2010 Faaliyet Raporu
Büyük hedefimiz, milletimizi en yüksek medeniyet seviyesine ve refaha ulaştırmaktır. BOTAŞ
sayfa 4 sayfa 6 sayfa 8 sayfa 10 sayfa 18 Genel Müdürün Sunuşu Yünetim Kurulu ve Üst Yönetim Organizasyon Şeması BOTAŞ ın Stratejik Hedefleri Hukuki Statü 2 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
İnsan Kaynakları ve Eğitim Faaliyetleri 58 içindekiler BOTAŞ Entegre Yönetim Sistemi 62 BOTAŞ Bilgi Sistemleri Projesi 68 Sosyal Faaliyetler 71 sayfa 20 sayfa 26 sayfa 38 Ham Petrol Taşımacılığı Doğal Gaz Taşımacılığı, Tesisleri ve Ticareti Yatırımlar Bağlı Kuruluşlar ve İştirakler 72 Mali Durum 76 sayfa 47 sayfa 54 sayfa 56 Taşra Teşkilatı ve İletişim Bilgileri 80 Uluslararası Projeler Yeni Çalışmalar Uluslararası Kuruluşlara Üyeliklerimiz BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 3
Afyonkarahisar da doğdu, İTÜ SMF Makina Mühendisliği bölümünü bitirdi. İTÜ Makina Fakültesi Otomotiv Mühendisliği bölümünde Master, ardından Iowa State Üniversitesinde Makina Mühendisliği dalında Master ve Doktora çalışmalarında bulundu. Akademik ve profesyonel iş hayatı boyunca petrol ve doğal gaz sektöründe, enerji sektöründe ve otomotiv sektöründe çalıştı. İGDAŞ ta etüd ve proje mühendisi olarak, Sakarya Üniversitesinde ve Iowa State Üniversitesinde araştırma görevlisi olarak çalıştı. ABD de, Avrupa da ve Orta Doğu da değişik firmalarda, mühendis, proje müdürü, bölge müdürü ve üst düzey yönetici olarak çalıştı. 3 yıl Botaş International Ltd. firmasında önce grup müdürü sonra teknik genel müdür yardımcısı olarak çalıştı. Yaklaşık 10 yıllık yurtdışı tecrübesi bulunan Fazıl Şenel, çok iyi derecede İngilizce ve iyi derecede Arapça ve Azerice bilmektedir. Evli ve 2 çocuk babasıdır. Fazıl ŞENEL Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür Avrupa, Balkanlar ve Ortadoğu üçgeninde yer alan ülkelerle işbirliği ve bütünlük içinde bulunan ülkemizin coğrafi, jeopolitik ve stratejik konumu, Şirketimize bölge enerji kaynaklarının geliştirilmesi ve taşınması konusunda avantaj üstünlüğü sağlamaktadır. Bu çerçevede BOTAŞ, boru hatlarıyla petrol ve doğal gaz taşımacılığı, doğal gazın ithalat, ihracat, pazarlama ve satışı, boru hatları etüt, mühendislik ve yapım işleri faaliyetlerini büyük bir özveri ve disiplinle sürdürmektedir. Petrol taşımacılığı faaliyetleri kapsamında; ham petrol boru hatlarımızın uzunluğu 3.332 km ye, yıllık taşıma kapasitesi de 129.4 milyon ton a ulaşmıştır. 2010 yılı sonu itibarıyla ülkemizin dört bir yanına yayılan iletim şebekesiyle ithal ettiğimiz doğal gazın tüketim noktalarına ulaştırılmasını sağlayan doğal gaz boru hattı sistemimizin toplam uzunluğu ise 11.593 km ye gaz arzı sağlanan il sayısı 67 ye, doğal gaz arz miktarı yaklaşık 32 milyar m³ e ulaşmıştır. Halen devam etmekte olan iletim ve dağıtım hattı projelerimizin tamamlanmasıyla tüm il merkezlerimize doğal gaz arzı sağlanması planlanmaktadır. Diğer taraftan, Tuz Gölü nün altında yeni doğal gaz yer altı depolama tesisi kurma çalışmaları ve Erzincan kompresör istasyonunun inşaat çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca, Nabucco, Türkiye-Yunanistan- İtalya Enterkonnektörü, Trans-Adriyatik, Irak-Türkiye gaz ihracat ve Arap doğal gaz boru hattı gibi uluslararası projelere yönelik çalışmalarımız hızla devam etmektedir. Şirketimiz bu güne kadar yapılan tüm bu çalışmalarını personelinin özverili gayretleriyle yerine getirmiş olup, bundan sonraki süreçte de kendisine verilen görevleri en iyi şekilde sonuçlandırmak azim ve kararlılığındadır. 4 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 5
