ABDEST VE NAMAZ KONUSUNDA MÜSLÜMANA NOTLAR
2
3 بسم االه الرحمن الرحيم ÖNSÖZ الحمد هلل رب العالمين والصالة والسالم على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين. Hamd Alemlerin Rabbine salat ve selam onun Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) e ve onun âline ve ashabınadır. Namaz gibi büyük bir ibadeti kullarına farz kılarak onları huzuruna kabul eden Allah a hamd olsun! Namazı, müminlerin miracı, salihlerin gözlerinin ve kalplerinin nuru, ruhlarının sığınağı kılan Yüce Allah a hamd olsun! Namaz! Dinin direği Şahadet kelimesinden sonra islamın en önemli rüknü Edâsı cennetin anahtarı, ebedî kurtuluş ve saâdet Günahların kefareti Rabbin rızası Terki Rabbin gazabı ve şiddetli azabı Namaz şahadetten sonra İslamın en önemli rüknü, kulluğun en büyük ifadesi... Diğer bütün ibâdetlerin kabûlünün kendisine bağlı olduğu bir ibadet
4 Elinizdeki bu kitap bir müslümanın abdest ve namaz konusunda bilmesi geren özet bilgiler içermektedir. Kitap hazırlanırken bu konuda günümüzde kaleme alınmış kitap ve kitapçıklardan büyük ölçüde faydalanılmıştır. Özet bilgi verilme zorunluluğu olmasına rağmen hükümler delilleri ile birlikte verilmeye çalışılmıştır. Bir müslümanın namaz kılması için gerek duyacağı bilgiler, elden geldiği kadar anlaşılır bir üslup ile sunulmuş, fotoğraflarla durumlar daha da belirgin hale getirilmiştir. Bu kitapçıkta sadece abdest ve namaz ibadetine değil, bu iki ibadet ile ilgili namaz öncesi durumlar ile ilgili; temizlik, suların hükmü, misvak kullanmak gibi diğer bazı konular da özet olarak ele alınmıştır. Bu kitapçıkta bir müslümanın namaz ve abdest konusunda ihtiyaç duyacağı bir çok konuya temas edilmektedir. Yüce Allah tan bu mütevazi çalışmayı salih ameller zümresinden
5 eyleyerek kabul buyurmasını niyaz ederim. Fikri Göncü 25/02/2003 M.-12/25/1423 H. Riyadh. K.S.A. NAMAZA HAZIRLIK KONU BAŞLIKLARI: Namaz Öncesi Temizlik Tuvalete Çıkma Adabı İstinca Ve İsticmar Misvağın Önemi ABDEST Abdest Nasıl Alınır? Cünüp Bir kişi Nasıl Temizlenir? TEYEMMÜM
Mest Veya Çorap Üzerine Mest Hastanın Abdesti? 6 NAMAZ ÖNCESİ TEMİZLİK Şüphe yok ki namaz ibadeti kalbi bütün kötülüklerden temizleyen bir ibadettir. Allahu Teâlâ şöyle buyurur: الص ال ة ت ن ه ى ع ن الف ه ش اء و المن ك ر إ ن Muhakkak ki namaz hayasızlıklardan ve kötülüklerden alıkoyar. (Ankebut:45) Bildiğimiz gibi bir müslümanı manevi bütün kötülüklerden arındıran namaz ibadetine başlamadan önce maddi bir takım temizlikleri de yapması lazımdır. Vücudun, elbisenin ve namaz kılınacak olan yerin temiz
7 olması yapılması gereken bu temizliklerin başında gelir. Dolayısıyla namaz insanı hem maddi ve hem de manevi kirlerden arındıran bir kalkan vazifesi görmektedir. Namaz ile ilgili konumuza tuvalet adabından başlamayı uygun gördük. Zira bu âdâba riayet etmeden gerçek temizlik olmaz, gerçek temizlik olmayınca da namaz olmaz. TUVALETE ÇIKMA ÂDABI İstinca ve İsticmar: İstinca; her iki yoldan çıkan pisliğin eserinin su ile temizlenmesi, isticmar ise; taş, mendil, kumaş parçası ve benzeri şeylerle pisliğin hükmen temizlenmesidir. İhtiyacını gidermek isteyen kişi bu ihtiyacını göreceyi yere gitmeden önce yanına temizleneceği su veya taş ve taşa benzer kuru şeyler almalıdır. İhtiyacını gidereceği yerde bunlar varsa buna gerek yoktur. Sağ elle istinca veya isticmar yaparken sağ eli kullanmak caiz değildir. Bir fıtrat dini olan islam insan fıtratının sevdiği temizlik konusuna büyük önem vermiştir. Allahu Teâlâ şöyle buyurur: اهلل ي ح ب الت و اب ين و ي ح ب المت ط ه ر ي ن إ ن Muhakkak ki Allah tevbe edenleri ve temizlenenleri sever. (Bakara:222) ر ج ال ي ح ب ون أ ن ي ت ط ه روا و اهلل ي ح ب الم ط ه ر ين ف يه
8 Orada öyle kimseler vardır ki temizlenmeyi severler Allah da temizlenenleri severler. (Tevbe:108) Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur:»الط ه ور شطر ا ليم ا ن«Temizlik imanın yarısıdır. Kişi ihtiyacını göreceyi yere gitmeden önce yanına temizleneceği su veya taş ve taşa benzer kuru şeyler almalıdır. İhtiyacını gidereceği yerde bunlar varsa buna gerek yoktur. Helâya girerken:»ب س م اهلل أ عوذ ب اهلل م ن الخ ب ث و الخ ب ائ ث» Bismillahi eûzü billahi minel hubsi ve habais demek müstehaptır. Allah ın adıyla! Pislikten (kötülüklerden) ve pislikler (şeytanlar) den sana sığınırım. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur: «س ت ر م ا ب ي ن الج ن و ع و ر ات ب ن ي آد م إ ذ ا د خ ل الك ن يف أ ن ي ق ول ب س م اهلل» Tuvalete girdiği zaman adem oğlunun avret mahalli ve cinler arasındaki örtü o kulun bismillah demesidir 1 1 Buhari de Edebi l-müfred babında buna benzer hadisler rivayet etmiştir. Tirmizi ve İbn-i Mâce rivayet ederek hadisin senedinin kuvvetli olmadığını bildirmişlerdir.
9 Kişinin tuvaletten çıkarken ise «غ ف ر ان ك» Ğufraneke (Bağışlamanı dilerim) demesi müstehaptır. Enes ten (r.a) şöyle rivayet edilir: م( إ ذ ا خ ر ج م ن الخ ال ء ق ا ل»غ ف ر ان ك»»ك ا ن رسول اهلل ( صل ى اهلل عل ي ه و سل Allah ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) helâdan çıktığında «ğufraneke» derdi. 2 Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) in İbn-i Mâce nin Enes (r.a) den rivayet etmiş olduğu hadiste heladan çıktıktan sonra şöyle dediği rivayet edilmiştir:»الح م د ل ل ه ال ذ ي أ ذ ه ب ع ن ي األ ذ ى و ع اف ان ي«Bana eziyet veren şeyi benden giderip bana afiyet veren Allah a hamd olsun. 3 Helaya sol ayakla girip, sağ ayakla çıkmak müstehaptır. Camiye veya eve girerken sağ ayakla girilir, ayakkabı giyerken sağ ayakla başlanır, elbise giyerken sağ ayak veya sağ kolla başlanır. Bu durum, temiz ve iyi yerlere girerken sağ ayak, kötü pis yerlere girerken sol ayağın kullanılması sünnetine kıyaslanmıştır. Allah ın Resûlü tuvalet esnasında kıbleyi öne veya arkaya almayı, sağ elle istinca yapmayı, üç taştan azıyla, pislik veya kemikle istinca yapmayı yasaklamıştır. Selman ın (Allah ondan razı olsun) Peygamberimiz 2 Tirmizi rivayet ederek hadisin hasen olduğunu söylemiştir. 3 Nesâî ve İbn-i es Sini Ebu Zer den rivayet etmiştir.
