TEKSTİL SEKTÖRÜNÜN 2006 YILI OCAK-HAZİRAN İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE VE MEVZUAT ŞUBESİ TEMMUZ 2006
YÖNETİCİ ÖZETİ Tekstil sektörü, 2006 yılının altı aylık döneminde yaklaşık 2,7 milyar dolar değerinde bir ihracat gerçekleştirmiştir. Geçen yılın eş döneminde gerçekleştirilen yaklaşık 2,4 milyar dolarlık rakam dikkate alındığında, dolar bazında %9,9 düzeyinde bir artış olduğu ifade edilebilir. Ülke grupları itibariyle, oransal olarak en yüksek ihracat artışlarının AB-25 ülkeleri ile Eski S.S.C.B ülkelerine yönelik olarak gerçekleştiği göze çarpmaktadır. AB-25 ülkeleri toplamdan aldığı %45,8 lik pay ile en büyük ve önemli pazar olma özelliğini korumaktadır. AB-25 e yapılan ihracat geçen yılın aynı dönemine oranla, ABD doları bazında %16,2 artarken, AB-15 ülkelerine yönelik ihracat %15,7, Yeni AB-10 ülkelerine yapılan ihracat ise %19,3 oranında artmıştır. AB pazarında oransal olarak en büyük ihracat artışları Belçika ve Portekiz gibi hazırgiyim üretim potansiyeli olan ülkeler ile Yunanistan a yönelik ihracatta meydana gelmiştir. Diğer OECD ülkelerine yapılan ihracat %6,7 oranında düşerek 136,4 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu düşüş ABD ye gerçekleştirilen ihracattaki azalıştan kaynaklanmaktadır. En önemli pazarlarımızdan olan Almanya ya ihracat, artış eğilimini korumaktadır. Oransal olarak en yüksek ihracat artışının görüldüğü eski SSCB yerine kurulan ülkelere yönelik tekstil ihracatı %26 oranında artış göstermiştir. Bu artışın Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Özbekistan a olan ihracat artışlarından kaynaklandığı görülmektedir. İhracat artışının gerisinde, bu ülkelerdeki ekonomik canlılığın olduğu düşünülmektedir. Ortadoğu ülkeleri ne yapılan ihracat %12 düzeyinde artmıştır. Bu ülke grubunda en büyük pazar İran dır. Afrika Ülkeleri ne yönelik tekstil ihracatındaki artış, hız kaybederek %5,8 düzeyinde olmuştur. Bu düşük oranda artışın arkasında Fas ve Mısır a yapılan ihracattaki düşüşler etkilidir. 2006 yılının ilk altı ayında yaklaşık 957 milyon dolar tutarında ev tekstili ihracatı yapılmış olup, geçen yılın aynı dönemine kıyasla dolar bazında %9 oranında düşüş sözkonusu olmuştur. En çok ihraç edilen tekstil ürünü örme kumaşlar olmuştur.. ii
İÇİNDEKİLER I. 2006 YILI İLK ALTI AYLIK DÖNEMDE GENEL OLARAK TÜRKİYE İHRACATI...1 Tekstil İhracatı Artmaya Devam Ediyor...1 Tekstil Sektörü Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler İhracatındaki Payını Koruyor...1 II. BAŞLICA ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE İHRACAT...2 Genel Olarak Tekstil İhracatının Seyri...2 AB Pazarında İstikrar...3 Diğer OECD Ülkeleri...5 Diğer Avrupa Ülkeleri...6 Eski SSCB Ülkeleri...7 Ortadoğu Ülkeleri...8 Afrika Ülkeleri...9 Diğer Asya Ülkeleri...10 III. BAŞLICA ÜRÜNLER VE ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA TEKSTİL İHRACATI...11 En Fazla İhraç Edilen Ürün: Örme Kumaşlar...11 Ev Tekstili İhracatı Düşmeye Başladı...12 IV. BİRİM İHRAÇ FİYATLARI İLE İLGİLİ GELİŞMELER...13 V. KAPASİTE KULLANIMI VE YATIRIMLAR...15 Sektörde Kapasite Kullanımı Geriledi...15 Dokuma ve Giyim Sektörlerine Tahsis Edilen Yatırım Teşvik Belgeleri de Azalıyor...15 VI. PERFORMANSA ETKİ EDEN FAKTÖRLER...16 Pamuk Fiyatları Dünya Fiyatlarından Yüksek...16 Girdi Fiyatları ve Kurlardaki Gelişmeler İhracatçı Aleyhine...17 Hammadde İthalatı...19 Dünya Ticaretindeki Gelişmeler...21 EKLER...23. iii
I. 2006 YILI İLK ALTI AYLIK DÖNEMDE GENEL OLARAK TÜRKİYE İHRACATI 2006 yılının Ocak-Haziran dönemini kapsayan ihracat verileri, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından açıklandı. Buna göre, Türkiye nin genel ihracatı 2006 yılının Ocak-Haziran döneminde 2005 yılının aynı dönemine kıyasla %13 oranında artarak 39,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye genel ihracatı 2006 yılının ilk yarısında, ocak ayı hariç (%1 lik düşüş) diğer beş ayda devamlı artış göstermiştir. Nisan ayında ortaya çıkan nispeten düşük oranlı artış (%6,1) gözardı edildiğinde, ihracatın artan bir ivme ile gerçekleştiği Tablo 1. den görülebilir. Tekstil İhracatı Artmaya Devam Ediyor Tekstil sektörü ihracatı da yılın ilk altı aylık döneminde %9,9 artarak 2,7 milyar dolara ulaşmıştır. Sektör, 2005 yılının ilk altı aylık döneminde gerçekleştirdiği %10,2 lik artış ile genel ihracat artışının (%20,34) çok gerisinde bir performans sergilerken, 2006 yılının ilk altı aylık döneminde tekstil ihracatındaki oransal artış genel ihracat artışına (%13) yaklaşmıştır. Bu açıdan, tekstil sektörünün ihracat performasınını arttırdığı söylenebilir. Aylar bazında incelendiğinde de tekstil sektörü ihracatının, genel ihracata paralel olarak, Ocak ve Nisan ayları hariç, devamlı artış eğiliminde olduğu ve özellikle son iki ayda %18,4 ve %24,7 gibi yüksek oranlı artışlar kaydettiği Tablo 1 den görülmektedir. 2005 yılının ilk altı aylık döneminde görülen ihracat artışındaki azalma eğiliminin, 2006 da ortadan kalktığı gözlenmektedir. Tablo 1 Genel İhracat Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2005 2006 Değişim Değişim 2005 2006 (%) (%) Ocak 4.996.396 4.924.021-1,4 340.545 338.234-0,7 Şubat 5.696.860 6.104.367 7,2 384.919 418.901 8,8 Mart 6.606.830 7.501.300 13,5 463.811 503.557 8,6 Nisan 6.066.564 6.434.200 6,1 437.969 437.071-0,2 Mayıs 5.965.962 7.288.560 22,2 412.168 487.918 18,4 Haziran 5.984.750 7.685.473 28,4 400.637 499.475 24,7 Tekstil Sektörü Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler İhracatındaki Payını Koruyor Tekstil ihracatı, tarıma dayalı işlenmiş ürünler ihracatının yaklaşık %78 ini temsil etmektedir. Bu pay, 2006 yılının ilk altı aylık dönemi itibariyle çok küçük oranda düşüş göstermek ile birlikte; son aylarda kaydedilen ve sürmesi beklenen artış sonucunda, yıl sonuna kadar eski değerine ulaşacağı düşünülmektedir.