Yönetim Kurulu ve Üst Yönetim Mehmet KONUK Genel Müdür Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi Fırat Üniversitesi Makine Mühendisliği mezunudur. 1987 yılından itibaren BOTAŞ ta farklı kademelerde mühendis ve yönetici olarak görev yapmıştır. 2007 yılında BOTAŞ Genel Müdür Yardımcılığı na, 2008 yılında Yönetim Kurulu Üyeliği ne atanmıştır. (Malatya, 1959) İbrahim TAN Genel Müdür Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi Orta Doğu Teknik Üniversitesi Gaziantep Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü nde Lisans, Dumlupınar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü nde Yüksek Lisans eğitimini tamamlamıştır. Dumlupınar ve Osmangazi Üniversitelerinde Öğretim Görevlisi olarak çalıştıktan sonra, 2005 yılında Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü İnşaat Daire Başkanlığı na, 2008 yılında da BOTAŞ Genel Müdür Yardımcılığı na atanmıştır. (Beypazarı, 1967) 1985 yılında İTÜ. Maden Mühendisliği Bölümü nden lisans, ardından Portland Eyalet Üniversitesi nden yüksek lisans derecesi almıştır. 2001 yılında ABD de enerji alanında çalışmalarda bulunmuştur. Selahattin ÇİMEN Yönetim Kurulu Üyesi Mesleki kariyerine 1986 yılında D.P.T de başlamış, Mart 2001 de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü ve Mayıs 2003 te Müsteşar Yardımcılığı görevine atanmıştır. Bir dönem TETAŞ Genel Müdürlüğüne vekalet eden, TEAŞ ve TETAŞ Yönetim Kurulu üyesi ve ETKB Müsteşar Vekili görevlerinde de bulunan Selahattin ÇİMEN, halen ETKB Müsteşar Yardımcısı olarak görev yapmakta olup, 31 Ekim 2007 tarihinde BOTAŞ Yönetim Kurulu Üyeliğine atanmıştır. (Sivas, 1964) 6 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
1981 yılında İTÜ Makine Mühendisliği Bölümü nü bitirdikten sonra, 1994 yılında, ODTÜ Avrupa Kaynak Mühendisliği diploması almıştır. Şubat 2004 yılından beri BOTAŞ-Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi nin Proje Direktörü olarak görev yapmakta olup, 14 Temmuz 2006 da BOTAŞ Yönetim Kurulu Üyeliğine atanmıştır. O. Zühtü GÖKSEL Yönetim Kurulu Üyesi (Samsun, 1956) A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü (Lisans) ve ABD J. Hopkins Üniv. (Master) Mezunu. Dış Ticaret Müsteşarlığı nda Uzman Yrd, Uzman ve Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansında Daire Başkanı, ETKB Dış İlişkiler Dairesi Başkanı olarak görev yapmış olup, halen ETKB Müsteşar Yardımcılığı görevini sürdürmektedir. 05.05.2010 tarihinde BOTAŞ Yönetim Kurulu Üyeliğine(Hazine Temsilcisi) atanmıştır. Sefa Sadık AYTEKİN Yönetim Kurulu Üyesi (Ankara, 1973) Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Maden bölümü (1983), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi (1992) mezunu. Etibank Genel Müdürlüğünde Mühendis, Teknik Şef, Müdür Yardımcılığı, Maden İşleri Genel Müdürlüğü nde Şube Müdürü, Daire Başkanlığı görevlerinden sonra 18 Ağustos 1997 yılında BOTAŞ Genel Müdür Yardımcılığı görevine atanmıştır. M. Asım KAFKAS Genel Müdür Yardımcısı (Kayseri, 1958) Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi ile Ekonomi bölümlerinde öğrenim görmüş, Ekonomi bölümünden lisans derecesini (2000) almıştır. Aynı yıl kariyerine başladığı Sermaye Piyasası Kurulu Denetleme Dairesi nde uzman yardımcısı ve uzman olarak İstanbul ve Ankara da görev yapmıştır. Bu dönemde Cenevre Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (HEI) Uluslararası Ekonomi bölümünde bir dönem yüksek lisans dersleri almış (2005), daha sonra İngiltere Leeds Business School da Bankacılık ve Finans alanında yüksek lisans derecesini tamamlamıştır (2008). 9 Ocak 2010 tarihinde BOTAŞ a Genel Müdür Yardımcısı olarak atanmıştır. Faruk BOSTANCI Genel Müdür Yardımcısı (Kayseri, 1974) BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 7
YÖNETİM KURULU BAŞKANI VE GENEL MÜDÜR GENEL MÜDÜR YARDIMCISI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI ARAZİ İNŞAAT VE KAMULAŞTIRMA DAİRE BAŞKANLIĞI KALİTE EĞİTİM VE GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI İNSAN KAYNAKLARI VE İDARİ İŞLER DAİRE BAŞKANLIĞI TELEKOM-SCADA VE BİLGİ SİSTEMLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI MÜHENDİSLİK VE SÖZLEŞMELER DAİRE BAŞKANLIĞI İKMAL DAİRE BAŞKANLIĞI I.HUKUK MÜŞAVİRLİĞİ DOĞAL GAZ ALIM VE İHRACAT DAİRE BAŞKANLIĞI DOĞAL GAZ PAZARLAMA VE SATIŞ DAİRE BAŞKANLIĞI DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI 22 Nisan 2010 tarihi itibarıyla 8 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
