olabilirse de, esas olan Latince isimlerdir. Başında (+) işareti olan türler, nadiren araştırma alanına uğrayan veya biyotop özellikleri gereği bulunması muhtemel türlerdir. 53

Seçilen Proje Alanı ve Çevresinin Florası - İşletme aşamasında yapılacak işlerden dolayı zarar görebilecek flora türleri (Endemik türler, nesli tehlikede vb.), proje için seçilen yer ve faaliyetin etki alanında bulunan tür popülâsyonlarının etkilenmesi Faaliyet alanının 500 m yarıçaplı çevresinde Şubat 2014 de yapılan incelemede endemik, nadir, nesli tehlikede kategorisinde herhangi bir bitki türüne rastlanmamıştır. 12.06.1981 tarih ve 17368 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar, Proje alanı Barcelona sözleşmesi kapsamındaki alanların dışındadır. 23.10.1988 tarihli ve 19968 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol gereği ülkemizde Özel Koruma Alanı olarak belirlenmiş alanlar, Proje sahası ve 500 m yarıçaplı inceleme alanı Özel Koruma Alanı olarak belirlenmemiştir. 13.06.1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayınlanmış olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer alan alanlar, Proje alanı 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer almamaktadır. Cenova Deklarasyonu nun 17. maddesinde yer alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar, Çalışma alanı Akdeniz bölgesi sınırları dışındadır. b. 14.02.1983 tarih ve 17959 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar, Proje sahasın 500 m yarıçaplı yakın çevresinde yukarıda bahsedilen alanlar bulunmamaktadır. c. 17.05.1994 tarih ve 21937 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslar Arası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar, Çalışma yapılacak alan Ramsar sözleşmesi kapsamında bulunan canlıların yaşam alanı dışındadır. 3. Korunması gereken alanlar a. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biyogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.), Parsele ait tapuda vasfı tarla olarak belirtilmiştir. Parsel tarım arazileri kapsamındadır. Parsel üzerinde entegre olmayan, sadece besi amaçlı hayvan yetiştiriciliği planlanması sebebiyle tarımsal yapılardan, hayvancılık amaçlı yapılar grubuna girmektedir. Hayvancılık işletmeleri tarımsal faaliyetlerdendir. Çalışılacak saha Tabii Karakteri korunacak alan, biyogenetik rezerv alanı, jeotermal alan dışındadır. 54

Proje alanı, 14.08.2009 tarihinde onaylanan ve 20.09.2010 ile 24.06.2011 tarihlerinde bir kısım değişiklikler yapılan Manisa-Kütahya-İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının K-19 paftasında Tarım Alanı nda yer almaktadır. Ancak bilindiği üzere Danıştay 6.Dairesi Başkanlığı 08.06.2011 tarihinde Manisa- Kütahya-İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı için yürütmeyi durdurma kararı ve 26.12.2012 tarihinde ise iptal kararı vermiştir. b. Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I., II., III. ve IV. olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, Tesisin kurulacağı arazi tarımsal niteliği korunacak alanlarda kalmakta olup, hayvancılık işletmeleri tarımsal faaliyetlerdendir. c. Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler, Proje sahası yukarıdaki maddede bahsedilen özelliklerin bulunduğu alanların dışındadır. d. Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları, Proje sahasında ve 500 metre yarıçaplı yakın çevresinde göller, yer altı suyu işletme sahaları bulunmamaktadır. e. Bilimsel araştırmalar için önem arz eden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar, Proje sahası, ülkemiz için endemik türlerin yaşam alanları dışındadır. Biyosfer rezervi, biyotop, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özellikteki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu sahalar dışındadır. 55