Tablo 2 Genel İhracat Performansı İçinde Birim: 1000 $ Tekstil ve Hammaddeleri İhracatının Payı 2005 2006 2006 / 2005 Değişim % Türkiye Genel İhracatı 35.317.261 39.904.837 13,0 Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2.440.029 2.681.099 9,9 Teks.ve Hammaddeleri İhracatının Payı % Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler İhracatı Teks.ve Hammaddeler İhracatının Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler İhracatındaki Payı % 6,9 6,7 3.110.194 3.426.027 10,2 78,5 78,3 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları II. BAŞLICA ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE İHRACAT Genel Olarak Tekstil İhracatının Seyri 2006 yılının Ocak-Haziran dönemindeki altı aylık ihracat verileri itibariyle başlıca ülke gruplarına yapılan tekstil ihracatı incelendiğinde, diğer OECD ülke grubu ile standart ülke tablosunda yer almayan diğer bölgeler hariç, bütün ülke gruplarında %5,6 ile %26,0 arasında değişen oranlarda artışlar kaydedildiği görülmektedir. Oransal olarak en büyük ihracat artışı Eski S.S.C.B. ülke grubu (%26,0) ile AB-25 ülke grubunda (%16,2) görülmüştür. İhracat performansının gerisindeki faktörler ise, hedef pazarlardaki büyüme performansı ile parekende piyasalarındaki gelişmeler olarak öne çıkmaktadır. AB-25 ülke grubuna 2006 yılının ilk altı aylık döneminde 1,2 milyar dolarlık tekstil ihracatı yapılmıştır. Bu geçen senenin eş dönemine göre %16,2 lik bir artış anlamına gelmektedir. Bu ülke gruna gerçekleştirilen tekstil ihracatı toplam tekstil ihracatının %45,8 ini oluşturmaktadır. Yeni AB (AB-10) ülkelerinin tekstil ihracatındaki payı eski AB ülkeleri kadar yüksek olmasa da, bu ülkelerdeki ekonomik canlılık da hesaba katıldığında, bu pazarlarda kaydedilen ihracat artışları gelecek için umut vermektedir. Oransal olarak en yüksek ihracat artışı %26 ile Eski S.S.C.B. ülkeleri grubunda kaydedilmiştir. 2006 yılının Ocak-Haziran döneminde, belli başlı ülke grupları itibariyle Türkiye tekstil ihracatının performansı Tablo 3 den görülebilir.. 2
Tablo 3 Başlıca Ülke Grupları İtibariyle Türkiye Tekstil İhracat Kaydı 2005 2006 2006 / 2005 Değişim 1000 $ Pay % 1000 $ Pay % % AB Ülkeleri ı 1.056.433 43,3 1.227.618 45,8 16,2 Diğer OECD Ülkeleri ı (ABD,Kanada, İsviçre vb) Diğer Avrupa Ülkeleri ı ( Romanya, Bulgaristan, Makedonya, KKTC) Eski S.S.C.B Ülkeleri ı (Rusya Fed., Azerbaycan, Özbekistan vb) Ortadoğu Ülkeleri ı (S. Arabistan, İsrail, Kuveyt vb) Afrika Ülkeleri ı (Mısır, Tunus, Cezayir, GAC vb) Diğer Asya Ülkeleri ( Çin, Hindistan, Malezya, Tayvan vb) 146.258 6,0 136.437 5,1-6,7 243.768 10,0 272.223 10,2 11,7 212.509 8,7 267.837 10,0 26,0 173.538 7,1 194.317 7,2 12,0 154.336 6,3 163.319 6,1 5,8 101.626 4,2 107.304 4,0 5,6 Diğer Ülkeler ve Bölgeler ı 351.561 14,4 312.044 11,6-11,2 Tekstil İhracat Kaydı 2.440.029 100,0 2.681.099 100,0 9,9 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları AB Pazarında İstikrar 2006 yılı Ocak-Haziran döneminde AB-25 e olan tekstil ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre %16,2 artarak 1,2 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. Bu dönemde tüm eski AB ülkelerine (AB-15) yapılan tekstil ihracatı artış kaydetmiş ve toplamda %15,7 oranında artarak 1 milyar $ a ulaşmıştır. Aynı dönemde AB- 10 a yapılan tekstil ihracatı %19,3 oranında artarak 184 milyon $ a yükselmiştir. Türkiye nin en önemli pazarı olan eski AB-15 ülke grubu detaylı incelemesinde yarar bulunmaktadır. 2000-2005 yılları arası bu ülke grubuna yapılan tekstil ihracatının toplam tekstil ihracatındaki payının yıldan yıla azalma eğilimi içinde olduğu görülmektedir. 2003 yılında kadar Türkiye nin en fazla tekstil ürünü ihraç ettiği ilk 5 ülkeden 4 ü AB ülkesi iken, 2005 yılında en fazla tekstil ürünü ihraç edilen ülkeler arasında 2 AB ülkesi kalması dikkat çekicidir. Tekstil ürünlerinin hazırgiyim sanayisinin hammaddesi olması ortaya çıkan bu durumun doğal sebebidir. Hazırgiyim sektörü emek yoğun yapıdadır ve artan rekabet şartlarında ucuz üretim, ancak işçiliğin düşük olduğu gelişmekte olan ülkelerde yapılabilir. Bu koşullarda, AB ye eskiden beri üye olan ülkelerdeki hazırgiyim üretiminin Çin, Hindistan, Pakistan gibi bölgelere kayması sonucunda, Türk tekstil sektörü pazar payını bir miktar kaybetmiştir. Çünkü bu hazırgiyim üreticileri aynı zamanda tekstil üretici ülkelerdir. Ülkelere yapılan ihracat ve ayrıntıları Tablo 4 de görülebilir.. 3