10 (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) e intisap ettiği bir hadiste Peygamberimizden şöyle haber verir: ل الق ب ل ة ب غ ائ ط أ و ب ول أ و ن س ت ن ج ي ب الي م ين أ و ن س ت ن ج ي ب أ ق ل»ل ق د ن هان ا أ ن ن ست قب م ن ث ال ث ة أ ح ج ار أ و ن س تنجي برجيع أو بعظم«Allah ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) büyük veya küçük tuvalet esnasında kıbleye yönelmekten veya kıbleyi arkaya almaktan, sağ elle istinca yapmaktan, üç taştan azıyla istinca yapmaktan, pislik ve kemikle istinca yapmaktan bizi menetmiştir. 4 Helaya oturan kişinin ağırlığını sol ayağının üzerine vermesi müstehaptır. Tabarâni nin El-Mû cem de Sürâka Bin Malik ten rivayet ettiği hadiste şöyle Sürâka şöyle söyler:»أ م رن ا ال رسول أ ن ن ت ك ئ ع ل ى الي س ر ى و أ ن ن ن ص ب الي م ن ى«Allah ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ağırlığımızı sol ayağımızın üstüne verip sağ ayağımızı uzatmamızı emretti. 5 Aynı zamanda arazide helaya çıkan kişi kendisini kimsenin görmemesi için gerektiği ölçüde uzaklaşması müstehaptır. Ebu Davud un Cabir den rivayet ettiği bir hadiste şöyle haber verilir:»ك ا ن إ ذ ا أ تى الب ر از أ ب ع د حتى ال ي ر اه أ ح د«4 Müslim:No:262. 5 Hâzimî hadisin rivayetinde bilmediği bir kişinin bulunduğunu bildirmiştir.
11 (Allah ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)) büyük tuvaletine çıktığında birileri tarafından görülmemek için ta uzaklara kadar giderdi. 6 Yine helaya çıkanın -özellikle alt taraflarınınbirileri tarafından görülmesini engellemek için en azından vücudun alt kısımlarını taş, ağaç, tepe arkası gibi engellerle gizlemek müstehaptır. Fakat kişi görülme ihtimali yüksek bir konumda ise mutlaka en azından avret yerlerini örtecek önlemleri almalıdır. Ebu Hureyre den rivayet edilen hadiste:»م ن أ ت ى الغ ائ ط ف ل ي ست تر«Kim helaya giderse kendini gözlerden saklasın 7 buyurulmaktadır. Arazide helaya giden kişi sidiğin kendisine sıçramaması için kumlu veya yumuşak zeminli bir yer seçmelidir. Evlerde ki tuvalet taşlarının ise sidiğin sıçrama tehlikesine karşı derin taşlı olması lazımdır. Kişi tuvalette sidiğin kendi üstüne sıçramaması için elinden geldiği kadar dikkat etmesi gerekli önlemleri alması gerekir. Hadiste şöyle buyurulur:»إ ذ ا ب ال أ ح دك م ف ل ي ر ت د ل ب و ل ه» 6 Nesaî, Ebu Davud, Tirmizi rivayet etmiştir. Tirmizi aynı hadisin Muğîra nın rivayetiyle geleni için sahih demiştir. 7 Nesaî,Tirmizi, İbn-i Mâce rivayet etmiş Hafız hasen olduğunu söylemiştir.
12 İçinizden biriniz bevlettiği zaman sidiğini kendi üzerine sıçratmasın. 8 Erkek bir kişi bevlini yaptıktan sonra, sol elinin baş ve orta parmağı ile zekerini (tenasül uzvunu) kökünden tutup hafifçe bastırarak başına doğru getirerek zekerin içinde kalan sidiği boşaltması ve bu işlemi üç kez tekrarlanması iyidir. Fakat Şeyhu l-islam İbn-i Teymiye bütün bu işlemlerin bidat olduğunu söylemiştir. Özellikle insanlar tarafından görülme tehlikesi olunan yerlerde kişi daha eğilmeden elbisesini kaldırması, tuvalette iken konuşması veya selam alması mekruhtur. Fakat bir kişinin tehlikeye düştüğü görülürse insan tuvalette de olsa onu uyarmalıdır. Tuvalette hapşırası gelen kişi içinden elhamdülillah der. Kara parçası üzerinde herhangi bir deliğe veya yarığa veya boş bir kabın içine bir zaruret olmadığı müddetçe bevletmek mekruhtur. Zira bu durum bu gibi yer ve kapları mesken edinmiş olan böcek ve sürüngen hayvanlara eziyet verecektir. Bevlederken kişinin tenasül uzvunu sağ eli ellemesi veya gerek olmadığı halde boş bir kaba bevlini yapması mekruhtur. İstinca ve isticmarda sağ eli kullanmak mekruhtur. Ebu Gatâde den rivayet edilen hadiste şöyle buyurulur: مين ه«مين ه وه و يب ول وال ي ت م سح م ن ال خال ء ب ي»ال ي م س ك ن أ حدك م ذ ك ره ب ي 8 Ahmed.
13 İçinizden hiç bir kimse bevlini yaparken sağ eli ile zekerini tutmasın ve tuvalette sağ elini kullanarak silinmesin. 9 Kişinin ihtiyacını giderirken aya veya güneşe doğru yönelmesi mekruhtur. Zira bunlarda Allah ın nuru vardır. İhtiyaç giderirken -binaların içinde olmak hariçkıbleye doğru yönelmek veya kıbleye arka dönmek haramdır. Ebu Eyyûb un Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) e intisap ettirerek rivayet ettiği hadiste şöyle buyurulur:»ف إ ذ ا أ ت يت م الغ ائ ط ف ال ت ست قبل وا الق ب ل ة و ال ت س ت د ب ر وه ا و ل ك ن ش ر قوا أ و غ ر ب وا«Tuvalete çıktığınızda kıbleyi arkanıza veya önünüze almayın. Fakat doğuya veya batıya dönün. 10 Kıbleden hafif bir şekilde başka bir yere dönmek yeterlidir. Kişi ile kıble arasında belli bir engelin olup olmaması bu hükmü değiştirmez. İstinca yaparken kıbleye dönmek mekruhtur. Tuvalette gereksiz yere beklemek caiz değildir. Zira avret mahalli gereksiz olduğu halde açık tutulmuş olunmaktadır. Bu durumun aynı zamanda da tıbbî açıdan zararlı olduğu uzmanlar tarafından ifade edilmiştir. Kullanılan yol veya insanların gölgelendiği, güneşlendiği veya toplandığı yerlere, meyveli bir ağacın dibine ve su kaynaklarına küçük veya büyük ihtiyacı gidermek caiz değildir. Her ne kadar taş 9 Buhari-Müslim. 10 Buhari-Müslim.
14 ve benzeri kuru şeylerle temizlenmek yeterli olsa da taşlarla silindikten sonra suyla yıkamak daha uygundur. Zira peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) taşla silindikten sonra suyla yıkanır ve bunu müminlere tavsiye ederdi. Fakat dışkılanan madde normal bölgenin haricinde diğer yerlere yayılmışsa bu durumda taş ve benzeri şeylerle silinmek yeterli olmayıp mutlaka su gerekir. İsticmar yapılan maddelerin taş, odun, kumaş v.b. şeylerden olması, temiz ve temizleyici olması ve kullanılması mübah olan şeylerden olması gerekmektedir. Temiz de olsa kemik, hayvan pisliği, yiyecek, ilim kitapları veya bir hayvanın cismine birleşik durumda olan kuyruk ve tüy ile isticmar yapılması haramdır. Silme sayısı en az üç olmalıdır, yani kullanılacak taşların adedi en az üç olmalıdır. Fakat kullanılan taşın kenarları üç kenarlı veya daha fazla olurda bu kenarların kullanımı ile temizlik sağlanabilmiş olursa bu taş üç taş yerine geçer. Zira burada önemli olan silme sayıları olup taşların adedi değildir. İsticmar temizlenmesi ancak su ile mümkün olabilecek seviyeye gelene kadar silme işlemiyle temizlik yapma gayretidir. Üç taş ile temizlik mümkün olmazsa beş taş, beş yeterli olmazsa yedi kullanılmalıdır. Yani kullanılan taşların adedi daima tek sayılı olması sünnettir. Her iki dışkılama yolundan yellenme haricinde çıkan her türlü madde için su veya taş v.b. şeylerle istinca (temizlik) yapmak farzdır. Bunları yapmadan alınan abdest veya
15 alınan teyemmüm geçerli olmaz. Buhari ve Müslim de Migdâd dan rivayet edilen hadis şöyle buyurulur: سل ذ ك ره ث م ي ت و ض أي غ O önce zekerini (tenasül uzvunu) yıkar dada sonra abdest alırdı. Dışkılanan maddeler şayet normal yollardan gelmezse bu durum da istinca yapmadan da abdest alınabilir. MİSVAĞIN ÖNEMİMİ Sivak ve misvak, ağız temizliğinde kullanılan bir çeşit ağaç kökü saçakcığına verilen addır. Sivak; hem erak, zeytin, ve urcun v.b. güzel kokulu ağaç köklerine verilen ismin, hem de bu kökü kullanarak yapılan ağız temizliğine verilen işlemin adıdır. Her hangi bir vakitte misvak kullanmak sünnettir. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Selem) şöyle buyurur:»الس وكا مط ه رة ل ل ف م و م ر ضاة ل ل رب.«Misvak kullanmak ağzı temizler ve Rabbin rızasını kazandırır. 11 11 Şâfi î, Ahmed, Nesaî ve İbn-i Huzeyme rivayet etmişlerdir. Buhari ise tâlik (ek) olarak Hz. Aişe den merfu olarak rivayet etmiştir.
