T.C KALKINMA BAKANLIĞI DOĞU KARADENİZ PROJESİ BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI

T.C KALKINMA BAKANLIĞI DOĞU KARADENİZ PROJESİ BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI İzleme ve Değerlendirme Koordinatörlüğü Giresun

İÇİNDEKİLER 1 GENEL BİLGİLER... 5 1.1 TARİHÇE... 5 1.2 COĞRAFİ DURUM... 6 1.3 İDARİ VE SOSYO-EKONOMİK DURUM... 7 1.3.1 Rize İli İlçeleri... 8 1.4 İLİN ÖNE ÇIKAN ÖZELLİKLERİ... 8 2 NÜFUS VE DEMOGRAFİK İSTATİSTİKLER... 10 2.1 RİZE İLİ 2010-2014 YILLARI ARASINDAKİ TOPLAM NÜFUSU... 10 2.1.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Nüfus Toplamı... 10 2.2 RİZE İLİ 2010-2014 YILLARI ARASINDAKİ İL, İLÇE VE BELDE KÖY NÜFUSU... 10 2.2.1 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Şehir ve Köy Nüfusu Değişimi... 10 2.2.2 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Köy ve Şehir Nüfusunun Toplam Nüfus İçindeki Oranı 11 2.3 RİZE İLİ 2010-2014 YILLARI ARASINDAKİ YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZI... 11 2.3.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Yıllık Nüfus Artış Hızı... 11 2.3.2 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Nüfus Yoğunluğu... 12 2.4 RİZE İLİ 2010-2014 YILLARI ARASINDAKİ YAŞ BAĞIMLILIK ORANI... 12 2.4.1 Tablo: Rize ili 2010-2014 Yılları Arasındaki Yaş Bağımlılık Oranı... 12 2.4.2 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Cinsiyete Göre Nüfus... 13 2.4.3 Tablo: Rize İli 2007-2014 Yılları Arasındaki Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç, Net Göç Hızı... 13 2.4.4 Grafik: Rize İli Nüfus Projeksiyonu... 13 3 TARIM İSTATİSTİKLERİ... 14 3.1 RİZE İLİ 2010-2014 YILLARI ARASINDA TARIM ALANLARI... 14 3.1.1 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Tarım ve Nadas Alanları... 14 3.2 RİZE İLİ ÇAY ÜRETİM İSTATİSTİKLERİ... 15 3.2.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Yaş Çay Ekili Alan ve Üretimi... 15 3.3 RİZE İLİ FINDIK ÜRETİM İSTATİSTİKLERİ... 15 3.3.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Fındık Ekili alan ve Üretimi... 15 3.4 RİZE İLİ 2010-2014 YILLARI ARASINDA KİVİ ÜRETİM İSTATİSTİKLERİ... 16 3.4.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Kivi Ekili Alan ve Üretimi... 16 4 HAYVANCILIK İSTATİSTİKLERİ... 16 4.1 RİZE İLİ 2010-2014 YILLARI ARASINDA ARICILIK İSTATİSTİKLERİ... 17 4.1.1 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Arıcılık Verileri... 17 4.1.2 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Bal Üretimi (Ton)... 17 4.2 RİZE İLİ BÜYÜKBAŞ HAYVAN İSTATİSTİKLERİ... 18 4.2.1 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Büyükbaş Hayvan ve Süt üretimi... 18 4.3 RİZE İLİ KÜÇÜKBAŞ HAYVAN İSTATİSTİKLERİ... 19 4.3.1 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Küçükbaş Hayvan... 19 5 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ... 19 5.1 RİZE İLİ 2014 YILI İHRACAT-İTHALAT TUTARLARI ($)... 19 5.1.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki İhracat-İthalat Tutarları ($)... 19 6 RİZE İLİ 2013 YILI İŞ GÜCÜ İSTATİSTİKLERİ... 20 6.1.1 Tablo: Rize ili 2009-2013 Yılları Arasındaki İş Gücü İstatistikleri... 20 7 RİZE İLİ 2014 YILI PATENT, FAYDALI MODEL, MARKA İSTATİSTİKLERİ... 20 7.1.1 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Patent, Faydalı Model, Marka İstatistikleri... 20 8 TURİZM İSTATİSTİKLERİ... 20 8.1 RİZE İLİ 2014 YILI TURİZM MERKEZİ İSTATİSTİKLERİ... 20 8.1.1 Tablo: Rize ili Turizm Merkezleri... 21

8.2 RİZE İLİ 2014 YILI SİT ALANI İSTATİSTİKLERİ... 21 8.2.1 Tablo: Rize ili 2014 yılı Sit Alanları... 21 8.3 RİZE İLİ 2014 YILI KONAKLAMA TESİSLERİNDE GELİŞ VE GECELEME SAYILARI... 21 8.3.1 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Belediye Belgeli Konaklama Tesislerine Geliş... 22 1.1.1 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesislerine Geliş... 22 1.1.2 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Belediye Belgeli Konaklama Tesislerinde Geceleme... 22 1.1.3 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesislerinde Geceleme... 22 9 EĞİTİM İSTATİSTİKLERİ... 22 9.1 RİZE İLİ 2014 YILI 6+, 15+ YAŞ DÜZEYLERİNDEKİ OKUMA YAZMA DURUMU... 22 9.1.1 Rize İlindeki 2014 yılı 6+ ve 15+ Yaş Üstü Okuma Yazma Oranları... 23 9.2 RİZE İLİNDEKİ 2014/ 2015 ÖĞRETİM YILI ORTAÖĞRETİM ÖNCESİNDEKİ OKUL, ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN VE DERSLİK SAYILARI İSTATİSTİKLERİ... 23 9.2.1 Tablo: Rize İlindeki 2014/ 2015 Öğretim Yılı Okul Öncesi Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayıları 23 1.1.4 Tablo: Rize İlinde 2014/ 2015 Öğretim Yılı İlkokul Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayıları... 23 1.1.5 Tablo: Rize İlinde 2014/ 2015 Öğretim Yılı Ortaokul Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayıları 24 9.3 RİZE İLİNDEKİ 2014/ 2015 ÖĞRETİM YILI ORTAÖĞRETİMDEKİ OKUL, ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN VE DERSLİK SAYILARI İSTATİSTİKLERİ... 24 9.3.1 Tablo: Rize İlinde 2014/ 2015 Öğretim Yılı Ortaöğretimdeki Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayıları 24 9.4 RİZE İLİNDEKİ 2014/ 2015 YILI ÖĞRETİM YILI OKULLAŞMA ORANLARI... 24 9.4.1 Tablo: Rize İlindeki 2014/ 2015 Öğretim Yılı Okul Öncesi Okullaşma Oranları... 24 9.4.2 Tablo: Rize İlinde 2014/ 2015 Öğretim Yılı İlköğretim Seviyesinde Okullaşma Oranları... 25 9.4.3 Tablo: Rize İli 2014/ 2015 Öğretim Yılı Ortaöğretim Seviyesinde Okullaşma Oranları... 25 9.5 RİZE İLİ 2014/ 2015 ÖĞRETİM YILI ÜNİVERSİTE İSTATİSTİKLERİ... 26 9.5.1 Tablo: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi 2014/ 2015 Öğretim Yılı Öğrenci Sayıları... 26 9.5.2 Tablo: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi 2014/ 2015 Öğretim Yılı Üniversite Akademisyen Sayıları 26 10 SAĞLIK İSTATİSTİKLERİ... 27 10.1.1 Tablo: Rize İlindeki 2014 Yılı Hastane, Yatak ve Yatak Doluluk Oranı... 27 10.1.2 Tablo: Rize İlindeki 2014 Yılı Doktor, Hemşire ve Ebe... 27 11 ULAŞTIRMA İSTATİSTİKLERİ... 27 11.1.1 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Yol Uzunlukları... 28 11.1.2 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Kaza, Ölü... 28

