YIL: 215 HAFTA: 39 SAYI: 117 3 Haftalık PTF - SMF Grafiği PTF SMF 25 2 15 1 5 21 Eylül Pazartesi 22 Eylül Salı 23 Eylül Çarşamba 24 Eylül Perşembe 25 Eylül Cuma 26 Eylül Cumartesi 27 Eylül Pazar Bu raporda Gün Öncesi Piyasası ve Dengeleme Güç Piyasası incelenmektedir. Yönetici Özeti Ortalama PTF 2 hafta öncesine göre bayramın etkisiyle 29 TL düşerek 139 olarak gerçekleşmiştir. 214 yılının benzer haftasına göre 5 TL, 213 yılının aynı haftasına göre 9 TL düşmüştür. ABD doları cinsinden haftalık ortalama fiyat 4,62 $cent/kwh, kümülatif bazda 215 yılında 5,17 $cent/kwh olup geçmiş yıllara göre 2,3-2,7 $cent/kwh daha düşüktür. EAK hafta içinde 39.5-43. MW, hafta sonunda 4.5-41. MW arasındadır. 2 hafta öncesine göre EAK ortalaması 2.2 MW azalarak 41.2 MW'a gerilemiş; ortalama rezerv 6.2 MW artarak 17.8 MW'a, minimum rezerv 2.5 MW artarak 7.6 MW'a yükselmiştir. Rüzgar santrallerinin, haftalık tüketimin karşılanması içindeki payı haftalık bazda %2,9 seviyesinde olup son 4 haftadır 215 yılı ortalamasının altında seyretmektedir. Hidrolik santrallerin, tüketimin karşılanması içindeki payı %24,4 ile 3 hafta önceki değerin üstüne çıkmıştır. Kömür santrallerinin, tüketimin karşılanması içindeki payı %3,9 ile son 33 haftadaki en yüksek değerine çıkmıştır. İki hafta öncesine göre linyit santrallerinin talebin karşılanmasındaki payı 1,4 puan, ithal kömür santrallerinin ise 3,4 puan artmıştır. Doğalgazın payı 6 puan düşüş göstererek %37 seviyesinde oluşmuştur. Bayram dolayısıyla düşen elektrik talebi doğalgaz santrallerinin üretimini azaltmış ve bunun neticesinde gün öncesinde oluşan fiyatlar düşüş göstermiştir. Haftalık 3,93 milyar kwh'lik tüketimin 1,82 milyar kwh'i GÖP'te alınıp satılmıştır. Geçen hafta yerine getirilen toplam YAL miktarı 2 hafta öncesine göre 77. MWh azalarak 126.5 MWh'e gerilemiş olup YAL talimatlarının %5'si kodlu, %27'si 1 kodlu, %23'ü 2 kodludur. Yerine getirilen YAT miktarı 2 hafta öncesine göre 29.5 MWh artarak 212.5 MWh'e çıkmış olup talimatların %43'ü 2 kodlu, %34'ü kodlu, %23'ü 1 kodludur. Hafta genelinde sistem YAT yönünde seyretmiş olup Cuma günü genellikle YAL yönündedir. Çarşamba ve Cuma günü bazı saatlerde SMF-PTF farkı 1 TL'yi geçmiştir. Özellikle haftanın ilk 3 gününde SMF, PTF'nin 5 TL ve altında oluşmuştur. 1. MWh'in üzerinde talimatın olduğu 16 saat görülmüş olup 2 hafta öncesine göre 15 saat artış vardır. Haftalık tüketimin, YAL1 talimatlarından karşılanma oranı %,99'dur. 215 yılının ilk 39 haftası itibarıyla verilen toplam YAL1 talimat miktarı 214 yılının %25, 213 yılının %14 altında olup yıllık tüketimin %1,54'ünü oluşturmaktadır. 215 yılının ilk 38 haftası itibarıyla verilen toplam YAL1 talimat miktarı 214 yılının %26, 213 yılının %14 altında olup yıllık tüketimin %1,55'ini oluşturmaktadır. EnginİLSEVEN ETK Uzman Yrd. eilseven@enerji.gov.tr Hazırlayanlar Özgür SARHAN ETK Uzman Yrd. osarhan@enerji.gov.tr Ömer Faruk GÜMRÜKÇÜ ETK Uzman Yrd. ofgumrukcu@enerji.gov.tr