16 Özellikle gece veya gündüz uykusundan kalkıldığında misvak kullanmak sünnettir. Huzeyfe den rivayet edilen hadiste şöyle buyurulur:»ك ان ر س ول اهلل إ ذ ا ق ام م ن الل ي ل يشوص ف اه ب الس و اك.«Allah ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gece namazına kalktığında ağzını misvakla fırçalardı. 12 Uzun süre konuşulduğunda, uzun süre açlık ve susuzluk durumlarında misvak kullanmak müstehaptır. Zira bu durumlarda misvak ağızda meydana gelecek kokuları giderecektir. Abdest almadan önce veya namazdan hemen önce misvak kullanmak müstehaptır. Bu konuda Ebu Hureyre nin rivayet ettiği hadis şöyledir: ق»ل و ال أ ن أش م عل ى أ مت ي أل م رته ب ال س واك عن دك ل الو ضوء.«Ümmetime zor geleceğinden korkmasaydım onlara her abdest almada misvak kullanmalarını emrederdim. 13 Kuran okumaya başlamadan önce de misvak kullanmak müstehaptır. Hz.Ali den merfû olarak rivayet edilen hadiste şöyle buyurulur:»إ ن أ ف وا ه ك م ط ر ق الق ر آن ف ط ي ب وه ا ب الس و اك.«Ağızlarınız Kur anın yollarıdırlar onları misvakla güzel kokulu yapınız.» 12 Tirmizi hariç El Cemaah (Kütüb-i Sitte nin müellifleri ve İmam Ahmed) rivayet etmiştir. 13 Ahmed, Malik ve başkaları rivayet etmişlerdir.
Başka bir hadiste şöyle buyurulur: ف ل ي ست ك ف إ ن أ حدك م إ ذ ا ق رأ ف ي صال ت ه و ت ضع مل ك إ ال د خ ل ف ي ج وف ال مل ك.«17 أ حدك م ي»إ ذ ا ق ا م ع ل ى ف ي ه وال ي خرج صل ي ف ي الل ي ل من ف ي ه ش يء Sizden biriniz gece namaza kalktığınızda misvak kullansın zira o kişi namazda okumaya başladığınızda bir melek gelip ağzını bu kişinin ağzına dayar ve onun ağzından dökülen her şey (Kur an ve zikirler) o meleğin karnına girer. 14 ABDEST Abdest, küçük ve büyük tuvalete çıkmak yellenmek veya derin uykuyla uyumak gibi küçük olaylardan sonra her müslümanın belli ibadetler için yapması gerekli olan bir temizliktir. Namaz kılmak isteyen kişinin öncelikle maddi ve manevi pisliklerden uzak olmalıdır. Maddi pislikler insanın veya elbisesinde, manevi pislikler ise insanın abdestsiz olduğu hal veya cünüplük halidir. Bu hüküm Kur an, Sünnet ve icmâ ile sabittir. Allahu Teâlâ şöyle buyurur: ي اأ ي ه ا الذ ين آم نوا إ ذ ا ق م ت م إ ل ى الص ال ة ف اغ س لوا وج وه ك م و أ ي د ي ك م إ ل ى الم ر اف ق و ام س ح وا ب ر ء وس ك م و أ ر ج ل ك م إ ل ى الك ع ب ين و إ ن ك ن ت م ج ن ب ا ف اط ه ر وا و إ ن ك ن ت م م ر ض ى أ و 14 Ziya rivayet etmiştir.
18 ع ل ى س ف ر أ و ج اء أ ح د م ن ك م من الغ ائ د أ و ال م س تم الن س اء ف ل م ت ج دوا م اء ف ت ي م م وا ص ع يد ا ط ي ب ا ف ام س ح وا ب و ج وه ك م و أ ي د يك م م ن ه Ey iman edenler! Namaz kılmaya kalktığınız zaman yüzlerinizi, ellerinizi dirseklerinize kadar yıkayınız, başlarınızı mesh edip ayaklarınızı topuklarınıza kadar yıkayın. Eğer cünüp odunuz ise, boy abdesti alın. Eğer hasta veya yolculuk halinde bulunursanız yahut biriniz tuvaletten gelirse, yahut da kadınlara dokunmuşsanız (cinsi temasta bulunmuşsanız) ve bu hallerde su bulamamışsanız temiz topraklarla teyemmüm edin de yüzünüzü ve (dirseklere kadar) ellerinizi onunla meshedin (Maide:6) Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur:»ال ي ق ب ل اهلل ص ال ة ب غ ي ر ط ه ور «Allah temiz olmayanın namazını kabul etmez. (Müslim rivayet etmiştir.)»ال ي ق ب ل اهلل ص ال ة أ ح د ك م إ ذ ا أ ح د ث ح ت ى ي ت و ض أ «Allah içinizden abdestini bozacak bir fiil yapanın namazını abdest alıncaya kadar kabul etmez. (Buhari ve Müslim rivayet emiştir.) Allahu Teâlâ az önce zikredilen âyeti kerimesinde temizliğin iki çeşidi olduğunu ifade etmiştir: Birincisi; asıl olan temizlik, ikincisi; onun bedeli olan
19 temizliktir. Asıl olan temizlik su ile yapılır, bedeli ise su olamadığı zaman gündeme gelen teyemmümdür. Allahu Teâlâ bu âyette su ile yapılan temizliğin (abdestin) iki kısma ayrıldığını beyan etmiştir: Bunlar büyük ve küçük temizliklerdir. Teyemmümle yapılan büyük ve küçük temizliğin (abdestin) yapılış şekli aynıdır. ABDEST NASIL ALINIR? 1. Abdest alacak kişi önce abdest almaya niyet eder. Niyet kalpten yapılır ve asla dille söylenmez. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ne abdest almaya başlarken, ne namaza başlarken dil ile niyet etmemiştir. Zira Allahu Teâlâ kalpte olan niyetleri bilmektedir ve dolayısı ile O nun bildiğini yine O na haber verme ihtiyacı yoktur. 2. Daha sonra Bismillah denerek besmele çekilir. 3. Daha sonra eller üç defa yıkanır. 4. Ağza üç defa su verilerek çalkalanır. Buruna üç defa su çekilerek sümkürülür. 5. Daha sonra yüz üç defa yakanır: Yüz boyuna cephedeki tüy bitiminden çene altına kadar, enine kulaktan kulağa yıkanmalıdır. لوا وج وه ك م ف اغ س Yüzlerinizi yıkayınız.
20 6. Daha sonra eller ve kollar sağdan başlamak üzere dirsekleri ile beraber üçer defa yıkanır: م إ ل ى الم ر اف ق و أ ي د ي ك Ellerinizi dirseklerinize kadar yıkayınız 7. Daha sonra eller ıslanılır ve başın ön tarafından arkasına doğru saçlar üzerine sürülür ve daha sonra da aynı şekilde geriye getirilir. وا ب رء وس ك م و ام س ح Başınızı mesh ediniz. 8. Başın bütünü mesh edilir. Ancak başta sarık sarılı ise sacın başın açıkta kalan kısmını mesh edip kapalı kısımları mesh yapılabilir. Bazı alimler başın bir kısmını meshetmenin yeterli olduğu söylemişlerdir. Örneğin İmam-ı Ebu Hanife başın dörtte birinin meshedilmesinin yeterli olduğunu ifade etmiştir. 9. Daha sonra kulaklar bir defa olmak üzere mesh edilebilir: İşaret parmakları kulak deliklerine sokularak kulak içleri, baş parmaklarla da kulağın dış kısmı mesh edilir. 10. Daha sonra sağdan başlamak üzere ayaklar üç defa topuklar ve iki taraftaki şişkin kemiklere kadar yıkanır. ل ك م إ ل ى الك ع ب ين و أ ر ج Ayaklarınızı topuklarınıza kadar yıkayın. CÜNÜP BİR KİŞİ NASIL TEMİZLENİR?