ÖNSÖZ 642 sayılı Doğu Anadolu Projesi, Doğu Karadeniz Projesi ve Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlıklarının Teşkilat ve Görevleri hakkında Kanun Hükmünde Kararname de; Eylem planlarının ilgili kuruluşlar nezdinde uygulanmasının takibi ve koordinasyonu DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından yürütülür. Başkanlık bu kapsamdaki iş ve işlemlerin yürütülmesinden Kalkınma Bakanlığına karşı sorumludur. hükmüne yer verilmiştir. Bu amaçla Başkanlığımız, DOKAP Bölgesi nde kurum ve kuruluşların DOKAP Eylem Planı kapsamında gerçekleştirdikleri kamu yatırımlarının, etkili ve verimli bir şekilde yürütülmesi için kurumlar arası koordinasyonu sağlayarak, kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülen projeleri izleyip değerlendirmektedir. Bu doğrultuda Başkanlığımız, etkin ve etkili bir izleme ve değerlendirme yapabilmek için çalışırken, diğer yandan Bölge kalkınmasına hizmet vermek amacıyla başta tarım ve turizm olmak üzere çeşitli sektörlerde proje çalışmaları gerçekleştirmektedir. Bu kapsamda Bölgeyi ihracat ve turizm merkezi haline getirmek. vizyonu ile hazırladığımız DOKAP Eylem Planı nın başarısı; kurumlar arası uyum ve eşzamanlılığın sağlanması, öngörülen eylemlerin programlama ve uygulama aşamalarında ortaklık ve işbirliği içinde hayata geçirilmesine bağlı olacaktır. Ekrem YÜCE Başkan

1 Genel Bilgiler 1.1 Tarihçe Rize'nin tarihi öncesi hakkında bilgilerimiz sınırlıdır. Yöreye hakim olan orman dokusu nedeniyle, Rize'nin tarih çağları ile ilgili bilgilere ışık tutacak arkeolojik bulgular da bugüne kadar ortaya çıkarılamamıştır. Rize'nin tarihi ancak komşu illerin ve bölgelerin tarihleri ile bağlantılı olarak ele alınabilmiştir. Rize ilinin adı ile ilgili olarak değişik görüşler ileri sürülmüştür; Yunanca pirinç anlamına gelen Rhisos, Rumca'da "RIZA" olarak dağ eteği anlamında kullanılmıştır. Osmanlıca'da ise "RİZE" ufak kırıntı, döküntü anlamındadır. Ayrıca Erzincan'ın Sakalar dönemindeki "Eriza" olan adının başındaki "e" sesinin düşmesi ile adaş olarak Rize için de kullanıldığı ifade edilmektedir. Rize ili ve çevresinin bilinen ilk hakim ahalisi, bitişken dilli ve Asya kökenli kavimlerdir. Bunlar Rize ve çevresinde tarım ve hayvancılıkla geçinen yerleşik topluluklarıdır. Bu topluluklardan "KULKUKULKHA"ların adına, Erzurum yöresini kendi ülkesinin topraklarına katan URARTU kralı II. SARDUR (M.Ö. 765 735)'un Çıldır gölünün güneyinde Taşköprü köyünün üstündeki kayalıklara kazdırdığı çivi yazılı kitabede rastlanmıştır. M.Ö. 2000'lerde Kafkas dağları ile Karadeniz'in kuzeyinde yaşayan Kimmerler'in ülkesi, M.Ö. 720 yıllarında Sakalar tarafından işgal edildi. Kimmerler'in Azak denizi ile Kafkaslar arasında yaşayan kolu, Sakalar'ın baskısı ile M.Ö. 714 yıllarında yurtlarını bırakarak Aras ve Çoruh nehri boylarınca yayıldılar. Kimmerler'in bu ilk göçleri, en eski destanî Gürcistan tarihi olan "Kartlis-Çkhovrebe"da kartli (Gürcistan) ve komşularını esarete aldıkları ilk seferi diye anılmaktadır. Daha sonraları Kızılırmak ve Adana bölgesine kadar hakim olan Kimmerler'den, Trabzon-Bayburt arasındaki Kemer dağı, Rize Çayeli ilçesi çıkışındaki Kemer köyü, Kızılırmak boyundaki Gemerek ile Kars'ın doğusunda yer alan Ümrü gibi coğrafya adları günümüze kadar gelmiştir. XI. Yüzyıldan itibaren Rize'ye Türkmenlerin akınları yoğunlaşır. 1071 Malazgirt zaferi ile birlikte Bizans'tan fethedilen bölgelerde Türk emirlikleri kurulurken, Erzurum-Saltukluları da Çoruh nehri boyları ile birlikte Rize bölgesini hudutları içine aldılar. IV. Haçlı seferinde Frenklerin İstanbul'u işgali üzerine baskıdan kaçan KOMMENLER soyu, 1204 yılında Rize'yi de içine alan Trabzon Pontus Rum İmparatorluğu nu kurmuşlardır. Trabzon Rumları, 1456 yılından itibaren Osmanlı devletine vergi vermeye başlamış, 1461 yılında Trabzon'u fetheden Fatih Sultan Mehmet 1470 yılında Ali Paşa ismindeki komutan tarafından Rize ve çevresi Türk egemenliği altına alınmıştır. Böylece Anadolu Türk birliğine katılan Rize bölgesine, 1461 yılı ve sonrasında Çoruh, Amasya, Samsun ve Tokat'tan; 1466 yılında yıkılan Karamanoğlu Beyliği bir daha canlanmasın diye Konya yöresinden; 1501 yılında Şii Şah İsmail'in yıktığı Sünni Akkoyunlulardan Tebriz ve öteki bölgelerden kaçanlardan; 1515 yılında Dulkadırli beyliği kaldırılınca Mara-Elbistan Türkmenleri Trabzon ve Rize yöresine yerleştirildiler. Yavuz Selim devrinde Trabzon'un doğusundaki dirliklerden bazıları ünlü Oğuz boyu Çepniler'in elinde idi. Fakat Çepnilerin Trabzon'un doğusundaki yerlere ve bilhassa Rize bölgesinde yerleşmeleri sonraki yüzyıllarda olmuştur. Gerçekten Çepniler karada ve denizde yiğitçe mücadele vererek oralarda kalabalık topluluklar halinde yurt tutmuşlardır. Bilhassa Rize şehri ve bölgesinde Çepniler yoğun bir şekilde yerleşmişlerdir. Şimdi Rize şehri ve bölgesinde sadece Türkçe konuşulmasının sebebi bu yoğun Çepni