GENEL MÜDÜR YARDIMCISI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI ÖZEL BÜRO MÜDÜRLÜĞÜ ULUSLARARASI PROJELER DAİRE BAŞKANLIĞI YÖNETİM İŞLEMLERİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ DOĞAL GAZ İŞLETMELERİ BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ FİNANSMAN VE MUHASEBE DAİRE BAŞKANLIĞI BASIN VE HALKLA İLİŞKİLER MÜŞAVİRLİĞİ İSTANBUL İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ KAYSERİ İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ PETROL İŞLETMELERİ BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BOTAŞ INTERNATIONAL LIMITED ŞİRKETİ( BIL ) DÖRTYOL İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN HPBH PROJE DİREKTÖRLÜĞÜ LNG İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 9
BOTAŞ ın Stratejik Hedefleri Şirketimizin Stratejik Planı (2010-2014) Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı nın 28.02.2010 tarih ve 474 sayılı yazısı ile uygun görülmüş, 14.04.2010 tarih ve 572 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı onayı ile yürürlüğe girmiştir. 10 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 11
BOTAŞ ın Stratejik Hedefleri 12 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
Misyonumuz Uluslararası kalite standartları çerçevesinde, verimlilik, bilgi birikimi ve yüksek teknoloji kullanımı ile rekabet avantajı yaratırken, kurumsallaşmış ve finansal açıdan güçlü bir yapı ile ulusal ve uluslararası pazarlara enerji sunmaktır. Vizyonumuz Türkiye yi doğal gaz ve petrol alanlarında bir enerji koridoru haline getirirken, ulusal ve uluslararası işbirliği fırsatlarını değerlendiren, dünyada saygın, bölgesinde lider ve sektöründe yönlendirici bir kuruluş olmaktır. İlke ve Değerlerimiz Öncü Yenilikçi ve Dinamik Duyarlı Kollektif Akıla İnanan Güvenilir Şeffaf Girişimci Paydaş Odaklı Sonuç Odaklı Kararlı : Doğal gaz ve petrol sektöründe lider ve uzman : Değişime ve gelişime açık : Çevreye ve insana saygılı : Takım çalışmasına inanan : Etik değerleri daima öncüleyen : Faaliyetleri denetim ve gözetime açık : Piyasa fırsatlarının takipçisi : Beklentilere uygun hizmet sunan : Amaçlara uygun stratejiler ve hedefler geliştiren : Hedeflerine ulaşmada takipçi Stratejik Hedeflerimiz Doğal gaz iletim altyapısının geliştirilmesi, genişleyen pazar payına paralel olarak güçlü bir kurumsal ve finansal yapıya sahip olunması Doğal gaz arz güvenliği kapsamında kaynak ve güzergah çeşitliliği sağlanarak, ekonomik ve jeostratejik avantaj yaratılması Geliştirilen stratejik işbirlikleriyle bölgemizdeki enerji kaynaklarını Avrupa nın ve Dünya nın talepleri ile birleştirerek, değer yaratan bir küresel oyuncu olunması Doğal gaz kullanımının yurt sathında yaygınlaştırılması ve tüketicilerin çevre dostu doğal gazdan maliyet etkin şekilde yararlanmalarının sağlanması BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 13
BOTAŞ Doğal Gaz ve Ham Petrol Boru Hattı Sistemi AVUSTURYA 31 BCM RUSYA FEDERASYONU (BATI) 6 BCM + 8 BCM Edirne CS_1 İTALYA - YUNANİSTAN 8 BCM 2,8 BCM Kırklareli Bartın Kastamonu Sinop YUNANİSTAN 0,75 BCM Tekirdağ CS_2 İstanbul CS_3 Kocaeli Düzce Zonguldak Karabük Çanakkale LNG (CEZAYİR + NİJERYA) 4BCM + 1,2 BCM Yalova Sakarya Bolu Çankırı Çorum Bursa Bilecik Ankara CS_ÇORUM Balıkesir CS_4 CS_5 Yozgat Kırıkkale Kütahya Eskişehir Kırşehir Manisa Uşak Afyonkarahisar Nevşehir İzmir Aksaray Kayseri Aydın Denizli Isparta Konya PS 2 Niğde Burdur Muğla Adana Karaman PS 1 Antalya Mersin CEYHAN TERMİNALİ 14 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
AZERBAYCAN 6,6 BCM RUSYA FEDERASYONU (MAVİ AKIM) 16 BCM TÜRKMENİSTAN 16+14 BCM Samsun Amasya Ordu Giresun Trabzon Rize Artvin PT_1 Ardahan CS_HANAK Kars Tokat Bayburt Gümüşhane Erzurum Iğdır Ağrı Sivas CS_ULAŞ Erzincan CS_ERZİNCAN PT_3 PT_2 CS_11 İRAN 10 BCM PT_4 Tunceli Bingöl Muş Elazığ Van Malatya Diyarbakır Batman Bitlis Siirt Kahramanmaraş PS 5 Adıyaman PİRİNÇLİK BATMAN TERMİNALİ PS 3/A PS 3 Şırnak Hakkari SARIL PS 4/B Mardin PS 4/A PS 4 Osmaniye DÖRTYOL TERMİNALİ Kilis Gaziantep Şanlıurfa IRAK Hatay MISIR MEVCUT DOĞAL GAZ BORU HATLARI LNG KONTRATA BAĞLANMIŞ GAZ MİKTARI İNŞAAT AŞAMASINDAKİ DOĞAL GAZ BORU HATTI PETROL BORU HATTI POMPA İSTASYONU PLANLANAN GAZ MİKTARI MEVCUT PETROL BORU HATLARI MEVCUT GAZ İTHALİ CS (KOMPRESÖR İSTASYONLARI) PROJE, MÜHENDİSLİK VYA YAPIM İHALESİ AŞAMASINDAKİ BORU HATLARI İŞAAT AŞAMASINDAKİ KOMPRESÖR İSTASYONU BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 15