21 Gusül, cünüplük ve hayız gibi büyük olaylardan sonra alınması gereken boy abdestidir. Allahu Teâlâ şöyle buyurur: ك ن ت م ج ن ب ا ف اط ه ر وا و إ ن Eğer cünüp odunuz ise, boy abdesti alın. (Maide:6) Alınış Şekli: 1. Öncelikle kalpten gusül abdesti almaya niyet edilir. 2. Daha sonra Bismillah diyerek besmele çekilir. 3. Daha sonra tam bir namaz abdesti alınır. 4. Daha sonra başdan aşağıya doğru üç defa su dökülür. 5. Daha sonra hiç bir kuru yeri kalmayıncaya kadar bütün vücut yıkanır. TEYEMMÜM Teyemmüm, suyun olmadığı veya su olmasına rağmen kendisine kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda toprakla yapılan ve abdest veya gusül abdesti yerine geçen vacip bir temizliktir. Allahu Teâlâ şöyle buyurur: و إ ن ك ن ت م ج ن ب ا ف اط ه ر وا و إ ن ك ن ت م م ر ض ى أ و ع ل ى س ف ر أ و ج اء أ ح د م ن ك م م ن الغ ائ د أ و م ن ه ال م س ت م الن س اء ف ل م ت ج د وا م اء ف ت ي م م وا ص ع يد ا ط ي ب ا ف ام س ح وا ب و ج وه ك م و أ ي د يك م Eğer cünüp odunuz ise, boy abdesti alın. Eğer hasta veya yolculuk halinde bulunursanız yahut biriniz tuvaletten gelirse, yahut da kadınlara dokunmuşsanız (cinsi temasta bulunmuşsanız) ve bu hallerde su
22 bulamamışsanız temiz topraklarla teyemmüm edin de yüzünüzü ve (dirseklere kadar) ellerinizi onunla meshedin (Maide:6) Teyemmüm nasıl Alınır? Teyemmüm alacak kişi öncelikle normal abdest için mi yoksa gusül abdesti için mi teyemmüm yapacağına niyet eder. Sonra toprağa veya toprak cinsinden bir şeye iki elinin içi ile vurarak bununla yüzünü ve ellerini mesh eder. Bazı alimlere göre eller kollarla beraber mesh edilmelidir. Fakat âyette elleriniz manasına gelen eydikum lafzı geçmektedir. Başka bir âyette: و الس ار ق ة ف اق ط ع وا أ ي د ي ه م ا و الس ار ق Erkek veya dişi hırsızın ellerini kesin. buyurulmaktadır. Ayette ellerini kesin manasına gelen eydiyehuma lafzı geçmektedir. Hırsızın ellerinin bileğinden kesileceği konusunda şüphe yoktur. Öyleyse ellerden kasıt kollar olmayıp sadece kolların el bileklerine kadar olan kısmıdır. Teyemmüm, suyun olmadığı veya kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda namaz abdesti ve gusül abdesti için yeterlidir. Zira Allahu Teâlâ küçük ve büyük temizliği zikrettikten sonra: وا ص ع يد ا ط ي ب ا ف ت ي م م Temiz toprakla teyemmüm edin. buyurmaktadır.
23 Allahu Teâlâ âyette şöyle buyurur: ي ر يد اهلل ل ي ج ع ل ع ل ي ك م م ن ح ر ج و ل ك ن ي ر يد ل ي ط ه ر ك م م ا Allah size bir güçlük çıkarmak istemez fakat sizi tertemiz kılmak ister. (Maide:6) Bazı alimler teyemmümün temizleyici değil sadece ibadeti mübah kılıcı olduğunu ifade etmişlerdir. Fakat teyemmüm mübah kılıcı değil hükmen temizleyicidir. Bu ayette teyemmümün temizleyici olduğuna işaret vardır. Bu iki söz arasındaki fark şudur: Teyemmüm mübah edicidir diyenler şöyle diyorlar: Teyemmüm belli bir zaman ve belli bir çeşit için geçerlidir, yani bir insan belli bir namaz için teyemmüm alsa o namazın vaktinin çıkması ile teyemmümü de bozulmuş olur. Yine bir bu görüşe göre bir insan nafile namaz kılmak için teyemmüm alsa bu teyemmümle farz bir namaz kılamaz. Zira farz namaz çeşit olarak nafileden üstündür. Fakat doğru görüşe göre teyemmüm temizleyicidir ve dolayısıyla nafile namaz için alınan teyemmümle farz namazlar da kılınabilir ve namaz vaktinin çıkması ile teyemmüm bozulmaz. Şayet bir kişi abdesti bozacak bir yapmadığı takdir almış olduğu teyemmümle beş vakit namazın beşini dahi kılabilir. Teyemmümden kaynaklanan bu temizlik su bulununcaya kadardır. Su bulunulduğunda teyemmümün sağladığı temizlik ortadan kalkar. Örneğin cünüplükten dolayı teyemmüm yapan biri su bulduğunda hemen gusül almalıdır.
24 Buhari de Ümran bin El-Husayn nin rivayetiyle aktarılan şöyle bir kıssa vardır. Müslümanlar (bir sefer esnasında) susuz kalmışlardır. Sonunda bir müşrik kadının yanında su bulunur Allah ın Resûlüne getirilir. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) in yanında sahabeler vardır. Hepsi bu sudan içip susuzluklarını giderirler ve sonra develerini de sularlar. (Bu olaydan önce) Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sahabeler arasından birinin onlarla beraber namaz kılmadığını görür o kişiye sorar:»م ا من ع ك أ ن ت صل ي م عنا Seni bizimle namaz kılmaktan alı koyan nedir? ف ق ال : ي ا ر سول اهلل أ ص اب ن ي ج ن اب ة و ال م اء. Şöyle cevap verir: Ey Allah ın Resûlü bana cünüplük isabet etti gusül için su da yok. ف قا ل :" عل ي ك ب ال ص عي د ف إ نه ي ك فيك." Allah ın Resûlü der ki:toprakla teyemmüm yapman senin için yeterlidir. Daha sonra su gelir ondan bir miktar su artar. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) o kişiye şöyle der:»خ ذ ه ذ ا الم اء ف أ ف ر غ ه ع ل ى ن ف س ك» Bu suyu al ve üzerine dök. Burada dikkat çeken bir durumda gusülde tertibin şart olmadığıdır. Zira Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu sahabiye önce şunu yap, sonra şunu yap
25 dememiştir sadece normal olarak yıkanmasını öğütlemiştir. AYAĞA GİYİLEN MEST VEYA ÇORAP ÜZERİNE MEST YAPMAK Mest, deri ve benzeri maddelerden yapılmış olup ayağa giyilen bir ayakkabı türünden bir giysidir. Zamanımızda bazı Müslümanlar genelde soğuktan korunmak için bunu giyerler ve temizliğini daha sağlamak için de mestin üzerine onu koruyacak bir derip,plastik ve benzeri maddelerden imal edilmiş başka bir ayakkabı daha giyerler. Her ne kadar abdeste mest üzerine mest etmek için bu koruyucu ayakkabı şart olmasa bile daha bazı Müslümanlar temizliğinden daha emin olmak kastıyla bu ikinci ayakkabıyı giymeyi uygun görürler. Çorap, ayağa giyilen yün, pamuk veya benzeri maddelerden yapılmış bir giysidir. Mest, çarık ve çorap üzerine mest yapmanın hükmü: Ayağa giyilen çarık ve çorap türünden şeylerin üzerine mesh yapmak Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) in sünnetidir. Kim ki bunları giymiş durumda ise bunların üzerine mest etmesi ayaklarını yıkamasından efdaldır. Buna delil ise Muğire Bin Şûbe den rivayet edilen şu hadistir:
26 أ ن الن ب ي ت و ض أ ق ال الم غ ير ة: ف أ ه و ي ت أل ن ز ع خ ف ي ه ف ق ال : ط اه ر ت ي ن «ف م س ح ع ل ي ه م ا.»د ع ه م ا ف إ ن ي أ د خ ل ت ه م ا «Allah ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) abdest alıyordu. Çarıklarını çıkarmak için hareketlenmiştim bana: Onları bırak ben onların ikisini de temiz (abdestli) olarak giydim dedi ve çarıklarının üzerine mest etti.» Allahu Teâlâ şöyle buyurur: ي اأ ي ه ا الذ ين آم ن وا إ ذ ا ق م ت م إ ل ى الص ال ة ف اغ س ل وا و ج وه ك م و أ ي د ي ك م إ ل ى الم ر اف ق و ام س ح وا ب رء وس ك م و أ ر ج ل ك م إ ل ى الك ع ب ين Ey iman edenler! Namaz kılmaya kalktığınız zaman yüzlerinizi, ellerinizi dirseklerinize kadar yıkayınız, başlarınızı mesh edip ayaklarınızı topuklarınıza kadar yıkayın. (Maide:6) (okuyuş) «kelimesi konusunda iki sahih kıraat و أ ر ج ل ك م «vardır. Birincisinde bu kelime «وج وه ك م «kelimesine atfedilmiştir. Bu kıraata göre ayakların yıkanması» ب رء وس ك م» kelimesi «و أ ر ج ل ك م «İkincisi: emredilmiştir. atfedilmiştir. Bu kıraata göre mana ayakların meshedilmesini ifade etmektedir. Ayakların yıkanması mı yoksa mest edilmesi mi gerektiğini sünnet belirtmektedir. Allah ın Resulü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ayakları açıksa onları yıkar ve şayet çorap veya çarıkla kapalı ise üzerine mest ederdi.