BÖLÜM III. PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER Planlanan faaliyet sırasında oluşacak atık miktarları, bu atıkların oluştukları bölümler ve bertaraf şekilleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Bu etkilerin detayları da yine aşağıda verilmiştir. Tablo 33 İşletmede Oluşacak Atık Miktarları, Oluştuğu Bölüm ve Bertaraf Şekilleri Atık Grubu Atık Cinsi Atık Kaynağı Hafriyat Proses Kaynaklı Katı Atık Ambalaj Atığı Taş-Toprak Temel kazısı esnasında Toplam (ton/yıl) 2.240,8 Tavuk Dışkısı Kümesteki Tavuklar 2.427,25 Ölü Tavuk Kümesteki Tavuklar 4,42 Kırık-Bozuk Yumurta Naylon-Jüt Torba- Tahta Parçası Kümesteki Tavuklar 0,41 Besin maddelerinden Evsel Katı Atık Evsel Katı Atık Çalışanlardan 2,61 Proses Atıksu Evsel Atıksu Atık Pil ve Akümülatör Proses Atıksu (m 3 /yıl) Evsel Atıksu Kullanılmış Pil- Araç Aküsü Koku indirgeme sisteminden ve kümes yıkamasından Çalışanlardan ve idari bina temizliğinden 0,5 96,0 648 Bertaraf Şekli Temel dolgusunda ve çevre düzenlemesinde kullanılacaktır. Gübre Fermantasyon Reaktörlerinde işlenecektir. Tesiste inşa edilecek olan ölü çukurlarında imha edilecektir Gübre Fermantasyon reaktörlerinde değerlendirilecektir. Lisanslı ambalaj atığı toplama ayırma tesislerine verilecektir. Yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilecektir. Atıksu toplama çukurunda toplanacak, çukurun dolması durumunda vidanjör ile çekilerek yönetmeliklere uygun şekilde bertaraf edilecektir. Sızdırmasız fosseptikte toplanacak, fosseptiğin dolması durumunda vidanjör ile çekilerek yönetmeliklere uygun şekilde bertaraf edilecektir. - 0,0 - Tıbbi Atık - 0,0-1. Oluşacak Hafriyat Atıkları İçin Alınacak Önlemler Kurulması planlanan tesisin yapılacağı parselde kazı çalışması yapılacaktır. Ayrıca tesis arazisinin tesviyesi amacı ile de hafriyat çalışması olacaktır. Buna göre hafriyat yapılacak alan büyüklüğü yaklaşık 4.309 m 2 olacaktır. Oluşacak hafriyat miktarı, 1.400,5 m 3 olacaktır. Oluşacak toplam hafriyat miktarı detaylı olarak aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. Kurulacak tesis için idari bina/bekçi evi planlanmaktadır. Çalışanlar beşeri ihtiyaçlarını bu binada karşılayacaktır. 4 Adet Kümes için : 3.600 m 2 x 0,3 m = 1.080,0 m 3 Tarımsal Depo-İdari Bina : 675 m 2 x 0,3 m = 202,5 m 3 Ölü Çukuru : 16 m 2 x 4,0 m = 64,0 m 3 Proses Atıksuyu Toplama Çukuru : 9 m 2 x 3,0 m = 27,0 m 3 Evsel Atıksu Fosseptik Çukuru : 9 m 2 x 3,0 m = 27,0 m 3 Toplam Hafriyat Miktarı = 1.400,5 m 3 Buradan çıkacak malzeme tesisin diğer alanlarına yayılarak arazinin sathının belirli bir eğime ve yüksekliğe gelmesi sağlanacaktır. Hafriyatın tamamı, faaliyet alanı içinde zemin düzenlemesi, yol dolgusu, bahçe düzenlemeleri için tekrar dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Bu nedenle dışarıya herhangi bir inşaat hafriyatının atılması kesinlikle söz konusu olmayacaktır. Hafriyat sadece statik gereksinimi karşılamak, temeli emniyete almak 56

