6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Saha Uygulamaları Cemil Selçuk SAĞIROĞLU İş Müfettişi Yrd.
Sunum Planı 6331 sayılı İSG Kanunu nda öne çıkan yükümlülükler ve cezai müeyyideler nedir? İSG teftişlerine genel bakış Teftiş örneği üzerinde: Teftiş Yaklaşımı İSG noksanlıkları Ceza uygulamaları Asıl İşveren-alt işveren sorumlulukları
Tanımlar İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay
Kapsam ve İstisnalar Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün işyerlerine uygulanır. İstisnalar: a) TSK, Emniyet ve MİT b) Afet ve Acil Durum müdahale faaliyetleri c) Ev hizmetleri ç) Çalışan istihdam etmeksizin serbest çalışanlar d) Ceza evlerindeki meslek edindirme faaliyetleri 6331 sayılı Kanun Madde: 2
İSG Hizmetleri İşveren; Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. 6331 sayılı Kanun Madde: 6
50 ve üzeri 10-49 1-9 Çalışan Ceza Uygulaması Örneği Noksanlık : İşyerinde iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirilmemiştir. Az Tehlikeli : - Tehlikeli Çok Tehlikeli Az Tehlikeli :- Tehlikeli Çok Tehlikeli Az Tehlikeli Tehlikeli Çok Tehlikeli 6331 sayılı Kanun Madde: 26 : 8.138 TL : 9.766 TL : 9.766 TL : 13.022 TL : 9.766 TL : 13.022 TL : 19.533 TL
Risk Değerlendirmesi ve Ortam Ölçümü İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. İşveren, çalışma ortamında çalışanların maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol ve ölçümlerin yapılmasını sağlar. 6331 sayılı Kanun Madde: 10
İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi İşveren; bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. İşveren meydana gelen iş kazalarını ve meslek hastalıklarını üç iş günü içinde SGK ya bildirir. 6331 sayılı Kanun Madde: 14
Sağlık Gözetimi İşveren; çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. 6331 sayılı Kanun Madde: 15
Çalışanların İSG Eğitimi İşveren; çalışanların İSG eğitimi almasını sağlar. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz. 6331 sayılı Kanun Madde: 17
Çalışan Temsilcisi İşveren; çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, aşağıda belirtilen sayılarda çalışan temsilcisini görevlendirir: a) 2 50 çalışan, 1 temsilci b) 51 100 çalışan, 2 temsilci c) 101 500 çalışan, 3 temsilci ç) 501 1000 çalışan, 4 temsilci d) 1001 2000 çalışan, 5 temsilci e) 2001 ve üzeri çalışan, 6 temsilci 6331 sayılı Kanun Madde: 20
İSG Kurulu Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular. 6331 sayılı Kanun Madde: 22
İşin Durdurulması İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur. 6331 sayılı Kanun Madde: 25
6331 Madde 25/8 İşin Durdurulması (Ek: 4/4/2015-6645/2 md.) İşyerinde durdurulan işlerde izinsiz çalışma yaptıran işveren veya işveren vekillerine üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.
Yönetmelikler Aşağıdaki konular ile bunlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir: İşyeri bina ve eklentileri ve iş ekipmanları Çalışma ortam ve şartları Gece çalışmaları ve postalar hâlinde çalışmalar Gebe ve emziren kadınların çalışma şartları Emzirme odaları ve çocuk bakım yurtlarının kurulması Vb 6331 sayılı Kanun Madde: 30
Yönetmelikler Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik
Yönetmelikler Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartlar Yönetmeliği İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik İşyerlerinde İşin Durdurulmasına Dair Yönetmelik
ÖRNEKLER İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi, DSP bilgileri Ortam Ölçümleri Kişisel Maruziyet Ölçümleri (Gürültü, toz, titreşim vb) İş Ekipmanlarının Periyodik Kontrolleri (Basınçlı kaplar, kaldırma araçları, elektrik topraklama tesisatı vb.) Mesleki Eğitim Belgeleri (kaynak, madencilik vb) İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Belgeleri Sağlık Raporları (Laboratuvar tetkikleri vb.)