215/39 SAYI:117 Şekil 1-2-3-4: Tüketim-PTF, EAK-PTF İlişkileri ve Haftalık Ortalama ve Yıllık Kümülatif PTF Değerleri MWh 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5. Ortalama Tüketim (MWh) 147,96 144,14 GÜN ÖNCESİ PİYASASI KONTROL ANALİZİ 167,77 139,4 27.27 28.326 31.793 23.47 213 214 Ortalama PTF () 215 215 38.Haftası 25 2 15 1 5 24 22 2 18 16 14 12 1 8 PTF 215 PTF 214 PTF 213 19 PTF 215 Küm. PTF 214 Küm. PTF 213 Küm. 18 17 16 15 14 13 12 135,4-27,2-1,62, x1 MW 55 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Minimum PTF Ortalama PTF Maksimum PTF EAK (x1 MW) Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar Not: Üstteki şekilde 1.sütunlar 213, 2.sütunlar 214, 4.sütunlar 215 yılı benzer haftalarını, 3.sütunlar 2 hafta öncesini göstermektedir. Ortalama PTF 2 hafta öncesine göre bayramın etkisiyle 29 TL düşerek 139 olarak gerçekleşmiştir. 214 yılının benzer haftasına göre 5 TL, 213 yılının aynı haftasına göre 9 TL düşmüştür. ABD doları cinsinden haftalık ortalama fiyat 4,62 $cent/kwh, kümülatif bazda 215 yılında 5,17 $cent/kwh olup geçmiş yıllara göre 2,3-2,7 $cent/kwh daha düşüktür. 215 yılının ilk 39 haftasında kümülatif PTF 135 olup 214 yılının 27 TL, 213 yılının 11 TL altındadır. Haftanın en yüksek saatlik tüketimi 34.213 MWh ile Pazartesi günü görülmüş olup 2 hafta öncesine göre yaklaşık 4.138 MWh, geçen yılın benzer haftasına göre 125 MWh azalmıştır. Haftanın en yüksek saatlik PTF'si Pazartesi günü saat 14'te 228 TL olarak gerçekleşmiş olup tahmini rezerv miktarı bu saatte yaklaşık 7.7 MW'tır. EAK hafta içinde 39.5-43. MW, hafta sonunda 4.5-41. MW arasındadır. 2 hafta öncesine göre EAK ortalaması 2.2 MW azalarak 41.2 MW'a gerilemiş; ortalama rezerv 6.2 MW artarak 17.8 MW'a, minimum rezerv 2.5 MW artarak 7.6 MW'a yükselmiştir. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 2/6
215/39 SAYI:117 Şekil 5-6-7-8-9: Rezerv-PTF İlişkisi (Hafta içi), Hidrolik, Rüzgar ve Kömür Üretiminin Haftalık Tüketimdeki Payı, Üretim-Fiyat İlişkisi 4 3 25 2 15 1 5 21.9.15 Pazartesi Rezerv Yük PTF SMF Rüzgar (x1) Yenilenebilir 22.9.15 Salı 23.9.15 Çarşamba Hidrolik 215 Hidrolik 214 Hidrolik 213 PTF 215 24.9.15 Perşembe 25 2 25.9.15 Cuma 26.9.15 Cumartesi 1 8 27.9.15 Pazar Rüzgar 215 Rüzgar 214 Rüzgar 213 PTF 215 5. 45. 4. 