Tablo 4 Birim: 1000 $ AB Ülkelerine Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2005-2006 2005 2006 2006 / 2005 Değişim (%) Almanya 162.060 6,6 174.481 6,5 7,7 Avusturya 10.429 0,4 10.614 0,4 1,8 Belçika 34.214 1,4 47.095 1,8 37,6 Danimarka 14.080 0,6 15.598 0,6 10,8 Finlandiya 7.092 0,3 7.295 0,3 2,9 Fransa 68.895 2,8 76.239 2,8 10,7 Hollanda 33.455 1,4 42.307 1,6 26,5 İngiltere 100.465 4,1 111.717 4,2 11,2 İrlanda 3.616 0,1 4.306 0,2 19,1 İspanya 86.436 3,5 102.969 3,8 19,1 İsveç 6.968 0,3 8.918 0,3 28,0 İtalya 270.314 11,1 306.274 11,4 13,3 Lüksemburg 2.505 0,1 2.871 0,1 14,6 Portekiz 41.554 1,7 55.492 2,1 33,5 Yunanistan 59.819 2,5 77.093 2,9 28,9 AB (15) Ülkeleri ı 901.902 37,0 1.043.269 38,9 15,7 Çek Cumhuriyeti 13.991 0,6 17.082 0,6 22,1 Estonya 2.735 0,1 1.709 0,1-37,5 Diğer Bölgeler 9-12 - 33,3 Letonya 1.663 0,1 1.387 0,1-16,6 Litvanya 13.970 0,6 16.280 0,6 16,5 Macaristan 25.676 1,1 30.184 1,1 17,6 Malta 4.312 0,2 1.451 0,1-66,3 Polonya 83.121 3,4 105.537 3,9 27,0 Slovak Cumh. 5.419 0,2 6.681 0,2 23,3 Slovenya 3.635 0,1 4.026 0,2 10,8 Yeni AB ı 154.531 6,3 184.349 6,9 19,3 AB (25) ı 1.056.433 43,3 1.227.618 45,8 16,2 Türkiye Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2.440.029 100,0 2.681.099 100,0 9,9 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi AB-25 ülke grubuna yapılan ihracattaki en büyük payı %11,4 ile dünya marka devi İtalya almıştır. İtalya halihazırda yapılan 306,3 milyon $ ihracat ile Türkiye nin en büyük tekstil pazarıdır. 2001 yılından itibaren bu ülkeye yapılan ihracatlar incelendiğinde de, 2002 yılı hariç değişen oranlarda devamlı artış görülmektedir. 2006 nın ilk yarısında gerçekleşen %13,3 lük artış, İtalya nın en önemli pazar olma özelliğinin değişmez olduğunu göstermektedir.. 4
Türkiye nin en büyük pazarlarından olan Almanya, en büyük ikinci pazar olma özelliğini kaybederek 2006 ilk yarısında üçüncülüğe düşmüştür. Ancak, Almanya ya yapılan ihracatın artış eğiliminde olması dikkat çekicidir. Belçika ve Portekiz e yönelik ihracatın yüksek oranlarda artması da önemli bir diğer noktadır. Bu iki ülke hazırgiyim ihracatında dünyanın önde gelen ülkeleridir. AB ye yeni üye ülkelere yapılan ihracatta da istikrarlı bir durumdan söz edilebilir. Çoğu ülkeye yapılan ihracatlarda artış vardır. Ancak değer bazında 105,5 milyon $ ile %27 gibi yüksek oranda ihracat artışı gösterilen Polonya ya yapılan ihracatın artışı sayesinde bu ülke grubuna yapılan ihracat %19,3 artarak 184,3 milyon dolara ulaşmıştır. Haziran 2005 tarihinde AB nin bazı kategorilerde Çin e karşı kota uygulama kararı almasının da bu ülkelere yönelik tekstil ihracatını olumlu etkilediği, bunun yanında da son aylarda dolar ve euro nın YTL karşısında değer kazanmasının tekstil ihracatını olumlu yönde etkilediği düşünülmektedir. Diğer OECD Ülkeleri ABD ye Tekstil İhracatı Düşüşte Bu ülke grubuna yapılan tekstil ihracatı 2006 yılının ilk altı ayında %6,7 oranında düşerek 136 milyon dolar olmuştur. Bu düşüşte, ABD ye yapılan tekstil ihracatının %9,3 oranında düşmesi birinci derecede etkili olmuştur. Uzaklık nedeniyle zaten zor bir pazar olan ABD ye kotaların kalkması ve bu ülkeye Uzakdoğu kökenli mal girişinin artması nedenleriyle, ABD ye mal satmak her geçen gün zorlaşmaktadır. OECD pazarı dünya tekstil ithalatında önemli bir paya sahip olmasına karşın, ülkemiz tekstil ihracatındaki payı %5 seviyelerinde olup, daha da düşme eğilimindedir. Avustralya ve Japonya ya kaydedilen ihracatta artış olması sevindiricidir; ancak genel anlamda 2001 yılından itibaren incelendiğinde bu ülke grubuna gerçekleştirilen ihracat istikrarlı görünmemektedir. Dünyanın en önemli tekstil ithalatçısı ülkelerinden olan ABD, Japonya ve Avustralya nın yer aldığı bu ülke grubuna özel önem verilmesi gerekmektedir.. 5
Tablo 5 Birim: 1000 $ Diğer OECD Ülkelerine Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2005-2006 2005 2006 2006 / 2005 Değişim (%) ABD 105.660 4,3 95.848 3,6-9,3 Avustralya 4.301 0,2 6.235 0,2 45,0 Güney Kore 6.792 0,3 7.023 0,3 3,4 İsviçre 2.089 0,1 2.737 0,1 31,0 İzlanda 74 0,003 124 0,005 67,6 Japonya 5.466 0,2 6.914 0,3 26,5 Kanada 16.924 0,7 11.066 0,4-34,6 Meksika 2.839 0,1 4.240 0,2 49,3 Norveç 982 0,04 1.149 0,0 17,0 Yeni Zelanda 1.131 0,05 1.101 0,04-2,7 Diğer OECD Ülkeleri ı 146.258 6,0 136.437 5,1-6,7 Türkiye Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2.440.029 100 2.681.099 100 9,9 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Diğer Avrupa Ülkeleri Diğer Avrupa Ülkeleri ne Yönelik Tekstil İhracatı İvme Kaybediyor Diğer Avrupa ülkeleri grubunda yer alan Bulgaristan, K. Kıbrıs, Makedonya ve Romanya ya gerçekleştirilen 272,2 milyon dolar değerinde ihracat, toplam tekstil ihracatının %10,2 sine karşılık gelmektedir. Geçmiş yıllarda bu ülkeye yapılan tekstil ihracatında yüksek artışlar kaydedilmekle beraber, 2006 yılının ilk yarısında ihracat artışı hız kesmiş ve artış oranı %11,7 ile geçen senenin yaklaşık yarısı kadar olmuştur. Bu ivme kaybının ardında, en çok tekstil ürünü ihraç edilen dördüncü ülke olan Romanya ya gerçekleştirilen ihracatta %0,8 gibi çok düşük bir oranda artış kaydedilmiştir. Tablo 6 da bu ülke grubuna gerçekleşen ihracat detayları ile görülebilir.. 6