27 İmam Ahmed Bin Hanbel ayaklara mest etme konusunda hiç bir şüphesi olmadığını zira bu konuda kırk tane hadis olduğunu beyan etmiştir. Çarığa (ayakkabı, çizme) mest etmenin şartları: 1. Kişi abdestli iken çarıklarını giymiş olması: Delili, Allah ın Resulü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) in Muğîre için:»د ع ه م ا ف إ ن ي أ د خ ل ته م ا ط اه ر ت ي ن «. Onları bırak ben onların ikisini temiz (abdestli) olarak giydim demiştir. 2. Çarık veya çorapların temiz olması: Şayet temiz olmazlarsa mest yapılmaz. Bir gün Allah ın Resulü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sahabesi ile ayaklarında çarıkları ile beraber namaz kılarken onları ayağından çıkarmış ve daha sonra ashabına Cebral in kendisine gelerek çarıklarında necaset olduğunu haber verdiğini bu haber üzerine onları çıkartmak zorunda kaldığını haber vermiştir. 3. Mest sadece namaz abdesti gibi normal abdestte yapılamalıdır. Cünüp kimse ayaklarını mest edemez, böyle bir kişi su bulduğu takdirde bütün vücudunu yıkamalıdır. Bunun delili ise Safvan Bin Assal ın (Allah ondan razı olsun) Allah ın Resulü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) den yaptığı şu rivayette şöyle der:
28 Abdest ve Namaz konusunda Müslüman a»أ م ر ن ا ر س ول ا هلل إ ذ ا كن ا س ف را أ ال ن ن ز ع خ ف اف نا ث ال ث ة أ ي ام و ل ي ال ه ن إ ال م ن ج ن اب ة و ل ك ن م ن غ ائ ط و ب و ل و ن و م «Allah ın Resulü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yolculukta olduğumuzda, cünüplük durumları hariç, büyük ve küçük ihtiyaca çıkma, uyuma durumlarında, geceleri ile beraber üç gün çarıklarımızı çıkarmamamızı emrederdi. 4. Mestin müsaade edilen zaman dilimi dışında yapılması: Mestin müddeti yolcular için geceleri ile birlikte üç gün, yolcu olmayanlar için gecesi ile birlikte bir gündür. Ali Bin Ebi Talip ten şöyle rivayet eder:»ج ع ل الن ب ي ل ل م ق يم ي و م ا و ل ي ل ة و ل ل م س اف ر ث ال ث ة أ ي ام و ل ي ال ه ن «Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mest müddetini oturan (yolcu olmayan) için gecesiyle birlikte bir gün, yolcular için geceleri ile birlikte üç gün olarak kılmıştır. 15 Mestin müddeti ne zaman başlayıp ne zaman biter? Mestin müddeti abdestli olarak mesti giydikten sonra bu abdesti bozup ardından alınacak olan ilk abdestte yapılacak olan mest ile başlar. Mestin süresi yukarıda beyan edilen normal sürede biter fakat sürenin bitmesi 15 Hadisin senet ve metnini Müslim çıkarmıştır.
29 abdesti bozmaz. Kişi abdestini bozana kadar abdestli sayılır. HASTA NASIL TEMİZLENİR? Kişi sağlıklı olsun, hastalıklı olsun küçük veya büyük tuvalete çıktıktan sonra her iki yolun çıkısında bulunan pislikleri su ile temizlemesi gerekir. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) su ile temizlenirdi. 16 Bu temizlik iki yolla olacaktır: İsticmar: Taş, odun parçası, kumaş parçası, mendil v.b. şeylerle yapılan temizliktir. Bu şeyler manevi kıymeti olan şeylerden olmamalıdır. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur:»إ ذ ا ذ ه ب أ ح د ك م إ ل ى الغ ائ ط ف ل ي ذ ه ب م ع ه ب ث ال ث ة أ ح ج ار ي س ت ط ب ب ه ن ف إ ن ه ا ت ج ز ئ ع ن ه«İçinizden biri büyük tuvaletine çıktığında yanına üç tane taş alıp bunlarla temizlensin bu onu temizler. Özrü olmayan hastanın suyla temizlenmesi gerekir. Yani özrü olmayan hasta küçük ve büyük tuvalete çıkmak gibi küçük hades (bevletmek gibi) meydana 16 Bak.Buhari: abdest kitabı, namaz babı, no:15. Müslim: Temizlik kitabı, büyük tuvaletten sonra su ile temizlenme babı. No:271.
30 geldiğinde abdest almalı, cünüplük ve hayız gibi durumlardan sonra gusül abesti almalıdır. Şâyet imkansızlık, korku veya hastalık sebebi ile suyun kullanması mahzurlu olursa teyemmüm yapılır. Kişi abdest almaya veya teyemmüm yapmaya gücü yetmezse bir başkası tarafından kendisine abdest veya teyemmüm aldırılır. Abdest azalarından bazılarında sakatlık olup suyun değmesi sakıncalı olursa eller ıslatılarak yaralı olan bölümün üzeri mest edilir. Şayet bu şekilde mest edilmesi de sakıncalı ise bu su sürülmeyen bu yerin yerine geçmek üzere teyemmüm eder. Abdest azalarından birinde sargı veya alçıya alınmışsa el ıslatılarak sargı üzerine mest yapılır. Duvar ve benzeri temiz şeylerle teyemmüm etmek caizdir. Şayet duvar boyalı toprak cinsinden olmayan bir madde ile boyalı ise üzerinde toprak tozu olması gerekir. Şayet toprak bulunamazsa teyemmüm etmek için bir kaba veya mendile toprak konulabilir. Teyemmümlü biri abdestini bozmadıkça abdestli sayılır ve belli bir namaz vaktinde almış olduğu bir teyemmümle başka namazları da kılabilir. Cünüplükten teyemmüm eden biri cünüplük gerektirecek başka iş yapmadıkça gusül abdestli
31 sayılır. Böyle bir kişi küçük abdesti bozacak işler yaptığında abdest gerektiren işler için teyemmüm almalıdır. Hasta gücü yeterse bedenini her türlü pislikten temizlemeli veya temizletmelidir. Şayet buna gücü yetmezse bulunduğu hal üzere ibadetlerini yapabilir. Kişi temiz bir şeyin üzerinde namaz kılmalıdır. Şayet namaz kıldığı yer kirli ise o yeri temizlemelidir. Şayet buna gücü yetmezse o hal üzerine namazını eda edebilir.
32 NAMAZ Konu Başlıkları: İslamda Namazın Yeri Namazın Fazileti Namazı Terk Etmenin Hükmü Namazda Huşu Namazın Şartları Namazın Rükünleri Namazın Kılınış Şekli Namazın Sünnetleri Tilavet Secdesi Sehiv Secdesi Namaz Sonrası Zikirler Namazı Bozan Şeyler Namazda Mekruh Olan Şeyler Namaz Vakitleri Namaz Kılınması Mekruh Olan Vakitler Nafile Namazlar
Kadınların Namaz Kılmak İçin Camiye Gelmeleri Kadının Namazdaki Örtüsü İmamlıkta En Efdal Kişi Kimlerin İmamlığı Geçerli Değildir? Cemaatle Namaz Kılmak Yolcunun Namazı Hastanın Namazı Cenaze Namazı Bayram Namazı Yağmur Namazı Husuf ve Küsuf Namazları İstihare Namazı Namaz Kılan Bir Önünden Geçmek. 33
ا» Abdest ve Namaz konusunda Müslüman a 34 İSLAMDA NAMAZIN YERİ Namaz, ibadeti çok eski zamanlardan beri bilinen bir ibadettir. Bu ibadet bütün semavi dinlerce farz kılmıştır. İslam dini namaz ibadetine çok büyük bir önem vermiştir. Namaz ibadetinin önemi Kur an ve sünnette yer alan emirlerle vurgulanarak kulların onu asla terk etmemeleri konusuna da uyarılmışlardır. Namaz dinin direği direğidir. Namaz cennetin anahtarıdır. Namaz amellerin en hayırlısıdır. Namaz, kıyamet günü kişinin ilk önce hesaba çekileceği ibadettir. Allah bütün Peygamberlerine ve gönderildikleri kavimlere namaz ibadetini farz kılmış peygamberlerin sonuncusu olan Hz Peygamberimize de bu emri şu şekilde vermiştir: ن الك ت ا ب وأ ق م ال صال ة «ي إ ل ي ك م تل ما أ ح Kitaptan sana vahyedileni oku, namazı kıl.