ve araziyi tesviye etmek amacıyla yapılacaktır. Hafriyat sırasında parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik maddeler kullanılmayacaktır. İnşaat esnasında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne uyulacaktır. 2. Oluşacak Proses Katı Atıkları İçin Alınacak Önlemler Proje kapsamında yer alan tavukların günlük dışkıları tarımsal amaçlı doğal gübre olarak kullanılmasına olanak sağlayacak şekilde kümeslerin alt tarafında yer alan bant sayesinde toplanacaktır. Düzenli olarak bantla kümeslerin arka kısmında hazır bulunan bantlar ile toplanacaktır. Dışkılar; belli aralıklarla dışkı bantları vasıtasıyla tesiste inşa edilecek tamamen kapalı silo sisteminde fermantasyon işleminin gerçekleştiği Gübre Fermantasyon Reaktörlerine (GFR) nakledilecektir. GFR lerin çalışma prensibi ve kapasiteleri ile ilgili ayrıntılı bilgi aşağıda verilmektedir. Ölen tavuklar için işletmenin uygun bir yerinde sızdırmazlığı sağlanmış, üstü kapalı betonarme ölü piliç imha çukuru yapılacak ve üstüne sönmemiş kireç serpilecektir. Ölü piliç imha çukuru 1 adet 4 metre en x 4 metre boy x 4 metre derinlikte ve toplam 64 m 3 hacminde olacaktır. Tesiste, %5 ölüm oranı varsayımıyla, yılda yaklaşık 2.944 adet tavuk ölümü olacağı ve 1 m 3 hacminde yaklaşık 300 ölü tavuk bulunacağı düşünülürse ve ölü çukurlarına konulan ölü tavukların hiç çürümeyeceği ve bu nedenle hacimlerinin azalmayacağı varsayılırsa, ölü çukurlarının tesise 64 m 3 x 300 adet/m 3 / 2.944 adet/yıl = 6,52 yıl yeteceği düşünülmektedir. Ölü çukuru dolduğunda çukurun üzeri kapatılıp beton dökülerek ve sönmemiş kireç serpilerek çevreye zarar vermesi ve hastalık yayması önlenecek; aynı özelliklerde yeni çukur açılacaktır. Tesiste oluşacak 414 kg/yıl kırık ve bozuk yumurta yine GFR lerde işlenerek gübre olarak değerlendirilecektir. Ekonomik ömrünü tamamlamış (ıskarta) tavuklar ise yöredeki kesimhanelere gönderilerek değerlendirilmesi sağlanacaktır. Gübre Fermantasyon Reaktörü (GFR) Rapor konusu proje kapsamında proje alanında kurulması planlanan 4 adet kümeste oluşacak tüm tavuk dışkıları, kümeslerdeki dışkı toplama konveyör bantları ile düzenli olarak Gübre Fermantasyon Reaktörlerine (GFR) taşınacaktır. Gübre Fermantasyon Reaktörlerinin dışında herhangi bir alanda tavuk dışkısı stoğu yapılmayacaktır. Kümeslerden konveyör bantlar ile taşınacak tavuk dışkıları direkt olarak Gübre Fermantasyon Reaktörlerine beslenecektir. Gübre Fermantasyon Reaktörleri sundurma altında olacaktır. GFR nün monte edileceği zeminin çevresinde su toplama kanalı ve sonunda toplama çukuru yapılacaktır. Bu bölümden yağmur suyuna herhangi bir kaçak oluşturulmayacaktır. Tavuk dışkıları sürekli işleme tabi tutulacağı için reaktörün bulunacağı bölümde kötü koku ve sinek üremesi önlenmiş olacaktır. Kümeslerden %70 nemli dışkılar düzenli olarak alınıp, GFR ne aktarılıp hızlı fermantasyon işlemine tabi (55-60 C sıcaklık ile) tutularak, yaklaşık 7,5 8,5 günde nem oranı % 17-20 rutubete indirilmiş halde kurutulacaktır. 57