Tablo 6 Birim: 1000 $ Diğer Avrupa Ülkelerine Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2005-2006 2005 2006 2006 / 2005 Değişim (%) Bulgaristan 82.553 3,4 111.445 4,2 35,0 K.Kıbrıs Türk Cum. 3.103 0,1 2.750 0,1-11,4 Makedonya 9.123 0,4 7.849 0,3-14,0 Romanya 148.989 6,1 150.179 5,6 0,8 Diğer Avrupa Ülkeleri ı 243.768 10,0 272.223 10,2 11,7 Türkiye Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2.440.029 100 2.681.099 100 9,9 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Eski SSCB Ülkeleri Rusya ikinci sırada tekstil ihracatının %10 unun yapıldığı eski SSCB ülkeleri grubuna 267,8 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir. Bu ülke grubunda en çok öne çıkan ülke, Türkiye nin ikinci en çok tekstil ihracatı gerçekleştiriği ülke olan Rusya Federasyonu dur. Rusya Federasyonu na yapılan ihracat %28,8 artarak 199 milyon dolara ulaşmıştır. Bu ülkeye gerçekleştirilen tekstil ihracatının artış ivmesi düşmekle beraber değer bazında artışın devam etmesi beklenmektedir. Gelecekte, Rusya Federasyonu nun da hazırgiyim üretimine başlayacağı yönündeki haberler, bu ülkeye tekstil ihracatının devamlılığının olacağına işaret etmektedir. Enerji ve hammadde fiyatlarındaki artışlar ile rublenin dolar karşısında değerli olması Rusya daki ithalat eğilimini artırarak, bu pazarda Türkiye nin rekabet gücünü olumlu etkileyen faktörlerdir. Tablo 7 de eski S.S.C.B. ülke grubuna gerçekleşen ihracatın detayları verilmektedir.. 7
Tablo 7 Birim: 1000 $ Eski S.S.C.B Ülkelerine Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2005-2006 2005 2006 2006 / 2005 Değişim (%) Azerbaycan 4.465 0,2 2.469 0,1-44,7 Kazakistan 2.681 0,1 2.535 0,1-5,4 Özbekistan 8.684 0,4 12.750 0,5 46,8 Rusya Federasyonu 154.490 6,3 199.042 7,4 28,8 Türkmenistan 3.724 0,2 2.612 0,1-29,9 Ukrayna 38.465 1,6 48.429 1,8 25,9 Eski S.S.C.B Ülkeleri ı 212.509 8,7 267.837 10,0 26,0 Türkiye Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2.440.029 100 2.681.099 100 9,9 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Ortadoğu Ülkeleri Ortadoğu Ülkelerine İhracatta Artış Kaydediliyor Türkiye ye sınır komşu veya mevki olarak yakın ülkelerin yer aldığı Ortadoğu ülkelerine yapılan ihracat %12 oranında artarak 194,3 milyon $ a ulaşmıştır. Bu ülke grubuna gerçekleştirilen tekstil ihracatı, bölgedeki istikrarsız siyasi yapı gibi yıldan yıla değişkenlik göstermektedir. Bu ülke grubundaki en büyük pazar olan İran a tekstil ihracatı %8,7 oranında artarak 64,3 milyon dolara ulaşmıştır. İran Türkiye nin devamlı pazarı görüntüsü çizmektedir. Ancak en büyük artış oranı halen iç istikrarını sağlayamamış olan Irak a yapılan ihracatta ortaya çıkmıştır. Bu ülkeye %60,4 gibi çok yüksek bir artış ile 8,3 milyon $ ihracat gerçekleştirilmiştir. Komşuluk ilişkileri ve coğrafi yakınlık dolaysıyla petrol zengini bu ülkelere ilerde daha fazla ihracatın yapılabileceği düşünülmektedir. Tablo 8 de bu ülke grubuna gerçekleşen tekstil ihracatının detayları verilmektedir.. 8
Tablo 8 Birim: 1000 $ Ortadoğu Ülkelerine Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2005-2006 2005 2006 2006 / 2005 Değişim (%) Irak 5.202 0,2 8.343 0,3 60,4 İran 59.169 2,4 64.331 2,4 8,7 İsrail 39.885 1,6 41.639 1,6 4,4 Kuveyt 2.481 0,1 1.960 0,1-21,0 S.Arabistan 25.394 1,0 22.339 0,8-12,0 Suriye 26.678 1,1 36.815 1,4 38,0 Ürdün 14.729 0,6 18.890 0,7 28,3 Ortadoğu Ülkeleri ı 173.538 7,1 194.317 7,2 12,0 Türkiye Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2.440.029 100 2.681.099 100 9,9 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Afrika Ülkeleri Kuzey Afrika Ülkelerinde İhracat Artışı Devam Ediyor Türkiye nin hem hazırgiyim hem de tekstil ihracatında rakiplerinin yer aldığı bu ülke grubuna yapılan ihracat %5,8 gibi nispeten düşük bir oranda artarak, 163,3 milyon $ a ulaşmıştır. Bu düşük orandaki artışta belirleyici faktör, önemli tekstil ve konfeksiyon üreticileri olan Fas ve Mısır a yapılan ihracatların sırasıyla %6,6 ve 2,3 oranlarında düşmesidir. Bu ülke grubunda bir diğer önemli nokta, tekstil ve hazırgiyim imalatçı-ihracatçı konumunda olan Tunus a yapılan ihracatın %86,3 oranında artarak 23,1 milyon $ ulaşmasıdır. Bu artışta Tunus ile yapılan Serbest Ticaret Anlaşması nın etkili olduğu düşünülmektedir. Tablo 9 da bu grupta yer alan diğer ülkeler ile ilgili detaylar görülebilir.. 9
Tablo 9 Birim: 1000 $ Afrika Ülkelerine Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2005-2006 2005 2006 2006 / 2005 Değişim (%) Cezayir 20.997 0,9 22.776 0,8 8,5 Fas 33.479 1,4 31.258 1,2-6,6 Libya 10.333 0,4 10.222 0,4-1,1 Mısır 54.649 2,2 53.385 2,0-2,3 Tunus 12.416 0,5 23.129 0,9 86,3 Kuzey Afrika ı 131.874 5,4 140.770 5,3 6,7 Güney Afrika Cum. 22.462 0,9 22.549 0,8 0,4 Afrika Ülkeleri ı 154.336 6,3 163.319 6,1 5,8 Türkiye Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2.440.029 100 2.681.099 100 9,9 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Diğer Asya Ülkeleri Dünyanın en büyük tekstil ve hazırgiyim imalatçı-ihracatçıları olan Çin ve Hong Kong, Hindistan, Bangladeş, Pakistan gibi ülkelerin yer aldığı Diğer Asya Ülkeleri Grubu na yapılan ihracat, %5,6 oranında artarak 107,3 milyon dolara ulaşmıştır. Bu artışın gerisinde Çin ve Hong Kong a yapılan ihracatların sırasıyla %14,6 ile %7,2 oranında artması vardır. Bangladeş ve Pakistan a yapılan ihracatların değerlerinin yüksek olmasa da sırasıyla %85,3 ve %82,4 değişim oranıyla artması dikkat çekicidir. Bu ülke grubunda yer alan diğer ülkelere gerçekleşen ihracatlarda değişen oranlarda düşüşler kaydedilmiştir. (Bakınız Tablo 10).. 10