Kilometre Taşlarımız 1967 Ocak 1967: Batman-Dörtyol HPBH TPAO ya bağlı olarak kuruldu. 1973 Ağustos 1973: Türkiye Cumhuriyeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümetleri arasında Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması imzalandı. 1974 Ağustos 1974: Irak ham petrolünün, İskenderun Körfezi ne taşınmasını sağlamak amacıyla, 7/7871 sayılı Kararnameye istinaden Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) na bağlı olarak BOTAŞ kuruldu. 1977 1984 1985 Mayıs 1977: Irak- Türkiye I. HPBH işletmeye açıldı. Şubat 1984: Batman- Dörtyol HPBH 2929 Sayılı Kanun gereği Kuruluşumuza devredildi. Ocak 1985: 233 Sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında KHK nın yürürlüğe girmesi üzerine BOTAŞ ın ana sözleşmesi bu kararname hükümlerine uygun olarak yeniden tanzim edildi ve 14.01.1985 tarih ve 1178 sayılı Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlandı. 1986 1987 Şubat 1986: BOTAŞ ile Soyuzgazexport arasında ilk doğal gaz alım anlaşması imzalandı. Eylül 1986: Ceyhan-Kırıkkale HPBH işletmeye açıldı. Haziran 1987: Türkiye ye ilk gaz ithali gerçekleştirildi. Temmuz 1987: Irak - Türkiye Petrol Boru Hattının kapasitesi 70,9 milyon ton/yıl a yükseltildi. Ağustos 1987: Irak-Türkiye II. HPBH işletmeye açıldı. 1988 Nisan 1988: Cezayir ile LNG alım anlaşması imzalandı. Ekim 1988: Doğal gaz Ankara da konut ve ticari sektörde kullanılmaya başladı. Kasım 1988: Doğal Gaz İşletmeleri Bölge Müdürlüğü faaliyete geçti. 1992 Ocak 1992: Doğal gaz İstanbul da kullanılmaya başladı. Aralık 1992: Doğal gaz Bursa da kullanılmaya başladı. 1994 Ağustos 1994: Marmara Ereğlisi LNG Terminali tamamlanarak işletmeye alındı. 1995 Şubat 1995: BOTAŞ Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ından ayrılarak Kamu İktisadi Teşebbüsü statülü Anonim Şirket olarak yapılandırıldı. Haziran 1995: BOTAŞ ın faaliyet alanına Yurtdışında petrol ve doğal gazın teminine yönelik arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama ve rafinaj gibi tüm petrol ameliyelerini yapmak ibaresi de eklendi. Kasım 1995: Nijerya ile 22 yıllık LNG Alım Anlaşması imzalandı. 1996 Eylül 1996: Doğal gaz İzmit te kullanılmaya başladı. Ekim 1996: Doğal gaz Eskişehir de kullanılmaya başladı. Temmuz 1996: BOTAS International Limited (BIL) şirketi uluslararası projelerde görevlendirilmek üzere kuruldu. Ağustos 1996: Yeni bir arz kaynağı olarak, İran ile ilk doğal gaz alım anlaşması imzalandı. 16 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
1997 1998 1999 2001 Ekim 1997: BOTAŞ, Rus şirketi Gazporom un da ortak olduğu Turusgaz şirketine %35 hisse ile ortak oldu. Aralık 1997: Rusya Federasyonu ile Karadeniz üzerinden 25 yıllık Gaz Alım Anlaşması imzalandı. Şubat 1998: Rusya Federasyonu ile Batı hattından 23 yıllık Gaz Alım Anlaşması imzalandı. Mayıs 1999: Türkmenistan ile 30 yıllık Gaz Alım Anlaşması imzalandı. Mart 2001: Azerbaycan ile 15 yıllık Gaz Alım Anlaşması imzalandı. Mayıs 2001: İran dan ilk gaz alımı gerçekleştirildi. Mayıs 2001: 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu nun Resmi Gazete de yayınlanması ile doğal gaz piyasasının liberalleşmesinde ilk adım atıldı. Eylül 2001: Bursa Şube Müdürlüğü ve Kırklareli Şube Müdürlüğü faaliyete geçti. Ekim 2001: Kayseri İşletme, Erzurum, Konya, Çarşamba Şube Müdürlükleri faaliyete geçti. Kasım 2001: İzmir Şube Müdürlüğü faaliyete geçti. 2002 2003 Eylül 2002: BTC Hattı nın Türkiye kısmının inşa edilmesi işi BOTAŞ a verildi ve bu işi yapmak üzere BOTAŞ a bağlı BTC Proje Direktörlüğü kuruldu. Ekim 2002: BOTAŞ ın da katılımı ile Viyana da Nabucco Projesini gerçekleştirmek üzere BOTAŞ ile Bulgargaz, Transgaz, MOL ve OMV Erdgas arasında İşbirliği Anlaşması imzalandı. Ocak 2002: İstanbul İşletme Müdürlüğü faaliyete geçti. Şubat 2003: Mavi Akım Doğal Gaz Boru Hattı ndan gaz alınmaya başlandı. Aralık 2003: Yunanistan ile 15 yıllık İhracat anlaşması imzalandı. 