35 Felaha erecek olan mümin kulların en büyük özelliklerinden bir de namazı huşu içinde eda etmektir. ه م ف ي ص ال ت ه م خ اش ع ون أ ف ل ح الم ؤ م ن ون الذ ين ق د Müminler felaha ermişlerdir. Onlar ki huşu içinde namazlarını kılarlar Savaşta, barışta, hastalıkta, sağlıkta, korkuda, emniyette, yolcu olduğumuz veya olmadığımız durumlarda, -hasılı durum ve şartlar ne olursa olsun- namazı eda etmek her müslümanın üzerine farzdır. Namaz kılmak içinde bulunduğu durum ve şartlara göre kolaylaştırılmıştır. Allah Teâlâ şöyle buyurur: خ ف ت م ف ر ج اال أ و رك با ن ا ف إ ن Şayet korku içindeyseniz yürüyerek veya binek üzerinde (namazınızı eda ediniz Savaş ve korku halinde yürürken veya koşarken rükû ve secde yapmadan da namaz kılınabilir. Böyle durumlarda kıbleye dönmek farz değildir. Allahu Teâlâ şöyle buyurmaktadır: و ل ل ه الم ش ر ق و الم غ ر ب ف أ ي ن م ا ت و ل و ف ث م و ج ه اهلل Doğu da Allah ındır batı da. Nereye yönelirseniz onun yüzüne yönelmiş olursunuz. (Bakara :115)
36 Allahu Teâlâ namazını vaktin çıkıncaya kadar tehir ederek bu konuda gaflet gösterenleri çok şiddetli bir şekilde uyarmıştır. ل ل م ص ل ين الذ ين ه م ع ن ص ال ت ه م س اه ون ف و ي ل O namaz kılanlara yazıklar olsun. Onlar ki namazları konusunda gaflet içindedirler.. (Maun:4-5) NAMAZIN FAZİLETİ Namaz kılmak islamın şartlarından ikincisidir ve iki şahadetten sonra en önemli şarttır. Başka bir âyette Allahu Teâlâ şöyle buyurur: ه م ف ي ص ال ت ه م خ اش ع ون أ ف ل ح الم ؤ م ن ون الذ ين ق د Gerçekten müminler kurtuluşa ermişlerdir. Onlar ki namazlarında huşu içindedirler. (Mu minun:1-2) Namaz, kul ile Rabbi arasında bir bağdır. Allah ın Resulü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur:»إ ن أ ح د ك م إ ذ ا ص لى ي ن اج ي ر ب ه ق ال اهلل ت ع ال ى ف ي الح د يث الق ط س ي: ق س م ت الص ال ة ب ي ن ي و ب ي ن ع ب د ي ن ص ف ي ن و ل ع ب د ي م اس أ ل ف إ ذ ا ق ال الع ب د : الح م د هلل ر ب الع الم ي ن ق ا ل اهلل ت ع ال ى: ح م د ن ي ع ب د ي. و إ ذ ا ق ال : الر ح م ن ال رح يم ق ال اهلل ت ع الى : أ ث ن ى ع ل ي ع ب د ي و إ ذ ا ق ال : م ال ك ي و م الد ين : ق ال : م ج د ن ي ع ب د ي ف إ ذا ق ال : إ ي اك ن ع ب د و إ يا ك ن س ت ع ين ق ال : ه ذ ا ب ي ن ي و ب ي ن ع ب د ي و ل ع ب د ي م ا س أ ل ف إ ذ ا ق ال : اه د ن ا الص ر اط الم س ت ق يم ص ر ا ط الذ ين أ ن ع م ت ع ل ي ه م غ ي ر الم غ ض وب ع ل ي ه م و ال الض ال ين ق ال : ه ذا ل ع ب د ي و ل ع ب د ي م ا س أ ل»
37 Sizden biri namazında Allah a yalvardığında; Yüce Allah bir kutsi hadiste beyan edildiği üzere şöyle buyurur: Namazı kendim ile kulum arasında ikiye ayırdım, kuluma dilediğini veririm; kulum El-hamdü lillahi Rabbi l- âlemin dediğinde Kulum bana hamd etti derim. Kulum, Er-Rahmanirrahim dediğinde; kulum beni övdü derim. Kulum, Maliki yevmiddîn dediğinde; kulum beni yüceltti derim. Kulum, İyyake na budü ve iyyake nestaîn dediğinde, derim ki; bu kulumla benim aramdadır, kulumun istediği kabuldür. Kulum, İhdina s sırada l müstagîm, sıradallezine en amte aleyhim, ğayrilmadûbi aleyhim veladdâlîn dediğimde; bu kulum içindir ve kulumun isteği kabuldür. 17 Namaz ibadetlerin bahçesidir. Onda her türlü ibadeti görmek mümkündür: Tekbir, ayakta durup Allah ın kelamını okumak, rabbimizi yücelttiğimiz rükû, rükû doğrulmak ve bu esnada Rabbe hamdü senalar etmek, tesbih ettiğimiz ve dualarla süslediğimiz secde, teşehhüde oturarak dua yapmak ve selamlarla birlikte onu son bulunmak. Namaz insanın başı daraldığında ona yardımcı olur, her türlü kötülük ve ahlaksızlıklardan insanı alı kor. Allahu Teâlâ şöyle buyurur: وا ب الص ب ر و الص ال ة و اس ت ع ين 17 Müslim rivayet etmiştir.
ا ج» Abdest ve Namaz konusunda Müslüman a 38 Sabır ve namaz ile Allah tan yardım isteyin. (Bakara:153) Başka bir âyette şöyle buyurulur: والمن ك ر ن الك ت ا ب وأ ق م ال صال ة إ ن ال صال ة ت ن هى ع ن ال ف ح شاء ي إ ل ي ك م تل ما أو ح Sana Rabbinden vahyedileni oku ve namazı kıl, muhakkak ki namaz bütün fahişeliklerden ve kötülüklerden korur. (Ankebut:45) Namaz, müminlerin kalplerinin huzuru gözlerinin nurudur. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem söyle buyurmaktadır: عل ت ق رة عي ن ي ف ي ال صال ة» Namaz gözümün nuru kılındı. 18 Namaz hataları siler günahlara kefaret olur. Allah ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur: س م را ت ه ل ي ب قى م ن دون ه خ م سل ف ي ه ك ل ي وم»أ رأ يت م ل و أ ن ن ه را ب ب ا ب أ حدك م ي غ ت ك م ث ل ال صال وتا ال خ مس ي محو اهلل ش ي ىء ق الوا ال ي ب قى م ن دون ه ش يء ق ال و ك ذل ب ه ن ال خط ايا «İçinizden birinin evinin önünde bir nehir olsa da günde beş defa burada yıkansa on da bir kir kalır mı? Dediler ki: Onda hiç bir kir kalmaz. Dedi ki: İşte aynı bu şekilde Allah beş vakit namaz ile kişinin hatalarını siler götürür. 19 18 Ahmed ve En-Nesaî 19 Buhari ve Müslim.
39 Başka Allah ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur:»الص ال وات ال خ مس والج م عة إ ل ى الج م عة ك فار ة ل ما ب ي نه ن ما ل م ت غ ش ال كب ائ ر«Beş vakit namaz kendi vakitleri arasında meydana gelen günahlara ve iki Cuma da ikisi arasındaki vakitler içinde meydana gelen günahlara kefâret olurlar. 20 İbn-i Ömer in Allah ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) den rivayet ettiği hadiste şöyle buyurulur: ش رين د ر جة «سب ع وع ن صال ة ال ف ذ ب»ص الة ال ج ما ع ة أ ف ضل م Cemaatle kılınan namaz fert olarak kılınan namazdan yirmi yedi kat daha faziletlidir. 21 İbn-i Mesud (Allah ondan razı olsun) şöyle der: Kim ki müslüman olarak yarın Allah ın huzuruna çıkmak isterse (mahşerde onlarla çağrılacağı) şu namazlarını gereği gibi kılsın. Allah sizin Peygamberinize hidâyet yolları (sünnetleri) tayin etmiştir, işte bu namazlar hidayet yollarındandır. Şayet siz şu geri kalan gibi namazlarınızı evinizde kılarsanız peygamberinizin sünnetini terk etiniz demektir ve şayet Peygamberinizin sünnetini terk ederseniz dalalete düşersiniz. İçinizden biri temizlenir (abdest alır) ve bunu en güzel bir şekilde yapar da daha sonra mescitlerden birine namaz kılmaya 20 Müslim. 21 Buhari ve Müslim.
40 giderse Allah onun attığı her adım için bir sevap yazar, derecesini yükseltir ve günahlarını siler. Bizim içimizde ancak nifakları belli olanlar (cemaatle kılınana) namazdan geri kalırlardı. İçimizde öyle kişiler vardı ki ancak iki kişiye yaslanmak suretiyle namaza dursa da (cemaatle kılınan) namazdan geri kalmazlardı. 22 NAMAZIN ŞARTLARI Namazın şartları dokuzdur: Bu şartlar namaz öncesi şartlardır ve yerine getirilmediği takdirde namaz olmaz. İslam, akıl, temyiz, hadesten taharet, necasetten taharet, avret yerlerini örtmek, vaktin girmesi, kıbleye yönelmek, niyet etmek. Birinci Şart: Müslüman olmak; kafir biri hangi ameli ilerse işlesin işlediği amel kabul edilmez. Şu ayeti kerime bu duruma delil olmaktadır:»م ا ك ان ل ل م ش ر ك ين أ ن ي ع م ر وا م س اج د اهلل ش اه د ين ع ل ى أ ن ف س ه م ب الك ف ر أ ول ئ ك ح ب ط ت أ ع م ال ه م و ف ي الن ار ه م خ ال د ون «Allah a ortak koşanlar, kendilerinin kâfirliğine bizzat kendileri şahitlik ederlerken, Allah ın mescitlerini imar etme hakları yoktur. Onların bütün işleri boş gitmiştir. Ve onlar ateşte ebedi kalacaklardır. (Tevbe:17) 22 Müslim.