Tablo 10 Birim: 1000 $ Diğer Asya Ülkelerine Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 2005-2006 2005 2006 2006 / 2005 Değişim (%) Çin Halk Cumhuriyeti 26.247 1,1 30.070 1,1 14,6 Endonezya 12.017 0,5 10.260 0,4-14,6 Hindistan 16.158 0,7 10.937 0,4-32,3 Hong Kong 21.244 0,9 27.933 1,0 31,5 Malezya 2.345 0,1 1.390 0,1-40,7 Singapur 2.119 0,1 1.795 0,07-15,3 Tayland 5.877 0,2 2.909 0,1-50,5 Tayvan 8.750 0,4 9.381 0,3 7,2 Güney ve Doğu Asya Ülkeleri ı 94.757 3,9 94.675 3,5-0,1 Bangladeş 3.416 0,1 6.331 0,2 85,3 Pakistan 3.453 0,1 6.298 0,2 82,4 Diğer Asya Ülkeleri ı Türkiye Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi 101.626 4,2 107.304 4,00 5,6 2.440.029 100 2.681.099 100 9,9 III. BAŞLICA ÜRÜNLER VE ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA TEKSTİL İHRACATI En Fazla İhraç Edilen Ürün: Örme Kumaşlar En fazla ihraç edilen tekstil ürünlerine bakıldığında önceki dönemlerde en çok ihraç edilen pamuklu dokuma mensucatların yerini örme kumaşlara bıraktığı görülmektedir. Örme kumaşlar, pamuklu dokuma kumaşlar, sentetik filament ipliklerinden dokuma kumaşlar ile sentetik suni filament demetleri izlemektedir. Üretimi, dokuma kumaşa göre daha kolay olan ve daha ucuza imal edilen örme kumaşların ihracatı, 2006 yılının ilk yarısında %36,5 artışla 257 milyon dolara ulaşmıştır. Tablo 11 den de görüleceği üzere tabloda yer alan bu 20 ürün grubunun değer bazındaki toplamı, toplam Türkiye tekstil ihracatının %77 sini oluşturmaktadır. 2006 yılının ilk altı ayı itibariyle en fazla ihraç edilen tekstil ürünleri miktar ve değer bazında Tablo 11 de yer almaktadır.. 11
Tablo 11 En Fazla İhraç Edilen Tekstil Mamülleri 2005-2006 ( $ sıralı ) 2005 2006 Değişim % Tekstil Mamülleri Miktar (kg) Değer ($) Miktar (kg) Değer ($) Miktar (%) Değer (%) Örme kumaş 30.068.979 188.336.199 41.141.914 257.052.374 36,8 36,5 Pamuklu dokuma kumaş 27.581.935 252.200.977 24.289.314 222.532.862-11,9-11,8 Sentetik filament ipliklerinden dokuma kumaş 9.454.198 111.500.508 13.119.664 160.357.691 38,8 43,8 Sentetik-suni filament demetleri 71.348.909 128.824.603 83.467.311 154.704.508 17,0 20,1 Yatak çarşafları 18.903.215 163.323.084 18.065.024 152.290.305-4,4-6,8 Ambalaj için torba ve çuvallar 48.417.671 149.144.823 46.365.653 149.570.470-4,2 0,3 Pamuk ipliği 40.554.774 101.307.919 53.258.658 142.608.950 31,3 40,8 Sentetik-suni devamsız liflerden iplikler 24.681.175 94.746.719 29.086.262 112.238.116 17,8 18,5 Sentetik-suni filamentlerden iplikler 42.644.124 114.016.474 41.320.760 110.248.681-3,1-3,3 Sentetik devamsız liflerden dokuma kumaşlar 8.593.475 105.934.803 8.155.932 96.669.528-5,1-8,7 Tuvalet ve mutfak bezleri 11.699.869 86.708.997 11.773.677 84.632.221 0,6-2,4 Naylon veya diğer poliamidlerden yüksek mukavemetli iplikten her nevi nakil vasıtası iç ve dış lastiği için mensucat 14.706.151 73.876.833 16.390.601 82.905.119 11,5 12,2 Parça, şerit ve motif halinde işlemeler 1.280.975 24.586.784 4.206.318 71.280.111 228,4 189,9 Dokunmuş kadife, peluş ve tırtıl mensucat 7.483.427 53.993.504 18.676.442 67.581.022 149,6 25,2 Tüller ve diğer ağ mensucat 6.509.488 88.788.305 3.219.467 39.345.762-50,5-55,7 Taranmış yünden veya ince hayvan kıllarından dokuma kumaş 915.679 31.523.448 1.101.772 38.919.234 20,3 23,5 Karde edilmemiş veya penyelenmemiş pamuk 19.268.625 27.179.561 24.397.152 35.859.605 26,6 31,9 Gipe iplikler 6.126.700 49.468.720 4.985.260 35.594.334-18,6-28,0 Karde edilmiş, taranmış sentetik devamsız lifler 6.618.868 14.801.425 9.730.962 22.180.267 47,0 49,9 Plastik emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş mensucat 4.712.554 19.849.509 4.934.952 19.209.412 4,7-3,2 Pamuk döküntüleri 13.020.316 9.906.022 22.033.622 17.180.398 69,2 73,4 TOPLAM 414.591.108 1.890.019.217 479.720.717 2.072.960.967 15,7 9,7 Tekstil İhracatı 2.440.029.000 2.681.099.000 En Fazla İhraç Edilenlerin da Payı % 77 77 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Konsolide Rakamları / Temmuz 2006 Ev Tekstili İhracatı Düşmeye Başladı Ev tekstili sektöründe ihraç edilen ürünlerin bir kısmı konfeksiyon, bir kısmı tekstil mamülleri içerisinde yer aldığından ev tekstili alt sektörünün ayrıca ele alınarak incelenmesinde yarar bulunmaktadır.. 12
2006 yılının ilk yarısında ev tekstili ihracatı geçen yılın aynı dönemine kıyasla %9 oranında azalarak 956,9 milyon dolar olmuştur. Sektörün toplam tekstil ihracatından aldığı payda %11 den %10 a düşmüştür. Yatak çarşafları, perdeler, tüller ve işlemeler, gibi çok temel hazır mal gruplarında miktar ve değer bazında düşüşler dikkat çekmektedir. Değer bazında, tuvalet ve mutfak bezleri ile yatak çarşafları en fazla ihraç edilen mamuller olmuştur. Tablo 12 Başlıca Ürün Grupları İtibariyle Ev Tekstili İhracatı 2005-2006 2005 2006 Değişim % Başlıca Ev Tekstili Ürün Grupları Miktar (kg) Değer ($) Miktar (kg) Değer ($) Miktar Değer Battaniyeler 6.137.382 20.723.679 8.126.787 30.425.017 32 47 Yatak Çarşafları 29.168.270 247.630.123 28.353.027 230.650.485-3 -7 Masa Örtüleri 2.474.507 21.030.226 1.694.245 15.907.722-32 -24 Tuvalet ve Mutfak Bezleri 42.309.354 314.991.530 43.064.962 313.681.052 2 0 Perde, Perde ve Yatak Farbelası 7.878.390 105.661.847 6.938.151 92.757.108-12 -12 Yatak Örtüleri 2.947.508 19.085.421 2.154.530 14.827.334-27 -22 Diğer Mefruşat Eşyası 7.366.593 80.073.032 6.765.394 69.704.151-8 -13 Tüller ve İşlemeler 7.800.879 107.494.142 3.994.705 51.362.110-49 -52 Elişi Duvar Halıları 59 2.382 151 3.685 158 55 Yastık, Yorgan ve Uyku Tulumları 2.017.262 13.320.479 2.070.636 14.047.002 3 5 Örme Bornozlar 2.834.452 32.815.312 2.417.192 32.393.402-15 -1 Dokuma Bornozlar 8.214.372 88.499.398 8.464.074 91.137.870 3 3 Ev Tekstili İhracatı 119.149.029 1.051.327.571 114.043.854 956.896.937-4 -9 Tekstil ve Konfeksiyon İhracatı 9.270.236.000 9.386.085.000 1 Ev Tekstili'nin Payı % 11 10 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları / Konsolidasyon IV. BİRİM İHRAÇ FİYATLARI İLE İLGİLİ GELİŞMELER Sektör açısından birim fiyatlardaki gelişmeler önemli iktisadi göstergeler arasındadır. Bu itibarla İTKİB Genel Sekreterliği tarafından 2006 Ocak-Mayıs döneminde en çok ihracat edilen 50 kalem malın kg bazında ortalama fiyatı, 2005 ve 2004 yıllarındaki ortalamalar ile karşılaştırılarak değişim oranları hesaplanmış ve ortalama fiyatların ağırlıklı ortalaması hesaplanarak birim ihraç fiyatları yönüyle bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır. Söz konusu 50 kalem malın toplam tekstil ihracatı içindeki payı %66,8 düzeyindedir. 2006 yılının Ocak-Mayıs döneminde birim fiyatlar, geçen senenin ortalama birim fiyatlarına göre %6,4 oranında gerilemiştir. Bu durum, Türk tekstil sektörünün küresel hale gelen dünya pazarlarında artan rekabetle güçlü bir şekilde mücadele ettiğini ortaya koymaktadır. Ancak, son dönemde YTL karşısında doların değerinin artmasının birim fiyatlarıdaki düşüşün devam edeceğini düşündürmektedir. Birim ihraç fiyatları ile ilgili detaylar Tablo 13. de verilmektedir.. 13
Tablo 13. 14
V. KAPASİTE KULLANIMI VE YATIRIMLAR Sektörde Kapasite Kullanımı Geriledi 2006 yılının Ocak-Mayıs beş aylık dönemi itibariyle imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı %82,7 olarak verilirken, tekstil ürünleri imalatında kapasite kullanım oranı %80,5 olarak hesaplanmıştır. Tekstil ürünleri ihracatında kapasite kullanım oranının 2005 yılında %80,8 olduğu gözönüne alındığında, 2006 yılının ilk beş aylık döneminde kapasite kullanımının bir miktar düştüğünden söz edilebilir. (Bakınız Tablo 14) Tablo 14 Yıllar Tekstil ve Konfeksiyon Sektörlerinde Kapasite Kullanım Oranı İmalat Sanayiinde Kapasite Kullanım Oranı % Yıllık Değişim % Tekstil Ürünleri İmalatında Kapasite Kullanım Oranı % Yıllık Değişim % Giyim Eşyası İmalatında Kapasite Kullanım Oranı % 2000 75,9 79,4 82,7 Yıllık Değişim % 2001 70,9-6,6 76,2-4,0 79,0-4,5 2002 75,4 6,3 82,5 8,3 84,1 6,5 2003 78,3 3,8 81,0-1,8 84,7 0,7 2004 81,2 3,7 80,4-0,7 83,5-1,4 2005 80,3-1,1 80,8 0,5 81,8-2,0 2006 Mayıs 82,7 3,0 80,5-0,4 80,3-1,8 Kaynak: DİE /Türkiye İstatistik Yıllığı 2004 / DİE/Aylık İmalat Sanayi Eğilim Anketi-Mayıs 2006 / Hazine Müsteşarlığı Dokuma ve Giyim Sektörlerine Tahsis Edilen Yatırım Teşvik Belgeleri de Azalıyor 2006 yılının üç aylık dönemi itibariyle dokuma ve giyim sektörlerine tahsis edilen yatırım teşvik belgeleri de %41 oranında azalmıştır. Sektöre verilen belgelerin toplam belgeler içerisindeki payı %13,4 ten %7,9 a düşmüştür. (Bakınız Tablo 15). 15
Tablo 15 Dokuma ve Giyim Sektörlerine Tahsis Edilen Yatırım Teşvik Belgeleri Birim : % Yıllar İmalat Sanayiine Verilen Yatırım Teşvik Belgelerinin Oranı Değ i şim % Dokuma ve Giyim Sektörlerine Verilen Yatırım Teşvik Belgelerinin Oranı Değ i şim % 2001 53,4 10,3 2002 58,6 9,7 26,1 153,4 2003 50,4-14,0 22,7-13,0 2004 62,1 23,2 17,7-22,0 2005 53,9-13,2 9,9-44,1 2005 Ocak-Mart 53,6 13,4 2006 Ocak-Mart 55,8 4,1 7,9-41,0 Kaynak:Hazine Müsteş ar l ı ğı VI. PERFORMANSA ETKİ EDEN FAKTÖRLER Pamuk Fiyatları Dünya Fiyatlarından Yüksek Her ne kadar sentetik ve suni liflerin imalatı ve gerek tekstil gerekse konfeksiyon sektöründe kullanımı son bir kaç yılda büyük gelişim gösterdiyse de, pamuk halen tekstil sanayiinin en temel ve stratejik hammaddesi olma özelliğini korumaktadır. Bu itibarla, üretim maliyetleri içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye, Mayıs 2006 Cotton Outlook/Cotlook tahminlerine göre 950 bin tonluk üretim ile dünyanın yedinci büyük pamuk üreticisi durumundadır (Bak. Tablo 17). Ancak Türkiye de pamuk fiyatları dünya fiyatlarının üzerinde seyretmektedir (Bak. Tablo 16) Tablo 16 İzmir Ticaret Borsası STD.1 ve Liverpool A İndeks Pamuk Fiyat Karşılaştırması Liverpool A İndeks 2005 2006 İzmir STD.1 Liverpool A İndeks İzmir STD.1 Aylar ( TL / kg ) ( TL / kg ) Fark % ( TL / kg ) ( TL / kg ) Fark % Ocak 1,52 1,70 11,84 1,73 1,87 8,09 Şubat 1,50 1,64 9,33 1,77 1,93 9,04 Mart 1,62 1,69 4,32 1,72 1,87 8,72 Nisan 1,70 1,96 15,29 1,69 1,87 10,65 Mayıs 1,69 2,04 20,71 1,73 1,85 6,94 5 Aylık Ortalama 1,61 1,81 12,45 1,73 1,88 8,68 5 Aylık Fiyat Artışı % Kaynak: İzmir Ticaret Borsası 11,2 20,0 0,0-1,1-14,3. 16