yerleşmesidir. Zamanımızda Rize bölgesindeki köylerde Çepni adlı ailelere rastlandığı gibi, Çepni bu yörede "yiğit", "gözü pek", "cesur ve çetin" adam manasına geliyor. Yavuz Sultan Selim'in sancak beyliği sırasında annesi Gülbahar Hatun Sultan Rize'ye gelerek kendi adı ile anılan camii yaptırmıştır. 19. Yüzyılın başlarından itibaren Rize'de Tuzcuoğullarının isyanı değişik tarihlerde birkaç kez tekrarlanmıştır. 1834 yılında bu isyanlara son verilerek Tuzcuoğulları Rumeli de iskan edilmişlerdir. 1.2 Coğrafi Durum Rize kuzeydoğu Anadolu'da; Doğu Karadeniz kıyı şeridinin doğusunda, 40o -22' ve 41o -28' doğu meridyenleri ile 40o -20' ve 41o -20' kuzey paralelleri arasında yer alır. Batıdan Trabzon'un Of, güneyden Erzurum'un İspir, Doğudan Artvin'in Yusufeli ve Arhavi ilçeleri ve kuzeyden Karadeniz ile çevrili olan Rize'nin göller hariç yüzölçümü 3 919 km2 dir. Yer Şekilleri: Doğu Karadeniz kıyı sıradağları yayının kuzey yamacında yer alan Rize toprakları genel ifade ile dağlık ve engebelidir. Ancak bu genel topografik durum dikey yönde bazı farklılıklar arz etmektedir. Dağlar: Kabaca 2000 m yükseklikten başlayan bu sahanın 3000-3200 m yüksekliğe kadar olan kısımlarında topoğrafya basık sırtlar, dik yamaçlı "U" profilli vadilerden oluşur. Dördüncü jeolojik zamanın buzul devrelerinde geniş ölçüde buzul aşındırmasına sahne olan bu sahada çok sayıda küçük boyutlu buzyalağı ve moren set gölleri mevcuttur. Bu sahanın, yüksekliği 3000 m'yi aşan kısımları ise Rize'nin en sarp ve en arızalı kesiminin oluşturmaktadır. Geniş ölçüde çıplak ve tamamen kayalık zirveler ile bunların arasındaki keskin sırtların yamaçları insanın gezmesini engelleyecek kadar diktir. Rize'nin en yüksek noktalarını bu sırtlar arasındaki zirveler oluşturur. Üzerinde hâlâ buzul bulunan ve Rize topraklarının en yüksek noktası olan Kaçkar Tepesi (3937m) ile Verçenik (üç doruk) Tepesi (3709m), Koyunsokağı Vacakar dağı (3458m), Çaymakçur Tepesi (3420m), Gudashevsivrisi Tepesi (3406m), Koyunsokağı Tepesi (3342m), Marsis Tepesi (3334m) ve Aşağı Karataş Tepesi (3322m) bu zirvelerden bazılarıdır. Bu arızalı topoğrafya Fındıklı ilçe merkezinin güneyinden itibaren sarplığını ve yüksekliğini kaybetmeye başlar. Yaylalar-Platolar: Kaçkar sıradağlarının eteklerinde, Çamlıhemşin, Hemşin, ve İkizdere ilçelerinde yoğun biçimde yer alan yaylalar, iyi korunmuş özgün mimarili evleriyle bulutların ötesinde bir hayat sunar. Bu yaylalardan Ayder, Aşağı-Yukarı Kavron ve Anzer yaylaları turizm merkezi ilan edilmişlerdir. Bu yaylalar özellikle yaz aylarında yerli ve yabancı turistlerin uğrak yeri olur. Ayder Yaylası, Çamlıhemşin-Aşağı ve Yukarı Kavran Yaylaları, İkizdere-Anzer (Ballıköy) Yaylası Turizm Merkezi, İkizdere-Çağırankaya Yaylası, Elevit Yaylası diğer önemli yaylalardır. Akarsular-Göller: Rize, yağışlı iklimi ve çok sayıdaki yeraltı su kaynakları sayesinde çok zengin bir hidroğrafik yapıya sahip olmuştur. Rize sınırları içinde doğu-batı yönünde ortalama her 250-300 m'de büyük veya küçük akan bir suya mutlaka rastlanır. Nitekim Rize arazisinin reliefi de bunu göstermektedir. Bundan hareketle Rize'nin, Türkiye'de akarsu yoğunluğu en fazla olan il olduğunu söylemek mümkündür. Ancak bunu kesin olarak söyleyebilmek için Türkiye'nin bütün illerinde akarsu yoğunluğu ölçümlerinin yapılmış olması gerekir.

Rize'nin akarsuları kısa boylu, yatay eğilimli fazla olan hızlı akışlı akarsulardır. Rize sınırları içinde uzunluğu 5 km'den fazla olan 23 akarsu vardır. Ancak bunlardan 16 tanesi doğrudan doğruya Karadeniz'e ulaşmakta olup, geri kalanı ise bu 16 akarsudan birinin kolu durumundadır. Doğrudan doğruya Karadeniz'e ulaşan akarsuların en uzun olanları Çağlayan Deresi (34,7km), Arılı Deresi (31,5km), Fırtına Deresi (68,0 km), Hemşin Deresi (38,5 km), Sabuncular Deresi (46,0 km), Taşlı Dere (34,0 km), İyidere (78,4 km)'dir. Diğerlerinin boyları kısadır. Öyle ki, kol durumundaki birçok akarsu bile bunların en uzunu olan Venek Deresinden (20,3 km) daha uzundur. Örneğin Fırtına Deresinin kolları olan Durak Deresi 33,0 km, Hala Deresi 32,5 km ve Taşlı Dere'nin kolu olan Balamya Çayı 22,6 km. uzunluğundadır. Rize'nin büyük akarsuları olarak belirtilen 7 akarsudan en uzun olanı İyidere (78,4 km) ama beslenme sahası en geniş olanı Fırtına Deresi'dir (1149,3 km). Havza genişliği yönünden ikinci sırayı İyidere (1047,4 km), uzunluk yönünden ikinci sırayı ise Fırtına Deresi (68 km) alır. Akarsular hidroğrafik ve rimlilik açısından değerlendirilirken ölçü olarak havza genişliği alındığı için Rize akarsularının karakterinin incelenmesinde Fırtına Deresi'ni örnek olarak almakta fayda vardır. Rize'de akarsuların karakteri yağmur, kar, gür kaynaklar tarafından belirlenir. "Yağmurlu Karadeniz Rejimi" statüsünde incelenen bu akarsulardan, biri Eylül'den Kasım ortalarına kadar, diğeri Mart'tan Ağustos'a kadar iki kabarık ve Kasım ortalarından Mart'a kadar bir çekik devre vardır. Bu devrede akarsular sadece göl ve kaynak sularıyla beslenmektedirler. Çünkü bu devrede yöre yağışı kar şeklinde olduğu için akarsuyun yağmur sularından beslenme şansı yok gibidir. Nitekim en çekik seviyenin Ocak ayına tekabül etmesi de bunu kanıtlar (Fırtına Deresi Ocak ortalama debisi 11,3 m3 /sn). Haziran'dan itibaren kar suyu desteğinin azalmasına paralel olarak akarsular da çekilmeye başlar. Ancak gene de Haziran-Ağustos arasındaki seviyeleri diğer aylardan daha yüksektir. Bu seviye kaybı Eylül'de son bulur ve sonbahar yağmurlarının etkisiyle Eylül ortalarından Kasım'a kadar ikinci kabarık devre yaşanır. Türkiye'nin diğer akarsularıyla kıyaslandığında oldukça düzenli rejimli oldukları görülen Rize akarsularının asıl dikkat çeken özellikleri elektrik enerji potansiyelleri ve sediment miktarlarıdır. Türkiye'nin diğer akarsularına göre oldukça az sediment taşıyan Rize akarsuları yıllık elektrik enerji potansiyeli bakımından da elverişli şartlar arz ederler. Rize akarsularının Doğu Karadeniz Havzası içinde yer aldıkları ve Doğu Karadeniz Havzası'nın da yıllık elektrik enerji potansiyeli bakımından Fırat ve Dicle Havzalarından sonra yaklaşık 12 milyar Kwh. ile üçüncü sırayı aldığı dikkate alınırsa, Rize akarsularının Türkiye elektrik enerji potansiyeli içindeki yeri daha iyi anlaşılır. Rize Dağları'nın 2400 m'yi aşan bölümlerinde buzul aşandırması ve biriktirmesi sonucu oluşmuş olan 19 adet küçük alanlı göl tespit edilmiştir. Bu göllerin en büyükleri 0.07 km2 yüzölçümündeki Ambar Gölü (2950m) ile Büyük Deniz Gölü'dür (2900m.) 2400-3000 m yükseklikler arasında yer alan bu göllerin en küçüğü ise 0.01 km2 yüzölçümündeki Öküzyatağı Gölü'dür. (2775 m). Bunların bir kısmı buzyalağı, bir kısmı da moren set gölüdür. 1.3 İdari ve Sosyo-Ekonomik Durum İdari yapı: Rize de 2013 yılı itibariyle merkez ilçe dahil 12 ilçe, 18 belediye ve 351 köy bulunmaktadır. Nüfus: Rize ilinin nüfusu, 2013 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 328 205 tir.