مروا» Abdest ve Namaz konusunda Müslüman a 41 İkinci Şart: Akıl; delinin aklı gelene kadar kendisinden kalem kaldırılmıştır. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur:»ر ف ع الق ل م ع ن ث ال ث ة : الن ائ م ح ت ى ي س ت ي ق ظ الم ج ن ون ح ت ى ي ف يق الص غ ير ح ت ى ي ب ل غ.«Dört sınıf insandan kalem kalkmıştır 23 : Uykuda olandan, uyanana kadar; deli olandan, aklı gelene kadar; çocuktan, bulûğa erene kadar. 24 Üçüncü Şart: Akıl-bâliğ olmak: Allah ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur: أ ب نا ئك م ب ال صال ة ل س ب ع و اض ر ب وه م ع ل ي ه ا ل ع ش ر و ف ر قوا ب ي ن ه م ف ي الم ض اج ع.«Çocuklarınıza yedi yaşına ulaştıklarında namaz kılmalarını emredin, şayet on yaşına geldikleri halde hâlâ kılmazlarsa onları dövün ve yataklarını ayırın. 25 Dördüncü Şart: Hadesten temizlik; bu abdest veya gusül ile olur. Hadesten temizlenmenin on şartı vardır: Müslüman olmak, akıl, temyiz, niyet, niyet, temizlik bitene kadar aynı niyetin taşınması, abdesti 23 Yani onlara günah yazılmaz. 24 Hadisi ortaya çıkaranlar: İmam Ahmed yapmıştır.4/144, Ebu Davud: 4398, İbn-i Mâce 2041, En-Nesâî: 3432. Hadisin sahih olduğunu beyan edenler: El-Hakim 2/59, Elbânî: Sahıhu l Câmii: 3512. 25 Hadisi ortaya çıkaranlar: Ebu Dâvud çıkarmıştır. 495,496, Ahmed:2/187, El-Hakim 1/197. Elbânî hadisin sağlam olduğunu belirmiştir, El-İrva adlı esere bak 247.
42 gerektiren her hangi bir fiilin abdeste başlamadan önce tamamen kesilmesi, temizliğe başlamadan önce istinca veya isticmar yolu ile hükmen de olsa bir temizliğin yapılması, suyun temiz olması, suyun mübah olması, suyun cilde ulaşmasını engelleyen her türlü engelin ortadan kaldırılması, devamlı bir şekilde abdestini bozma durumunda olan biri için ibadet vaktinin girmiş olması. Bütün bedeni ve elbiseyi ve namaz kılınacak yeri her türlü pislikten temizlemek. Allahu Teâlâ şöyle buyurur:»و ث يا ب ك ف ط ه ر«Elbiseni temiz tut. (Müddesir:4) Altıncı şart: Avret yerlerini örtmek: Avret yerlerini örtme imkanı olduğu halde, avret yerlerini örtmeden namaz kılanın nazmının kabul olmayacağı konusunda islam alimleri görüş birliği içindedirler. Erkek veya kadın köle göbek ile diz kapağı arasını örtmelidir. Hür kadın namazda yüzü hariç bütün her yerini örtmelidir. Allahu Teâlâ şöyle buyurur: م خذوا زين تك»ي ا ب ن ي آ د م ع ن دك ل م سج Ey Ademoğulları mescitlere giderken ziynetlerinizi kuşanın. (El-Araf:31) Burada mescitlerden kasır namaza gelmek veya namaza durmaktır. د«Yedinci şart: Vaktin girmesi. Allahu Teâlâ şöyle buyurur: الص ال ة ك ان ت ع ل ى الم ؤ من ين ك ت اب ا م و ق وت ا إ ن
43 Namaz belirli vakitlerde kılınmak üzere Müslümanların üzerine bir farzdır. (Nisa: 103) Cibril (Aleyhi-s selam) vakitlerin başında ve sonunda Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) e imamlık ve ardından:»ي ا م ح مد ال صالة ما ب ي ن ه ذي ن ال وق ت ي ن«Ey Muhammed namaz vakitleri bu iki vaktin arsındadır. 26 Dedi. Sekizinci şart: Kıbleye yönelmek. Allahu Teâlâ şöyle buyurur: و ج ه ك ش ط ر الم س ج د الح ر ام و ح ي ث م اك ن ت م ف و لو ا وج وه ك م ش ط ر ه ف و ل Yüzünü Mescid-i Haram yönüne çevir nerede olursanız olun yüzünüzü o yöne doğru çeviriniz. (Bakara:144) Dokuzuncu Şart: Niyet etmek. Niyetin yeri kalptir. Niyeti sesli yapmak bidattir. Bunun delili şu hadistir: «إ ن ما األ ع مال ب الن ي ا ت وإ ن ما ل ك ل ا م ر ئ م ا ن وى«Ameller niyetlere göredir ve insan için niyet ettiği amel vardır. 27 26 Hadisi Çıkaranlar: Ebu Davud (393, Ahmed (3/30), Tirmizi (149), Hakim (1/193) yapmışlardır. Hadisi Kadı İbn-i Arabi Tilmizi nin Şerhi adlı esrinde sahih olduğu beyan etmiştir. 1/250-251). El-İrva ya bak. Sh.249. 27 Buhari:1. Müslim: 1907.
44 NAMAZIN ERKÂNI Namazın erkânı on dörttür. Namazın şartlarından biri eksik olduğunda namaz olmaz. 1. Gücü yetenin ayakta durarak namaz kılması. Allahu Teâlâ şöyle buyurur: وا ع ل ى الص لو ات و الص ال ة الو س ط ى و ق وم وا ل ل ه ق ان ت ين ح اف ظ Namazları ve orta namazını devamlı bir şekilde kılınız. Allah a saygı ve bağlılık içinde namaz kılınız. (Bakara:238) 2. İftitah tekbiri. Delili şu hadistir:»ت ح رمي ها الت كب ير وت حل يل ها الت سليم«(Namazın) girişi tekbirledir çıkışı selam vermektir. 3. Fatihanın okunması. 4. Rükû. 5. Rükûdan doğrulmak. 6. Secde etmek. 7. Secdeden doğrulmak. 8. İki secde arasında oturmak. 9. Bütün rükünleri acele etmeden ve hakkını vererek yapmak. 10. Tertip. 11. Son teşehhüt. 12. Son teşehhütte oturmak. 13. Peygamberimize salat-ı selam getirmek.