2004 Mart 2004: BOTAŞ a bağlı bir şehir dağıtım şirketi olan Eskişehir Gaz Dağıtım Şirketi (ESGAZ) Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca özelleştirildi. BOTAŞ, Nabucco Projesini gerçekleştirmek üzere kurulan Nabucco Study Company Pipeline GmbH Şirketi ne %20 hisse ile ortak oldu. Nisan 2004: BOTAŞ a bağlı bir şehir dağıtım şirketi olan Bursa Gaz Dağıtım Şirketi (BURSAGAZ) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı nca özelleştirildi. Yunanistan a Doğal Gaz ihraç etmek üzere 10 yıl süreli Doğal Gaz İhracat lisansı alındı. 2005 Nisan 2005: Türkiye Doğal Gaz Ana İletim Hatlarını işletmek üzere BOTAŞ a İletim Lisansı verildi. Mayıs 2005: Kahramanmaraş Şube Müdürlüğü faaliyete geçti. Haziran 2005: Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı nın yapımına başlandı. Kasım 2005: 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu gereği ilk kez kontrat devirleri ihalesi yapıldı. Aralık 2005: BOTAŞ ın sermayesi 1,83 Milyar YTL ye yükseltildi. 2006 Mayıs 2006: Ceyhan da BTC Ham Petrol Ana İhraç Boru Hattı ndan ilk petrol yüklendi. Temmuz 2006: Rusya Federasyonu Başkanı Sayın Putin, İtalya Başbakanı Sayın Berlusconi ve Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Sayın Erdoğan ın katılımları ile Mavi Akım Doğal Gaz Boru Hattı nın resmi açılışı yapıldı. 2007 Mart 2007: Bakû-Tiflis-Erzurum (Şahdeniz) Doğal Gaz Boru Hattı tamamlandı. Nisan 2007: İlk kontrat devri anlaşması BOTAŞ, Gazprom ve Shell Enerji arasında imzalandı. Kasım 2007: Türkiye den Yunanistan a ilk doğal gaz ihracatı yapıldı. Aralık 2007: Doğal gaz boru hatlarımızın uzunluğu 9798 Km ye, doğal gaz arzı sağladığımız il sayısı 54 e ulaştı. 2008 5 Şubat 2008 : RWE Midstream GmbH Şirketi resmi olarak Nabucco Projesi nin 6. ortağı oldu. 23 Şubat 2008 : Şam da bir Bakanlar Toplantısı gerçekleştirilmiş, toplantı sonrasında Minutes of Meeting imzalandı. 26 Haziran 2008: Çorum Kompresör İstasyonu inşaat çalışmaları tamamlandı. Aralık 2008: Doğal gaz boru hatlarımızın uzunluğu 11.130 Km ye, doğal gaz arzı sağladığımız il sayısı 63 e ulaştı. 2009 Ocak 2009 :Bosphorus Gaz Corporation A.Ş. nin 750 milyon kontrat m³/yıl miktarına ilişkin sözleşme devri yürürlüğe girdi. 13 Temmuz 2009: NABUCCO projesinde Ev Sahibi Ülke Anlaşması (IGA) imzalandı. 20 Ağustos 2009: Türkiye ve Suriye Enerji Bakanlıkları arasında bir MOU imzalandı. 29 Eylül 2009: TPAO ya ait Kuzey Marmara ve Değirmenköy doğal gaz depolama tesislerinin depolama kapasitesi 1,6 milyar Sm³ ten 2,1 milyar Sm³ e çıkarıldı. 15 Ekim 2009: Türkiye ile Irak arasında doğal gaz koridoru geliştirilmesine dair bir mutabakat zaptı imzalandı. Aralık 2009: Doğal gaz boru hatlarımızın uzunluğu 11.332 km ye, doğal gaza erişim imkanı sağladığımız il sayısı 66 ya ulaştı. 2010 Aralık 2010: Doğal gaz boru hatlarımızın uzunluğu 11.593 km ye, doğal gaza erişim imkanı sağladığımız il sayısı 67 e ulaştı. BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 17
Hukuki Statü Şirketimiz, 1984 yılında yürürlüğe giren 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ye tabi, özel hukuk hükümlerine göre kurulmuş, karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda faaliyetlerini sürdüren bir Kamu İktisadi Teşebbüsü dür. 1990 yılında Kamu İktisadi Teşebbüsleri Personel Rejiminin Düzenlenmesi ve 233 Sayılı KHK nin Bazı Maddelerinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair 399 sayılı KHK nin Geçici 9 uncu maddesinde de; Özel hukuk hükümlerine göre kurulmuş olup, yönetim kademelerinde iş kanunları çerçevesinde personel çalıştıran ve ekli 1 sayılı cetvelde yer almayan teşebbüs ve bağlı ortaklık personeli hakkında, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tabi oldukları iş kanunu hükümleri uygulanır. denilmektedir. Şirketimiz, kurum olarak 399 sayılı KHK nin ekli 1 sayılı cetvelinde yer