Diğer yandan Türkiye de üretilen pamuk ihtiyacı (tüketim:1.450.000 ton) karşılamaktan uzaktır ve önemli miktarlarda ithalat da yapılmaktadır. (Bakınız Tablo 17) Tablo 17 Birim:1000 Ton En Fazla Pamuk Üreten Ülkeler Dünya'da ve Türkiye'de Pamuk Üretim ve Tüketim Tahminleri 2005 / 2006 ve 2006 / 2007 Sezonları 2005 / 2006 2006 / 2007 % Değişim % Değişim Üretim Tüketim Üretim Tüketim Üretim Tüketim Çin 5.700 10.300 6.100 11.300 7,0 9,7 ABD 5.140 1.306 4.778 1.197-7,0-8,3 Hindistan 4.148 3.621 4.250 3.808 2,5 5,2 Pakistan 2.058 2.584 2.175 2.650 5,7 2,6 Brezilya 1.000 890 1.150 900 15,0 1,1 Özbekistan 1.200 150 1.150 150-4,2 0,0 Türkiye 800 1.475 950 1.450 18,8-1,7 Avustralya 579-499 - -13,8 - Yunanistan 450 80 420 75-6,7-6,3 Suriye 326 150 320 160-1,8 6,7 Diğer Ülkeler 3.293 5.037 3.258 5.049-1,1 0,2 Dünya 24.694 25.593 25.050 26.739 1,4 4,5 Kaynak: Cotton Outlook, May 26, 2006 Girdi Fiyatları ve Kurlardaki Gelişmeler İhracatçı Aleyhine Sektörün uluslararası piyasalarda rekabet gücünü belirleyen en önemli faktörler kuşkusuz maliyeti doğrudan oluşturan hammadde fiyatları ve işçilik ücretlerinde görülen gelişmeler ile döviz kurlarının gösterdiği seyirdir. Hammadde fiyatlarındaki artışlar ve ücret artışları maliyetleri arttırmak suretiyle bir baskı oluşturmaktadır. Mayıs ve Haziran 2006 da döviz kurlarında bir düzelme hareketi yaşanmıştır. Ancak, bu düzelmenin etkileri henüz sektörün ihracatı üzerinde görülmemektdir. 2006 yılının 3. çeyreği ile ilgili değerlendirmelerde kur etkisi daha rahat gözlenebilecektir. Ancak 2005 yılının ilk altı ayının maliyet ve döviz kuru koşulları ile 2006 yılının maliyet ve döviz kuru koşullarını karşılaştırmak, ihracatta rekabet edilebilirlik açısından önem taşımaktadır. Bu tür bir kısaltma Tablo 18 ve Grafik 1 de yapılmıştır. Her ikisinden görüldüğü gibi, sektör maliyetler ve döviz kurları açısından dezavantajlı bir dönem geçirmektedir. Daha doğru bir ifade ile, 2005 de başlayan YTL nin aşırı değerlenme süreci 2006 yılının ilk 6 aylık döneminde de devam etmiştir.. 17
Tablo 18 Hazırgiyim ve Konfeksiyon Sektörünün Rekabet Koşullarında gelişmeler Maliyet, euro ve dolar kuru endeksleri (2003 ilk çeyreği=100) Çeyrek Yıl pamuk iplikleri endeksi* sentetik iplikleri endeksi* dolar endeksi** euro endeksi** asgari ücret endeksi*** 2003Q1 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 2003Q2 104,3 102,3 91,8 97,0 100,0 2003Q3 111,8 108,5 84,3 88,5 114,9 2003Q4 119,2 114,6 87,3 96,9 114,9 2004Q1 122,3 121,2 80,6 94,0 138,2 2004Q2 124,0 131,9 87,9 98,8 138,2 2004Q3 123,6 137,8 89,3 101,8 145,1 2004Q4 122,4 143,1 87,4 105,5 145,1 2005Q1 118,4 135,3 80,2 98,2 159,7 2005Q2 120,3 133,3 82,4 97,0 159,7 2005Q3 119,3 130,2 81,0 92,2 159,7 2005Q4 117,3 133,8 82,0 90,9 159,7 2006Q1 117,9 140,7 81,4 97,6 173,5 2006Q2 123,5 141,8 105,6 102,0 173,5 Kaynaklar: * DİE Kayıtları, ** TCMB Kayıtları, *** Çalışma Bakanlığı kayıtları Notlar: 1- Grafikte kullanılan bütün endekslerin hesaplanmasında, 2003 yılı ilk çeyreği ortalaması baz alınmıştır. 2- Pamuk ve sentetik iplik endeksleri için, DİE tarafından verilen çeşitli pamuk ve sentetik iplikleri (karde, penye, open-end ve saf trikotaj pamuk ipliği ile sentetik filament iplikler, çok katlı bükülü iplikler, bükülmüş sentetik filament ipliği, diğer sentetik ipliklerden lifler, tekstürize iplikler) üçer aylık ortalama toptan eşya fiyatları endeksleri baz alınarak hesaplandı. 3- Euro ve dolar endeksleri TCMB tarafından yayımlanan döviz alış kurlarının üçer aylık ortalaması alınarak hesaplanmıştır. Tekstil sektörünün en önemli maliyet unsurlarını oluşturan pamuk ve suni sentetik ipliklerin fiyat endeksleri Tablo 18, hem de Grafik 1 de verilmektedir. Asgari ücrette görülen artışlar Tablo 18 ve Grafik 1 de görülmektedir. Endekslere dahil edilemeyen enerji, haberleşme, danışmanlık ve mühendislik hizmetleri gibi birçok maliyet faktörlerinde de görülen artışlar bilinmektedir. Buna karşılık hem doların hem de euronun TL cinsinden kurları uzun süre bir düşüş süreci yaşamıştır. Mayıs 2006 dan beri vuku bulan gelişmeler, henüz endekslere tam olarak yansımamıştır.. 18
Grafik 1 Grafik - 3 Hazırgiyim ve Konfeksiyonda Rekabet Koşullarında gelişmeler 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 pamuk iplikleri endeksi* sentetik iplikleri endeksi* dolar endeksi** euro endeksi** asgari ücret endeksi*** 2003Q1 2003Q2 2003Q3 2003Q4 2004Q1 2004Q2 2004Q3 2004Q4 2005Q1 2005Q2 2005Q3 2005Q4 2006Q1 2006Q2 Sonuç olarak, maliyetler gittikçe artarken, kurlardaki büzülme dolayısıyla kârsızlık had safhaya ulaşmış ve çok sayıda firma faaliyetlerine ya son vermiş ya da küçülme yoluna gitmiştir. Hammadde İthalatı Hem tekstil hem de hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün ihracat performansını değerlendirirken, sektörün bir bütün olarak ithalat boyutunu da ele almak gerekir. Çünkü gösterilen ihracat performansı içinde yapılan ithalatın mutlaka bir payı ve etkisi bulunmaktadır. Yapılan ithalat ya tekstil sanayi ya da konfeksiyon sanayi için hammadde ve ara malı niteliğindedir. Sonuçta, yapılan bütün ithalat, ihracata yönelik üretim yapan tekstil ve konfeksiyon sektörüne yansımaktadır. Doğal olarak, ithalattan olumsuz etkilenen firmalar hatta alt sektörler de mevcuttur. İthalat rakamlarını hızlı bir şekilde derlemek mümkün olmadığından raporun bu bölümünde 4 aylık veriler karşılaştırılacaktır. Hammadde ve ara malı niteliği ile yapılan ithalat; pamuklu, suni-sentetik filamentler, devamsız liflerden suni sentetikler ve yünlüler olarak ayrı ayrı ele alınmıştır. Ayrıca elyaflara göre, yapılan bu ayırımın, elyaf, iplik ve kumaş şeklindeki alt detaylarına da girilmiş olup, aşağıdaki tablolarda detaylı bir şekilde verilmiştir. (Tablo 19 ve Tablo 20). 19