Proje kapsamında kurulması planlanan dört kümes için dört adet GFR monte edilecektir. (Şekil 13) Dışkının fermantasyon işlemi bu reaktörlerin içerisinde gerçekleştirilecektir. Gübre Fermantasyon Reaktörü iki bölümden oluşmaktadır. Üst bölmede fermantasyon işleminin ilk aşaması, alt bölümde ise fermantasyon işleminin son aşaması gerçekleştirilecektir. Makine katları, yan ve alt kısımları özel olarak aside dayanıklı ağaçtan yapılmaktadır. Şekil 13 Örnek Gübre Fermantasyon Reaktörleri Sistemin devreye alınması GFR nün mamul (stabil) organik gübreyle doldurulmasıyla başlayacaktır. Fermantasyon reaktörünün işleyişi aşağıda verilmiştir. Proses başlangıcında blower dan sisteme reaktörün tabanından yeterli ısıda ve basınçta hava verilecektir. Hava için ihtiyaç duyulacak ısı, elektrik enerjisi yardımı ile sağlanacaktır. Dolayısı ile bu aşamada herhangi bir yakıt kullanılmayacaktır. Bu nedenle yanma gazı emisyonu oluşmayacaktır. Fermantasyon işlemi devam ederken açığa çıkacak ısı, fermantasyonu gerçekleştiren termofilik bakterilerin aktivitelerinden kaynaklanacaktır. Prosesin ilerleyen aşamalarında bu ısıdan yararlanılacaktır. Reaktör tabanında yavaş devirli bir karıştırıcı bulunmaktadır. Bu sayede reaktörün tavanından beslenen nemli ham dışkı yavaş yavaş reaktörün tabanına doğru akışa geçecektir. Bu esnada bakterilerin çalışması için gerekli şartlar oluşmaya başlayacaktır. Reaktörün üst bölümünde belirli nem, ısı ve organik madde doygunluğuna ulaşan ham dışkı reaktörün alt bölümüne, asıl fermantasyon bölümüne alınacaktır. Bu işlem kontinü olarak gerçekleşecektir. Reaktörün ısısı kontrol altında tutularak bakterilerin yaşaması sağlanacak ve fermantasyon süreci tamamlanacaktır. Bilindiği gibi havalı ortamda yapılan bu fermantasyon işlemine aerobik fermantasyon (kompostlaştırma) denilmektedir. Hem gündüz hem de gece saatlerinde fermantasyon işleminin devam etmesi ve cebri hava sirkülasyonu sağlanarak prosesin hızlandırılması nedeni ile doğal ortamda gerçekleşen fermantasyon işlemine oranla çok daha hızlı ve çevresel etkileri çok daha kontrollü bir şekilde fermantasyon işlemi gerçekleştirilecektir. Literatür bilgilerine göre havalı ortamda fermantasyon sıcaklığı 55-60 C yi geçmemelidir. Fermantasyon reaktörlerinin içinde bu sıcaklık değerini ayarlayıcı sistemler yer almaktadır. 58

Sistemin reaksiyon şartları otomatik olarak kontrol edilerek anaerobik fermantasyonun oluşması önlenecektir. (Kötü koku oluşması - Septik şartların oluşması) Fermantasyon bölümünde olgunlaşan, ısısı sabit hale gelen, nemi %17-20 civarına düşen gübre reaktörden kontinü olarak dışarı alınacaktır. Sistemde yakıt kullanılmayacaktır. Bu nedenle yanma gazı emisyonu oluşmayacaktır. Reaktöre verilen hava ve oluşacak su buharı GFR nün tavanından toplanıp bir baca vasıtası ile atmosfere verilecektir. GFR lerin baca çıkışlarına koku emisyonun azaltılabilmesi için kurulması öngörülen Koku Giderme Sistemi detayları da aşağıda 8. Koku Yayıcı İşlemler İçin Alınacak Önlemler başlığı altında açıklanmıştır. GFR Kapasitesi Proje kapsamında 4 adet Gübre Fermantasyon Reaktörü kurulacaktır. GFRler r = 2,75 metre yarıçapında ve h = 4,8 metre yüksekliğinde silindirik olarak imal edilecektir. Her bir GFR, V = π x r 2 x h = 3,14 x 2,75 2 x 4,8 = 114,00 m 3 kapasiteli, toplamda 456,00 m 3 kapasiteli olacak ve tam donanımlı olarak monte edilecektir. Yaş dışkının yoğunluğu yaklaşık 0,98 ton/m 3 civarındadır. Reaktörün her bölümü % 60 dolulukta çalıştırılacaktır. Buna göre; Toplam GFR : kapasiteli olacaktır. 