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5. MW/MWh 25 2 3 2 15 1 6 4 15 1 1 5 2 5 35 Kömür 215 Kömür 214 Kömür 213 PTF 215 25 3 25 2 15 42,7 4,4 35,4 3,7 33,5 35,7 35,9 1,9 3,4 2,6 4,7 3,2 2,6 2,3 12,4 13,2 13,8 14,2 13,1 1,7 11,7 1,8 1,9 -,2 2,4 -,9 2,8 -,9 2,6 2,5 2,4 Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar 2 15 1 1 2 1,2 1,6 1, 1, 13,5 14,1 17,2 2, 19,1 18,6 17,7 18 8 16 2,3 18,5 21,4 21, 21,7 21,5 22, 14 6 3,4 3,8 3,9 3,6 3,7 3,5 3,3 12 4 2 5 1 8 6 4 2 Rüzgar santrallerinin, haftalık tüketimin karşılanması içindeki payı haftalık bazda %2,9 seviyesinde olup son 4 haftadır 215 yılı ortalamasının altında seyretmektedir. Minimum üretim 1 MWh, maksimum üretim 1.25 MWh, ortalama kapasite faktörü %17 civarındadır. Hidrolik santrallerin, tüketimin karşılanması içindeki payı %24,4 ile 3 hafta önceki değerin üstüne çıkmıştır. Kömür santrallerinin, tüketimin karşılanması içindeki payı %3,9 ile son 33 haftadaki en yüksek değerine çıkmıştır. İki hafta öncesine göre linyit santrallerinin talebin karşılanmasındaki payı 1,4 puan, ithal kömür santrallerinin ise 3,4 puan artmıştır. Doğalgazın payı 6 puan düşüş göstererek %37 seviyesinde oluşmuştur. Bayram dolayısıyla düşen elektrik talebi doğalgaz santrallerinin üretimini azaltmış ve bunun neticesinde gün öncesinde oluşan fiyatlar düşüş göstermiştir. 2 hafta öncesine göre; dış alım miktarı 17.5 MWh ve %14,8 azalarak 11. MWh'e düşmüş, dış satım miktarı 28.5 MWh ve %5,1 artarak 85.1 MWh'e çıkmıştır. 2 hafta öncesine göre; kamunun payı,6 puan artarak %22,7, Yİ-YİD-İHD payı 5,1 puan artarak %23,9 ve serbest üreticilerin payı 5,6 puan azalarak %53,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. -2 F.OİL LİNYİT RÜZGAR DOĞAL GAZ AKARSU BARAJLİ İTHAL KÖMÜR NET İTH. DİĞER PTF Ort. SMF Ort. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 3/6
215/39 SAYI:117 Şekil 1-11: PTF-Rezerv, PTF-Yük İlişkileri (Hafta içi) 25 215 214 213 25 215 214 213 2 2 R² =,5565 PTF () 15 1 5 R² =,7268 R² =,936 R² =,6546 5. 1. 15. 2. 25. Rezerv (MW) PTF () R² =,7595 15 1 R² =,731 5 15. 2. 25. 3. 35. 4. Yük (MW) En düşük rezerv miktarı 213 yılındaki değerin 2.45 MW, 214 yılındaki değerin ise 1.1 MW üzerindedir. Rezerv ve PTF arasındaki uyum oranı 213 ve 214 yıllarının altındadır. PTF ve saatlik tüketim arasındaki uyum oranı,56 olup PTF-Rezerv ilişkisinde olduğu gibi 213 ve 214 yıllarının altında seyretmektedir. Şekil 12-13: PTF-SSM İlişkisi ve 215 Saatlik Analizi (Hafta içi) 25 215 214 213 25 2 2 PTF () 15 1 PTF () 15 1 5 5 2. 4. 6. 8. 1. 12. 14. 16. SSM (MWh) 8. 1. 12. 14. 16. SSM (MWh) Geçen haftaya ait PTF ve SSM değişkenleri arasındaki korelasyon değeri,6 seviyesinde olup 213 ve 214 yıllarındaki,89 ve,66 değerlerinin altındadır. Hem 213 hem de 214 yılına göre GÖP'teki ticaret hacminin önemli ölçüde arttığı görülmektedir. 