Tablo 19 Hammadde Niteliği İtibariyle Tekstil İthalatı 2005-2006 Birim: ABD $ 2005 Ocak - Nisan da Pay % 2006 Ocak - Nisan da Pay % 2005/2006 Değişim % Pamuk Lifleri 334.255.205 21 322.954.935 21 3 Sentetik-Suni Devamsız Lifler 184.179.049 12 199.576.981 13-8 Yün ve İnce-Kaba Hayvan Kılları 43.713.206 3 37.976.720 3 15 Elyaf İthalatı 562.147.460 36 560.508.636 37 0,3 Pamuk İpliği 83.670.805 5 88.589.818 6-6 Sentetik-Suni Filament İplikleri 236.249.031 15 246.243.117 16-4 Sentetik-Suni Devamsız Liflerden İplikler Yün ve İnce-Kaba Hayvan Kıllarından İplikler 107.273.722 7 103.404.432 7 4 14.820.504 1 17.204.353,0 1-14 İplik İthalatı 442.014.062 28 455.441.720 30-3 Pamuklu Dokuma Kumaş 321.307.783 21 251.644.659 17 28 Sentetik-Suni Filament İpliklerinden Dokuma Kumaş Sentetik-Suni Devamsız Lif. İpliklerden Dokuma Kumaş Yün ve İnce-Kaba Hayvan Kıllarından Dokuma Kumaş 112.267.922 7 117.783.001 8-5 63.602.011 4 73.399.033 5-13 57.785.268 4 45.682.288 3 26 Dokuma Kumaş İthalatı 554.962.984 36 488.508.981 32 14 Kaynak : İTKİB / DTM Bilgi Sistemi 1.559.124.506 100 1.504.459.337 100 4 Tablo 19 dan görüldüğü gibi, hammadde ithalatı, elyaf, iplik ve dokuma kumaş olarak gruplandırılmıştır. İplik ithalatı %3 oranında düşerken, elyaf ithalatı %0,3 gibi düşük bir oranda artmıştır. İpliğin bir kısmı ve elyaf tekstil sektörü tarafından kullanılırken, ipliğin bir kısmı ile dokuma kumaş hazırgiyim ve konfeksiyon sektörü tarafından kullanılmaktadır. Elyaflarda en çok pamuk lifleri, ipliklerde sentetik-suni filament iplikler ve dokuma kumaşlarda ise en çok pamuklu dokuma kumaş ithalatı yapılmıştır. Değer bazında en çok ithalatı artan ürünler dokuma kumaşlar olmuştur (%14).. 20
Tablo 20 Hammadde Niteliği İtibariyle Tekstil İthalatı 2005-2006 Birim: kg 2005 Ocak - Nisan da Pay % 2006 Ocak - Nisan da Pay % 2005/2006 Değişim % Pamuk Lifleri 298.206.490 47 252.522.027 42 18 Sentetik-Suni Devamsız Lifler 94.427.560 15 107.157.585 18-12 Yün ve İnce-Kaba Hayvan Kılları 11.252.173 2 9.115.029 2 23 Elyaf İthalatı 403.886.223 64 368.794.641 61 10 Pamuk İpliği 31.567.061 5 34.201.217 6-8 Sentetik-Suni Filament İplikleri 70.766.100 11 89.889.685 15-21 Sentetik-Suni Devamsız Liflerden İplikler Yün ve İnce-Kaba Hayvan Kıllarından İplikler 36.362.783 6 37.405.604 6-3 1.046.760 0 1.199.167,0 0-13 İplik İthalatı 139.742.704 22 162.695.673 27-14 Pamuklu Dokuma Kumaş 54.114.111 9 39.878.448 7 36 Sentetik-Suni Filament İpliklerinden Dokuma Kumaş Sentetik-Suni Devamsız Lif. İpliklerden Dokuma Kumaş Yün ve İnce-Kaba Hayvan Kıllarından Dokuma Kumaş 18.003.708 3 19.043.615 3-5 10.524.441 2 12.586.735 2-16 1.799.888 0,3 1.411.897,0 0,2 27 Dokuma Kumaş İthalatı 84.442.148 13 72.920.695 12 16 Kaynak : İTKİB / DTM Bilgi Sistemi 628.071.075 100 604.411.009 100 4 Miktar bazında hammadde ithalatı incelendiğinde ise, iplik ithalatındaki düşüşün oransal olarak daha büyük olduğu görülmektedir. Elyaf, iplik ve kumaş hammadde gruplarında sırasıyla en çok ithal edilen ürünler pamuk elyafı, sentetik suni filament iplikleri ve pamuklu dokuma kumaş olmuştur (Bak. Tablo 20). Dünya Ticaretindeki Gelişmeler Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarafından yayımlanan bir rapor, dünya ekonomisinin 2005 yılında gösterdiği performans ve 2006 yılının muhtemel gelişmeleri üzerinde durmuştur. Raporda teknoloji alanında yaşanan büyük gelişmeler, global düzeyde ortaya çıkan yeni büyük oyuncular ve ekonomi alanında meydana gelen değişimler neticesinde, dünya ticaret sisteminin bir geçiş döneminde olduğu vurgulanırken, 2005 yılında dünya ticaretinin tavan yaptığı ve 2006 ufuklarının belirsizliklerle dolu olduğu belirtilmiştir. Bu belirsizliklerin başında Avrupa nın kaygı verici istihdam tablosu ve kırılgan bir görüntü veren özel tüketiminin geldiği özellikle vurgulanmıştır.. 21
Raporda, dünya tekstil ve konfeksiyon ticaretinin 2005 yılı başında gösterdiği performansla 2006 yılı başındaki performans da karşılaştırılarak, 2006 yılında tekstil ve konfeksiyon ticaretinin 2005 e göre bir miktar gerilediği ifade edilmiştir. Genel Sekreterliğimiz tarafından yapılan çalışmalara göre, 2006 başındaki bu düşüşün nedeni, yeniden uygulamaya konan kotalardır. 2005 yılı başında kotalar kaldırılmış olduğundan dünya tekstil ve konfeksiyon ticaretinde hızlı bir artış yaşanmıştı. Fakat geçen yıl ortalarından itibaren AB ve ABD başta olmak üzere, dünyanın pek çok ülkesi tarafından Çin mallarına karşı uygulanmaya başlanan kısıtlamalar ve diğer önlemler neticesinde, 2006 nın ilk aylarında, 2005 yılı eş dönemine kıyasla, dünya tekstil ve hazırgiyim ticaretinde bir ivme kaybı yaşanmıştır. Türkan BAYRAKTAR Raportör İTKİB Genel Sekreterliği AR & GE ve Mevzuat Şubesi İTKİB Genel Sekreterliği kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.. 22
EKLER. 23
. 24