almamaktadır. Dolayısıyla, Şirketimizde personel rejimi açısından 399 sayılı KHK nin Geçici 9 uncu maddesi gereği 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri uygulanmaktadır. Şirketimiz, Türkiye Cumhuriyeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümetleri arasında 27 Ağustos 1973 tarihinde imzalanan Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması çerçevesinde Irak ham petrolünün İskenderun Körfezi ne taşınmasını gerçekleştirmek üzere, 7/7871 Sayılı Kararname ye istinaden 15 Ağustos 1974 tarihinde Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı nın (TPAO) Bağlı ortaklığı olarak kurulmuştur. 18 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
Bakanlar Kurulunun 8 Şubat 1995 tarih ve 96/6526 sayılı Kararıyla Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı nın Bağlı Ortaklığı statüsünden çıkarılarak, Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) olarak yapılandırılmıştır. Şirketimizin Anastatüsü 17.04.1995 tarih ve 22261 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup, Anastatü de belirtilen faaliyet alanımızı, genel olarak; Türkiye içinde ve dışında her türlü petrol, petrol ürünleri ve doğal gaz boru hatları inşa etmek, ettirmek ve inşa edilmiş boru hatlarını devralmak, satın almak veya kiralamak, boru hatları ile petrol, petrol ürünleri ve doğal gaz taşımak, anılan boru hatlarında nakledilecek ham petrol ve doğal gazı satın almak ve satmak, yurt dışında petrol ve doğal gazın teminine arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama ve rafinaj gibi tüm petrol ameliyelerini yapmak şeklinde sıralamak mümkündür. 9 Şubat 1990 tarihli ve 397 Sayılı Doğal Gazın Kullanımı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Şirketimize verilen doğal gazın ithali, dağıtımı (şehir dağıtımı hariç), satışı ve fiyatlandırması konularındaki tekel konumu, 2 Mayıs 2001 tarihinde Resmi Gazete de yayımlanan 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ile sona ermiştir. Söz konusu Kanun, doğal gazın ithali, iletimi, dağıtımı, depolanması, pazarlanması, ticareti ve ihracatı ile bu faaliyetlere ilişkin tüm gerçek ve tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini düzenlemektedir. Şirketimiz 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu çerçevesinde bir piyasa oyuncusu olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 19
Ham Petrol Taşımacılığı Şirketimiz kurulduğu 1974 yılından itibaren muhtelif ham petrol boru hattı inşaatları ve bu hatların işletme faaliyetlerini gerçekleştirmektedir. Mevcut ham petrol boru hatlarımız aşağıda sıralanmıştır: Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Ceyhan-Kırıkkale Ham Petrol Boru Hattı, Batman-Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı, Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı (İşletme) Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, 27 Ağustos 1973 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümetleri arasında imzalanan Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması çerçevesinde Irak ın Kerkük ve diğer üretim sahalarında üretilen ham petrolün Ceyhan (Yumurtalık) Deniz Terminaline ulaştırılması amacıyla inşa edilmiştir. 40 inç çapında, 986 km uzunluğundaki ilk hat 1976 yılında işletmeye alınmış ve ilk tanker yüklemesi 25 Mayıs 1977 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Boru hattının kapasitesinin artırılması amacıyla geliştirilen projeler; Birinci Tevsii Projesi: 1983 yılında başlayan inşaat çalışmaları, 1984 yılında tamamlanmıştır. Boru hattının başlangıç kapasitesi 35 milyon ton dan 46.5 milyon ton a yükselmiştir. İkinci Tevsii Projesi: Birinci boru hattına paralel olan ve inşaat çalışmaları 1985 yılında başlayan ikinci boru hattı 1987 yılında tamamlanmıştır. 