Alan: Doğu Karadeniz bölgesinde yer alan Rize nin yüzölçümü 3 919 kilometrekare olup, Türkiye yüzölçümünün %0,5 ine denk gelmektedir. 1.3.1 Rize İli İlçeleri İlçeler: Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla Çayeli, Ardeşen, Pazar dır. Yüzölçümü bakımından en büyük ilçesi İkizdere, nüfus bakımından en küçük ilçesi ise Hemşin dir. 1.4 İlin Öne Çıkan Özellikleri Ekonomik: Rize ekonomisi, ekilebilir arazi sınırlı olmasına rağmen asıl olarak tarıma dayalıdır. Rize'de çay dışındaki bitkisel ürünler, genelde aile içi tüketimde kullanılmakta ya da yerel pazarlarda il içi tüketime sunulmaktadır. Bu ürünlerin üretim miktarı bakımından kayda değer olanları, tarla ürünlerinden mısır, fasulye, patates; sebzelerden yaprak (kara) lahana; meyvelerden ise fındık ve mandalinadır. Türkiye nin toplam çay üretimi içinde üçte iki gibi yüksek bir paya sahip olan Rize ilinde kivi üretiminde de son 7 yıllık sürede yüzde yüze yakın bir artış sağlanmıştır. Çay tarımı, yörede fabrikaların yapılması ve elde edilen ürünlerin burada işlenmesiyle bölgenin ekonomisine büyük katkı yapmıştır. Çay fabrika ve atölyelerinin dışında bu fabrikaların yedek parçasını üreten, bakım ve onarımını yapan işletmeler, çay paketleme ve ambalaj fabrikaları, un fabrikaları, kereste fabrikaları, döküm fabrikaları, balık unu ve balık yağı fabrikası gibi sanayi kuruluşları da il ekonomisinin temel taşlarıdır. İlin önemli geçim kaynaklarından birisi de arıcılıktır. Özellikle İkizdere ilçesindeki Anzer Yaylasında oldukça küçük sayılabilecek bir alanda yetiştirilen Anzer Balı dünyaca ünlüdür. Ayrıca balıkçılık da ilin diğer bir geçim kaynağıdır. Rize ilinin işsizlik oranı 2013 yılı için %6,7, işgücüne katılma oranı %51,5 ve istihdam oranı %48,1 dir.

Rize ili şehirleşme oranı, kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla, sanayi iş kolunda çalışanların toplam istihdama oranı bakımından Türkiye ortalamalarının altındadır. Tarım kolunda çalışanların toplam istihdama oranı ise Türkiye ortalamalarının üstündedir. 2013 yılında Rize ilinde toplam tarımsal alanı 54 985 ha dır. Bu alanın 54 237 hektarı uzun ömürlü bitkiler alanı, geri kalanı ise toplam işlenen tarım alanıdır. Hayvancılık, ilde ikinci ekonomik faaliyet olarak sürdürülmektedir. İşletme bazında ve pazara yönelik olarak hayvancılık, çay üretiminin yapılamadığı yüksek kesimlerde yoğunlaşmaktadır. Sosyal: 2013 yılı itibariyle il ve ilçe merkez nüfusunun toplam nüfusa oranı %62,2'dir. Nüfusun 204 194 kişisi şehirlerde yaşarken, 124 011 kişisi bucak ve köylerde yaşamaktadır. İl merkezi nüfusu 104 991 dir. Rize ilinde genç nüfusun ağırlığı dikkat çekicidir. 2013 yılında il nüfusunun %36,6 sı 25 yaşın altındadır. 25-65 yaş arası nüfus toplam nüfusun %52,5 ini, 65 yaş üstü nüfus toplam nüfusun %10,9 u oluşturmaktadır. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre ilin kilometrekareye 84 kişi olan nüfus yoğunluğu, 100 olan ülke nüfus yoğunluğuna yakındır. Rize ili 2012-2013 yılı yıllık nüfus artış hızı 12,4 tür. Aynı yılda 6 yaş üzeri nüfus için okur-yazarlık oranı %95,99 dur. 2012-2013 yılları için Rize ilinin net göç hızı 3 tür. Kültürel: Yayla turizminde önemli bir potansiyele sahip olan Rize ilinde başta Ayder Yaylası olmak üzere Aşağı Yukarı Kavron ve Anzer Yaylaları ilin önemli yayla turizm merkezleridir. Rize dik yamaçlı vadileri, doruklara ulaşılabilir dağları, buzul gölleri, zümrüt yeşili yaylaları, tarihi kemer köprüleri ve kaleleri, coşkun akan dereleri ile çok özel bir turizm şehridir. Kuş gözlemciliği için de fazlasıyla uygun bir ortama sahip olan ilde dağ sporları, rafting, trekking, termal turizm ve safari aktiviteleri de ön plandadır. Rize Kalesi, İslampaşa Camii, Gülbahar Camii, Zeleki Kalesi, Kız Kalesi, Kale-i Bala, Şenyuva Köprüsü, Köprüköy Köprüsü, Çağlayan ve Güneyce Köprüleri, Rize Atatürk Evi Müzesi, Tuzcuoğulları Konağı, Reyhanlılar Konağı, Şevket Ataç Evi, Şehitler Çeşmesi, Çayeli Değirmeni ve Bilaloğlu Değirmeni, Rize ilinin tarihi ve turistik yerleri açısından öne çıkan eserlerden bazılarıdır. Termal turizm açısından da İkizdere Termal Kaplıcaları, Andon ve Şimşirli içmeceleri ile Çayırlı Maden Suyu kayda değer bir potansiyele sahip bulunmaktadır.

TOPLAM NÜFUS DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı 2014 Yılı Rize İl İstatistikleri 2 Nüfus ve Demografik İstatistikler 31 Aralık 2014 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Rize ili nüfusu büyüklük olarak 329.779 değeri ile Türkiye illeri arasında 56. sırada gelmektedir. Rize ili toplam nüfusu 2010 yılında 319.637 kişi iken % 3,17 artarak 2014 yılında 329.779 kişi olmuştur. Rize iline ait 2010-2014 yılları arasındaki nüfus değişimine Grafik 2.1.1 de görebilirsiniz. 2.1 Rize ili 2010-2014 Yılları Arasındaki Toplam Nüfusu Rize ili toplam nüfusu 2010 yılında 319.637 kişi iken % 3,17 artarak 2014 yılında 329.779 kişi olmuştur. Rize iline ait 2010-2014 yılları arasındaki nüfus değişimine Grafik 2.1.1 de görebilirsiniz. 2.1.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Nüfus Toplamı Rize İli 2010-2014 Toplam Nüfus 330.000 328.000 326.000 324.000 322.000 328.205 329.779 320.000 318.000 316.000 319.637 323.012 324.152 314.000 2010 2011 2012 2013 2014 Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2.2 Rize ili 2010-2014 Yılları Arasındaki İl, İlçe ve Belde Köy Nüfusu Rize ilinde 2010 yılından 2014 yılına kadar toplam nüfus artarken belde ve köy nüfusu azalma göstermiştir bunun aksine il ve ilçe merkezleri nüfusu artmıştır. 2.2.1 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Şehir ve Köy Nüfusu Değişimi Yıl Belde ve Köy Nüfusu İl ve İlçe Merkezi Nüfusu Toplam Nüfus 2010 122.117 197.520 319.637 2011 120.376 202.636 323.012 2012 116.521 207.631 324.152 2013 124.011 204.194 328.205 2014 118.284 211.495 329.779 Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi

NÜFUS ARTIŞ HIZI ORAN DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı 2014 Yılı Rize İl İstatistikleri Rize ili 2010 yılında il ve ilçe merkezlerindeki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı % 61,8 iken 2014 yılında % 64,1 olmuştur. Türkiye toplam nüfusunda il ve ilçe merkezlerinde yaşayan insanları % 92 iken Rize ili % 64,1 ile bu oranın altında kalmıştır. 2.2.2 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Köy ve Şehir Nüfusunun Toplam Nüfus İçindeki Oranı Köy ve Şehir Nüfus Oranı 70,00 60,00 50,00 40,00 61,80 62,73 64,05 62,22 64,13 38,20 37,27 35,95 37,78 35,87 30,00 20,00 10,00 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 Belde ve Köy Toplam Nüfus İçindeki Oranı İl ve İlçe Toplam Nüfus İçindeki Oranı Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2.3 Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Yıllık Nüfus Artış Hızı Rize ili 2010-2011 yılları arasındaki yıllık nüfus artışı 10,5 iken 2013-2014 yılları arasında 4,8 olarak azalmıştır. 2013-2014 yılları arasında Türkiye yıllık nüfus artışı 13,3 iken Rize bu oranın altında kalmıştır. 2.3.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Yıllık Nüfus Artış Hızı Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızı 14,0 12,0 10,0 10,5 12,4 8,0 6,0 4,0 2,0 3,5 4,8 0,0 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi

NÜFUS YOĞUNLUĞU DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı 2014 Yılı Rize İl İstatistikleri Rize ili 2014 yılında ki nüfus yoğunluğu 81 kişi/km 2 ile Türkiye nüfus yoğunluğu 101 kişi/km 2 oranının altında kalmıştır. 2.3.2 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Nüfus Yoğunluğu Rize 2010-2014 Yılları Arasındaki Nüfus Yoğunluğu (kişi/km2) 120 100 80 60 40 20 96 97 98 100 101 81 82 83 84 84 2010 2011 2012 2013 2014 Rize Nüfus Yoğunluğu Türkiye Nüfus Yoğunluğu Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2.4 Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Yaş Bağımlılık Oranı 2014 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 15-64 yaş grubundaki her 100 kişi için Rize de 45,8 kişi vardır. Bu değer ile Rize yaş bağımlılık oranı 47,6 olan Türkiye değerinin altında kalmıştır. 2.4.1 Tablo: Rize ili 2010-2014 Yılları Arasındaki Yaş Bağımlılık Oranı Yıl Toplam yaş bağımlılık oranı Genç bağımlılık oranı Yaşlı bağımlılık oranı 2014 45,8 28,9 16,8 2013 45,3 29,5 15,8 2012 46,1 30,6 15,6 2011 46,9 31,6 15,3 2010 47,7 32,8 15,0 Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi

TOPLAM NÜFUS DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı 2014 Yılı Rize İl İstatistikleri Rize ilinde 2014 yılında toplam nüfusun 163.003 ü erkek 166.776 sı ise kadın nüfustur. 2014 yılı verilerine göre Rize ilindeki kadın erkek oranı birbirine çok yakındır. 2.4.2 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Cinsiyete Göre Nüfus Yıl Erkek Nüfus Kadın Nüfus Toplam Nüfus 2010 157.161 162.476 319.637 2011 159.304 163.708 323.012 2012 160.351 163.801 324.152 2013 162.918 165.287 328.205 2014 163.003 166.776 329.779 Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Rize ilinde 2012-2013 yıllarına bakıldığında 3,0 ile Rize ilinin diğer yıllara nazaran göç aldığı görülmektedir fakat 2013-2014 yılında -1,9 ile Rize ili göç vermiştir. Rize ilinin aldığı göç, verdiği göç, net göç, net göç hızını Tablo 2.4.3 de görebilirsiniz. 2.4.3 Tablo: Rize İli 2007-2014 Yılları Arasındaki Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç, Net Göç Hızı 2013-2014 2012-2013 2011-2012 2010-2011 2009-2010 Aldığı göç 17 311 16 842 12 315 14 558 13 070 Verdiği göç 17 932 15 859 13 856 14 560 14 819 Net göç -621 983-1541 - 2-1 749 Net göç hızı ( ) -1,9 3,0-4,7 0,0-5,5 Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi TÜİK nüfus projeksiyonu çalışmasına göre Rize ilinin 2023 yılına kadar sürekli göç vererek nüfusunun azalması beklenmektedir. 2.4.4 Grafik: Rize İli Nüfus Projeksiyonu Rize Nüfus Projeksiyonu 326.000 325.800 325.600 325.400 325.793 325.856 325.834 325.726 325.638 325.551 325.414 325.271 325.200 325.105 325.000 324.889 324.800 324.692 324.600 324.400 324.200 324.000 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

3 Tarım İstatistikleri Dağlık ve ormanlık bir alan olan Rize de ovalar yok denecek kadar azdır. İl topraklarının sâdece % 1 i ovadır. Rize de tarım denilince çay üretimi akla gelir. Türkiye nin çay üretiminin üçte ikisine yakını Rize de yetişir. İkliminin ılık oluşu ve bol yağış olması çay üretimine çok müsâittir. Çay tarımı 1940-1950 arasında yerleşmiş ve 1950 den sonra yaygınlaşmıştır. 40.000 hektarlık çay bahçelerinde ortalama 400.000 ton çay yetişir. Böylece çay tarımı Rize nin esas tarım kolu olmuştur. Sebzecilik mühim bir yer tutmaz. Daha çok mısır, fasulye ve patates yetiştirilir. Rize toprakları çok engebeli ve sürülmeye elverişli arâziler az olduğu için, kullanılan tarım araçları oldukça azdır. 3.1 Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Tarım Alanları Rize ilinde 2014 yılında tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekildiği, nadas alanları, sebze bahçeleri, meyveler içecek ve baharat bitkilerinin alanı son olarak süs bitkilerinin kapladığı toplam alan 545.897 dekardır. Rize ilindeki tarım alanları 2010 yılından 2014 yılına kadar azalmıştır. 3.1.1 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Tarım ve Nadas Alanları Yıl Toplam Alan(Dekar) Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Ekilen Alanı(Dekar) Sebze Bahçeleri Alanı(Dekar) Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkilerinin Alanı(Dekar) Süs Bitkileri Alanı(Dekar) 2010 546.668,00 5.671,00 3.806,00 537.191,00 0 2011 545.460,70 4.457,00 3.573,00 537.379,00 51,7 2012 545.131,80 4.560,00 3.516,00 537.008,00 47,8 2013 549.853,70 3.932,00 3.502,00 542.368,00 51,7 2014 545.897,81 3.730,00 3.312,00 538.808,00 47,81 Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

3.2 Rize İli Çay Üretim İstatistikleri Çay üretimine ve pazarlamasına verilen çalışmalar sonucu Rize ilinde ki yaş çay üretimi 2010-2014 yılları arasında azalış göstererek 2014 yılında Rize ilinde toplam 838.995 ton yaş üretimi gerçekleştirilmiştir. Yaş çayın ekili olduğu alan 2010 yılına göre artarak 498.283 dekardır. 3.2.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Yaş Çay Ekili Alan ve Üretimi Rize İli 2010-2014 Yılı Çay Üretim İstatistikleri 1.000.000 800.000 880.443 960.270 942.424 798.201 838.995 600.000 497.848 497.953 497.395 501.979 498.283 400.000 200.000 0 2010 2011 2012 2013 2014 Toplu meyveliklerin alanı(dekar) Üretim(ton) Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 3.3 Rize İli Fındık Üretim İstatistikleri Rize ili 2014 yılında 1.122 ton fındık üretimi gerçekleştirilmiştir. 2010 yılına göre Rize ilindeki fındık ekili alan artmıştır fakat fındık üretimi düşmüştür. 3.3.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Fındık Ekili alan ve Üretimi Rize İli Fındık Ekili Alan ve Üretimi 40.000 30.000 20.000 10.000 0 35.582 35.582 35.582 36.097 36.068 1.962 2.174 1.633 1.377 1.122 2010 2011 2012 2013 2014 Toplu meyveliklerin alanı(dekar) Üretim(ton) Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

3.4 Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Kivi Üretim İstatistikleri Rize ilinde 2010 yılında kivi üretimi 5.108 ton iken azalarak 2014 yılında 4.584 ton olmuştur. Rize ilindeki kivi ekili alan 2010 yılından 2014 yılına kadar artış göstermiştir. 3.4.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Kivi Ekili Alan ve Üretimi Rize ili 2014 Yılı Kivi Ekili Alan ve Üretimi 8.000 5.108 5.263 6.011 6.273 4.584 6.000 4.000 3.225 3.308 3.443 3.508 3.632 2.000 0 2010 2011 2012 2013 2014 Toplu meyveliklerin alanı(dekar) Üretim(ton) Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 4 Hayvancılık İstatistikleri Rize ilinde, çay tarımı yaygınlaştıkça mısır tarımı gerilemiş ve buna bağlı olarak hayvancılık da eski önemini kaybetmiştir. Fakat yayla ve platolar zengin otlak ve mer alarla kaplıdır ve hayvancılığa çok müsâittir. Arıcılık hızla yayılmaktadır. İkizdere nin anzer balı çok meşhur ve kıymetlidir. Balıkçılık oldukça ileridir. Balık üretiminde Ordu, Trabzon ve İstanbul dan sonra dördüncü sırada yer alır. Rize kıyıları bol ve kaliteli balık potansiyeline sâhiptir. Rize balıkçıları, 30-40 tonluk balıkçı tekneleriyle açık deniz balıkçılığı da yaparlar. Kıyılarında hamsi, kefal, istavrit, palamut, barbunya, kalkan, zargana, izmarit, mezgit, lüfer, kırlangıç, torik, karagöz, tirsi ve levrek gibi kıymetli balıklar bol miktarda bulunur. Fındıklı ilçesi Çağlayan köyünde alabalık üretme tesisleri vardır. Bâzı akarsularda da alabalık, incikefali, kayabalığı, denizanası bulunmaktadır.