ÖRNEKLER Risk Değerlendirmesi Acil Durum Eylem Planı, Ekipler Çalışan Temsilcisi İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Toplantı Tutanakları Onaylı Tespit ve Öneri Defteri Yıllık Çalışma ve Değerlendirme Raporları Çalışma Talimatları Genel Tertip Düzen, Hijyen
ÖRNEKLER İlkyardımcılar Patlamadan Korunma Dokümanı Emzirme Odası/Kreş, Yurt Kişisel Koruyucu Donanım Özel Eğitimler (Çalışan Temsilcisi, acil durum ekipleri, kimyasal maddelerle çalışanlar vb.) Tatbikatlar
ÖRNEKLER Acil Durum Yönlendirmeleri Uyarı Levhaları Basınçlı Kap Konumları Elektrik Tesisatı (Topraklama, artık akım anahtarı vb.) Yangın Tesisatı Yangın Söndürme Cihazları Önüne Malzeme İstifi
ÖRNEKLER Acil Çıkış Kapıları Önüne Malzeme İstifi MSDS Tedbirleri İş Ekipmanı Koruyucuları (switch, döner aksam vb.) Kimyasal Depo Alanları Düşmeye Müsait Alanlar Soyunma Odaları Duşlar
ÖRNEKLER Havalandırma Tesisatı Devrilme-yuvarlanma riski Güvenli geçiş yolları Zemin Etiketleme Ergonomi
ÖRNEKLER (Maden) Sağlık ve Güvenlik Dokümanı Kademe Kayması Ölçümü Elektrik Şebeke Planı Kavlak Kontrol Defteri Sayalama Kontrol Formu (Mermer) Paratoner Kapsama Haritası Kurtarma İstasyonu
Teftiş Örneği
Teftiş Örnekleri - (1) Sağıroğlu San. Tic. Ltd. Şti. (Vana İmalatı) Faaliyet konusu: Metal Dökümü Tehlikeli sınıfta 270 çalışan istihdam edilmekte 3 vardiya olarak çalışılmakta Metal sanayii işkolunda yürütülen yıllık programlı teftiş faaliyeti kapsamında işyerinin İSG-Programlı Teftişi yapılacaktır
Teftiş Örnekleri - (1) İlk aşamada tespit edilen mevzuata aykırılıklar 1. İşyeri ortamına ilişkin XXX Ölçüm Lab. Tic. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen 15.03.2016 tarihli aydınlatma ölçüm raporunda metal dökümü bölümü dışındaki alanların aydınlatma değerleri ölçüm sonuçları raporda yer almamaktadır. 2. İşyerinde bulunan 4 adet vincin periyodik kontrol raporları yoktur. 3. İşyerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli istihdam edilmemektedir.
İlk aşamada tespit edilen mevzuata aykırılıklar 4. İsimleri ekli listede bulunan 78 çalışanın mesleki eğitim belgeleri yoktur. 5. İşyerindeki tali elektrik panolarında kaçak akım koruma rölesi yoktur. 6. Duşlarda akar sıcak su yoktur.
Teftiş Örnekleri - (1) İkinci aşamada devam eden mevzuata aykırılıklar 1. İsimleri ekli listede bulunan 10 çalışanın mesleki eğitim belgeleri yoktur. 2. İşyerinde bulunan 4 adet vincin periyodik kontrol raporları yoktur. 3. Duşlarda akar sıcak su yoktur.