46 inç lik bu boru hattı ile yıllık taşıma kapasitesi 70.9 milyon tona yükseltilmiştir. Diğer taraftan, 1989 yılında tarafların mutabakatı ile kimyasal enjeksiyonlar kullanılarak 82 milyon ton ham petrol taşımaya ulaşılmıştır. Şirketimiz, hattın Türkiye sınırları içinde kalan kısmının mülkiyetine sahip olup, bu kısmın işletilmesi, kontrolü, bakım ve onarımını da üstlenmiştir. Boru hattının işletimi, etkin bir telekomünikasyon sistemi ile sağlanmaktadır. Bu sistem sayesinde boru hattı işletmesi, Irak ve Türkiye deki ana kontrol merkezlerinden otomatik olarak kontrol edilmektedir. Ham Petrol Boru Hattı Sisteminin Türkiye sınırları içinde kalan kısmında; 6 adet pompa istasyonu, (Silopi, İdil, Midyat, Viranşehir, Araban ve Pazarcık) 1 adet pig istasyonu (Bahçe) vardır. Ceyhan Terminali nde herbiri 135.000 m ³ kapasiteli 12 adet depolama tankı, 10.000 m ³ kapasiteli 1 adet relief tankı, 3.000 m ³ kapasiteli su tankı, 1 adet 10 m ³ lük slop tankı, 1 adet 3000 m ³ kapasiteli slop tankı ile toplam 95.000 m ³ kapasiteli 3 adet safra suyu tankı mevcuttur. Ceyhan da 15.000-300.000 DWT lik 4 adet tankerin yanaşabileceği 1.950 m uzunluğunda iskele üzerinde, toplam 144 m ³ kapasiteli 4 adet 20 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
www.botaş.gov.tr BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 21
iskele slop tankı ile 75 m ³ kapasiteli 2 adet surge tankı bulunmaktadır. Ayrıca terminalde iskeleye yanaşan tankerlere hizmet verebilmek amacıyla romorkörler, palamar ve pilot botları mevcuttur. Birleşmiş Milletler in Irak a uyguladığı ambargo ile Ağustos 1990 da işletmeye kapatılan Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Birleşmiş Milletler in 14.04.1995 tarih ve 986 sayılı kararı ile sınırlı petrol sevkiyatı için 16.12.1996 tarihinde tekrar işletmeye alınmıştır. Petrol sevkiyatı ABD-Irak savaşı sırasında Irak ın petrolünü pazarlayamaması ve Ceyhan Terminali nin stok sahasında maksimum stok seviyesine ulaşılması nedeniyle 9 Nisan 2003 tarihinde durdurulmuştur. 22 Şubat 2004 de yeniden işletmeye açılan hatta sevkiyat düşük kapasitede sürmektedir. 2010 yılında Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı ile 19,7 milyon ton (144,5 milyon varil) ham petrol taşınmıştır. Ceyhan-Kırıkkale Ham Petrol Boru Hattı Kırıkkale Rafinerisi nin ham petrol ihtiyacını karşılayan boru hattı, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı ndan, 1983 yılı Ekim ayında devralınarak 1986 yılı Eylül ayında işletmeye açılmıştır. Boru hattı 448 km uzunluğunda olup, çapı 24 inç, kapasitesi 5 milyon ton/ yıl dır. Boru hattı üzerinde 2 adet pompa istasyonu (Karaisalı, Ceyhan), 1 adet pig istasyonu (Aksaray), Kırıkkale de 1 adet dağıtım terminali mevcuttur. Ceyhan da herbiri 50.000 m ³ kapasiteli 3 adet depolama tankı, Ceyhan Terminali nde ve hat üzerinde herbiri 10 m ³ kapasiteli 5 adet slop tankı, Dağıtım Terminalinde 1 adet 1.500 m ³ kapasiteli relief tankı bulunmaktadır. Ceyhan-Kırıkkale Ham Petrol Boru Hattı ile 2010 yılında 2,7 milyon ton (19 milyon varil) ham petrol taşınmıştır. Batman-Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı Batman ve çevresinden elde edilen ham petrolü rafinerilere ulaştırmak üzere 04.01.1967 tarihinde TPAO tarafından işletmeye açılan hattın mülkiyeti, 10.02.1984 tarihinde, Şirketimize devredilmiştir. Boru hattı, Batman dan İskenderun Körfezi ne ulaşarak, Dörtyol da son bulmaktadır. Yıllık kapasitesi 3.5 milyon ton olan boru hattının uzunluğu 511 km olup, çapı 18 inç tir. 22 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
Boru hattına entegre edilen besleme kollarıyla Batman, Diyarbakır ve Sarıl Bölgesi nde üretilen ham petrol Dörtyol a taşınmaktadır. Hat üzerinde, Batman, Diyarbakır (Pirinçlik) ve Kahramanmaraş (Sarıl) da olmak üzere, 3 adet pompa istasyonu mevcuttur. Batman Terminali tank sahasında herbirinin kapasitesi 25.000 m³ olan 7 adet ham petrol depolama tankı bulunmaktadır. Pirinçlik te 4 adet, Sarıl da 4 adet olmak üzere, toplam 8 adet depolama tankı mevcuttur. Dörtyol daki tank sahasında her birinin kapasitesi 25.000 m ³ olan toplam 7 adet depolama tankı ve 6.000 m³ kapasiteli 1 adet ballast tankı vardır. 1.320 m uzunluğunda olan Dörtyol Terminali İskelesine, azami 65.000 DWT lik tankerler yanaşabilmektedir. 