BAL ÜRETİMİ (TON) DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı 2014 Yılı Rize İl İstatistikleri 4.1 Rize İli 2010-2014 Yılları Arasında Arıcılık İstatistikleri Rize ilinde 2010 yılında 76.169 kovan ile 833 ton bal üretimi gerçekleştirilmiştir. 2014 yılına bakıldığında kovan sayısı artmıştır fakat bal üretimi 691 ton olmuştur. 4.1.1 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Arıcılık Verileri Yıl Arıcılık yapan köy sayısı(adet) Arıcılık yapan işletme sayısı(adet) Yeni kovan sayısı Eski kovan Toplam kovan Bal üretimi (ton) Balmumu üretimi (ton) 2010 2011 2012 2013 2014 327-73.289 2.880 76.169 833,925 27,447 318-79.484 2.650 82.134 683,91 36,39 324-82.559 2.630 85.189 645,126 35,721-2.965 90.312 3.571 93.883 792,892 49,471-2.969 87.883 3.848 91.731 691,575 48,361 4.1.2 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Bal Üretimi (Ton) Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Bal Üretimi (Ton) ) 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 833,925 792,892 683,91 645,126 691,575 2010 2011 2012 2013 2014

4.2 Rize İli Büyükbaş Hayvan İstatistikleri Rize ilinde 2010 yılında toplam 18.514 büyükbaş hayvan bulunurken 2014 yılında toplam 22.427 büyükbaş hayvan bulunmaktadır. 4.2.1 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Büyükbaş Hayvan ve Süt üretimi Yıl Hayvan Adı Toplam Sağılan hayvan sayısı (baş) Süt (Ton) 2010 Sığır (Kültür) 970 360 1.289 Sığır(Melez) 10.319 4.046 10.806 Sığır(Yerli) 7.225 2.681 3.528 2011 2012 2013 2014 Sığır (Kültür) 1.090 414 1.482 Sığır(Melez) 10.811 4.231 11.301 Sığır(Yerli) 7.452 2.902 3.819 Sığır (Kültür) 5.252 2.182 7.810 Sığır(Melez) 12.037 5.167 13.801 Sığır(Yerli) 6.554 2.659 3.499 Sığır (Kültür) 2.564 1.138 4.073 Sığır(Melez) 16.906 7.285 19.457 Sığır(Yerli) 4.283 1.612 2.121 Sığır (Kültür) 2.742 1.145 4.098 Manda 5 0 0 Sığır(Melez) 16.634 7.270 19.419 Sığır(Yerli) 3.046 1.192 1.568

4.3 Rize İli Küçükbaş Hayvan İstatistikleri Rize ilinde 2010 yılında toplam 14.395 küçükbaş hayvan bulunurken 2014 yılında 24.499 küçükbaş hayvan bulunmaktadır. 4.3.1 Tablo: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki Küçükbaş Hayvan Sağılan Kırkılan Süt Yün kıl Yıl Hayvan Adı Toplam hayvan sayısı hayvan (Ton) tiftik (ton) (baş) sayısı (baş) Koyun (Yerli) 4.489 1.821 135 4.489 9,728 2010 Keçi(Kıl) 9.906 4.054 365 6.924 3,462 2011 2012 2013 2014 5 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ Koyun (Yerli) 4.495 1.856 137 4.495 9,741 Keçi(Kıl) 10.149 4.358 392 7.071 3,536 Koyun (Yerli) 5.455 2.149 159 5.455 11,821 Keçi(Kıl) 14.624 4.595 414 9.956 4,978 Koyun (Yerli) 6.440 2.598 192 6.440 13,955 Keçi(Kıl) 17.335 5.753 518 16.849 8,425 Koyun (Yerli) 6.637 2.166 160 6.637 14,382 Keçi(Kıl) 17.842 5.183 466 16.919 8,46 Koyun(Merinos) 20 5 0 20 0,069 5.1 Rize İli 2014 Yılı İhracat-İthalat Tutarları ($) DOKAP bölgesinden yapılan 2014 yılı toplam ihracat 2.596.082.167 $ tutarında olup Rize ilinde 313.222.812 $ olmuştur. TÜİK in 2014 yılı dış ticaret verilerine göre DOKAP bölgesinde 1.036.623.588 $, Rize ilinde 38.320.214 $ tutarında ithalat olmuştur. Rize ilinin 2010 yılından 2014 yılına kadar ithalat ve ihracat tutarlarında ki değişimi Grafik 5.1.1 de görebilirsiniz. 5.1.1 Grafik: Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki İhracat-İthalat Tutarları ($) Rize İli 2010-2014 Yılları Arasındaki İhracat -İthalat Tutarları ($) 400.000.000 350.000.000 300.000.000 250.000.000 200.000.000 150.000.000 100.000.000 50.000.000 0 2010 2011 2012 2013 2014 İhracat ($) 348.081.576 389.769.076 389.437.313 353.911.584 313.222.812 İthalat ($) 13.597.476 22.104.923 25.940.905 37.430.918 38.320.214 İhracat ($) İthalat ($)

6 Rize İli 2013 Yılı İş Gücü İstatistikleri Rize ili 2013 yılında işgücüne katılma oranı % 51,5, işsizlik oranı % 6,7, istihdam oranı % 48,1 dir. Rize ilinde 2009 yılından bu yana işgücüne katılma oranı ve istihdam oranı azalmış, işsizlik oranı artmıştır. 6.1.1 Tablo: Rize ili 2009-2013 Yılları Arasındaki İş Gücü İstatistikleri Yıl İşgücüne Katılma Oranı (%) İşsizlik Oranı (%) İstihdam Oranı (%) 2009 65,8 4,6 62,8 2010 61,8 6 58,1 2011 59,2 5,9 55,7 2012 57,4 5,8 54,1 2013 51,5 6,7 48,1 7 Rize İli 2014 Yılı Patent, Faydalı Model, Marka İstatistikleri Rize ilinde 2014 yılında 23 patent başvurusu olmuştur bu başvurulardan 1 tanesi tescillenmiştir. Rize ilinde 9 faydalı model başvurusu olmuştur bunlardan 3 tanesi tescillenmiştir. Rize ilinde 220 marka başvurusunun 204 ü tescillenmiştir. 7.1.1 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Patent, Faydalı Model, Marka İstatistikleri İLLER 2014 Patent Başvuru Sayıları 2014 Patent Tescil Sayıları 2014 Faydalı Model Başvuru Sayıları 2014 Faydalı Model Tescil Sayıları 2014 Marka Başvuru Sayıları 2014 Marka Tescil Sayıları Rize 23 1 9 3 220 204 DOKAP Bölgesi 94 14 56 26 1.734 1.116 Türkiye 4.857 1.250 3.474 2.471 97.142 72.326 Kaynak: Türk Patent Enstitüsü 8 Turizm İstatistikleri 8.1 Rize İli 2014 Yılı Turizm Merkezi İstatistikleri Rize ili 2014 yılı Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre DOKAP Bölgesinde 38 adet turizm merkezi bulunmaktadır. Rize ilinde 6 tane turizm merkezi bulunmaktadır, Rize ilindeki turizm merkezlerinin temalarına göre dağılımını Tablo 8.1.1 de görebilirsiniz.