215 yılının 39.haftasındaki haftalık en düşük SSM değeri, 213'teki haftalık en yüksek değerin üzerindedir. Şekil 14: Haftalık GÖP Hacmi ve Tüketim İlişkisi milyon kwh 2.5 2. 1.5 1. 5 GÖP Ticaret Hacmi (milyon kwh) Haftalık Tüketim İçindeki Payı (%) 25,9 28,2 4,2 46,3 1.188 1.342 2.149 1.821 213 214 215 215 38.Haftası 5 45 4 35 3 25 % 2 15 1 5 GÖP hacminin haftalık tüketim içindeki payı 2 hafta öncesine göre 6,1 puan artarak %46,3'e yükselmiştir. Haftalık 3,93 milyar kwh'lik tüketimin 1,82 milyar kwh'i GÖP'te alınıp satılmıştır. 2 hafta öncesine göre kıyaslandığında; GÖP hacmi 328.3 MWh, ikili anlaşma hacmi 667.8 MWh, DGP hacmi 47.8 MWh, toplam tüketim 1.49. MWh civarında azalmıştır. GÖP hacminin tüketim içindeki payı günlük bazda %5,5 ile Perşembe günü haftanın en yüksek değerini, %42,6 ile Pazartesi günü haftanın en düşük değerini görmüştür. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 4/6
215/39 SAYI:117 DENGELEME GÜÇ PİYASASI KONTROL ANALİZİ Şekil 15-16: Talimat Miktarları-SMF İlişkileri (Hafta İçi - Hafta Sonu, Saatlik), Saatlik SMF-PTF Farkları MWh 3. 2. 1. -1. -2. -3. -4. YAL2 YAL1 YAL YAT2 YAT1 YAT YGYAL YGYAT Net Talimat SMF -5. 21.9.15 Pazartesi 22.9.15 Salı 23.9.15 Çarşamba 15 SMF-PTF 1 24.9.15 Perşembe 25.9.15 Cuma 26.9.15 Cumartesi 27.9.15 Pazar 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 5-5 -1-15 21.9.15 Pazartesi 22.9.15 Salı 23.9.15 Çarşamba24.9.15 Perşembe 25.9.15 Cuma 26.9.15 Cumartesi 27.9.15 Pazar Geçen hafta yerine getirilen toplam YAL miktarı 2 hafta öncesine göre 77. MWh azalarak 126.5 MWh'e gerilemiş olup YAL talimatlarının %5'si kodlu, %27'si 1 kodlu, %23'ü 2 kodludur. Yerine getirilen YAT miktarı 2 hafta öncesine göre 29.5 MWh artarak 212.5 MWh'e çıkmış olup talimatların %43'ü 2 kodlu, %34'ü kodlu, %23'ü 1 kodludur. Geçen hafta sistem, haftanın 46 saatinde açık, 122 saatinde ise fazla yönünde olmuştur. Hafta genelinde sistem YAT yönünde seyretmiş olup Cuma günü genellikle YAL yönündedir. Çarşamba ve Cuma günü bazı saatlerde SMF-PTF farkı 1 TL'yi geçmiştir. Özellikle haftanın ilk 3 gününde SMF, PTF'nin 5 TL ve altında oluşmuştur. Şekil 17: YAL1 Talimat Miktarı 5. 4. 47332 Yıllık YAL1 Talimat Miktarı (TWh) Haftalık YAL1 Talimat Miktarı (MWh) 38819 5, 4, MWh 3. 2. 1. 1413 3,551 4,71 5855 3,6 3,45 213 214 215 38.Haftası 215 3, 2, 1,, TWh YAL1 talimat hacmi 2 hafta öncesine göre 24.7 MWh artmış olup haftalık talimat miktarı 38.8 MWh civarındadır. 1. MWh'in üzerinde talimatın olduğu 16 saat görülmüş olup 2 hafta öncesine göre 15 saat artış vardır. Haftalık tüketimin, YAL1 talimatlarından karşılanma oranı %,99'dur. 215 yılının ilk 39 haftası itibarıyla verilen toplam YAL1 talimat miktarı 214 yılının %25, 213 yılının %14 altında olup yıllık tüketimin %1,54'ünü oluşturmaktadır. 1, MWh'in üzerinde 1 kodlu YAT talimatının saat sayısı 2 hafta önce 2 iken geçen hafta 15 saate çıkmıştır. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 5/6