456 m 3 x 0,60 = 273,6 m 3 hacimde, 273,6 m 3 x 0,98 ton/m 3 = 268 ton % 70 nemli yaş dışkı Proje ile tesiste 4 adet GFR bulunacağı ve 10 günde bir yaş dışkı beslemesi yapılacağı düşünüldüğünde, GFR lere 10 günde bir 66,5 ton tavuk dışkısı beslenecektir. Reaktörden çıkacak gübrenin nemi %17 olacaktır. Buna göre reaktörde günde 2,4 ton/gün (66,5 ton yaş dışkı /10 gün x (1-0,70) / (1-0,17)) %17 nemli organik gübre üretilecektir. Kurulacak GFR lerde 6,65 ton/gün %70 nemli dışkı işlenip, 2,4 ton/gün %17 nemli organik gübre üretilecektir. Planlanan GFR lerde 6,65 ton/gün yaş dışkı işleneceği düşünüldüğünde, yapılması planlanan proje kapsamında kurulması planlanan kümeslerde oluşacak dışkıların düzenli olarak işlenmesi, stok yapılmaması ve çevre kirliliği yaratmaması için yeterli olacaktır. Gübre Fermantasyon reaktöründe gerçekleşecek işleme ait iş akım şeması aşağıda verilmiştir. 59

Yaş Dışkıların Kümeslerden Kapalı Konveyör Bantlarla Alınması Minimum Koku Yaş Dışkıların Gübre Fermantasyon Reaktörüne Aktarılması Minimum Koku Sızıntı Suyu Hava Fermantasyon Reaktörü Ön Fermantasyon Bölümünde İlk İşlemin Gerçekleştirilmesi Gürültü Fermantasyon Reaktörü Son Fermantasyon Bölümünde İşlemin Tamamlanması Koku Giderme Kolonu H 2O + CO 2 + Hava Organik Fermente Gübre Çıkışı Şekil 14 Gübre Fermantasyon Reaktörü Proses İş Akım Şeması 3. Evsel Atıkların Bertarafı ve Alınacak Önlemler Söz konusu tesiste oluşacak 2,61 ton/yıl evsel katı atık, ağzı kapaklı saç varillerde biriktirilecek ve Koldere Belediyesi tarafından alınarak yönetmeliklere uygun bertarafı sağlanacaktır. Koldere Belediyesinden konu ile ilgili olarak alınan yazı EK-12 de verilmektedir. Katı atıklar 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne göre bertaraf edilecektir. Tesiste oluşacak 648 m 3 /yıl (çalışan kaynaklı 1,3 m³/gün atıksu, tesis temizliği kaynaklı 0,5 m³/gün 360 çalışma günü hesabıyla (1,3 m 3 + 0,50 m 3 ) x 360 gün/yıl = 648 m 3 /yıl) evsel atıksu 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik e uygun olarak inşa edilecek evsel sızdırmasız fosseptikte toplanacaktır. Evsel atık su fosseptik projesi EK-10 da verilmiştir. Tesiste koku indirgeme sisteminde kullanılacak pulverize suyun buharlaşma nedeni ile kaybolan %10 luk kısmından atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır. Koku indirgeme sisteminde kullanılacak 4,0 m 3 suyun 15 günde bir değiştirileceği hesaplanarak indirgeme sisteminden oluşacak günlük atıksu miktarı 4 m 3 /15 gün = 0,27 m 3 /gün (0,27 m 3 /gün x 365 gün/yıl = 98,55 m 3 /yıl) olacaktır. Bu proses atıksuyu 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik e uygun olarak inşa edilecek sızdırmasız atıksu toplama çukurunda toplanacaktır. Sızdırmasız atıksu toplama çukuru projesi EK-11 de verilmektedir. Bahçe sulaması için 2,0 m³/gün su tüketimi öngörülmektedir. Bu su toprak tarafından emileceği için atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır. 60