8.1.1 Tablo: Rize ili Turizm Merkezleri ADI İL İLÇE TEMA Rize Anzer KTKGB Rize İkizdere Yayla Rize Anzer TM Rize İkizdere Yayla Rize Çamlıhemşin Ayder Kaplıcası TM Rize Çamlıhemşin Termal + Yayla+ Kış Rize Çamlıhemşin Ayder KTKGB Rize Çamlıhemşin Termal + Yayla+ Kış Rize Çayeli TM Rize Çayeli Kıyı Rize İkizdere Ovit Dağı Kış TM Rize İkizdere Kış Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı 8.2 Rize İli 2014 Yılı Sit Alanı İstatistikleri Kültür ve Turizm Bakanlığı 2014 yılı turizm istatistiklerine göre DOKAP bölgesinde 231 tane sit alanı bulunmaktadır. 2014 yılı verilerine göre Rize ili verilerine göre ise 8 tane sit alanı bulunmaktadır. Rize ilinde bulunan sit alanlarının türlerine göre dağılımını Tablo 8.2.1 de görebilirsiniz. 8.2.1 Tablo: Rize ili 2014 yılı Sit Alanları İL Arkeolojik Sit Alanları Kentsel sit Alanı Tarihi Sit Alanı Kentsel Arkeolojik Sit Alanları Diğer Sit Alanları Toplam Rize 4 1 2-1 8 DOKAP Bölgesi 184 17 10 2 18 231 TÜRKİYE 11.595 258 154 32 444 12.483 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı 8.3 Rize İli 2014 Yılı Konaklama Tesislerinde Geliş ve Geceleme Sayıları DOKAP Bölgesine 2014 yılında tüm ziyaretçilerin (yabancı/vatandaş) tesislere geliş sayılarının toplamı 2.097.600 tüm ziyaretçilerin tesislerde geceleme sayıları toplamı 2.821.478 dir. Rize ilinde ise 2014 yılı verilerine göre tüm ziyaretçilerin tesise geliş sayılarının toplamı 185.666 tüm ziyaretçilerin tesislerde geceleme sayıları toplamı 226.225 dir.

8.3.1 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Belediye Belgeli Konaklama Tesislerine Geliş İL Belediye Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Tesise geliş sayısı / Toplam Belediye Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Tesise geliş sayısı / Yabancı Belediye Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Tesise geliş sayısı / Vatandaş Rize 114.201 24.567 89.634 1.1.1 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesislerine Geliş İL Turizm İşletme Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Tesise geliş sayısı / Toplam Turizm İşletme Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Tesise geliş sayısı / Yabancı Turizm İşletme Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Tesise geliş sayısı / Vatandaş Rize 71.465 10.363 61.102 1.1.2 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Belediye Belgeli Konaklama Tesislerinde Geceleme İL Belediye Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Geceleme sayısı / Toplam Belediye Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Geceleme sayısı / Yabancı Belediye Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Geceleme sayısı / Vatandaş Rize 133.284 28.097 105.187 1.1.3 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesislerinde Geceleme İL Turizm İşletme Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Geceleme sayısı / Toplam Turizm İşletme Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Geceleme sayısı / Yabancı Turizm İşletme Belgeli konaklama tesislerinde geliş ve geceleme sayıları: Geceleme sayısı / Vatandaş Rize 92.941 14.007 78.934 9 Eğitim İstatistikleri 9.1 Rize İli 2014 Yılı 6+, 15+ Yaş Düzeylerindeki Okuma Yazma Durumu DOKAP bölgesinde 2014 yılı TÜİK verilerine göre 6+ nüfusun (3.668.409) % 92 si okuma yazma bilmektedir. Rize ilinde ise 6+ nüfusun % 94,4 ü okuma yazma bilmektedir.

9.1.1 Rize İlindeki 2014 yılı 6+ ve 15+ Yaş Üstü Okuma Yazma Oranları İller/Okuma Yazma Durumu 15+ Yaş ve Bilinmeyen 15+ Yaş ve Okuma Yazma Bilen 15+ Yaş ve Okuma Yazma Bilmeyen 6+ Yaş ve Bilinmeyen 6+ Yaş ve Okuma Yazma Bilen 6+ Yaş ve Okuma Yazma Bilmeyen Rize 4.893 246.560 12.056 4.988 286.895 12.186 DOKAP Bölgesi Türkiye 51.533 2.886.821 165.865 53.565 3.381.098 167.316 887.013 54.875.143 2.622.084 928.305 66.066.330 2.663.096 9.2 Rize İlindeki 2014/ 2015 Öğretim Yılı Ortaöğretim Öncesindeki Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayıları İstatistikleri Rize ilinde 2014 yılı verilerine göre ortaöğretim öncesinde 320 okul, 2.367 derslik, 2.898 öğretmen, 42.665 öğrenci bulunmaktadır. Rize ilinde ortaöğretim öncesinde bir öğretmen başına 14 öğrenci düşmektedir. Rize ilinde okul öncesi eğitimde bir öğretmen başına 14 öğrenci düşmektedir. 9.2.1 Tablo: Rize İlindeki 2014/ 2015 Öğretim Yılı Okul Öncesi Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayıları İL Okul Derslik Okul Öncesi Öğretmen Öğrenci Rize 121 246 277 4.623 DOKAP Bölgesi 1.558 2.771 3.495 55.633 Türkiye 26.972 52.788 68.038 1.156.661 Rize ilinde ilkokul eğitiminde bir öğretmen başına 16 öğrenci düşmektedir. 1.1.4 Tablo: Rize İlinde 2014/ 2015 Öğretim Yılı İlkokul Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayıları İL Okul Derslik İlkokul Öğretmen Öğrenci Rize 98 1.326 1.286 17.934 DOKAP Bölgesi 1.622 13.149 14.938 218.957 Türkiye 27.544 237.760 295.252 5.434.150 Rize ilinde ortaokul eğitiminde bir öğretmen başına 15 öğrenci düşmektedir.

1.1.5 Tablo: Rize İlinde 2014/ 2015 Öğretim Yılı Ortaokul Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayıları İL Okul Derslik Ortaokul Öğretmen Öğrenci Rize 101 795 1.335 20.108 DOKAP Bölgesi 1.130 9.223 16.950 235.125 Türkiye 16.969 147.693 296.065 5.278.107 9.3 Rize İlindeki 2014/ 2015 Öğretim Yılı Ortaöğretimdeki Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayıları İstatistikleri 2014 yılı TÜİK eğitim verilerine göre Rize ilindeki ortaöğretim eğitiminde 65 okul, 999 derslik, 1.666 öğretmen, 29.146 öğrenci bulunmaktadır. 9.3.1 Tablo: Rize İlinde 2014/ 2015 Öğretim Yılı Ortaöğretimdeki Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayıları Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim İL Okul Derslik Öğretmen Öğrenci Okul Derslik Öğretmen Öğrenci Rize 27 415 679 13.586 38 584 987 15.560 DOKAP Bölgesi 253 4.143 7.243 143.610 365 5.697 11.190 153.080 Türkiye 3.955 67.826 123.160 2.902.954 5.106 83.835 175.218 2.788.117 9.4 Rize İlindeki 2014/ 2015 Yılı Öğretim Yılı Okullaşma Oranları Rize ili 2014/ 2015 eğitim öğretim yılında okul öncesi eğitimde okullaşma oranı bakımından Türkiye ortalamasının üzerinde kalmıştır. 9.4.1 Tablo: Rize İlindeki 2014/ 2015 Öğretim Yılı Okul Öncesi Okullaşma Oranları İL Okul Öncesi Brüt Okul Öncesi Net Yaş Toplam Toplam Rize 3-5 44,11 39,10 4-5 54,01 48,15 5 73,45 60,17 DOKAP Bölgesi 3-5 42,09 37,80 4-5 52,02 46,80 5 69,91 57,93 TÜRKİYE 3-5 37,12 32,68 4-5 46,83 41,57 5 66,02 53,78