Teftiş Örnekleri - (1) İkinci aşamada devam eden mevzuata aykırılıklar için ceza uygulaması örneği 1. İsimleri ekli listede bulunan 10 çalışanın mesleki eğitim belgeleri yoktur. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde: 17/3 hükümlerine aykırılık için 527 x 10 = 5.270 TL 2. İşyerinde bulunan 4 adet vincin periyodik kontrol raporları yoktur. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümlerine aykırılık için 2.602 TL 3. Duşlarda akar sıcak su yoktur. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik hükümlerine aykırılık için 2.602 TL
Teftiş Örnekleri - (1) İkinci aşamada devam eden mevzuata aykırılıklar için ceza uygulaması örneği Sağıroğlu San. Tic. Ltd. Şti. Toplam İPC Tutarı = 5.270+ 2.602 + 2.602 Toplam İPC Tutarı = 10.474 TL
2. Bölüm Asıl İşveren-Alt İşveren Sorumlulukları
Asıl İşveren- Alt İşveren Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.
İSG Kurulu Altı aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde; a) Asıl işveren ve alt işveren tarafından ayrı ayrı kurul oluşturulmuş ise, faaliyetlerin yürütülmesi ve kararların uygulanması konusunda iş birliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır. b) Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul oluşturması gerekmeyen alt işveren, koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar. c) İşyerinde kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, alt işverenin oluşturduğu kurula iş birliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar.
İSG Kurulu ç) Kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren ve alt işverenin toplam çalışan sayısı elliden fazla ise, koordinasyonu asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur.
İSG Kurulu Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması ve bu işverenlerce birden fazla kurulun oluşturulması hâlinde işverenler, birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirir.
Eğitim 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 2 nci maddesinin yedinci fıkrasında belirtilen asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, alt işverenin çalışanlarının eğitimlerinden, asıl işveren alt işverenle birlikte sorumludur.
Acil Durumlar Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde acil durum planlarının hazırlanması konusunda işyerinin bütünü için asıl işveren, kendi çalışma alanı ve yaptıkları işler ile sınırlı olmak üzere alt işverenler sorumludur.
Patlayıcı Ortamlar Asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde işverenlerin Kanunda ve diğer kanunlarda belirtilen sorumlulukları saklı kalmak kaydı ile asıl işveren, çalışanların sağlık ve güvenliklerine ilişkin tedbirlerin uygulanmasını koordine eder ve 10 uncu maddede belirtilen Patlamadan Korunma Dokümanında bu koordinasyonun amacı ve uygulanması için gerekli usul ve tedbirleri belirtir.
Risk Değerlendirmesi Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde: a) Her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili olarak, bu Yönetmelik hükümleri uyarınca gerekli risk değerlendirmesi çalışmalarını yapar veya yaptırır. b) Alt işverenlerin risk değerlendirmesi çalışmaları konusunda asıl işverenin sorumluluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence sağlanır.
Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen risk değerlendirmesi çalışmalarını denetler ve bu konudaki çalışmaları koordine eder. Alt işverenler hazırladıkları risk değerlendirmesinin bir nüshasını asıl işverene verir. Asıl işveren; bu risk değerlendirmesi çalışmalarını kendi çalışmasıyla bütünleştirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygulanıp uygulanmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
İnşaat İşverenlerin yükümlülükleri Alt işverenler ve kendi nam ve hesabına çalışanlar arasında işbirliğini sağlar
Yapı alanında uygun sağlık ve güvenlik şartlarının devamının sağlanması için, işveren ve alt işverenler; a) Özellikle birinci fıkranın uygulanmasında Ek- 4 te belirtilen asgari şartları dikkate alarak uygun tedbirleri alırlar. b) Sağlık ve güvenlikle ilgili konularda sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin uyarı, tespit ve talimatlarını dikkate alırlar.
İşveren ve alt işverenler; a) Kanunun 19 uncu maddesine, b) 25/4/2013 tarihli ve 28628 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi ile aynı Yönetmeliğin eklerinde belirtilen ilgili hükümlere, c) Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesi, 6 ncımaddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç) ve (ğ) bentleri ile 7 nci maddesine, uygun olarak hareket etmek zorundadır.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Saha Uygulamaları Soru Cevap Bölümü Cemil Selçuk SAĞIROĞLU İş Müfettişi Yrd.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Saha Uygulamaları Soru Cevap Bölümü Cemil Selçuk SAĞIROĞLU İş Müfettişi Yrd.
TEŞEKKÜRLER