Üretim bölümünde proses amaçlı kullanılan su tavuklar tarafından içilecektir. Dolayısıyla prosesten dönem sonlarında oluşacak yıkama suyu ve koku indirgeme sisteminde oluşacak atık su haricinde atık su çıkmayacaktır. Tesiste oluşacak sıvı atıklar türüne göre (evsel ya da proses) ayrı ayrı sızdırmasız betonarme fosseptiklerde toplanacak, fosseptiklerin dolması durumunda Koldere Belediyesi vidanjörü ile çekilecek ve 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak en yakın deşarj noktasında bertaraf edilecektir. Koldere Belediyesinden konu ile ilgili olarak alınan yazı EK-12 de verilmektedir. 4. Oluşacak Ambalaj Atıklarının Bertarafı ve Alınacak Önlemler Planlanan tesiste oluşacak naylon, plastik bidon, jüt torba, tahta, cam, kağıt v.b. gibi ambalaj atıkları, tesiste ayrı ayrı toplanıp 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne göre bertaraf edilecektir. 5. Oluşacak Atıksuyun Bertarafı ve Alınacak Önlemler Kurulması planlanan tesiste 1,8 m 3 /gün evsel ve 0,27 m 3 /gün proses atıksuyu olmak üzere toplam 2,07 m 3 /gün atıksu oluşacaktır. 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik uyarınca yapılacak olan fosseptiğin yan duvarları ve tabanı sızdırmasız betondan yapılacaktır. Fosseptiklerin dolması durumunda, vidanjör ile çekilerek 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak en yakın deşarj noktasında bertaraf edilecektir. Su Kullanım Yeri Tablo 34 Tesiste Oluşacak Toplam Atıksu Atıksu Miktarı (m³/gün) Atıksu Miktarı (m³/yıl) Dönemsel Hesaplama Proses İçin (Piliç İçme Suyu) - - Atıksu oluşmaz Koku İndirgeme Sistemi 0,27 96 15 günde bir 4 m 3 x 24 defa/yıl İdari Bina Temizliği 0,50 180 Her gün; 0,5 m 3 x 360 gün Bahçe Sulaması - - Toprak emilimi; atıksu oluşmaz İçme ve Kullanım 1,30 468 Her gün; 0,65 m 3 x 360 gün Toplam Atık Su 2,07 744 Üretim bölümünde proses amaçlı kullanılan su tavuklar tarafından içilecektir. Bu suyun bir kısmı dışkıyla beraber dışarı atılacaktır. Çıkan dışkı altlık üzerinde toplanacaktır. Altlıklar alındığında onunla birlikte alınmış olacaktır. Dolayısıyla prosesten dönem sonlarında oluşacak yıkama suyu ve koku indirgeme sisteminde kullanılacak su haricinde atık su çıkmayacaktır. İşletmede soğutma ekipmanlarında toplam 4 ton su kullanılacaktır. Buharlaşma nedeni ile günlük %10 oranında bir su kaybı söz konusu olacaktır. Bu emisyon saf su buharı olduğu için herhangi bir önlem almaya gerek yoktur. Bahçe sulamasında kullanılacak 2,0 m³/gün su toprak zemin tarafından emilecektir. Tesisten çıkacak atıksu, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve 31.12.2005 tarih ve 26040 sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak bertaraf edilecektir. 61

29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve 01.04.2010 tarihinde yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik hükümleri gereği söz konusu yönetmelik EK-2 7.Gıda Endüstrisi, Tarım ve Hayvancılık başlığı altında bulunan proje için Manisa İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ne Çevre İzni hakkında görüş almak üzere başvuru yapılacaktır. 6. Oluşacak Tıbbi Atıkların Bertarafı ve Alınacak Önlemler Tesiste aşı ve kümes dezenfeksiyonunda kullanılacak malzemelerin stoku yapılmayacaktır. Aşı ve kümes ilaçlanması işlemleri, tecrübeli kurumlara yaptırılacaktır. Aşı ve kümes temizliğinde kullanılan malzemelerin ambalaj atıkları, işlemleri yapmaya gelen ekip tarafından alınıp götürüleceği için tıbbi atık oluşmayacaktır. Buna rağmen, acil durumlarda tesiste bulunacak ilkyardım malzemelerinin kullanımı sonucu oluşması muhtemel tıbbi atıklar özel toplama kaplarında ve özel toplama poşetlerinde toplandıktan sonra, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak bertaraf edilecektir. 