2010 yılında Batman- Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı ile 2,6 milyon ton (17,3 milyon varil) ham petrol taşınmıştır. Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Toplam uzunluğu 1.776 km. olan BTC Hattı nın Türkiye Kesimi 1.076 km. olup, hattın taşıma kapasitesi 1 milyon varil/gün dür. Söz konusu boru hattı ile 28.05.2006 tarihinde Azeri Petrolü Ceyhan Terminaline ulaşmıştır. 04.06.2006 tarihinde de ilk tanker yüklemesi yapılmıştır. Söz konusu hattın işletmesi BOTAŞ International Ltd.Şti. (BIL) tarafından yapılmaktadır. Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı ile Ceyhan a gelen petrolden; 2010 yılında : 287 milyon varil (373 Tanker) 2010 Yılı Sonu İtibarıyla Toplam : 1.086 milyon varil (1.389 Tanker) sevkiyat gerçekleştirilmiştir. Mevcut Hatlar Kapasite (Milyon Ton / Yıl) Uzunluk (Km.) Türkiye Toplam Çap(İnç) Irak-Türkiye HPBH 70,9 I.Hat 641 986 II.Hat 656 890 Toplam 1.297 1.876 40 46 Ceyhan-Kırıkkale HPBH 5 448 24 Batman-Dörtyol HPBH 3,5 511 18 Toplam 80,2 2.256 BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN HPBH 50 TÜRKİYE BÖLÜMÜ TOPLAM 1.076 1.776 Yıllar İtibarıyla Ham Petrol Taşımacılığı (1000 varil) Yıllar Irak-Türkiye HPBH Ceyhan-Kırıkkale HPBH Batman-Dörtyol HPBH 2002 175.667 26.535 18.725 2003 60.278 26.363 11.257 2004 37.684 24.564 15.695 2005 13.167 25.986 15.800 2006 12.932 27.984 15.111 2007 43.699 23.003 12.769 2008 132.941 21.433 16.794 2009 167.466 20.090 16.992 2010 144.590 19.060 17.377 BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 23
24 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ
BOTAŞ Faaliyet Raporu 2010 25
Doğal Gaz Taşımacılığı, Tesisleri ve Ticareti Ülkemizin artan enerji talebi ve enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi yönündeki çalışmalar sonucunda Şirketimiz, ham petrol faaliyetlerine ilaveten 1987 yılından itibaren doğal gaz taşımacılığı ve ticareti faaliyetlerini de yürütmektedir. Doğal Gaz Arzı Sağlayan Ana İletim Hatları ve Terminaller Rusya Federasyonu - Türkiye Doğal Gaz Ana İletim Hattı Alternatif enerji kaynaklarının araştırılması çalışmaları sonucunda, 18.09.1984 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti ve eski Sovyetler Birliği hükümetleri arasında doğal gaz sevkiyatı konusunda Hükümetlerarası Anlaşma imzalanmıştır. Söz konusu anlaşmadan sonra Şirketimiz tarafından çalışmalara başlanılmış ve 1985 yılında yaptırılan Türkiye Doğal Gaz Kullanım Etüdü ile doğal gaz tüketim potansiyeli ve muhtemel güzergâh belirlenmiştir. Bu paralelde, 14.02.1986 tarihinde, Ankara da Şirketimiz ile SOYUZGAZEXPORT arasında 25 yıl süreli Doğal Gaz Alım-Satım Anlaşması imzalanmıştır. Anlaşma kapsamında; 1987 yılından itibaren, doğal gaz alımına başlanmış olup, alım miktarları tedricen artarak maksimum miktar olan 6 milyar m³/ yıl a ulaşılmıştır. Ülkemize Bulgaristan sınırında Malkoçlar dan giren, Hamitabat, Ambarlı, İstanbul, İzmit, Bursa, Eskişehir güzergahını takip ederek Ankara ya ulaşan Rusya Federasyonu- Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı 845 km uzunluğundadır. 75 bar basınca göre dizayn edilen boru hattında, Kırklareli, Ambarlı, Pendik, Bursa ve Eskişehir de kompresör istasyonları, Malkoçlar da ana ölçüm istasyonu bulunmaktadır. Ana kontrol merkezi Yapracık, Ankara dadır. 26.10.1986 tarihinde inşasına başlanan hat, 23.06.1987 tarihinde ilk durağı olan Hamitabat a ulaşmış, bu tarihten itibaren yerli doğal gazın yanısıra ithal doğal gaz da Hamitabat taki Trakya Kombine Çevrim Santralı nda elektrik enerjisi üretiminde kullanılmaya başlanmıştır. Hat, Ağustos 1988 de Ankara ya ulaşmış, doğal gaz Temmuz 1988 de İGSAŞ ta (İstanbul Gübre Sanayii A.Ş.), Ağustos 1988 de Ambarlı Santralı nda, Ekim 1988 de de Ankara da konut ve ticari sektörde kullanılmaya başlanmıştır. Sanayi sektöründe doğal gaz kullanımı ise Ağustos 1989 da başlamıştır. Doğal gaz, Ankara dan sonra İstanbul da Ocak 1992 de, Bursa da Aralık 1992 de, İzmit te Eylül 1996 da, Eskişehir de Ekim 1996 da ve Adapazarı nda Aralık 2002 de konut ve ticari sektörde kullanıma sunulmuştur. 26 Faaliyet Raporu 2010 BOTAŞ