215/39 SAYI:117 HAFTALIK ÖZET TABLO 213 214 215 38.Haftası 215 PTF Ort. () 147,96 144,14 167,77 139,4 PTF Ort. Değişim Miktarı () -13,5-12,76 1,83-28,72 PTF Ort. Değişim Yüzdesi (%) -8,11-8,14 1,1-17,12 PTF Mak. () 195, 22,77 233,57 228,3 SMF Ort. () 147,29 155,82 164,24 117,73 SMF Ort. Değişim Miktarı () 9,75 11,58-32,6-46,51 SMF Ort. Değişim Yüzdesi (%) 7,9 8,3-16,56-28,32 SMF Mak. () 21, 21, 239,17 24, GÖP Ciro (milyon TL) 179,66 197,1 373,96 26,67 GÖP Ciro Değişim Miktarı (TL) -36,5-3,91 8,9-113,3 GÖP Ciro Değişim Yüzdesi (%) -16,71-13,56 2,21-3,3 YAL1>1 Saat Sayısı 1 18 31 5 YAL1>5 Saat Sayısı 4 2 9 27 YAL1>1 Saat Sayısı 1 16 Toplam YAL1 Talimat Miktarı (MWh) 47.332 5.855 14.13 38.819 Saatlik Ortalama YAL1 Talimat Miktarı (MWh) 282 35 84 231 Maksimum Saatlik YAL1 Miktarı (MWh) 95 96 1.3 1.875 Sistem Yönünün FAZLA Olduğu Saat Sayısı 81 68 72 122 Sistem Yönünün AÇIK Olduğu Saat Sayısı 87 1 96 46 Sistemin Yön Değiştirdiği Saat Sayısı 22 22 43 21 Günlük Ortalama Piyasa Hacmi (MWh) 878.986 1.18.595 1.171.573 1.22.437 En Yüksek Günlük Piyasa Hacmi (MWh) 92.194 1.52.942 1.29.857 1.177.996 Yük Tahmin Hatası Saatlik Ortalama (MW) 299 318 346 643 En Yüksek Saatlik Yük Tahmin Hatası (MW) 1.338 1.26 1.51 1.978 En Yüksek Günlük Mutlak Net Talimat Hacmi (MWh) 13.462 4.28 19.359 41.26 Saatlik Ortalama Mutlak Net Talimat Hacmi (MWh) 433 79 445 74 En Yüksek Saatlik YAT Yönü N. Tal. Hac. (MWh) -1.37-2.175-1.98-2.846 En Yüksek Saatlik YAL Yönü N. Tal. Hac. (MWh) 1.73 2.877 1.463 1.171 Ortalama Saatlik Tüketim Miktarı (MWh) 27.27 28.326 31.793 23.47 En Yüksek Tüketim Miktarı (MWh) 32.442 34.338 38.351 34.213 Kısaltmalar DGP:Dengeleme Güç Piyasası EAK: Emreamade Kapasite GÖP: Gün Öncesi Piyasası PTF: Piyasa Takas Fiyatı SMF: Sistem Marginal Fiyatı SSM: GÖP'teki Sistem Satış Miktarı YAL1: 1 Kodlu Yük Alma Talimatı YAT1: 1 Kodlu Yük Atma Talimatı Not: Bu rapor, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı uzmanları tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla hazırlanmaktadır. Bu raporda yer alan değerlendirmeler, raporun yazarlarına aittir. Raporda yer alan bilgi ve değerlendirmelerin doğru ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti verilmemektedir. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 6/6