7. Oluşacak Gaz ve Toz Atıklar İçin Alınacak Önlemler Yumurta tavuklarına bölgenin iklim koşullarının uygun olması nedeniyle ortam ısısında bakılabilmekte, ısıtma sistemi ihtiyacı olmamaktadır. Dolayısı ile tesiste gaz emisyonu oluşmayacaktır. Dışkının kümesten dışarı çıkartılırken kullanılan el arabalarının üzeri bastırılacak ve savrulma yapılmayacaktır. Gübre sahada stoklanmayacak, kamyonlara yüklenmesi esnasında savrulma yapılmayarak tozumanın önüne geçilecektir. Ayrıca havalandırma fanlarının egzozlarına koku giderici su perdesi yapılacaktır. Sistem ile ilgili bilgiler Koku Yayıcı İşlemler İçin Alınacak Önlemler başlığı altında verilmiştir. Sıvı dışkı oluşmayacaktır. Kümes içinde sıvı dışkı bulundurulmayacaktır. İç mekândaki kanalların üzeri kapalı olacaktır. Tesisin batısında zeytinlik bulunmaktadır. Planlanan faaliyetin, Manisa İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nün 10.04.2014 tarih ve 4626 sayılı görüş yazısında yan parselde bulunan zeytinlik açısından bir sakıncasının bulunmadığı belirtilmektedir. Anılan görüş yazısı EK-9 da verilmiştir. Tesis içi yollar toz oluşmayacak malzemelerle kaplanarak tozuma önlenecektir. Zaman zaman su sisiyle kümes çevresi ıslatılacak ve toz kalkması önlenecektir. Kamyon trafiğinden oluşabilecek tozlar, yolların kamyonlar gelmeden önce sulanmasıyla önlenecektir. 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğine kesinlikle riayet edilecektir. Kurulması planlanan tesis, 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik EK-2 Çevreye Kirletici Etkisi Olan Faaliyet veya Tesisler Listesi 7. Grup (Gıda Endüstrisi, Tarım ve Hayvancılık) Madde-7.30.3 de yer almaktadır. Ancak, 03.09.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nin 10. Madde, 2. Bendinde (2) (Ek:RG-13/4/2012-28263) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-2 sinde yer alan 7. Gıda Endüstrisi, Tarım ve Hayvancılık başlığı altındaki işletmeler, mezkûr Yönetmelik 62

Ek-1 ve Ek-2 listelerinde başka bir grupta yer almıyorsa, söz konusu işletmeler için; çevre izni kapsamında emisyon ölçüm raporu hazırlanması ve işletmelerin hava emisyonu açısından değerlendirilmesi gerekmez. denilmektedir. Bu bağlamda işletme aşamasında çevre izni için Manisa İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nden görüş almak üzere başvuru yapılacaktır. 8. Koku Yayıcı İşlemler İçin Alınacak Önlemler Kanatlı kümeslerinde kötü koku kaçınılmaz bir sorundur. Hayvanların kendilerine has doğal kokuları vardır. Bu kokunun kaynağı gübre ve solunum gazlarıdır. Su sızıntıları, yetersiz altlık-gübre karışımı, uygun olmayan gübre kaldırım şekli, gübre depolanması kokuların meydana gelmesine neden olur. Gübrede bozuşma ve amonyak meydana gelmesi de önemli bir koku kaynağıdır. Amonyak, yüksek derecede tahriş edici olup, toksik etkilidir. 20 ppm civarındaki konsantrasyonlarda, insanlar tarafından kokusuyla rahatlıkla fark edilir. 