Rize ilinde okul öncesi eğitiminde yaşlara göre ortalama okullaşma oranı 49,14 iken Türkiye de okul öncesi eğitimde yaşlara göre ortalama okullaşma oranı ise 42,6 dır. 9.4.2 Tablo: Rize İlinde 2014/ 2015 Öğretim Yılı İlköğretim Seviyesinde Okullaşma Oranları İL Brüt - Net İlköğretim (İlkokul + Ortaokul) İlkokul Ortaokul Toplam Toplam Toplam Rize Brüt 103,93 98,34 109,49 Net 97,40 95,54 97,81 DOKAP Bölgesi Brüt 99,14 96,23 102,02 Net 94,17 93,44 93,43 TÜRKİYE Brüt 103,97 101,10 107,12 Net 97,10 96,30 94,35 Rize ilindeki ilköğretim seviyesinde okullaşma oranı 97,40 iken Türkiye de 97,10 dur. Rize ili ilköğretim seviyesinde Türkiye ortalamasının üstündedir. 9.4.3 Tablo: Rize İli 2014/ 2015 Öğretim Yılı Ortaöğretim Seviyesinde Okullaşma Oranları İL Brüt - Net Ortaöğretim (Lise) Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Toplam Toplam Toplam Rize Brüt 140,23 65,36 74,86 Net 100,00 44,41 57,55 DOKAP Bölgesi Brüt 114,43 56,06 58,38 Net 87,55 39,18 48,62 TÜRKİYE Brüt 107,36 54,76 52,60 Net 79,37 35,35 44,02 Rize ilinde ortaöğretim seviyesinde okullaşma oranı 100,00 iken Türkiye de 79,37 dir. Rize ili ortaöğretim seviyesinde Türkiye ortalamasının üstündedir.

9.5 Rize İli 2014/ 2015 Öğretim Yılı Üniversite İstatistikleri DOKAP Bölgesinde 8 tane devlet 2 tane vakıf olmak üzere toplam 10 üniversite bulunmaktadır. Bunlardan 1 tanesi olan Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rize ilinde hizmet vermektedir. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesinde ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora olmak üzere toplam 15.840 öğrenci eğitim görmektedir. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitende okuyan öğrencilerin eğitim seviyelerine göre dağılımına Tablo 9.5.1 de görebilirsiniz. 9.5.1 Tablo: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi 2014/ 2015 Öğretim Yılı Öğrenci Sayıları Üniversite Adı Tür İl Ön lisans Lisans Yüksek Lisans Doktora Toplam Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi DEVLET Rize 6.589 7.925 1.208 118 15.840 DOKAP Bölgesi 61.705 112.805 15.024 2.652 192.186 Türkiye 2.013.762 3.628.800 342.101 78.223 6.062.886 Kaynak: YÖK Not: Açık Öğretim ve Uzaktan Öğretim Öğrencileri Dahildir. 9.5.2 Tablo: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi 2014/ 2015 Öğretim Yılı Üniversite Akademisyen Sayıları Üniversite Adı Profesör Doçent Yardımcı Doçent Öğretim Görevlisi Okutman Uzman Araştırma Görevlisi Diğer Genel Toplam Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi 53 77 262 152 41 24 319 0 928 DOKAP Bölgesi 929 751 2.083 1.355 341 176 3.099 3 8.737 Türkiye 21.797 14.356 33.696 20.222 10.168 3.750 45.030 40 150.005 Kaynak: YÖK DOKAP Bölgesinde bulunun 10 tane üniversitede toplam 8.737 akademisyen bulunmaktadır bunlardan 928 akademisyen Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesinde eğitim vermektedir.

10 SAĞLIK İSTATİSTİKLERİ 10.1.1 Tablo: Rize İlindeki 2014 Yılı Hastane, Yatak ve Yatak Doluluk Oranı İl Hastane Yatak On Bin Kişiye Düşen Yatak Yatak Doluluk Oranı Rize 6 1.020 30,9 67,1 DOKAP Bölgesi 70 9.066 22,9 70,6 Türkiye 701 121.940 15,7 72,1 Kaynak: TKHK (Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu) Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu 2014 yılı sağlık istatistiklerine göre DOKAP Bölgesinde 70 tane hastane ve bu hastanelerde 9.066 tane yatak bulunmaktadır. Rize ilinde ise 6 tane hastane ve bu hastanelerde 1.020 tane yatak bulunmaktadır. Rize ilinde on bin kişiye düşen yatak sayısı 30,9, yatak doluluk oranı ise 67,1 dir. 10.1.2 Tablo: Rize İlindeki 2014 Yılı Doktor, Hemşire ve Ebe İl Cerrahi Uzman Hekimler Dahili Uzman Hekimler Doktor Sayıları Diğer Uzman Hekimle r Topla m Uzman Hekim Pratisye n Hekim Yüz Bin Kişiye Düşen Doktor Hemşir e ve Ebe Yüz Bin Kişiye Düşen Hem. +Ebe Rize 97 116 18 231 47 84,3 849 257,4 DOKAP Bölgesi 758 1.052 185 1.995 474 65,862 5 7.838 205,012 5 Türkiye 13.663 18.724 3.025 35.412 5.997 53,3 103.788 134 Kaynak: TKHK (Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu) DOKAP Bölgesinde toplam 1.995 uzman hekim ve 474 tane pratisyen hekim bulunmaktadır. Rize ilinde ise 231 uzman hekim ve 47 tane pratisyen hekim bulunmaktadır. DOKAP Bölgesinde toplam 7.838 tane hemşire ve ebe bulunmaktadır. Rize ilinde ise 849 tane hemşire ve ebe bulunmaktadır. Rize ilinde yüz bin kişiye düşen hemşire ve ebe sayısı 257 kişidir. 11 ULAŞTIRMA İSTATİSTİKLERİ Rize nin ulaşımı kara ve deniz yolu iledir. İl dâhilinde karayolu ulaşımı yetersizdir. Kıyı şeridinde ulaşım yeterlidir. Fakat ilçelere gidildikçe ulaşım güçleşir. Sinop tan Hopa ya kadar uzanan Karadeniz kıyı yolu merkez ilçe (Rize), Çayeli, Pazar, Ardeşen ve Fındıklı ilçeleri bu yol üzerindedir. İyidere de kıyı yolundan ayrılıp Güneyce bucağına uzanan ikinci bir devlet yolu vardır. Rize de yeni yapılan limana, oldukça büyük gemiler yanaşabilmektedir. Çayeli, Pazar ve Fındıklı ilçelerinde balıkçı barınakları vardır. İstanbul dan Rize ye gemi seferi muntazam olarak yapılmaktadır. Karayolu olarak İstanbul a 1200 km, Ankara ya 839 km ve İzmir e 1422 km dir.

11.1.1 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Yol Uzunlukları İl İl ve Devlet yolu (km) Otoyol (km) Köy Yolu (km) Demir Yolu (km) Rize 498-6.594 - DOKAP Bölgesi 5.491 0 25.202 148 Türkiye 63.754 2.155 170.762 10.087 DOKAP Bölgesinde 5.491 km il ve devlet yolu bulunmaktadır. Rize ilinde ise 498 km il ve devlet yolu bulunmaktadır. Rize ilinin yer şekillerinden ve coğrafi şartlarından dolayı demir yolu ağı bulunmamaktadır. 11.1.2 Tablo: Rize İli 2014 Yılı Kaza, Ölü İl Kaza sayısı Ölü sayısı Rize 809 16 DOKAP Bölgesi 8.787 191 Türkiye 168.512 3.524 DOKAP bölgesinde ki illerde 2014 yılında toplam 8.787 kaza meydana gelmiştir bu kazalarda hayatını kaybeden kişi sayısı 191 dir. Rize ilinde toplam 809 kaza olmuştur ve ölü sayısı 16 dır.