14. Önce sağa sonra sola selam vermek. 45 İKİ REKATLI BİR NAMAZIN KILINIŞ ŞEKLİ (Örnek Olarak sabah namazı) 1. Öncelikle abdest aldıktan sonra sabah namazının iki rekat sünnetini veya farzımı kılmaya içinden niyet edersin. Niyet kalpten yapılır, dil ile telaffuz edilmez. 2. Kıbleye dönülür, kollar kulakların hizasına kadar kaldırılarak Allahu ekber diyerek tekbir getirilir. 3. Sağ el sol elin üzerine gelmek suretiyle göğüs üzerine başlanır. Daha sonra şu ve sünnette varit olan başka bir dua okunur.»س ب ح ان ك الل ه م و ب ح م د ك و ت ب ار ك اس م ك و ت ع ال ى ج د ك و ال إ ل ه غ ي ر ك«BİRİNCİ REKAT: Namaza giriş tekbirinden sonra gizli olarak: أ عوذ ب اهلل م ن الش ي ط ان الر ج يم ب س م اهلل الر ح م ن الر ح ي م Eûzu billahi mineşşeytanirracîm, Bismillahirrahmanirrahim denerek fatiha suresi okunur. الح م د ل ل ه ر ب الع الم ين الر ح م ن الر ح يم م ال ك ي و م الد ين إ ي اك ن ع ب د و إ ي اك ن س ت ع ينإ ه د ن ا الص ر اط الم س ت ق يم ص ر اط الذ ين أ ن ع م ت ع ل ي ه م غ ي ر الم غ ض وب ع ل ي ه م و ال الض ال ين )آمين( Ardından Kur ndan bir sure veya kolayına gelen birkaç âyet okur. Örneğin ihlas suresini okunabilir. ي كن ل هكف و ا أ ح د ي ل د و ل م ي ول د و ل م الص م د لم اهلل ل ه و اهلل أ ح د ق
46 1-İki elini kulak hizasına kadar kaldırıp tekrar tekbir getirilir, daha sonra rükûya gidilir, eller diz ي ال ع ظي م» defa: kapaklarının üzerine konulur. Üç س» ب حا ن رب denir. Rükûdan doğrulurken elleri kaldırılarak: «س م ع اهلل ل م ن ح م د ه الل ه م ر ب ن ا ل ك الح م د» Der. 3-Daha sonra tekbir getirerek secdeye gidilir. Secdede ellerin içi, dizler, alın ve burnun yere değmesi gerekir. Ayak parmakları kıbleye doğru yönlendirilir, kol dirsekleri yere yapıştırmayıp, yukarıya doğru kaldırılmalıdır. Secdede üç defa: «س ب ح ان ر ب ي األ ع ل ى«Denir. 4-Daha sonra tekbir getirerek secdeden doğrularak oturuma geçilir. Eller iki dizin üzerine konulur ve:»ر ب ا غ فر ل ي وا ر ح مني و اه د ن ي و ع اف ن ي و ار ز ق ن ي«5-Daha sonra tekrar tekbir getirerek secdeye gidilir. Secdede üç defa: «س ب ح ان ر ب ي األ ع ل ى«Denir. İKİNCİ REKAT
47 1-İkinci secdeden sonra ayağa kalkılır. Bu kalkış, ikinci rekata kalkış olmaktadır. Daha Eûzubillahimineşşeytanirracîm, Bismillahirrahmanirrahîm. denerek Fatiha suresi okunur. Ardından kısa bir sûre veya ezberde olan sûrelerden bir miktar okunur. Daha sonra birinci rekatta olduğu gibi rükû ve secde yapılır. Secdeler daima iki defa yapılacaktır. İkinci secdeden sonra oturulur. Sağ elin parmakları yumularak işaret parmağı kaldırılır. Bu oturuşa teşehhüt oturuşu denir. Bu oturuşta şu dualar okunur: (Teşehhüt duası)»الت حي ت ا ل ل ه و ال صال وتا والط ي ب ت ا الس الم عل ي ن ا و عل ى عب ا د ا هلل ع ب د ه و ر س وله«ال صال حين أ ش وب ر كاته وال سالم عل ي ك أ ي ها الن ب ي و ر ح مة اهلل هد أ ن ال إ ل ه إ ال اهلل و أ ش ه د أ ن م ح م د ا *** *** *** (Salavatlar)»الل ه م ص ل ع ل ى م ح م د و ع ل ى آل م ح م د ك م ا ص ل ي ت ع ل ى إ ب ر اه يم و ع ل ى آل إ ب ر اه ي م إ ن ك حم ي د م ج يد» «الل ه م ب ار ك ع ل ى م ح م د و ع ل ى آل م ح م د ك م ا ب ار ك ت ع ل ى إ ب ر اه يم و ع ل ى آل إ ب ر اه يم إ ن ك حم ي د م ج يد «*** *** ***»لل ه م إ ن ي أ عوذ ب ك م ن ع ذ اب ج ه ن م و م ن ع ذ اب الق ب ر و م ن ف ت ن ة الم ح يا والم م ات م ن ف ت ن ة الم س يح الد ج ا ل«Daha sonra dünya ve ahiret kendisine faydalı olabilecek her türlü dua yapılabilir. Namaz farz olsun nafile olsun
48 anne baba veya bütün Müslümanlar için genel olarak dualar edilebilir. Peygamberimiz İbn-i Mesud a teşehhüdü öğretirken yukarıda sözü edilen duaları ettikten sonra istediği şekilde başka dualarda da bulunabileceğini ifade eden hadis bu konuda genel bir hüküm belirtmektedir. Bu beyandan olmak üzere bir kişi sözü edilen dualardan sonra aşağıda gelen duayı okumasında bir beis olmaz. Fakat bu ve kabil genel dualar yukarıda belirtilen dualardan sonra olmalıdır.»ر ب ن ا آت نا ف ي الد ن ي ا ح س ن ة و ف ي اآلخ ر ة ح س ن ة و ق ن ا ع ذ اب الن ار ر ب ن ا اغ ف ر ل ي و ل و الد ي و ل ل م ؤ م ن ين ي و م ي ق وم الح س اب ب ر حم ت ك ي ا أ ر ح م الر اح م ين «Daha sonra başını sağ tarafa yönelterek:»الس ال م ع ل ي ك م و ر ح م ة اهلل «diyerek selam verir. Ardından başını sol tarafa yönelterek aynı selamı verir. İki rekatlı bir namaz bu şekilde bitmiş olur. Namazdan sonra sünnette varit olan zikirler ve dualar yapılır. Ayet el- kürsiyi okumak, ihlas, muavvizeteyn (Nâs ve Felak) surelerini okumak, diğer tesbihâtı yapmak gibi. Örneğin şu duayı yapmak gibi.»الل ه م أ ع ن ي ع ل ى ذ ك ر ك و ش ك ر ك و ح س ن ع ب اد ت ك» Namazların Farz ve Sünnetlerini Gösteren Çizelge Namazların Adı İlk Sünnetler Farzlar Son Sünnetler
1 Sabah 2 2 Yok 2 Öğle 4 4 2+2 3 İkindi 2+2 4 Yok 4 Akşam 2 3 5 Yatsı 2 4 2 Cuma Namazı Tahiyyet ül- Mescid 2 49 2 2 Evde kılınırsa 2 camide kılınırsa 2+2 NAMAZIN SÜNNETLERİ 1. İftitah Tekbirinde, rükuya giderken, rükudan kalkarken ve üçüncü rekata kalkerken getirilen tekbirlerde elleri omuz hizasına kadar kaldırmak. 2. Elleri bağlarken sağ eli sol elin üzerine koyarak göğüs üzerine bağlamak. 3. Namazın başında açılış duası okumak. Bu konuda Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) den değişik dualar varid olmuştur. Sübhake duası gibi. 4. İlk okumaya başlandığında kovulmuş şeytandan Allah a sığınmak. Yani (sesziz olarak Eûzü billahimineşşeytanirracîm demek sünnettir. 5. Fatihanın sonunda Amin! demek. 6. Fatihadan sonra küçük bir sûre veya okuyabildiği kadar Kur dan âyetler okumak.
50 7. Rükûdan kalkış hariç bütün eğilip doğrulmalarda tekbir getirmek. 8. Beli düz tutup başı belin hizasında tutmak, parmakları açık tutmak kaydıyla ellerin iç kısımları ile iki diz kapağına dayayarak destek almak. 9. Rükûda üç defa «س ب ح ان ر ي ب الع ظ يم» demek. «س م ع اهلل ل م ن ح م د ه الل ه م ر ب ن ا ل ك الح م د «kalkınca.10 Rükûdan demek. 11. Rükuda şu durumlara dikkat edilmelidir: Secdede alın, burun, eller yere değmelidir. İşâret parmakları kulak hizasında olmalıdır. El ve ayak parmakları kıble yönünde yere yapışık bir şekilde uzatılır. 12. Secdede yapılan zikirler: Üç defa ر ب ي األ ع ل ىس ب ح ان Sübhane Rabbiyel âlâ Şu duayı Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) rüku ve secdesinde çok yapardı.»س بح ان ك الل ه م ر ب ن ا و ب ح م د ك الل ه م اغ ف ر لي «13. İki ders secde arasında oturuş şekli: Sol ayak sağa doru yatırılarak üzerine oturulur. Sağ ayak dikilerek parmaklar kıbleye döndürülür. İki secde arasında yapılan dualar:
51»الل ه م ا غ فر لي و ار ح م ن ي و اج ب ر ن ي و ار ف ع ن ي و اه د ن ي و ع اف ن ي و ار ز ق ن ي«14. Dinlenme Oturuşu: İkinci secdeden sonra bir sonra ki rekata kalkarken çok kısa bir zaman oturmak sünnettir. 15. Teşehhüdde oturuş şekli: Hadiste şöyle buyurulur: Allah ın Resulü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) teşehhüde oturduğunda sağ elini sağ dizinin üstüne, sol elini ise sol elinin üstüne koyardı. Sağ işâret parmağı ile işâret ederdi ve gözü işaretinden ayrılmazdı. (Müslim). Başka bir hadiste şöyle buyurulur: Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) işâret parmağını kaldırdığında onu hareket ettirir ve böylece dua eder ve şöyle derdi: Bu işâret parmağının bu işâreti şeytana demirden daha şiddetli gelir. 16-Teşehhütte Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Selem)e salat ve selam getirmek. 17-Vitir namazında kunut duası okumak sünnettir. 18-Musibet indiğinde beş vakit namazda kunut duası yapmak sünnettir. 19-İkinci teşehhütte sol kalçanın üzerine oturarak sol ayağın parmaklarını sağ bacağın altından çıkarmak ve sağ ayağı parmaklar kıbleye yönelecek şekilde dik tutmak sünnettir.