50-100 ppm lik konsantrasyonlar, göz yanması, göz sulanması gibi rahatsızlıklara neden olur. Hayvanlarda da bu konsantrasyonlarda benzer semptomlar görülür. Kümeslerde amonyak oluşumu, gübrede ürik asidin mikrobiyal değişimine bağlanmaktadır. Amonyak konsantrasyonunun yükselmesi, hayvanlarla birlikte bakıcıları da rahatsız eder. Amonyak konsantrasyonunun 25 ppm sınırını aşmaması gerektiği önerilmektedir. Ancak normal düzey 10 ppm kadardır. Bu ise, dikkatli altlık ve gübre manejmanı ile yeterli havalandırmanın sağlanması ile mümkündür. Kümeslerde altlık ve gübreden amonyağın serbest bırakılmasının kontrol edilmesi amacıyla bazı kimyasal maddeler denenmiştir. Bu yöntemler ya mikrobiyal gelişmenin ve dolayısıyla ürik asitin dekompozisyonunun önlenmesi, ya da amonyağın serbest bırakılması ve böylece onun nötralize edilmesiyle kombine esasına dayanır. Bu son yöntem hastalık kontrolü ve genel manejman bakımından da önemli olan altlık veya gübrenin tabii değişimini bozmayan ve muhtemelen en tatmin edici yöntem olarak kabul edilir. Fanların Önüne Yerleştirilen Perdeler Kümeslerin havalandırmalarından dışkı kokusu yayılacaktır. Bunu önlemek için koku önleme sistemi olarak, kümes içinden çekilen kokulu havanın devirdaim yapan su perdesine verilerek su fazına alınması yöntemi veya benzer koku giderme üniteleri kurulacaktır. Havalandırma fanlarının egzozlarına yerleştirilen perdeler ile emilen hava 63

atmosfere verilmeden önce su perdelerine çarpacak ve içindeki koku veren maddeler su fazına alınacaktır. Belirli konsantrasyona gelen devridaim suyu fosseptiğe verilecektir. Gübre Fermantasyon Reaktöründe kümeslerden çıkan dışkının fermantasyonu sırasında koku emisyonu oluşacaktır. Oluşan bu koku emisyonunun azaltılabilmesi için koku giderme sistemi kurulacaktır. GFR nde oluşacak kokulu gaz GFR nün yanına yapılacak olan kolona emiş fanı vasıtasıyla çekilecektir. Gelen hava hızı nedeni ile kolonun içinde helezon şeklinde aşağıya inecek burada toplanmış suyun içinden geçerek içerisindeki koku veren maddeler su fazına alınacaktır. Gelen hava daha sonra yukarıya doğru serbest bir şekilde çıkarken üzerine tekrar pulverize su püskürtülecek, kalan kokulu bileşikler doğrudan pulverize su ile temas edecektir. İki kademeli olarak temizlenen hava, baca vasıtası ile atmosfere verilecek, su ise sirkülasyon tankına geri dönecektir. (Şekil 15) Şekil 15 GFR Koku Giderme Sistemi Çalışma Prensibi Yüzebilen safsızlıklar sirkülasyon tankının üstünden sıyrılarak, çöken katı maddeler ise tankın dibinden zaman zaman alınacaktır. Bu alınan malzeme de GFR nde işlenmek üzere tekrar GFR nün içine konacaktır. Sıvı ise sirkülasyon pompası ile tekrar kullanılmak üzere devridaim edecektir. Bir süre sonra kirlenen devridaim suyu atıksu toplama çukuruna aktarılacaktır. Manisa Meteoroloji Müdürlüğü nün 14.03.2014 tarih ve 3348 sayılı görüş yazısında kayıtlı taşınmaz üzerinde 11.03.2014 günü yerinde yapılan incelemede, en yakın meteoroloji istasyonu olan Manisa Meteoroloji İstasyonunun Uzun Yıllar Meteorolojik Verilerinin değerlendirilmesi neticesinde; öngörülen arazinin 1. Hakim rüzgâr yönü Doğu (E), 2. hakim rüzgar yönü Doğu-Kuzeydoğu (ENE)dur. Etrafından hakim rüzgar yönünü etkileyecek yükselti, mania ve herhangi bir engelin bulunmaması, ayrıca tesisin en yakın yerleşim birimi olan Mütevelli Beldesi nin 2.500 metre güneydoğusunda yer alması nedeni ile yukarıda belirtilen meteorolojik parametreler değerlendirildiğinde planlanan tesisin kurulmasında bir sakınca yoktur denmektedir. Dolayısı ile kokunun rüzgar yolu ile köye taşınması beklenmemektedir. Koku yayılımının önüne geçilmesi için ayrıca her türlü tedbir alınacaktır. Anılan görüş yazısı EK-9 da verilmiştir. 64